Dominee B. en Fokel

Bakels Bakels Bakels

12 july 1867. Jufvrouw Wieringa en Fokeltje en Wieringa des voormiddags hier.

20 augustus 1867. Des namiddags Fokeltje, Koos en Dolfina Wentink, Margo en Rina Keyser en Jane Lokker hier.

21 augustus 1867. Des avonds Ter Meulen, Fokeltje, Dolfina nog even hier.

3 september 1867. Katrina en Sina ontvingen bij zich op de Tent te thee drinken, enz, Margo en Rina Keyser en 2 logees uit Amsterdam, Jane Lokker, Adriana Vrendenberg, Fokeltje, Koosje Wentink, Rika Slothouwer. Deze kwamen des avonds terug met den Heeren Willem en Herman Westenberg, Arend Kikkert en Bernard Lokker, Cornelis Vrendenberg, daarbij Samuel en ik, dus 18 personen hier boterham gegeten.

27 mei 1868. Dolfine Wentink had verleden jaar wel gelegenheid gehad door bemiddeling van Fokeltje Breugeman een salaris van 100 gulden te krijgen. Zij zoude nu Fokel schrijven of die haar niet aan eene betrekking kon helpen.

19/23 juny 1868 en 3/5/6/8/10 july. Aantekeningen over verloving van Samuel Huizinga met Fokel Breugeman. Afgebroken door Fokel.

23 juny 1868. Met jufvrouw en Dominee Wieringa gesproken over Samuels engagement. Zij spreken zeer gunstig over Fokeltje als zijnde bij hen zeer bemind, altijd opgeruimd, goed karakter, veel overleg, veel handigheid, geschikt om veel te leeren maar tot dusver niet veel kennis of ontwikkeling. Niet veel verstand van huishouden, heeft jaarlijks 250 gulden inkomen, bijkans geen familie dan 1 zuster, in Dokkum aan een kruidenier getrouwd. Haar stiefvader een wonderlijk man. Fokeltje heeft hen geheel onderricht van alles wat Samuel betreft. Zij willen dat zij niet komt logeeren tenzij het engagement vooraf publiek worde. Zij willen zelfs niet den schijn hebben dat het hier op Texel klaargemaakt zou zijn en door hun invloed. Ik stem toe dat het engagement bekend worde.

13 july 1868. Des namiddags Dominee Wieringa hier. Gesprek over het voorgevallene tusschen Samuel en Fokel. Zij was nog altijd in eene vreugdelooze toestand. Zij had de regte genegenheid niet voor hem maar dacht en hoopte dat dit wel komen zou, vooral ook door aansporing van anderen. Ten laatste had zij echter gemeend het hem te moeten verklaren. Het speet haar nu ook wel dat zij zoodanig gehandeld had dat zij het zoo ver had laten komen.

21 july 1868. Dagtogt naar Akyab met groot gezelschap [waaronder ook Fokel, die nog bij Wieringa is].

1 october 1868. Brief aan Fokel geschreven tegelijk met Katrina’s antwoord op haar brief uit Bonn.

14 november 1868. Even bij Klok (Dominee Ter Meulen is op reis naar Broek, zal er wel beroepen worden) gesproken over Bakels als plaatsvervanger.

29 november 1868. Tegen de avond hier Dominee Vrendenberg en Wieringa en Ter Meulen en de proponent Bakels, die vanmorgen voor Ter Meulen op ’t beroep gepreekt had, en Dominee Riet en vrouw. Wij allen naar onze kerk. Riet deed verslag van ’t Bijbelgenootschap, daarne vergadering in de kerkekamer. Vervolgens Ter Meulen en Bakels bij ons boterham blijven eten.

4 december 1868. Katrina en Sina ontvingen deze week een brief van Fokel uit Bonn. Zij is zeer verontwaardigd over de handelwijze van Dolfina Wentink.

14 december 1868. Krans bij Vrendenberg. Allen praesent. Bakels heeft het beroep aan den Hoorn aangenomen en wil a.s. donderdag met zijne zuster overkomen.

31 january 1869. Des namiddags bij Vrendenberg thee gedronken. Met hem gesproken n.a.v. een ontvangen uitnoodiging om Bakels op 4 maart aan den Hoorn te bevestigen. Wij stellen dit op het Avondmaal op 14 maart. Ik dit aan Bakels geschreven.

8 maart 1869. Des avonds komt dominee Bakker hier om Bakels te ontmoeten. Deze komt vervolgens (met de diligence) met zijne zuster en onze Sina, deze na ruim 5 weken op reis geweest te zijn. Zij kwamen over Amsterdam en Haarlem. Buisman komt Bakels verwelkomen,vervolgens ook Bakker (die nog eenige bezoeken had afgelegd). Zij vertrekken echter spoedig weer.

9 maart 1869. Bakels en zuster (Mina) hier gelogeerd. Zij des morgens 9 uur naar den Hoorn. Zij komen des namiddags tegen 5 uur terug (druk aan het uitpakken geweest), toen gegeten. Des avonds Bakels bij Vrendenberg.

10 maart 1869. Bakels en zuster komen tegen half 4 uur van den Hoorn terug en gaan vervolgens (Sina mede) bij Bakker aan de Waal eten. Komen ’s avonds laat terug (half 1).

11 maart 1869. Bakels en zuster vertrekken des voormiddags voorgoed naar den Hoorn.

12 maart 1869. Sina en Katrina des voormiddags naar Bakels aan den Hoorn.

13 maart 1869. Bakels des namiddags hier om zijn vriend Stoffels van ’t Oude Schild te halen.

14 maart 1869. Zondag. Met Katrina en Sina des morgens 9 uur (met rijtuig van Daalder afgehaald) naar den Hoorn, te 10 ure gepreekt ter bevestiging van Bakels. Weinig volk (78). Dominee Bakker en broeder Jan (van Zuid Zijpe) mede aanwezig, ook den Heer Stoffels, een vriend van Bakels uit Deventer, nu docent in het Engelsch aan de Handelsschool te Amsterdam (tractement 2000 gulden) met wien ik genoeglijk kennis maakte. Twee zusters van Bakels. De Bevestiging liep in alles goed af. Na kerktijd kwamen successievelijk alle overige predikanten van Texel (behalve Riet van Cocksdorp) op de Intree te 2 ure. Zijn preek over Mattheus 8 “Volg mij” voldeed mij als preek zeer weinig. Stem en voordragt zeer goed, maar een doorwrogt stuk mogt het niet heeten. Burgemeester en Bruno Bok bij Bakels aan huis, vertrokken voor het eten. Wij bragten den dag zeer genoeglijk door. Tegen 5 uur aan tafel, het gezelschap (20 personen) was zeer geanimeerd. Tegen 8 uur vertrokken wij, Vrendenberg en vrouw, Katrina, Sina en Adriana en ik wandelende met de lantaarn (Vrendenberg dwaalde nog de weg op naar ’t Oude Schild. Hij was later door ’t loopen tegen de wind in zeer vermoeid en amechtig). Te 9 uur te huis. Koud weer, ijs in de sloten.

15 maart 1869. Des namiddags Bakels hier, zijn vriend Stoffels naar ’t Oude Schild gebragt.

17 maart 1869. Sina’s verjaardag. Bakels en zusters hier op onze uitnoodiging.

18 maart 1869. Bakels en 2 zusters hier. Zij naar Oosterend. Bij Buisman de dag gepasseerd. Ik gaf hun de sleutel mede, zij des nachts 1 uur weder hier gekomen.

19 maart 1869. Met elkander des voormiddags naar de Hooge Berg gewandeld en terug. Hier koffij gedronken. Zij vervolgens weer naar den Hoorn.

20 maart 1869. Des namiddags Bakels en zuster even hier. Zij hadden hun zuster Letta naar ’t Oude Schild gebragt.

22 maart 1869. Krans bij Buisman te Oosterend. Ik liet mij door Bakels bepraten om mede derwaarts te gaan, een zware trek tegen de wind op. Te half 5 ure weer te huis met Bakels. Deze bleef hier eten.

28 maart 1869. Des avonds Bakels en zuster, en vervolgens Margo en Rina hier de avond gepasseerd tot half 12 uur, zoodat ik toen nog druk aan het werk moest tot kwart over 2. Bakels had vanmiddag Avondmaal gehad met 26 communicanten. O.a. gesprek over wat de Kerk thans is. Volgens zijne mening niet anders dan een administratief ligchaam. Van den hoogen ernst die elk moet bezielen die lid van eene Christelijke Gemeente wil worden scheen hij de nood-zakelijkheid volstrekt niet te beseffen. Ook van het belang en de noodzakelijk-heid van een getrouw bezoek der openbare Godsdienstoefeningen scheen hij niet veel te gevoelen. Tot dusver is het nog geheel niet gebleken dat het Leeraars-ampt bij hem in hooge achting staat, schoon hij vroeger en ook in zijne Intreepreek wel zeide dat hij er van de jeugd af lust toe gevoelde, en dat die lust had bovengedreven niet tegenstaande alle zijne veelvuldige weifelingen.

30 maart 1869. Te half 8 met Bakels en zuster, Sina en Katrina naar de Nutsvergadering. Bakels en Wieringa als leden aangenomen. Bakels en zuster blijven bij ons boterham eten.

21 april 1869. Des voormiddags Hendrik Vrendenberg hier. Hij had zich, zeide hij, nog nooit een avond op Texel zoo goed geamuseerd als verleden maandag [19 april, 25-jarig jubileum van Huizinga]. Hij had met genoegen met Bakels kennis gemaakt.

28 april 1869. Des namiddags met Sina en Katrina bij Bakels en zuster de avond genoeglijk gepasseerd. Hij vertoont ons in de tuin zijn vlugheid en spierkracht bij Gymnastieke oefeningen. Bij hem gesprek over de waarde van de Doopplegtigheid die hij zeer laag stelt. Zijne zuster is dat niet met hem eens. Wij komen te middernacht weer te huis.

1 mei 1869. Bakels en zuster even hier op reis naar ’t Oude Schild om een neef van daar te halen.

2 mei 1869. Zondag. Bakels preekt hier aan den Burg. Bakels en zuster des namiddags hier (om visites te maken). Zij gaan naar Bok.

3 mei 1869. Krans bij Wieringa, ook Bakels en Mina.

4 mei 1869. Bok had zondagavond met Bakels met genoegen kennis gemaakt. De preek roemde hij niet wat de voordragt betrof, van den inhoud gaf hij verslag zonder bijgevoegd oordeel. Zijn bidden was onstichtelijk geweest.

6 mei 1869. Hemelsvaartdag. Ik gepreekt aan de Waal (zeer goed), Bakels aan den Burg (had aan Katrina ook goed voldaan). Des middags naar de Tent, gereden met Sijbrand en Cornelis Keyser. Aldaar Westenberg en vrouw en zoon Herman, Bakels en zuster, Wieringa, Leentje en Betje Vrendenberg. Bakels, Wassenaar en Buisman werden als nieuwe leden van de Tent aangenomen.

10 mei 1869. Ik in de tuin, Bakels even hier komende van Oosterend.

17 mei 1869. Tweede Pinksterdag. Bakels aan den Burg, ik aan de Waal gepreekt.

18 mei 1869. Niet naar de Krans bij Bakels.

19 mei 1869. Naar de Tent, o.a. Bakels. Bakels en zuster bleven bij ons boterham eten.

20 mei 1869. Dominee Boetje en ik tegen de harde wind opgeworsteld naar den Hoorn. Wij daar den dag bij Bakels genoeglijk doorgebragt. Des namiddags nog even naar de duinen en het Hoornsche Vlak.

2 july 1869. [Huizinga terug op Texel na een rondreis langs familie in Groningen] Verschillende bezoeken waaronder Bakels en zuster.

7 july 1869. Met elkaar naar de Tent, aldaar jufvrouw Wieringa en Fokel, Bakels en zuster en vele anderen.

12 july 1869. Krans bij mij: Bakels, Wieringa, Buisman en Fehre, Wassenaar en zijn zwager Zuurdeeg, Bakker en Marianne, Heringa (4 en een halve fles bier). Ik met Bakels, Wassenaar en Wieringa intusschen naar de Nutsvergadering. Later kwam dominee Huidekoper. Zij bleven tot 10 uur. Bakker en Huidekoper in conflict met elkaar over de Texelaars die door Bakker zeer hard worden gevallen wegens hunne behandeling van hem als predikant. Zij worden door Huidekoper sterk verdedigd uit eigen ondervinding.
Met Wieringa , Bakels en Wassenaar naar de Nutsvergadering.

14 july 1869. Des namiddags naar de Tent, groot gezelschap. Veel levendigheid, kunstverrigtingen van Bakels, Wieringa, Heringa e.a.

18 july 1869. Des namiddags Bakels hier, deze met Dirk naar de Krans bij Wassenaar.

20 july 1869. Des namiddags wij met elkaar naar Bakels, aldaar thee gedronken. Allen naar de duinen behalve Dirk en Koos, en ik. Bakels vertoonde zijne Gymnastie-toeren, des avonds zang, boterham gegeten, tegen 12 uur naar huis.

21 july 1869. Te 6 ure te huis, naar de Tent waar mijn gezin reeds voor het middagmaal heen gegaan was, zeer druk bezoek, en allen zeer geanimeerd. Kegelen, exerceren onder commando van Bakels.

24 july 1869. Katrina, Sina, Menno met de meisjes en logées van Vrendenberg des namiddags met Herman Westenberg naar de Prins Hendrikpolder, en zich daar zeer vermaakt. Fokel en Mina Bakels ook daar.

1 augustus 1869. Des avonds op uitnoodiging Ensing, Holkema, Bakels en zuster, en de candidaat Boeke. (Fokel ook eenigen tijd bij Katrina, deze was vannacht ongesteld geworden en moest weder naar bed).

4 augustus 1869. Naar de Tent, aldaar Bakels c.s. en anderen.

7 augustus 1869. Met de wagen van Cornelis R. Keyser (Baron) naar den Hoorn, de tantes, Koos en ik, Jakob Meihuizen is voerman. De overigen te voet. Bij Bakels. Na de thee met elkander naar de duinen, over Loodsmansduin naar zee, laag water. De Heeren dragen de dames door ’t water naar een bank (Dirk, Samuel, Menno, Bakels en Boeke). In de duinen bier gedronken. Samuel verliest zijn stok. Bakels zelf naar den Burg om zijn vriend Smeenk (van Dordrecht) op te halen. Wij te zijnen huize ons verkwikt met wijn of bier of brood. Terug met rijtuig of loopende. De strandreis duurde 3 uren. Te 9 ure weder te huis.

11 augustus 1869. Des avonds Margo en Rina hier en later nog Bakels en Boeke die Smeenk naar ’t Oude Schild hadden gebragt. Zij bleven hier boterham eten. Zij nemen de uitnoodiging tegen vrijdag aan.

13 augustus 1869. Des namiddags Burgemeester Loman en vrouw hier, vervolgens de genoodigden Bakels en zuster en Boeke en nog later Bakker en vrouw, den avond hier gepasseerd. Vrij levendig discours tusschen hen. Die van den Hoorn loopende terug, eerst tegen 2 uur te huis.

15 augustus 1869. Boeke en Mina Bakels des morgens hier. ‘t Begon te regenen. Ik even naar Sijbrand P. Keyser. Hij voldoet aan mijn verzoek en laat Boeke en Mina met zijn rijtuig wegbrengen naar den Hoorn.

16 augustus 1869. Krans bij Bakels, aldaar Boeke, Heringa.

17 augustus 1869. Des avonds Bakels en Boeke aan den Burg ook bij Sijbrand Keyser. Zijn daar aan Gymnastische toeren doen met 50-ponders, enz. Cornelis Keyser draagt 6 50-ponders of ook 4 man op zijn schouders. Bakels, Loman, Menno en Boeke gewogen (135, 142, 135, ….). Samuel 111, Dirk 117, Koos 125, Sijbrand Keyser 143, enz.

18 augustus 1869. Des namiddags met alleman naar de Tent. Dirk, Samuel en ik wat later. Aldaar Bakels, Mina, Boetje, Boeke (gaat morgen vertrekken), jufvrouw Wieringa en Fokel, Vrendenberg en broeder en zuster en vrouw en kinderen, Maaike Schaafsma, enz. Exerceren, dans en zang.

20 augustus 1869. Des voormiddags Katrina en Sina naar den Hoorn gewandeld om de familie Bakels, moeder en zuster te verwelkomen.

22 augustus 1869. Des namiddags bezoeken. Bakels c.s.

25 augustus 1869. Wij allen naar de Tent, aldaar groote vergadering, o.a. jufvrouw Wieringa en Fokel, en de familie Bakels. Kegelen, Gymnastische oefeningen.

26 augustus 1869. De familie naar de boot gebragt … met Burgemeester Loman … reden wij, daartoe uitgenoodigd, Dirk en ik naar den Hoorn. Aangename rid bij het prachtige weder. Te 9 ure bij Bakels die pas opstond. Aldaar nog eens ontbeeten. Tegen de middag weer te huis. Des avonds Burgemeester Loman hier en Bakels en Boetje.

29 augustus 1869. Bakels kwam hier preeken voor Bakker die nog in Friesland is.

30 Augustus 1869. Des morgens vroeg was hier berigt van Wassenaar dat de reis niet doorging. Straks daarop kwam berigt dat de Hoornders reeds op ’t Oude Schild waren en dat de reis voortgang zou hebben. Nu spoedig klaargemaakt, de trom met proviand was gisteravond reeds naar de diligence, en zoo naar het Schild gebragt. Te half 7 reden Katrina en Sina en Menno en Adriana Vrendenberg met Willem Westenberg naar ‘t Schild, te half 8 staken zij in zee met schipper P. de Waard, met Wassenaar en vrouw, Bakels en 2 zusters, H. Boetje en Fokel, te 12 uren waren zij op Wieringen, bezochten Dominee Huizinga enz. Des namiddags half 8 weer in de haven, hadden zich regt geamuseerd, niemand zeeziek.

5 september 1869. Dominee Boetje blijft hier eten, ook de familie Bakels, hijzelf en moeder en 2 zusters, en dominee Vrendenberg en vrouw en 2 dochters en zoon Jan en eene nicht Christina. De avond genoeglijk doorgebragt, Toen zij zouden weggaan regende het zoo dat de oude jufvrouw Bakels en dochter besloten (hoewel met veel moeite) om hier te blijven logeren. De 3 anderen naar den Hoorn, spoedig doornat, slechte reis.

6 september 1869. Alhier geloogerd mevrouw Bakels en dochter Letje. Zij vertrokken tegen de middag. Katrina en Sina begeleidden haar een eindweegs. Des namiddags hier Krans, o.a. Bakels.

7 september 1869. Des avonds bij Ensing, aldaar Wieringa, Bakels en Boetje.

8 september 1869. Veetentoonstelling aan den Burg. Des namiddags Katrina en Sina, Menno met de familie Bakels en Boetje naar de Tent, en vervolgens naar den Heer Simon Keyser. Bal, vuurwerk. De kinderen te half 4 weder te huis.

12 september 1869. Storm, regen. Bakels preekte aan de Waal en te Oosterend. Dóórnat komt hij tegen 5 uur hier te eten. Van kleren verwisseld. Te 8 ure weder vertrokken.

25 september 1869. Brief ontvangen van Bakels dat hij geëngageerd is met Fokel Breugeman. Ik dat schrijven vandaag met een felicitatie beantwoord.

26 september 1869. Gepreekt aan de Waal, even bij Marianne. Zij hadden daar ook eene verlovingskaart van Bakels ontvangen.

17 october 1869. Storm en regen. Gepreekt aan den Burg, daarna met rijtuig van Daalder naar den Hoorn, aldaar te 12 ure gepreekt voor Bakels. ’s Avonds brief aan Bakels te Haarlem dat de stoomboot niet kwart over 5 vaart van ’t Nieuwe Diep.

25 october 1869. Krans bij Wassenaar, Vrendenberg, Wieringa, Bakels. Bakels voor ’t eerst na zijn reis en engagement. Hij vertoonde een groot aantal verschillende portretten van Fokel en hem.

28 october 1869. Des avonds Heringa en zuster en Bakels en zuster bij ons boterham blijven eten.

31 october 1869. Des morgens Bakels hier om te preeken voor Bakker die op reis is naar Amsterdam. Ik naar de Waal.

12 november 1869. Katrina en Sina wandelden des voormiddags naar den Hoorn bij Bakels, bij vrij goed weder. Des namiddags weer regen en wind.

14 november 1869. Des namiddags Bakels en zuster hier. Vergadering Bijbelgenootschap. Des avonds Bakels en zuster en Heringa en zuster hier blijven boterham eten.

15 november 1869. Ik had geen lust om naar de Krans bij Bakels te gaan.

18 november 1869. Des avonds Bakels hier.

22 november 1869. Krans bij Vrendenberg. Heringa en Doortje en Bakels hier gegeten.
Nutsvergadering. Collega Bakker doet de Voorlezing: Karakterschetsen van eenige personen uit zijn portretalbum. Het voldeed niet bijzonder noch aan ons noch aan Ensing of de Keysers enz. Loman las voor eene novelle van Cremer “De regte Jozef” dat goed voldeed. Ensing las voor een stuk uit het Vaderland “Vriend en vijand” (over schimmelplanten) met enkele aanmerkingen van hemzelve. Ik las voor uit de Volksbode 1851 een stukje getiteld “Geld, geld!” en een stukje van het 1-cents Volksblad over spaarzaamheid. De vergadering was zeer talrijk. Alle praedikanten waren aanwezig, behalve Riet en Heringa. Ook dominee Jan J.Bakker en dominee v.d Meulen van Niedorp. Bij ons bleven boterham eten Jan Bakker en Doortje Heringa, Bakels en zuster.

6 december 1869. Mina Bakels bij ons (haar broer is naar Utrecht ter begrafenis van eene nicht). Zij bleef bij ons. Met Katrina en Sina naar Margo en Rina, aldaar de avond gepasseerd.

7 december 1869. Mina Bakels hier gelogeerd. Des avonds Margo en Rina.

8 december 1869. Mina Bakels hier. Zij des voormiddags naar den Hoorn. Sina met haar mede en daar gebleven tot de volgende dag ’s avonds.

9 december 1869. Sina des avonds weer gekomen met Mina Bakels die haar broer, terugkeerende van Amersfoort met zijn meisje bij Westenberg te logeren, kwam verwelkomen.

13 december 1869. Des avonds Bakels en Fokel te zamen hier hunne eerste visite gemaakt. Bakels dacht dat het beter was Johannes Eelman [die geen boer wil worden, maar 30 december van het gehele studieplan afziet] op een Gymnasium te plaatsen.

20 december 1869. Nutsvergadering. Bakels doet de Voorlezing over de vrouw, van ’t Maatschappelijk leven (in gesprekken) zeer goed voldaan. Peter Lens leest een lang stuk voor van Halbertsma “De lotgevallen van den jichtigen Pijbe”, Cornelis Pietersz Keyser een versje van De Genestet, Ments een dichtstuk van Feith. Ik las voor uit Volksbode 1843 het eerste gedeelte van “Onder de asch des tijds opgerakelde vernufts-vonken”. Zeer talrijke vergadering. 5 leden en begunstigers aangenomen.

22 december 1869. Des namiddags dominee Bakels hier even.

3 january 1870 .Niet naar de Krans bij Bakels.

9 january 1870. Des avonds bij ons Bakels en Fokel genoeglijk bij ons de avond gepasseerd.

11 january 1870. Christina Lulofs des voormiddags hier en gebleven tot de volgende dag. Katrina en Sina des voormiddags met haar en Margo en Rina naar Westenberg ter verjaring van Fokel Breugeman, 30 jaar oud geworden.

17 january 1870. Nutsvergadering. Overvolle zaal. Buisman deed de Redevoering: ”Eene wandeling langs de haven”. Hij stond stil bij de schepen en beredeneerde de naambordjes, bijvoorbeeld “10 Gezusters”, “Eendragt”, “Zeelust”,enz. Zijne voordragt voldeed zeer goed. Daarna Stikkel, voorlezing van een komische verhandeling over de Fransche Heerschappij 1789-1813. Stuk zeer goed maar te lang. Daarna Bakels “De arme visschers” van De Genestet. Vrij goed. Toen Van Goudoever, een verhaal van Emile Scuvertu, een dichter die de wezenlijke waarden eens mensch in een landman van een stug voorkomen in zijn huisgezin leert opmerken in zijn liefde voor een misvormd kind en een oude blinde hond. Mij uitstekend bevallen. Vooraf nog Buisman een stuk van Ten Kate’s “Schepping”. Oorsprong van wind, onweer enz. Den Heer S. Keyser opende en sloot de Vergadering met eene voortreffelijke toespraak die sterk werd toegejuicht. ’t Was een genoeglijk samenzijn.

18 januari 1870. Des avonds Katrina en Sina naar Westenberg, met de familie Bakels, enz.

11 february 1870. [Huizinga is op de terugweg van een reis van een maand naar Groningen i.v.m. de Promotie van zijn zoon Dirk en verder familiebezoek. Het winterweer belemmert eerst de overtocht van Den Helder naar Texel] Veel drijfijs in zee en vooral op de kust ... wandeling … koffij … omstreeks 12 uur 2 schippers bij mij …. dat de zee thans schoon was van ijs, goede wind, enz. Zij zouden mij in driekwart uur daar op de wal leveren, anders geen geld. Omstreeks half 1 aanvaardden wij de togt … in een kleine jol .. zeilende … angstig … weinig last van het ijs … aan de wal gedragen nabij het Trekkershuisje op den Hors. Toen moest ik nog (gevolgd door eene vrouw uit de Koog die mede overgekomen was, haar zoon diende in Anna Paulowna) een uur loopen met mijn reistas eer ik aan den Hoorn kwam, de Mok over, waar ik zeer afgemat bij dominee Bakels aankwam, daar gerust. Nog een goed uur later was ik aan den Burg. Ik vond het huis gesloten, allen waren naar het ijsvermaak aan de Waal.

15 february 1870. Gisteravond Nutsvergadering. Meester Muller deed de Redevoering over de Kweekschool voor Zeevaart te Amsterdam en Leiden die hij zeer aanbeveelt. Een aantal bijdragen van Bakels, van Stikkel, genoeglijke zamenkomst. Heden dingsdagavond Bakels en Mina en Fokel hier boterham gegeten.

17 february 1870. Fokel hier bij Katrina, haar helpen naaijen. Des namiddags Bakels hier met de Naaimachine en daarmede ijverig voor Katrina gewerkt. Des avonds ook Mina en Ensing en Buisman hier de avond doorgbragt. Zij vermaken zich allen met de Cameleontol.

20 february 1870. Bakels en Mina hier.

21 februari 1870. Ik niet naar de Krans bij Bakels, maar te 1 ure met den ouden Heer Bok met de wagen naar den Hoorn, begrafenis van jufvrouw Hillenius. Bakels deed een vrij goede toespraak. Sterke sneeuwbui op het kerkhof.

28 february 1870. Krans bij Vrendenberg. Bakels vertrekt met Fokel naar ’t Oude Schild, kon echter doordien de boot door ’t ijs niet varen kon, eerst de volgende morgen met de vlet over de Hors vertrekken. Des namiddags Mina Bakels hier te logeren.

1 maart 1870. Mina Bakels hier.

2 maart 1870. Mina Bakels hier, vertrekt des namiddags weder naar den Hoorn. Krijgt berigt dat Bakels en Fokel i.p.v. te Haarlem nog aan den Hoorn zijn, dus gistermorgen niet over de Hors zijn vertrokken. Alles tengevolge van het veelvuldige drijfijs (vandaag een overheerlijke zomersche dag 14 graden C, 9 februari –10).

10 maart 1870. Des voormiddags Mina Bakels hier. Zij is bij Vrendenberg gelogeerd.

14 maart 1870. Nutsvergadering. Ensing Redevoering over de Vrijheid, wat zij niet en wel moest zijn met toepassing op ’t Staatkundige- Godsdienst- Maatschappelijk leven (Emancipatie der Vrouw) enz. Vele schoone gedachten en uitdrukkingen daarin. Wassenaar een bijdrage voorlezing van eene Novelle van Hoek “Het Collateraal”. Het stuk wel mooi maar door eene stijve voordragt maakte het niet veel indruk. Langzaam, afgemeten. Ensing sprak daarentegen veel te rap. Loman reciteerde zeer gevoelig en treffend “Het haantje van de Toren” door De Genestet. Bakels (uit Genestet) “Antonius”, ik een stukje uit de Volksbode “Dat kan te pas komen”. Er was veel minder volk dan de vorige keer.

17 maart 1870. Verjaardag Sina. Mina Bakels hier o.a. Des avonds kwam Bakels (bruidegom) en ging te 11 ure met zijn zuster naar den Hoorn, die hier nu afscheid nam en daarbij diep gevoel toonde.

27 maart 1870. Met Gerrit Daalder naar den Hoorn gereden en daar voor Bakels gepreekt die l.l. vrijdag getrouwd is en vanavond weer te huis verwacht wordt.

30 maart 1870. Des morgens met Sina naar den Hoorn gewandeld. Bakels en vrouw gefeliciteerd met hun huwelijk. Zij waren nog druk aan het uitpakken en in orde stellen. Wij daar koffij gedronken. De fraaije geschenken gezien die zij ontvingen.

5 april 1870. Brief van Katrina uit Haarlem, thans bij Bakels. Des avonds Bakels bij ons.

11 april 1870. Krans bij Bakels, aldaar Wassenaar en Wieringa en vrouw, later ook Ensing. Vrendenberg reed met dezen terug. Ik bleef met de overigen boterham eten en wij passeerden den avond genoeglijk. Ruim 12 ure waren wij weder te huis.

18 april 1870. Des namiddags en avond Bakels en vrouw hier, boterham gegeten.

19 april 1870. Krans hier, o.a. Bakels (Katrina en Sina hadden vooraf in ’t voorkamertje ook nog Fokel, Margo en Rina).

25 april 1870. Des namiddags Krans bij Vrendenberg, aldaar Wassenaar en Bakker. Wieringa en Bakels waren vanmorgen met een bootje overzee naar ’t Oude Schild gekomen en na eenig vertoef teruggeroeid, maar waren genoodzaakt weer te keeren en zich door de te 4 ure vertrekkende stoomboot op sleeptouw te laten nemen.

1 mei 1870. Des namiddags Bakels en Fokel even hier.

2 mei 1870. Krans bij Wassenaar aan ’t Oude Schild, aldaar Buisman en Bakker en vervolgens ook Bakels en Wieringa. Deze 2 en Willem Westenberg kwamen per VLET buitenom van den Hoorn. Fokel kwam eerst. Men had haar weer aan land moeten zetten omdat zij het gevaarlijke van de togt inzag. Zij kwam dus loopende. Ook Ensing kwam, ik reed met deze terug.

3 mei 1870. Dominee Termeulen van Rottevalle komt Texel bezoeken, drinkt hier koffij. Hij ging vanmiddag naar den Hoorn waar Bakels hem verwachtte en morgen over Amsterdam naar Bodegraven.

16 mei 1870. Bakels en vrouw bij ons te eten, de avond gepasseerd.

23 mei 1870. Krans bij Bakels.

3 juny1870. Huizinga’s verjaardag, bezoek, daarna Bakels en Fokel e.a. Bakels en Fokel blijven hier boterham eten. Fokel had intusschen een hoed voor Sina opgemaakt.

22 juny 1870. Wassenaar verhaalt dat Wieringa en Bakels van hun Friesche reis zijn teruggekeerd.

27 juny 1870. Krans bij Wieringa, aldaar ook Bakels (wiens vrouw vannacht zeer ziek was geweest). Bij Bakels zag ik de verfraaijingen zijner Pastorij met nieuw behang, gordijnen, enz. Nieuw kamertje boven. Hij had vannacht niet geslapen. A.s. week komt Stoffels, over 14 dagen zijne moeder en zuster.

30 juny 1870. Des namiddags bij ons eerst Fokel, toen Wassenaar en vrouw, later Bakels. De avond genoeglijk met elkaar gepasseerd.

2 july 1870. Des namiddags Bakels hier met zijn vriend Stoffels dien hij van de boot had gehaald.

5 july 1870. Des namiddags 4 uur wij met het wagentje van Sijbrand Jansz Keyser en wagen van Westenberg naar den Hoorn. Bij Bakels en vrouw den Heer Stoffels. Wij aldaar de namiddag en avond genoeglijk doorgebragt. Wij met ons zessen, Margo en Rina en logeés Margo en Betsy van Bosse, Willem, Herman en Carolien Westenberg, Adriana en Christina Vrendenberg. Thee gedronken. De tuin bezigtigd in zijne jammerlijke slordigheid. In de zaal muziek, dans en pandspel. Vóór een glas wijn, daarne boterham. Te ruim 11 ure vertrokken.

6 july 1870. Verjaardag Katrina, ’s middags in de Tent, o.a. Bakels en vrouw.

7 july 1870. Reis naar Wieringen met 17 personen.

12 july 1870. Des namiddags Katrina en Sina naar den Hoorn om de moeder en zuster van Bakels te verwelkomen.

13 july 1870. Naar de Tent, o.a. Bakels en vrouw en moeder en zuster. Des avonds Bakels en vrouw en Stoffels bij ons vertoefd.

18 july 1870. Bakels en Fokel hier thee gedronken. Ik des avonds met hem naar de Nutsvergadering. Des avonds bij ons Bakels en vrouw en Mina, Loman, Willem Westenberg. Zij hier boterham gegeten. Zij noodigden mij tegen donderdag.

20 july1870. Naar de Tent, o.a. Bakels (ook moeder en zuster), de families Westenberg, Vrendenberg, Wassenaar, Glijnis, Bolding, Wieringa, Dolfine Wentink, Huizinga.

21 july 1870. Des namiddags met Vrendenberg naar den Hoorn, groote visite 17 personen bij Bakels, de vrouw van Anton Vrendenberg en Leentje Vrendenberg, Wieringa en vrouw, Westenberg en vrouw, Van Vledder en vrouw,en zuster Mina. Wij bragten er de avond genoeglijk door tot 12 uur. Vrendenberg en ik te kwart over 1 te huis, wandelende, de anderen volgden met rijtuig van Westenberg en Van Vledder.

25 july 1870. Visite o.a. de oude mevrouw Bakels en Mina die hier thee dronken.

27 july 1870. Aan de Tent vinden wij o.a. de familie Vrendenberg met Dolfina, de families Bakels, Wieringa, Westenberg, Glijnis. Des avonds nog bij ons voor korten tijd de familie Bakels e.a.

1 augustus 1870. Krans bij Bakels.

2 augustus 1870. De familie Bakels (en vrouw en moeder en zuster Mina) en Ensing en Buisman hier thee gedronken en de avond gepasseerd tot 12 à half 1 uur.

8 augustus 1870. Krans bij Van Vledder (Buisman, Bakels en Bakker zijn op reis).

21 augustus 1870. Bakels hier om te preeken, ik naar Oosterend.

22 augustus 1870. Krans bij mij, eerst alleen Vrendenberg en Bakels en vrouw (de advertentie in de Heldersche Courant over Wieringa, zoo onmisbaar tegenover zijn moderne amptgenoot, besproken. Bakels had wel lust daaromtrent een openbare vraag te doen). Bakels en vrouw blijven hier boterham eten.

26 augustus 1870. Des namiddags Menke en Sina naar den Hoorn bij Bakels. Teruggereden met Willem Westenberg en zuster met wien zij ook heen hadden
kunnen rijden, te half 12 ure weer te huis.

7 september 1870. Veetentoonstelling aan den Burg. Bakels en vrouw (die ook maandagavond hier waren blijven boterham eten, gesprekken over gemengde huwelijken, enz.) kwamen hier (op onze uitnoodiging) den dag doorbrengen. Wij met elkander naar de Groene Plaats en daar vele menschen gesproken. Bakels en vrouw blijven hier eten. De meisjes met Bakels en vrouw des avonds naar de Kikkert. Muziek en dans, komen laat te huis.

8 september 1870. Bakels en vrouw hier vannacht. Zij vertrekken eerst tegen de avond.

17 september 1870. Bakels des namiddags ook hier geweest.

19 september 1870. Krans bij Buisman, met wagen van Wieringa, ook Vrendenberg en Bakels.

21 september 1870. Katrina en Sina waren gistermorgen volgens afspraak naar den Hoorn gegaan om bij Bakels een paar dagen te blijven.

22 september 1870. Te huis komende vond ik Katrina en Sina terug, zeer vergenoegd over haar uitstapje (vanmiddag zeilpartij).

25 september 1870. Bakels en vrouw intusschen hier.

2 october 1870. Des namiddags met Katrina en Sina naar Bakels, aldaar den Heer en Mevrouw Methorst gelogeerd.

7 october 1870. Om het ongustige weder kwamen de vrienden van den Hoorn, Fokel met hare Rotterdamsche logeergasten, niet.

8 october 1870. Fokel met hare logeergasten den Heer Methorst en vrouw bij ons tot ’s avonds half 10. Bakels zelf druk aan de studie.

10 october 1870. Nutsvergadering. Redevoering van Bakels (het leven, eene spoorwegreis) voldeed algemeen. Wassenaar droeg een versje voor van Tollens “Morgen”. Ik las een stukje (Pauperisme) uit de Nederlansche Volksbode 1848 en Aphorismen van H.de Veer uit de Goede Raadgever 1860. Ensing las een opstel voor over de schilderkunst, leven van Rembrandt, enz.

16 october 1870. Bakels hier om de Dankpreek te doen voor Bakker.

31 october 1870. Krans bij Bakker, ook Bakels die daar bleef eten. Te huis vond ik Fokel die bij ons bleef eten. Des avonds kwam Bakels.

7 november 1870. Bakels hier (zijn vrouw vanavond bij Westenberg). Gesprek over catechisatie, volksvoorlezingen, enz.

15 november 1870. Des avonds Bakels en Fokel, Margo en Rina hier.

18 november 1870. Katrina en Sina naar den Hoorn.

20 november 1870. Viering van het 12 en een half-jarig huwelijk van dominee Wassenaar en vrouw, aldaar den Heer Karel Zuurdeeg, Bakker en vrouw en Buisman. Zuurdeeg haalt met de wagen Bakels van den Hoorn. Fokel om ongesteldheid te huis gebleven. Wij waren nu 15 personen. Den avond en nacht zeer feestelijk en genoeglijk doorgebragt. De meisjes hebben zich uitstekend bevlijtigd met het voortbrengen van liederen, toasten vooral Vrendenberg, Bakels, Wassenaar en Zuurdeeg. Wij scheidden na 5 uur in de morgen en wandelden naar huis gelijk wij gekomen waren met lantaarnlicht.

23 november 1870. Des avonds Bakels en Fokel hier. Sina gaat mede naar den Hoorn.

25 november 1870. Sina is sedert woensdagavond aan den Hoorn tot gezelschap van Fokel die ongesteld is t.g.v. schrik, en reeds 7 dagen volstrekt geen eten kan inhouden. Zij was hier eergister om naar Ensing te gaan.

28 november 1870. Krans bij Vrendenberg, o.a. Bakels.

29 november 1870. Des voormiddags Fokel hier, des avonds Bakels hier, den avond gepasseerd. Ik op de studeerkamer met Bakels gesprekken, n.a.v. een woord van Sina dat hij nog wel ten eenigen tijd zijn leeraarspost met eene andere zou willen verruilen, wat hem zeer getroffen had omdat hij zulks als van mij afkomstig beschouwde. Ik stelde hem daaromtrent gerust. Hij was soms zeer kleinmoedig omdat hij zijne gebrekkigheid gevoelde. Ik trachtte hem alle moed in te spreken. Ik wenschte hem zeer toe dat hij eens een ruimer werkkring zou vinden. De weg daartoe was uitstekende ijver. Ik gaf hem het boekje van Bakker ter lezing mede. Hij verklaarde soms wel als student eenige tegenzin in de betrekking gevoeld te hebben ziende de immoraliteit van sommigen die toch ook bestemd waren om straks als Godsdienstleeraar op te treden, wat hem geweldig tegen de borst stuitte. Ook had het hem sterk gehinderd dat hij als proponent vrij lang op een plaats moest wachten. Maar nu dacht hij aan geen terugtreden. T.a.v. de hoofdzaken van zijn Godsdienst en Christelijk geloof was hij gelukkig in het reine. Hij had wel soms sommige punten met mij zoodanig besproken alsof hij verre afweek, maar zulks meer om alle twijfelingen nog beter te kunnen verdrijven door de verkregen oplossing. De gevoelens en gezindheden die hij uitsprak voldeden mij uitstekend. Vooral beviel mij zijn blijkbare opregtheid. Hij scheen over wat ik hem ter bemoediging en opwekking toesprak ook zeer voldaan.

4 december 1870. Des namiddags Bakels en Fokel hier, vergadering Bijbelgenootschap. Aanwezig waren alle predikanten van Texel. Bakels en ik des avonds nog bij Vrendenberg geweest, boterham gegeten met Wassenaar en Wieringa en familie.

5 december 1870. Bakels en vrouw hier, krans bij Van Vledder. Bakels besluit ne een lang beraad om ook mede te gaan. Fokel en Sientje kwamen iets later. Des avonds groote Sint Nicolaasdrukte. Bakels, Fokel, Katrina en Sina bij Margo en Rina.

6 december 1870. Bakels en vrouw hier. Hijzelf des morgens naar den Hoorn, komt des avonds terug en gaat tegen de nacht met zijn vrouw (nolens volens) naar huis.

12 december 1870. Nutsvergadering. Redevoering van Stikkel over de afkeer van het ledige, ledige magen, hoofd, harten, hij voldeed mij zeer goed. Of ’t werk van hemzelf was, zoo als het scheen, weet ik niet. Bakels had de bijdrage “levensbeschouwing van Charles Dickens”, waarmede hij elk met hooge belang-stelling in den grooten schrijver moest vervullen. Met zeer veel genoegen gehoord. Toevallig was aanwezig den Heer Nieuwenhuis uit Amsterdam, koopman. Op verzoek van Ensing en Loman en S.Keyser die hem kenden reciteerde hij “het kind van de arme” van Van Beers. Zeer goed.

18 december 1870. Des voormiddags op onze uitnoodiging eerst Fokel en daarna Bakels hier, om te helpen een haas te eten die wij van Herman Westenberg ten geschenke ontvingen. Zij bleven ook des avonds, omdat het weder niet toeliet dat zij naar ’t Oude Schild gingen, waar zij anders met goed weer komen zouden.

19 december 1870. Bakels en Fokel vannacht hier. Ondanks het ongunstige weder wij (ook Katrina en Sina) naar ’t Oude Schild, krans bij Wassenaar.

4 january 1871. Bakels en vrouw hier tot ’s avonds 12 uur. Bakels geeft Katrina les in ’t Engelsch. Hij des namiddags naar de Waal, schaatsen rijden, des avonds bij Glijnis met Loman elektrische toestellen beproefd. Zij vertrekken 12 uur.

9 january 1871. Wij met ons allen naar de Nutsvergadering, aldaar Bakels van kwart over 7 tot kwart voor 10 uur bezig met het verklaren der electriciteit, opgehelderd met proeven met de electriseermachine en Leydsche fles, toebehorend aan Glijnis en door dezen en Loman geadsisteerd. Alles ging voortreffelijk. Bakels maakte zich zeer verdienstelijk door zijn klare duidelijke ordelijke voordragt zonder de minste hapering. Door een diep aandachtig gehoor gaf ook de vergadering haar genoegen te kennen. Loman droeg tenslotte nog een paar verzen voor “Abels dood” van Nierstrasser en de “Vloek” van Bilderdijk.

16 january 1871. Niettegenstaande het ongunstige weder, harde wind en later regen, ik met Katrina en Sina gewandeld naar den Hoorn op uitnoodiging van Bakels om daar den dag door te brengen, gelijk wij deden (des voormiddags Krans, Wieringa alleen). Genoeglijk zaam geweest. Des avonds 11 uur met lantaarnlicht naar den Burg in 70 minuten langs de weg.

19 january 1871. Des voormiddags Bakels en vrouw hier. Fokel visites gemaakt. Bakels aan Katrina les gegeven in ’t Engelsch. Des avonds hij met Fokel naar Bok en Ensing (kwart voor 11 terug). Zij na 12 uur vertrokken naar den Hoorn.

23 january 1871. Krans bij Vrendenberg, aldaar alleen Bakels.

24 january 1871. Bakels des avonds hier Katrina les gegeven.

1 februari 1871. Katrina en Sina des voormiddags naar den Hoorn. Katrina Engelsche les en daarna teruggekeerd. Sina daar gebleven (tot 2 februari). Des namiddags Bakels nog even bij ons op schaatsen.

6 february 1871. Krans bij mij. Vrendenberg, Wieringa en Bakels, Wassenaar en vrouw. Nutsvergadering. Bakels en Wassenaar en vrouw en Muller bij ons boterham gegeten.

9 february 1871. Des avonds Bakels een uurtje hier les gegeven aan Katrina. Hij ging met Ensing en Bok op een partijtje bij Buisman.

23 february 1871. Kerkeraadsvergadering aan de Waal, aldaar Bakker voor ’t laatst. Bepaling gemaakt omtrent het oproepen der Broederschap in de eerste dagen der vacature en over het preeken van Bakels in de vrije beurten aan den Burg.

6 maart 1871. Bakels en vrouw en Wassenaar en vrouw bij ons boterham gegeten (na de Volksvoorlezing).

8 maart 1871. Muziekavond bij den Heer Bok, 14 personen waaronder Bakels en vrouw.

12 maart 1871. Afscheid van dominee Bakker. Fokel des voormiddags hier en Bakels. Wij gezamenlijk naar de Waal gewandeld.

17 maart 1871. Verjaardag Sina, bezoek o.a. Bakels en Fokel.

22 maart 1871. Katrina en Sina naar den Hoorn, Katrina komt terug, Sina zou blijven tot morgen.

25 maart 1871. Des voormiddags hier jufvrouw Wortelaar, logeergast van Bakels en vrouw, hier op Maria Geboorte in de Roomsche Kerk geweest met de familie Veger. Fokel had ettelijke jaren bij haar te Leeuwarden op een modewinkel geweest.

26 maart 1871. Bakels hier gepreekt, ik naar Oosterend.

2 april 1871. Des namiddags Bakels en vrouw en logeergast mejufvrouw Wortelaar uit Leeuwarden bij ons boterham gegeten.

12 april 1871. Des avonds Bakels bij ons tot 12 uur (met rijtuig).

15 april 1871. Zaterdag. Brief aan Bakels thans te Rotterdam (op zijn briefkaart) dat wij hem zondag hier verwachten te preeken. Hem medegedeeld dat zijne laatste preeken hier uitstekend voldaan hadden.

22 april 1871. Bakels hier gekomen uit Rotterdam vanmorgen half 11 vandaar gegaan. Hij verhaalde veel van het verhandelde op de Moderne Vergadering en van de Mennisten daar ontmoet. Van de groote werken die in en om Rotterdam worden aangelegd, bruggen, postkantoor enz.

23 april 1871. Bakels vanmorgen na de preek naar den Hoorn en daarna weder naar Rotterdam vertrokken. Bakels heeft vanmorgen weer uitstekend voldaan.

28 april 1871. Bruno Bok zegt: Bakels voldeed hem uitstekend, maar zijn talent stond hem in de weg.

1 mei 1871. Bakels is nog steeds op reis.

2 mei 1871. Des avonds Katrina en Sina bij Fokel.

21 mei 1871. Hemelsvaartdag. Bakels hier thee gedronken.

22 mei 1871. Domineeskrans bij Wassenaar, gewandeld met Vrendenberg, Katrina en Sina, Ensing en vrouw ook mede, aldaar Wieringa, Bakels, Buisman. Allen te zamen terug naar den Burg.

23 mei 1871. Des morgens 10 uur met Van der Linden naar Bakels aan den Hoorn. Ik was zeer lang daar niet geweest. Fokel verwelkomd na haar reis. Zij gaat thans niet meer uit (schoonmaak). Met haar gesproken over den brief aan Bakels gezonden vanwege de Kerkeraad. Wenk gegeven dat op grond daarvan nog geen beroep verwacht kan worden. Bakels was met dat gunstig testimonium hoog gelukig geweest, hij dacht doorgaans te klein van zichzelven. Fokel zei dat Boeke reeds gezegd had dat hij een beroep herwaarts niet zou aannemen. Ik zag de kerk van Bakels, door verwen enz. veel opgeknapt.

26 mei 1871. Sina naar den Hoorn. Fokel geholpen met strijken, des avonds terug.

29 mei 1871. Aan den Burg preekte dominee Bakels. Voldeed aan de kinderen niet uitstekend.

31 mei 1871. Gister Bakels bij ons koffij gedronken.

2 juny 1871. Te ruim 3 ure naar den Hoorn, aldaar Katrina en Sina, gegeten, de dag genoeglijk doorgebragt tot 10 uur. Sina druk aan ’t naaijen op de naaimachien. Katrina les.

7 juny 1871. Bakels kwam met Boeke (van Zijldijk) aan met de wagen. Zij vertrokken spoedig naar den Hoorn.

9 juny 1871. Des voormiddags Bakels en Boeke even hier. Zij kwamen aan den Burg visites maken, bij S.Keyser (niet thuis), Bok, Loman, Westenberg. Herman en Willem haalden hen te 5 ure van hier met rijtuig en bragten hen naar den Hoorn.

12 juny 1871. Krans bij Bakels, de kunstwerken van Bakels in huis en tuin bezigtigd.

13 juny 1871. Bakels vroeg naar de reden waarom de nominatie nog niet in de krant was geweest, ik verklaarde hem die. Hij deelde mij vertrouwelijk mede dat onder zijn werkplannen ook behoorde het schrijven van een stuk: Waarom Doopsgezind? Voor den Doopsgezinde Bijdragen, waartoe hij weldra boeken van mij zou vragen. Wij bespraken de vacatures te Noordbroek en Sapmeer.

15 juny 1871. Katrina, Sina en Dolfine des voormiddags naar den Hoorn, te 4 ure weer terug.

18 juny 1871. Bakels had aan den Burg gepreekt, weinig volk.

19 juny 1871. Wieringa en Bakels hier geweest. Mina Bakels vanmiddag aan den Hoorn gekomen.
Over het beroep aan de Waal: Bakels viel minder in de smaak. Het scheen wel dat men in hem miste een deftige kanselstijl, hij had teveel de taal des gewonen levens, schoon hij ook belangrijke stukken voortbragt [maakt Huizinga op uit gesprekken met gemeenteleden].

22 juny 1871. Des voormiddags Mina Bakels van den Hoorn hier koffij gedronken.

24 juny 1871. De proponent Van Gilse en Menno hebben als oude kennissen veel gesprek met elkander. Omstreeks 8 uur komt Bakels hem toespreken, blijft hier mede boterham eten (salade).

1 july 1871. Bakels des avonds hier tot 12 uur genoeglijk.

9 july 1871. Bakels preekte aan den Burg, voldeed uitstekend.

11 july 1871. Des namiddags Bakels hier. Van der Linden is beroepen. Daarna met Bakels gesproken over de uitslag der verkiezing. Hij was naar het scheen eerst zeer terneergeslagen geweest. Hij had zijne niet-verkiezing eerst beschouwd als eene hernieuwde aanwijzing dat hij niet was de regte man op de regte plaats, en dat hij alzoo een andere werkkring moest zoeken. Later was hij weer enigermate daarvan teruggekomen. Het bleek nogtans dat hij zeer veel bemoediging behoefde, die ik hem zooveel mogelijk trachtte te verschaffen.
Hij zeide: hij had ingenieur moeten worden, want alles wat tot dat vak betrekking had, was zijn lust en zijn leven. Maar hij had zich laten overhalen door familie en betrekkingen om de andere werkkring te kiezen. Op ’t laatst had hij zich dan ook daaraan geheel toegewijd, doch toen hij zoo lang proponent bleef zonder plaats, en na nu het van nieuws scheen te blijken dat hij alleen maar aan den Hoorn iets deugde, nu zou hij wel meenen dat hij een geheel verkeerde keuze gedaan had. Het scheen mij echter te gelukken hem te bemoedigen. Hij vetrok tegen 12 uur bij zeer ongunstig weder.

17 july 1871. Des avonds naar de Nutsvergadering. Bakels tot afgevaardigde benoemd. Aldaar Wieringa, Bakels, Muller, Glijnis, zijn zwager De Vries uit Alkmaar, Loman, enz, 11 in getal.

25 july 1871. Ensing hier, berigt de geboorte van een zoon van Bakels.

30 july1871. Bakels preekt aan den Burg. Hij stelt het twijfelachtig of hij dingsdags bij ons zal komen (bruiloft). Ik schrijf hem des avonds een nog sterker uitnoodigingsbrief voor hem en nu ook voor zijne zuster.

1 augustus 1871. Briefje van Bakels dat hij bedankt schoon hij met de families Westenberg, Heijkoop en Wieringa den dag op Akyab gaat doorbrengen.

2 augustus 1871. Des avonds laat komt dominee Bakels om eenige opheldering te vragen waarom ik eerst alleen hem en daarna ook zijne zuster genoodigd had. Mina oordeelde dat men haar eigenlijk niet hebben wilde en daardoor had ook hij bedankt. De zaak wordt eindelijk weer in het gelijk gepraat. Hij ging te 12 ure naar huis, nu wel voldaan.

11 augustus 1871. Bakels zond mij vandaag een briefkaart uit Amsterdam dat er geen verandering gekomen was in het besluit omtrent de nieuwe Bijbelvertaling.
Katrina en Sina zijn gisternamiddag bij die sterke hitte naar den Hoorn geweest. Fokel voor ’t eerst toegesproken. Het kind gezien met de kenmerkende neus van Bakels.

13 augustus 1871. Gepreekt aan Oosterend. Bakels aan den Burg. Slechts de meisjes naar de kerk, Samuel en Menno intusschen de krant gelezen. Bij Bakels (ook bij mij) zeer weinig volk.

15 augustus 1871. Ik was sedert eenige dagen in eene gedrukte stemming. Vanavond 7 uur eene wandeling gemaakt naar den Hoorn. Bij Bakels vertoefd tot 10 uur. Hij was aan het zeilen geweest. Moeder Bakels en Mina ontmoet. Kraamvrouw en kind nu voor ’t eerst toegesproken. Fokel was onthutst wijl zij gehoord had dat men zeide dat haar kind te weinig voedsel kreeg aan een derde melk en twee derde water, wat toch de Doctor voorschreef.

16 augustus 1871. Mina Bakels bij ons.

28 augustus 1871. Des morgens half 10 met Katrina, Sina en Janneke gewandeld naar den Hoorn, even bij Bakels berigt dat Dirk en Koos daar zouden komen koffij drinken met Jakob, met rijtuig. Aldaar mevrouw Bakels en Mina. Wij met ons vieren naar de duinen in ’t Hoornsche Vlak, daarna tegen 2 uur bij Bakels in het prieel.

31 augustus 1871. Mina Bakels hier gegeten.

4 september 1871. Bakels des voormiddags bij ons.

11 september 1871. Bakels des voormiddags hier.

18 september 1871. Nutsvergadering. Bakels leest een zeer uitgebreid en voorteffelijk verslag van de Algemene Vergadering te Amsterdam. Ik treed aan het einde ter vervanging van Ensing als Praesident op. Bakels hier boterham gegeten.

24 september 1871. Cornelis Keyser hier des voormiddags, zeer voldaan over Bakels die hier vandaag afscheid preekte. Des avonds Sijbrand Jansz Keyser hier, besloten een brief tot dankzegging aan Bakels te rigten.

25 september 1871. Brief voor Bakels klaargemaakt. Nutsvergadering. Vooraf met het courantenartikel over ’t Nut bij de medebestuurder Petersen. Zijn vrouw dacht dat het Nut weldra op den flesch zou gaan, want het was altijd Bakels en Ensing, en Ensing en Bakels. En de inhoud hunner rede was vleesch braden en kamers luchten enz, alles wat ieder vanzelf wel wist (!).

1 october 1871. Bevestiging van dominee Koekebakker aan de Waal. Van de predikanten alleen Bakels (op de kraak). Des namiddags Intreerede van Koekebakker, aanwezig 300 mensen, en Vrendenberg, Wieringa, Bakels, Wassenaar, Buisman, Bruno Bok, meester Keyser, Kwant, enz.

2 october 1871. Krans bij Van Vledder aan de Waal. Bakels kwam later. Het plan van Wieringa en Bakels besproken en het Reglement goedgekeurd om op elke krans een punt van bespreking te stellen.

3 october 1871. Briefwisseling met Buisman over ons komen daar. Hij verwachtte alleen de Heeren en niet de Dames. Deze hadden elkander en Wieringa en Bakels zoo opgewarmd daarover dat W. en B. hun bezoek in scherpe bewoordingen afgeschreven hadden. Wijl het vrij goed weder was ben ik alzoo des avonds 6 uur naar Oosterend geloopen. Bij Buisman, die zeer verblijd was dat wij nog kwamen, genoeglijk geweest met Koekebakker en Wassenaar.

9 october 1871. Krans. Bakels geeft (schriftelijk) een uitgebreid en belangrijk verslag van de door hem bijgewoonde Vergadering van het Bijbelgenootschap te Amsterdam.

12 october 1871. Sina met Aaltje Koekebakker naar den Hoorn bij Bakels (hij zelf is gister op reis gegaan). Bakels en Fokel voor ’t eerst na maart weer aan den Burg en loopende met hare zuster waren dingsdag hier des voormiddags.

23 october 1871. Krans. Ik des namiddags naar den Hoorn naar Bakels die ziek was. Sina was er des morgens.

30 october 1871. Des avonds Nutsvergadering. Bakels Redevoering “ook een sociale Kwestie”, dat elk tevreden moet zijn in zijn stand. Loman bijdrage over volksarmoede. Ik hoorde beide met veel genoegen. Ik voor ’t eerst Praesident. Talrijke vergadering.Bakels en zuster Let hier boterham gegeten, ook Koekebakker.

6 november 1871. Krans bij Bakels. Hij verdedigd de stelling “het Supra-naturalisme heeft alleen een historisch belang”. Men kwam niet tot eenheid wijl Wieringa en Van Vledder onder Supra-naturalisme iets anders wilden verstaan dan Bakels.

9 november 1871. Bakels hier, gaat naar Loman om weder als gister te helpen met het beproeven der luchtpomp.

13 november 1871. Krans bij Vrendenberg. De stelling “Kerkhervorming moet een vooruitgang zijn” werd door allen, vooral door Bakels, uitvoerig besproken. Bakels blijft bij ons eten, moest daarna nog naar Loman.

16 november 1871. Koekebakker verhaalde gisteravond dat Bakels te Noordeind (Zaan) op ’t beroep preekende niet zoo veel voldaan had als Goteling Vinnis.

20 november 1871. Krans. Van Vledder had de stelling te verdedigen “dat de Moderne Theologie als het Supra-naturalisme verwerpende, daarmede Bijbel, Christendom en Protestantisme ondermijnde”. Bakels eindigde zijne lange rede met eene gemoedelijke toespraak waarin hij blijdschap te kennen gaf dat de breedvoerige verklaring van Van Vledder bij hem groote bezwaren tegen hem Van Vledder had weggenomen, en dat hij hoopte dat wij allen ook bij verschil van Rigting vriendschappelijk zouden voortwerken aan de ons opgedragen taak. Hier ook weer evenals verleden week bij Bakels waren de meeste Kransgenoten Jeneverdrinkers [alleen Vrendenberg en Huizinga niet].

26 november 1871. Wij te 6 ure naar de Hervormde Kerk waar Bakels verslag deed van het Bijbelgenootschap, zonder tekst. Eerst eenig verslag, toen aanbeveling. Vervolgens eenige opmerkingen. Er was zeer weinig gloed of verheffing in. ’t Voldeed mij weinig.

27 november 1871. Bakels had om niet laf te weezen en zijn gezindheid te ontveinzen, de laatste maal op den Krans jenever gepresenteerd, door allen, behalve door mij en Vrendenberg aangenomen. Wassenaar kwam tegen dit beweerde op en had het steeds uit humaniteit tegen mij nagelaten. Ik zeide tegen Bakels dat ik die humaniteit hoog waardeerde, wat Bakels scheen te krenken. Ik verklaarde daarbij dat ik waarschijnlijk den Krans zou mijden als daar het jenevergebruik steeds werd voorgestaan. Bij het scheiden sprak Bakels in verzoenenden geest.
Hij en zijne vrouw, zuster Let en Koekebakker en zuster bleven hier eten. Des avonds Volksvoorlezing. Vooraf Vergadering van leden, daarna Loman voorlezing met proeven over de lucht. Daarna Bakels voorstelling van eene Fontein van gekleurd licht. Alles liep zeer naar genoegen af.

7 december 1871. Ik had –14° C op de thermometer. Bakels had te half 12 ure zijn thermometer staan op –15°.

8 december 1871. Bakels verhaalde welk een moeijelijke en gevaarlijke reis hij verleden woensdag gehad had naar ’t Nieuwe Diep met de Urkers in 4 uren heen. En toen de terugtogt met hen des namiddags onmogelijk was met de stoomboot terug die eerst te half 7 kon afvaren wegens de vreeselijke sneeuwstorm, en anderhalf uur werk had naar ’t Oude Schild. ’t Was een angstige reis. Donderdagmiddag is de boot niet gevaren.

18 december 1871. Nutsvergadering. Eerst gesproken over de Spaarbank door Bakels voorgesteld op te rigten. Bakels en Loman en Vriesendorp in de Commissie van Onderzoek benoemd. Ensing deed de voorlezing over het oog en het zien, opgehelderd door een kunstoog en duidelijke platen (uit Groningen). Daarna deed Vriesendorp eene voorlezig over een staathuishoudkundig onderwerp “de weelde”. Allen waren zeer voldaan. Ik las toen nog een stukje voor over de Nederlansche Mettray uit de Wetenschappelijke Bladen.
Bakels en zuster Let en Koekebakker bleven bij mij boterham eten.

25 december 1871. Bakels aan den Burg gepreekt. Ik met Sina en Bakels naar den Hoorn gewandeld, aldaar bij Fokel en Let, Koekebakker en zuster. Den dag er zeer genoeglijk doorgebragt.

22 january 1872. Nutsvergadering. Vooraf ledenvergadering, w.o. eene circulaire van het Hoofdbestuur over de Sociale Quaestie. Men wil gaarne Dyserinck als redenaar, over de Spaarbank later. De vergadering in de Kolfbaan niet talrijk. Bakels hield eene uitmuntende improvisatie over het Stoomwerktuig, van half 8 tot half 11 met een pauze van een groot kwartier. Ik eene bijdrage (anders aan Vrendenberg opgedragen) een dozijn levensregels uit Kleine Stukjes der Maatschappij. ’t Was 11 uur toen wij tehuis kwamen.

5 february 1872. Verjaardag Koekebakker aan de Waal, aldaar Wassenaar en vrouw en Bakels.

11 february 1872. Intree van dominee Kapteijn te Oosterend. Daar aan huis alle predikanten van Texel, ook Jet Ensing. Bakels spreekt over Buisman en laat zich woorden ontvallen die aanleiding geven dat op dat onderwerp wordt doorgegaan door Wassenaar maar ook door Van Vledder. Voor een oogenblik dreigde het hatelijk te worden, ’t loopt echter goed af.

13 february 1872. Des avonds Vergadering in de Kikkert waar de Heeren en Burger Sociëteit vergaderd waren. Ensing fungeerde als Praesident bij absentie van Simon Keyser die ongesteld was. Wij waren te zamen gekomen om te spreeken over de vraag of 1 april hier op Texel ook gevierd zou worden. Men was er voor maar Kroese en Peper, de beide Roomsch Catholijken, schenen te meenen dat men daarmede hun Godsdienst te na zou komen ofschoon Bakels het tegendeel bepleitte. Men eindigde met het benoemen van een Hoofdcommissie aan den Burg die Subcommissiën op de andere dorpen zou kunnen benoemen.

19 february 1872. Aan het middagmaal hadden wij Bakels en vrouw, en Koekebakker en zuster. Des avonds samen naar de Nutsvergadering.
Dominee Dyserinck Redevoering over “het ware Levensgenot als niet te vinden in hetgeen wij HEBBEN maar in hetgeen wij ZIJN, ook niet in hetgeen wij ons verbeelden te zijn” (maar dit deel liet hij ter bekorting achterwege, daarin handelde hij over het eergevoel, tweegevecht enz). Vervolgens deed hij eene bijdrage (vroeger reeds in de Heldersche Courant gedrukt) over de Verveling. Daarna nog eene getiteld “Snippers” (geestrijke gedachten). Hij droeg alles zeer goed voor en voldeed met alles zeer goed. Bakels las nog voor een stuk uit de Tijdspiegel september 1871 “uit mijn werkkring” van dominee Heering. Zeer goed voldaan. Het was zeer vol, alle kaartjes in beslag genomen.

22 february 1872. Wij des avonds met Koekebakker en Bakels naar ons lesuur bij Simon Keyser, alwaar Ensing ons den Bloedsomloop verklaarde van half 9 tot ruim 11 uur. Aldaar Loman, Bakels, Bok, Glijnis, Vriesendorp, Koekebakker en zuster.

29 february 1872. Des avonds de Anatomische Les bij mij aan huis, aanwezig waren Loman, Glijnis, Vriesendorp, Ensing, Bakels en ik. Wij hadden het over Bloedsomloop en Ademhalingswerktuigen en Nieren, enz. waarbij het een en ander ons aanschouwelijk werd gemaakt door ontleding van hart en nieren van een varken.

1 maart 1872. Bakels bij mij, met hem besproken het Rapport hetwelk hij zal opmaken voor het Hoofdbestuur van ’t Nut over de Sociale Quaestie.

6 maart 1872. Des avonds extra Vergadering van het Nut. Bakels draagt het Verslag voor op de vragen van het Hoofdbestuur over de Arbeiderskwestie, en vervolgens het ontwerpreglement over de Spaarbank. Beide stukken werden uitvoerig besproken en uiteindelijk goedgekeurd.

7 maart 1872. Des avonds berigt dat de vergadering bij Loman niet kan doorgaan wijl Ensing naar de Prins Hendrikpolder geroepen was. Intusschen was Koekebakker gekomen en de visite voor Sina, Fokel (Bakels kwam eerst laat van Loman) en de zuster van Vriesendorp en Johanna Bok. Wij bragten de avond genoeglijk door. Bakels en Fokel in de regen naar huis.

17 maart 1872. Verjaardag Sina, bezoek o.a. Bakels en Fokel.

20 maart 1872. Bakels hier, moest naar Glijnis die zijn instrumenten ontvangen had door 100 gulden toelage van de Gemeente.

22 maart 1872. Met Sina naar den Hoorn, Sina bij Bakels [Huizinga bij Willem Bakker (85) over het geslachtsregister]. Sina en ik voorts den avond genoeglijk doorgebragt bij Bakels en Fokel. Hun kind zeer aanvallig. Gesprek over den invloed dien men mag hopen van onze oefeningen in de Anatomie enz. tot verlevendiging en versterking van eerbiedige dankbaarheid jegens God, door Ensing steeds de Natuur genoemd. Over de waarschijnlijkheid van het bestaan van hooger wezens dan de mensch, en ’s menschen bestemming tot een steeds hooger opklimming, ’t welk Bakels zeide ook eene zijner liefste denkbeelden te wezen.
Fokel vertelde in ’t afwezen van Bakels hoe diep treurig de toestand was van zijn vriend Stoffel (hij kon aan geen studie meer denken, bedankte voor zijn betrekking, engagement verbroken), men moest haast wel het ergste duchten. Bakels sprak er niet over.
Bakels was zeer onvoldaan over Wieringa die zonder aan eenigen arbeid deel te nemen, voor de verzameling van gelden voor het schoolfeest op 1 april zich door Meester Remmers tot lid van de Feestcommissie had laten benoemen.

25 maart 1872. Des avonds naar de Volksvoorlezing. Vooraf Nutsvergadering, Bestuur van de Spaarbank benoemd Bruno Bok, Ensing, Bolding, Stikkel.
Ik de Vergadering met een herinnering aan voor 300 jaar geopend. Glijnis Redevoering voorgelezen van Vos, met toevoegsels, zeer goed voldaan. Vers van Van der Bergh “het Wachtschip voor Brielle”. Ik bijdrage “Rochus Meeuwisz.”. Bakels bijdrage “een onvergetelijken dag” van Heerink. Ik gesloten, met toespraak betrekkelijk het tegenwoordig einde onzer vergaderingen voor dit seizoen en de a.s. feestviering met raadgevingen en wenschen.

1 april 1872. [Viering van 300 jaar 1 april, de inname van Den Briel. De gehele dag feest] ’s Avonds naar de Kikkert in de versierde feestzaal. Stoppend vol. De Burgemeester toast op de Koning, Simon Keyser op Texel, Bakels op de Burgemeester, ik op de Feestcommissie, Vriesendorp op het Bestuur der Werkverschaffing, Koekebakker op het Vaderland, ik op de Eensgezindheid, Burgemeester op de Texelaars, met dank voor de toast van Bakels.

15 april 1872. Hier Krans. Boekverkooping, present alle behalve Bakels.

21 april 1872. Aan den Burg had Bakels gepreekt, zijne rede had aan Aal Koekebakker naar den inhoud wel, naar de voordragt zeer slecht voldaan. Zij meende hij zou nooit een ander Beroep krijgen.

26 april 1872. Bakels gevraagd voor een paar beurten.

29 april 1872. Domineeskrans aan de Waal, compleet (met Bakels langen tijd in den tuin gewandeld om de vraag te bespreken of wij (hij in zijn kwaliteit als lid der Schoolcommissie) morgen bij den begrafenis van den Heer Bok ook nog een woord openlijk aan het graf zouden spreken, hetgeen hij niet afkeurde (toen wij des avonds 12 uur te huis kwamen heb ik dan ook nog eene toespraak te dien einde gesteld)).

30 april 1872. Begrafenis Bok. Bij de begrafenis talrijke vergadering, de hele familie, het plaatselijk bestuur, het geheel personeel der schoolmeesters en de predikanten Bakels , Koekebakker en Huizinga. Wij gingen in een langen trein naar het kerkhof. Bij het graf sprak ik een woord vooral om in dankbare herinnering te brengen wat Bok voor Texel geweest was. Aan het sterfhuis teruggekeerd dankten velen mij voor het gesproken woord.
[Na afloop komen de praatjes]. Willem deed zich in zijn brieven aan Papa voor als tot diens rigting bekeerd, maar Van Hoorn noemde dit huichelarij: personen die Willem in Amerika gesproken hadden, hadden verzekerd dat van die veranderde rigting in 't godsdienstige bij hem niets was te bespeuren. Men mogt er zich zoover mee troosten dat de oude Heer daardoor in 't laatst eenige meerdere genoeglijke oogenblikken had gehad.

13 juny 1872. Des avonds brief geschreven aan Bakels die thans te Haarlem is gelogeerd opdat die de noodige informatie voor mij inwinne [om Johannes Eelman op een Gymnasium te Haarlem te plaatsen].

28 july 1872. Bakels wordt benoemd tot Schoolopziener in plaats van Bok, zeer tot zijn genoegen.

3 augustus 1872. Des avonds Ensing even hier met de Heldersche Courant behelzende een lang stuk van dominee Wieringa waarin hij het gevoelen verdedigt dat de leden van de Gemeenteraad gekozen moeten worden in evenredigheid van de geloofsbelijdenissen der burgerij. Ensing zal met Bakels daarop antwoorden voor het laatst.

4 augustus 1872. Hier thee gedronken Bakels en vrouw en Koekebakker. Bakels neemt aan om a.s. zondag hier voor Koekebakker, die dan naar Westzaan moet, te preeken.

6 augustus 1872. Een stuk van Ensing en Bakels, en een ander van Koekebakker in de Heldersche Courant (tegen Wieringa).

14 augustus 1872. Naar de Tent, ook Fokel, haar man is naar Rotterdam als afgevaardigde.

26 augustus 1872. Niet naar de Krans bij Kapteijn. Koekebakker des avonds even hier, hij had Bakels naar den Burg vergezeld, die des morgens met vrouw en kind naar de Waal een zeer slechte reis gehad had, doornat van regen bij het zwaar onweer dat wij van voormiddag hadden.

30 augustus 1872. Kwart voor 9 is Koekebakker hier (met de paard en wagen van Jan Duinker). Wij met ons zessen naar den Hoorn gereden. Bij Bakels, hun uitgenoodigd tot eene duinwandeling die hij aanneemt (Ensing aldaar). Wij naar ’t Westerstrand kwart voor 10. Wij kwamen aan zee kwart voor 12, over of bijlangs Loodsmansduin terug. Wij verkwikten ons met meegebragte spijs en drank op het strand en in de duinen. Wij hadden een genoeglijke dag. Ik was zeer vermoeid toen ik met het gezelschap bij Bakels terugkwam. Wij zijn tuin en springende fontein gezien.

2 september 1872. Krans aan den Hoorn bij Bakels, gesproken over de methode te volgen bij Godsdienstig onderwijs. Wij bezagen bij Bakels in zijn huis zijn kunstige fontein.

20 september 1872. Sina naar den Hoorn, Bakels hier.

22 september 1872. Bakels hier l.l. vrijdag komende van zijn eerste schoolopzienersreis naar de eilanden.

23 september 1872. Nutsvergadering aan den Burg. Redevoering van dominee Wieringa. Voorstelling van een dameskransje waar over allerlei soorten van philantropische vereeniging gesproken wordt. Het slot is dat bijzondere philantropie meer wezenlijke waarde heeft, doch genootschappelijke krachtiger werkt. Sommige willen eene kostbare muzijk doch ten laatste vereenigt men zich algemeen in de wensch om den Heer Maju met zijne toestellen uit te noodigen voor 2 dagen om alzoo ook het volk buiten het Nut tegen 25 cent entrée een wezenlijk genot te bereiden. Daarna reciteerde ik: “het menschelijk leven” van Van Haren en tenslotte droeg Loman een stukje voor waarin hij wees op het onberekenbare belang van de gister in werking gestelde Telegraaf die nu Texel met het groote wereldnet verbond, en zijne teleurstelling dat die dag zonder bijkans eenig vreugdebetoon was voorbijgegaan. Hier en daar wapperde slechts een vlag. Op de vergadering was ook den Heer Dusart, telegrafist.

25 september 1872. Bakels en Fokel even hier. Ik stel hem 10 gulden ter hand om daarvoor een fraaij portretalbum te koopen (volgens een vroeger aanbod van mij) tot een blijk van erkentelijkheid voor de lessen die hij aan Katrina vroeger gegeven heeft in het Engelsch. Hij was echter ternaauwernood te bewegen om het aan te nemen.

7 october 1872. Krans bij Wieringa aan den Hoorn. Even bij Fokel. Bakels vanmorgen weder op reis gegaan, naar Haarlem. Zij zou van de week bij ons komen.

18 november 1872. Feestviering van het 50-jarig bestaan des Departements [Nut]. Bakels doet de Feestrede. Simon Keyser praesident. Bijdragen van Koekebakker, Bakels, Wassenaar. Menno droeg een vers op “Wilhelm en Napoleon” (door hem gemaakt) zeer goed voor. Glijnis en Loman hadden berijmde gelegenheidsstukken, meester Brouwer op verzoek van Wieringa een vers van Brest de Wetering. Na de sluiting der Vergadering werd de avond zeer genoeglijk doorgebragt onder muzijk en dans (talrijke damesvergadering) en vele toasten, tot half 3.

28 november 1872. Juriaan [Huizinga] was van namiddag met [zijn dochter] Catharina naar de duinen gewandeld en terug bij Bakels thee gedronken.

30 november 1872. Catharina is gister ten eten geweest bij Bakels en vrouw, zeer naar genoegen.

2 december 1872. Niet naar de Krans bij Bakels.

16 december 1872. Volksvoorlezing in de Kikkert. Glijnis doet de Voorlezing over China, eene novelle van Emile Silvestre, anderhalf uur lang, maar ’t voldeed zeer goed. ’t Was een boeijend verhaal goed voorgedragen. Daarna ik een stukje uit de Volksbode “hoe komen zij er aan”. Bakels eenige stukjes uit de Bloemlezing van De Keyser, gedichten van de Schoolmeester “het paard”, “de hond” enz. Daarna Ensing eene vervelende lange voorlezing van een stuk uit hetzelfde boek, van Oosterzee “de Westminster Abdeij”.

3 february 1873. Krans bij mij. Bakels en Wieringa op schaatsen hier.

4 february 1873. Verjaardag Koekebakker (26). Wij vinden er Bakels en Wieringa, die echter weer op schaatsen gingen. Bakels en vrouw hadden de uitnoodiging moeten afwijzen.

21 february 1873. Bakels en vrouw en zoontje en Wassenaar en vrouw des voormiddags hier, en Margo Keyser. Zij allen blijven hier eten en de dag doorbrengen. Bakels c.s. vertrekt te half 7.

7 maart 1873. Koekebakker en Sina des voormiddags met elkaar naar den Hoorn gewandeld om de oude mevrouw Bakels en Mina te verwelkomen.

17 maart 1873. Sina jarig, hier Tonia en Mina Bakels, na het eten ook Fokel.
Nutsvergadering. Koekebakker deed de Redevoering over het Epos van Kamerling getiteld “de Koning van Sion”. Ik hoorde hem met veel genoegen hoewel het 1 en een kwart uur duurde, tussenbeide pauze. Voorts gesprek over het voorstel van Wieringa tegen het werkje van Hugenholz, ’t werd verdaagd tot julij. Ensing als bestuurder herkozen. Een boekwerk van Meester Kwant aangekocht Rietstap ‘de Wereldbol” 10 gulden. Dominee Bakels alleen bij ons.

19 maart 1873. Bakels en Mina hier komende van Cocksdorp.

20 april 1873. Briefkaart van dominee Bakels uit Haarlem.

15 mei 1873. Den Heer Westenberg hier te spreeken over de reparatiën aan de Tent. Hij wist niet dat lidmaatschappen waren opgezegd als ja misschien door Bakels.

6 juny 1873. Katrina des voormiddags naar den Hoorn bij Bakels te gisteravond teruggekomen.

30 juny 1873. Ik met Bakels naar de haven waar 2 kannoneerboten liggen met 89 manschappen om proefneemingen te doen met Torpeedo’s (Krans te Oude Schild).

3 augustus 1873. Bakels hier aan den Burg gepreekt (’t kon nog even om de verwachte bevalling zijner vrouw).

4 augustus 1873. Des avonds laat doet Bakels ons nog door Ensing de geboorte van zijn tweede zoon berigten.

11 augustus 1873. Naar den Hoorn gewandeld met Katrina, bij Bakels de kraamvrouw bezocht. Zij was met haar kind zeer welvarende.

19 augustus 1873. Bakels was gister niet op de Krans omdat zijn Herman ongesteld werd.

23 augustus 1873. Bakels gister met vrouw en kind bij Vrendenberg.

24 augustus 1873. Het kind van Bakels ligt zeer ziek bij Vrendenberg. Aldaar Bakels en vrouw en meid in de slaapkamer gelogeerd sedert vrijdag om digt bij den Doctor te wezen.

30 augustus 1873. Bakels vertrekt weer van Vrendenberg.

3 september 1873. Des namiddags Bakels even hier, hij zag nogal tegen dat vergelijkend examen (voor een nieuw te beroepen hoofdonderwijzer) op. Met zijn zoontje blijft het beterende.
3 september 1873. Aan Bakels gaf ik 5 gulden mede om die in de Spaarbank te zetten voor Martje, onze meid, die morgen trouwen zal met Jonas Schagen aan ‘t Oude Schild.

2 october 1873. Bakels hier komende van Hinloopen over Terschelling en Vlie (zijn verjaardag).

6 october 1873. Krans bij Wassenaar (Oude Schild). Bij ons vertrek ontmoetten wij nog Bakels. Deze had het beroep van Hinloopen. Wij gaven onze dringende wensch te kennen dat hij het niet zou aannemen.

13 october 1873. Mina Bakels en Fokel (voor ’t eerst weer aan den Burg na de ziekte van haar Herman) hier. Wij naar de Nutsvergadering. Bakels deed de Redevoering over de “Verkeerde Wereld”, waarin zoo veel te huis behoorde wat in onze hedendaagsche wereld gevonden werd. Hij boeide mij niet sterk. Menno gaf zoo wat toezegging dat hij de volgende keer de Voorlezing zou doen. Uitvoerige discussie over de vraag hoe de Volksvoorlezingen best zouden worden ingerigt. Ik stelde voor toegang voor allen tegen 5 cents in vertering. Werd besloten eene extra Volksvoorlezing ter proeve te houden, de wijze hoe nader door het Bestuur te regelen. Loman las toen nog een fraaij verhaal van Dickens “de machinist”.

16 october 1873. Vanmorgen Bakels bij ons. Bolding is benoemd als lid van de Schoolcommissie. Maandag 8 dagen zal het vergelijkend examen plaats hebben, Er zijn ongeveer 40 sollicitanten voor de onderwijzerspost alhier.

25 october 1873. Ensing hier, vraagt of ik mededoe aan een present voor Bakels voor zijn bedanken voor Hinloopen, met hem en Keyser en Loman enz. Ieder à 5 gulden voor een stoel enz. Ik stem gaarne toe.

27 october 1873. Ik gepreekt aan den Hoorn. Bakels en Wieringa zijn naar den Burg. Vergelijkend examen van de 42 adspiranten naar de post van onderwijzer aan den Burg. 24 slechts nemen deel aan het examen.

10 november 1873. Volksvoorlezing. Zeer kleine schare. Menno doet de Voorlezing. Noodzakelijkheid en wijze van bestrijding van de Volksvijand de Cholera. Zoo ik meen heeft hij goed voldaan. Zijn voordragt had wat krachtiger mogen wezen. Bakels las een lang stuk voor uit de Camera Obscura “het buitenleven”. Loman uit “de praatjes” van Jan Ploeger, dat mij zeer voldeed. Vooraf hadden wij een Ledenvergadering gehad waarin besloten werd een Volksvoorlezing te houden op groote schaal tegen 1 stuiver entree in vertering.
Bakels bleef ook nog bij ons (na afloop).

12 november 1873. Des middags op verzoek bij Ensing een groot getal personen, C. Keyser Szn, Sijbrand en Cornelis Keyser, Sijbrand Jzn Keyser, Fokke Keyser, H. Dijt, Glijnis, Loman, Arie Dijksen, S. Keyser Szn, enz. Bakels verscheen quasi toevallig in de vergadering.
Ensing vatte het woord en gaf hem te kennen dat deze zamenkomst was van personen die hem Bakels een blijk van belangstelling wilden geven wegens zijn bedanken voor het beroep van Hinloopen in een fraaije armstoel, nooteboomhout met groen trijpt. Bakels was zeer getroffen door deze verrassing en antwoordde gepast, allen hartelijk dank zeggende. Bakels des namiddags nog even bij ons. Sijbrand Keyser bragt hem met zijn stoel naar den Hoorn.
[Floris Bakels: Deze stoel, veelvuldig gerenoveerd, dient mij 120 jaar later dagelijks tot zitplaats. Ook ik, Irene Maas, heb er op gezeten toen ik in 2003 in Bussum op bezoek was]

13 november 1873. Gerbrand Dros van de Waal hier, zeer ter nedergeslagen dat hij no. 6 was van de adspiranten voor de Hoofdonderwijzerspost aan den Burg, en dat hij niet opgeroepen zou worden om nog practisch examen te doen, maar slechts de 4 eersten. Hij wenschte dat ik voor hem bij de schoolopziener Bakels zou intercederen. Ik wees hem naar Bakels zelven die morgen aan de Waal zou komen.

21 november 1873. Menno terug van de zitting van de Raadsvergadering die hij had bijgewoond met Bakels. Verslag van de vergadering over het tractement van Ensing. Men zal nu ook voor Oosterend een Doctor aanvragen op een tractement van 500 gulden en een vroedvrouw benoemen aan de Koog en aan den Hoorn op 250 gulden.

24 november 1873. Naar den Hoorn, begrafenis van Neeltje Zuidewind, vooraf bij Bakels koffij gedronken. Bakels mede naar den Burg met de wagen van J.J. Bakker (ook Jakob en Ada Zuidewind). Bakels hier des middags gegeten.
24 november 1873. Des namiddags Ensing hier. Bakels was bij hem geweest om hem mede te deelen welke voorwaarden hem bij zijne benoeming tot eilanddoctor in de Notulen der Raadsvergadering van de Raad gesteld waren, doch die niet in zijn beroepsbrief stonden en waaraan Loman geheel niet scheen te hebben gedagt.

1 december 1873. Nutsvergadering. Bakels doet de Voordragt ex tempora naar eene schets anderhalf uur lang over het GELD. Ik hoorde hem met veel genoegen. Bijdragen van Koekebakker en Menno. Stukken uit Bret Harta, voordragt van De Holl, een vers. Chanson van … welks strekking ik weinig begreep.

3 december 1873. Des avonds Wassenaar en vrouw hier en Bakels en Koekebakker. Wij met elkander te half 6 naar Vrendenberg, hem gefeliciteerd met zijn 40 jaar Evangeliebediening op 1 december. Wij bragten hem ten geschenke een turfbak en kolenbak (f 21,75). Met elkander naar de kerk. Vrendenberg preekt Deut.7-1 “deze 40 jaren is de Heer met mij geweest”. Talrijke vergadering. Wij hoorden hem met veel genoegen, deelneming en stichting. De collega’s daarna naar Vrendenberg en familie, koffij gedronken en wijn. Hij had van zijn Gemeente fraaije geschenken: stoel, spiegel, pendule.

12 december 1873. Volgens afspraak Bakels en Fokel en Herman hier den dag doorgebragt. Bakels bezocht inmiddels de scholen aan den Burg. Zijne gesprekken meest met Menno. Zij vertrokken des avonds 10 uur met rijtuig naar den Hoorn.

15 december 1873. Menno des voormiddags naar de Waal en verder naar Oosterend naar de Krans bij De Lang, daar alleen Bakels die daar schoolbezoek hield.

5 january 1874. Bakels even hier.
5 january 1874. Inwijding der nieuwe School (in de Koog) de plegtigheid der aanspraken van Burgemeester Loman, Meester Brouwer, Bakels (schoolopziener), Wieringa, Troll (onderwijzer), D. Bruin (vertegenwoordiger van de jeugd), kinderen vrolijk met chocolade en koek.

18 january. 1874. Bakels preekt aan den Burg, Huizinga aan de Waal. Bij thuiskomst vond ik bij ons Aletta Bakels die tot morgen zou blijven.

19 january 1874. Niet naar de Krans bij Bakels. Letta Bakels gaat na het eten met Katrina naar den Hoorn.

20 january 1874. Katrina des voormiddags teruggekeerd van den Hoorn.

2 february 1874. Menno deed de Voorlezing over de Sociale Quaestie, hem met genoegen gehoord. Hij oogste veel lof. Bakels vertoonde ons na eene uitvoerige duidelijke uiteenzetting van oorzaken en gevolgen hoe men langs chemischen weg IJS kan maken, welke proeven zeer goed gelukten. Ik las een stukje voor uit de Nieuwe Uitstapjes “hoe de regen komt”. Loman een vers”aan eene vreemde coquette”. De Holl (na een vrij ongepaste inleiding over allerlei, o.a. over nationaliteitsgevoel, waarbij sterke afkeuring van het Kindergeschenk aan de Koning), een vers “tante en nicht” waarbij het refrein “vraag ’t mijn vrijer maar”. Ik hoorde dat potsen maken niet met genoegen.

5 february 1874. Verjaardag Koekebakker. Bakels en vrouw en Herman e.a. op uitnoodiging daar. Geanimeerd gesprek waarin Menno en Bakels vooral zich lieten hooren over de Conceptwet op ’t Hooger Onderwijs, en later over de stelling “het doel heiligt de middelen”.

23 february 1874. Bakels moet met 14 dagen naar Vlissingen te preeken.

11 maart 1874. Katrina naar den Hoorn naar Let Bakels. Zij bleef daar een nacht.

19 maart 1874. Gisteravond Dominee Bakels hier. Hij was met veel genoegen naar Vlissingen geweest, doch Bakker van Gordijk was er beroepen.

3 april 1874. Des avonds Koekebakker en Bakels hier om zamen te spreeken over de Spaarbank. Koekebakker is in plaats van Stikkel in de Directie gekozen. De laatste wil nu de vergaderingen niet meer op het Raadhuis hebben. Bakels zegt dat Loman daar een ander vertrek wil afstaan.
Daar C.J. Bakker voor ’t beroep naar Vlissingen bedankt heeft is er weer eenige kans voor Bakels, die zich echter daarvan niets voorstelt. A.s. week komt den Heer Stoffel bij hem logeren.

13 april 1874. Koekebakker, Wassenaar en Bakels vertrekken naar de Moderne Vergadering te Amsterdam, zaterdag terug.

4 mei 1874. Gesprek over de te houden Feestrede (12 mei), waarvoor Vrendenberg eenige goede opgeeft. Bakels meent dat hij geen feestrede zal houden, doch zal er welligt op terugkomen.

14 mei 1874. Katrina ging des voormiddags naar den Hoorn afscheid nemen van Aletje Bakels.

3 juny 1874. O.a. Bakels op verjaardag Huizinga.

8 juny 1874. Huizinga, Koekebakker en Bakels naar de haven, genoeglijk zeetogtje bij ’t schoone zeer warme weder, gewandeld langs de schepen aan ’t Nieuwe Diep en uitgerust in het Stationskoffijhuis Bellevue. Te 7 ure vertrokken, o.a. vergadering te Amsterdam.

15 juny 1874. Krans bij Wieringa, aldaar ook Bakels. Ik even met deze naar zijn huis en tuin, deze zeer net in orde o.a. bloemtuin. Fokel zonder meid.

17 juny 1874. Des middags Bakels even hier. Menno gaat met hem naar den Hoorn.

19 juny 1874. Menno des namiddags met Bakels naar den Hoorn.

3 july 1874. Bakels blijft hier thee drinken.

13 july 1874. Des avonds Nutsvergadering. Bakels, Koekebakker en ik daarheen. Koekebakker wordt benoemd tot Afgevaardigde naar de Algemene Vergadering van ’t Nut in augustus. Koekebakker en Bakels blijven hier boterham eten.

19 july 1874. Ik gepreekt aan den Burg [na de plotselinge dood van zijn schoondochter Koos Tonkens, de vrouw van Dirk Huizinga]. Ik had er met Bakels over gesproken of die het voor mij wilde doen, die ook wel genegen was als hij vrijdag berigt ontving, doch later vatte ik moed om het zelf te doen.

20 july 1874. Des avonds laat Bakels even hier. Vrendenberg had reeds gehoord dat Koekebakker beroepen zou zijn op eene voordeelige plaats.

16 augustus 1874. Zaterdagavond Ensing van hier afgehaald bij Bakels. Fokel bevallen van een meisje.

24 augustus 1874. Krans bij Vrendenberg, Koekebakker verhaalt van de door hem bijgewoonde Vergadering van ’t Nut te Amsterdam, Bakels van de onvoldoende maatregelen hier op Texel voor ’t onderwijs. De zoo noodige opleidingsklassen voor Kweekelingen door den Raad niet toegestaan om de kosten.

31 augustus 1874. Hier Krans. Bakels moet zondag over een week te Baard op het beroep preeken.

6 september 1874. Sijbrand Jansz Keyser nog van voormiddag om mijn gevoelen te vragen over de waarneming der Catechisatie door Bakels te de Waal en Oosterend wat hij vanmiddag aan deze wil voorstellen. Men had liever dat IK het deed, maar schroomde het mij voor te stellen omdat ik het alligt zou aannemen en het toch mijne krachten zou te boven gaan. Ik zeide dat ik des NOODS de Waal er bij zou willen nemen maar dat ik gaarne zien zou dat Bakels den geheelen last op zich nam.

7 september 1874. Met Koekebakker door het land van de Waal naar Oude Schild. Bij Wassenaar laatste Krans, afscheidspartij, aldaar ook Katrina, Adriana en Betje Vrendenberg, Vrendenberg en vrouw, Wieringa en vrouw, Mina Bakels. Bakels zelf was vanmorgen afgereisd naar Vlie en Terschelling, naar Baard. Wij bragten er de avond genoeglijk door, tot half 1, toen wij huiswaarts keerden onder dikke duisternis en regen. Wij konden de weg bijkans niet onderscheiden. Wieringa en vrouw en Mina Bakels waren met rijtuig, maar Wieringa zelf moest tot voorbij de Schans voor het paard aanlopen.

11 september 1874. Katrina des voormiddags naar den Hoorn.

13 september 1874. Broederenvertoeving over de a.s. vacature. De Broederschap keurt (tegen mijn advies) het voorstel van de Kerkeraad goed om eerst in ’t a.s. voorjaar pogingen te doen tot vervulling der vacature, terwijl inmiddels het werk van Koekebakker aan Bakels zal worden opgedragen.

21 september 1874. Des avonds Bakels even hier. Nutsvergadering. Koekebakker deed een zeer uitgebreid en belangrijk verslag van het voorgevallene op de Algemene Vergadering, door hem als Afgevaardigde bijgewoond. Loman benoemd tot voorzitter voor Koekebakker, De Holl voor Bakels in plaats, Glijnis voor Brouwer in plaats. Troll wilde de post van Secretaris niet aannemen. Ik liet mij overhalen om in februari Volksvoorlezing te houden. Langdurig gesprek of ook ons Departement ernstig zou ter harte nemen de staat van het onderwijs hier, vooral de behoefte aan hulponderwijzers.

1 october 1874. Fokke Keyser des voormiddags hier met de brief van Bakels terug dien ik gister aan Sijbrand Jansz Keyser bragt over de regeling der preekbeurten.

2 october 1874. Mina Bakels met Herman hier.

5 october 1874. Bakels voor eenige weken naar Haarlem als Schoolopziener.

15 october 1874. Aal Koekebakker en Sina naar den Hoorn met Koekebakker. Bij Fokel en Wieringa (Bakels is naar Haarlem), Mina is nog daar.

8 november 1874. Bakels hier. Hij had aan den Burg gepreekt, zeer goed voldaan.

8 november 1874. Bakels des voormiddags hier. Afspraak gemaakt over preekbeurten.

12 november 1874. Mina Bakels des voormiddags hier.

15 november 1874. Ik gepreekt aan den Burg, Bakels te Oosterend, anderhalf uur.

21 november 1874. Mina Bakels hier om tot morgen te blijven. Des avonds ook Bakels en Fokel (die in 8 maanden niet aan den Burg was geweest), naar de Nutsvergadering in de Kikkert. Reeds te half 7 (een uur en langer gewacht) de zaal propvol.
Spreker den Heer Zaalberg van ’s-Hage, over het boek Josua. Davids als een Teken des Tijds. Met veel genoegen gehoord. Anderhalf uur sprak hij vlug uit het hoofd, improvisatie hier en daar althans. Daarna hielden De Holl en Loman eene voordragt van een fragment van een drama van Schimmel “Francesca”. Zeer goed. Bakels las voor “de brief van de Loteling” van Conscience. Te 11 ure te huis. Troll en vrouw en Mina Bakels hier boterham gegeten.

22 november 1874. Zaalberg preekte, kerk vol (over Satan), tegen 600 menschen (Bakels was terstond vertrokken om nog aan den Hoorn te preeken te 12 ure maar kwam te laat).
Ik des avonds te 6 ure in de Hervormde Kerk verslag van het Bijbelgenootschap gedaan. Met genoegen 150 hoorders, waaronder Bakels en zuster.

1 december 1874. Bakels even hier.

2 december 1874. Katrina en ik des avonds (volgens afspraak van dezen middag met Bakels) naar den Hoorn gewandeld, en de avond bij Bakels en Fokel doorgebragt tot 12 uur. Zijn orgelspel gehoord. Studeerkamer, kagchel, Meyers Conversatielexicon, enz. gezien. Te zamen de predikbeurtenlijst voor ’t volgend jaar opgemaakt.

6 december 1874. Bakels predikte aan den Burg voor ruim 70 hoorders.

13 december 1874. Katrina en ik naar ’t Oude Schild gewandeld. In de Pastorij bij Post aangetroffen zijne vrouw, Professor Kuenen van Leyden die hem des morgens bevestigd had, Wieringa en vrouw en Fokel en dominee De Lang. Bakels preekte aan Oosterend.

17 december 1874. Albert Koning had zaterdags de 2 afgevaardigden van Ouddorp in Eijerland gesproken [bij Tamis?] toen nog dubierend of zij Koekebakker of Bakels den volgenden morgen zouden gaan hooren. Zij hadden zich bepaald op Koekebakker, wijl die te Oosterend (meer nabij) preekte en zij meenden op Bakels minder kans te hebben.

21 december 1874. Nutsvergadering. Ensing Redevoering over lijken-verbranding. Loman leest boeijende schets uit Calefornië “Sint Nicolaasfeest van Bret Harte”. Hamaker (de nieuwe ondermeester) leest een luimig vers “verhaal van een onderwijzer, hoe hij aan zijn vrouw kwam” (dat niet algemeen voldeed). Den Heer Ments eene bijdrage uit de Romeinsche Geschiedenis “Coriolanus en Cleopatra”, daarmede was het half 11 geworden. Na de Nutsvergadering Bakels bij ons boterham gegeten.

25 december 1874. Katrina des voormiddags naar ’t Oude Schild naar Post, des avonds naar den Hoorn bij Bakels. Te half 11 uur weder te huis.

30 december 1874. Gister en vandaag Bakels hier. Hem gesproken over de bevestiging van Pieter Boon op Nieuwjaarsdag (ik gaf hem een mijner toespraken voor zulk eene gelegenheid mede).

31 december 1874. Kerkeraadsvergadering. Sijbrand Jansz Keyser zegt dat als aan Bakels een goed deel van het tractement verzekerd werd, zou hij niet spoedig Texel verlaten, wat men dan ook hoogst ongaarne zou zien. ’t Scheen echter wel dat er weinig kans was hem te kunnen beroepen. Schoon velen hem zeer gaarne hoorden, hij trok echter geen volk. Zijn kerken waren niet voller dan de mijne. Ook Oosterenders getuigden dat er van hooge ingenomenheid met de prediking van Bakels geen sprake was. Van zijn catechiseren werd gunstig gesproken.

8 january 1875. Bakels hier koffij gedronken. Hij zal a.s. zondag niet naar Borne gaan om de moeijelijkheid der reis over zee of door het ijs. Vooral daar hij nog niet verlangt Texel te verlaten.

10 january 1875. Bakels preekt te Oosterend half 2. Hij op de terugreis nog even hier.

11 january 1875. Katrina naar Troll. Margo Keyser even hier, gaat naar den Hoorn. Als zij te half 1 teruggehaald wordt kan Katrina mederijden derwaarts. Ik des avonds ook naar den Hoorn om Katrina af te halen, daar de avond bij Bakels en vrouw (aldaar Wieringa en vrouw ) zeer genoeglijk gepasseerd.
Bakels leest een adres voor van een hulponderwijzer Huis, van Terschelling, om ontslag. De man is blijkbaar geheel krankzinnig, lijdt aan dronkemanswaanzin. Wij te half 1 vertrokken bij lantarenlicht.

18 january 1875. Nutsvergadering. Bakels en Fokel kwamen hier tegen 7 uur aan, zeer ontsteld. Zij waren tusschen den Hoorn en hier met het rijtuig door het schrikken van het paard omgevallen. Gelukkig mensch nog paard beschadigd, alleen de kar of het rijtuig. Jan Bakker bragt ze met de wagen aan den Burg.
Bakels deed de Redevoering ‘Beschrijving van Vooruitburg en zijne bewoners’. Eene plaats waar de belangstelling in en de toestand van het Lager Onderwijs aan het Ideaal beantwoordde. Zeer leerzaam voor Texel. Met veel genoegen gehoord. Ensing bijdrage over Vondel, Loman voorlezing van een stuk uit de schetsen van Scheltema “het weeskind Dora”. Voortreffelijk voorgedragen, genoeglijke avond.

20 january 1875. Bakels hier des middags gegeten. Wij beiden met hem te ruim 4 ure naar den Hoorn gereden, naar Wieringa waar wij (volgens uitnoodiging) den avond zeer genoeglijk doorbragten met Bakels en vrouw, tegen 12 uur weer naar huis gewandeld voor de wind, maanlicht.

28 january 1875. Rekendag aan de Waal. Aan Bakels voor het nu verloopen 1e kwartaal 250 gulden toegelegd.

31 january 1875. Intree dominee Boonacker aan de Waal .... Hij gedacht ook de Doopsgezinde leraar (Bakels was er niet omdat hij na vanmorgen aan den Burg gepreekt hebbende vanmiddag aan den Hoorn moest preeken).

1 february 1875. Krans bij mij, Boonacker en meisje, zijn vader en broeder, Hartman, Metz en zuster, Post, Vrendenberg, Wieringa, Bakels, de Lang.

14 february 1875. Bakels hier Belijdenis gepreekt.

22 february 1875. Even bij P. Kuiper aan de Waal om de Catechisatie van Bakels af te zeggen daar hij op reis zijnde naar Borne niet anders dan per ijsvlet kan overkomen.

24 february 1875. Bakels was toch met de vlet overgekomen en hield Catechisatie aan de Waal. Hij des avonds nog eens weder hier (vergadering van de Schoolcommissie).

25 february 1875. Kerkeraadsvergadering aan de Waal … er waren er velen die er zich sterk voor verklaarden om Bakels te beroepen. Ik zelf deed ook opmerken dat men bij hem althans reeds door ervaring wist welk man hij was in het dagelijksch leven en in de maatschappij.

3 maart 1875. Bakels hier. Hij vraagt inlichtingen omtrent de hier gebruikelijke wijze van Avondsmaalviering. Ik deel hem ook mede hoe er wel velen zijn die verlangen dat hij Bakels hier beroepen wordt maar dat dit echter nog geenerlei zekerheid daaromtrent geeft. Hij zegt ook dat hij zich geenerlei illusies daarvan vormt. Bolding even hier om Bakels te spreken over de Spaarbank.

4 maart 1875. Katrina (een eindweegs door de Veenstra’s begeleid) naar den Hoorn. Fokel verlangde sterk naar een bezoek en toonde dit door een briefje. Zij kwamtegen 10 uur weder.

5 maart 1875. Dirk Jansz Bakker zei dat Bakels hem thans beter voldeed dan vroeger, en groote sympathie vond omdat men hem kende in zijn maatschappelijk leven (zijn vader Jan Bakker wilde dat men hem maar zou beroepen).

7 maart 1875. Naar de Waal. Avondsmaalbediening door dominee Bakels 10- half 1.

9 maart 1875. Sterke dooi, storm. Bakels even hier.

15 maart 1875. Krans bij mij, Bakels afwezig.

21 maart 1875. [Dominee Dorn Seiffen is op Texel] Te half 8 ure Bakels en vrouw bij ons de avond doorgebragt. Bakels had vanmiddag Doopbediening aan den Hoorn.

22 maart 1875. Met Dorn Seiffen met het rijtuig van Sijbrand Jansz Keyser naar den Hoorn gereden naar Bakels, aldaar koffij gedronken. Wieringa reed met ons terug naar den Burg te ruim 12 ure, naar de Krans bij Vrendenberg.

28 maart 1875. Paaschdag. Te 1 ure bragt Bakels op reis naar Oosterend zijn zoontje Herman hier met wie wij ons aangenaam bezig hielden en die hij des avonds half 6 weer medenam.

31 maart 1875. Gisternamiddag met Boonacker en zuster en Katrina naar de Krans bij Wieringa. Aldaar Vrendenberg en vrouw en kleinzoon Cornelis, Bakels en vrouw. Wij bleven daar op sterken aandrang boterham eten (behalve Vrendenberg en vrouw) tot 11 uur.

11 april 1875. Des avonds wij op uitnoodiging bij Dominee Vrendenberg. Ook Katrina en Sina, Boonacker en zuster, Bakels en vrouw (zij waren vooraf bij ons aan huis geweest). Ik sprak Bakels afzonderlijk en zeide hem dat ik de proponenten moest vragen, wat hij zeer afkeurde.

13 april 1875. Koekebakker des morgens 9 uur met Bakels met de wagen naar Oosterend. Bakels sluit zijn catechisatie aldaar.

15 april 1875. Bij Dominee Boonacker koffij gedronken. Zijn tuin bezigtigd. De aanleg is fraaij, door Bakels verordend.
Het orgelharmonium: volgens afspraak met Sijbrand Jansz Keyser en Cornelis Keyser, die mij daartoe magtigden op het gunstig advies van Bakels, schreef ik een brief aan Kettner dat hij het orgelharmonium van 750 gulden ten spoedigste zoude zenden, voorlopig in huur.

18 april 1875. Met Pieter Boon nog veel gesproken, waarbij bleek hoe de preek van Feenstra een zeer diepen indruk op hem had gemaakt. Zulke preeken die ons nader tot God bragten haaden wij noodig. Niet als die van Bakels waarbij hij over het bestaan van God spreekende zeide dat er zoo vele bewijzen vóór als tegen konden worden aangevoerd.
Katrina des avonds nog even naar Margo Keyser, aldaar Bakels en vrouw.

19 april 1875. Krans bij Bakels. Bij Bakels ook Wieringa. Deze spreekt uitvoerig ter verdediging van het zoogenaamde Restitutiestelsel ten behoeve van bijzondere scholen. Hij laat zich door niets daarvan afbrengen schoon krachtig weersproken door Bakels en Boonacker, gelijk door Vrendenberg en mij. Hij noemde de tegenwoordige toestand van het onderwijs allerellendigst en verwacht dat alles beter zal worden als elk zijn kinderen daar kan zenden ter school waar hij weet dat aan zijn verlangen naar Godsdienstige opleiding voldaan wordt… De anderen meenen dat achter die agitatie tegen de bestaande neutrale school politieke bedoekingen schuilen.

28 april 1875. Vanmiddag Bakels hier. Ik met hem naar de kerk, waar hij het orgelharmonium bespeelde, daarbij ook Loman.

3 mei 1875. Krans bij Vrendenberg. Bakels kwam mede van de Waal waar hij een plan gemaakt had voor de veranda van Boonacker.

6 mei 1875. Bakels gepreekt aan de Waal. Wij beiden te ruim 7 ure naar den Hoorn gewandeld, bij Bakels die ons verwachtte, aldaar jufvrouw Wieringa. Genoeglijk daar de avond gepasseerd, te ruim half 1 weer te huis.

12 mei 1875. Kerkeraadsvergadering en Breede Kerkeraad, eindelijk komt het tot eene stemming. Bakels kreeg 17, Gorter 17 en Feenstra 12.

13 mei 1875. Gisteravond ook nog aan Bakels de nominatie berigt waarop ik heden een lettertje terugontving. Hij is VOORLOPIG tevreden, meer ook niet.

26 mei 1875. Bakels even hier. Van namiddag zou Katrina naar den Hoorn gaan, maar het ruwe weer belette zulks.

31 mei 1875. Krans bij Bakels.

6 juny 1875. Katrina des namiddags met Margo Keyser naar den Hoorn bij Bakels.

7 juny 1875. Krans bij mij, o.a. Bakels. Ik vertelde des avonds aan Bakels hoe het nu stond met de Beroepingszaak. Feenstra had op mijn 2e brief geantwoord dat hij volhardde om NIET te komen. Cornelis Keyser zeide dat wij maar moesten wachten. Wij hadden den tijd wel daar Bakels in de behoefte voorzag. De kerk had toch zijn aantrekkelijkheid geheel verloren. Hij voor zich had er geheel geen behoefte aan. Over 10 jaar zou men ’t wel hebben zien gebeuren dat men weder tot het stelsel van 1 predikant voor deze Gemeente (met een ruime bezoldiging!) was teruggekeerd. De wereld was nu eenmaal zoo veranderd. Ik liet niet na mijne verontwaardiging daarover te kennen te geven. Bakels scheen wel in te zien dat zijne kansen voor het beroep min gunstig stonden.

28 juny 1875. Ik des morgens vroeg in de tuin, totdat met de middag Bakels en vrouw en 2 kinderen (in ’t wagentje) kwamen om den 1e kermisdag hier door te brengen, gelijk zij deden.
Krans aan de Waal, Bakels kwam later en vertrok vroeger.

30 juny 1875. Toen Bakels hier maandag was sprak hij er met mij uitvoerig over wat de Gemeente nu eigenlijk met hem wilde daar hij dat treuzelen moede werd. Hij wilde wel voor de Nominatie bedanken als hij dacht dat hij toch gepasseerd zoude worden. Ik zeide dat ik hem volstrekt niets daarvan zeggen kon, omdat de geheele Broederschap stemmen moest, maar dat ik ook niet verzekerd was dat zijn kans geheel hopeloos stond. Hij zou daarom nog maar geen stappen doen om eene Beroeping onmogelijk te maken Van Boonacker die hem verleden zondag hoorde preeken vernam ik dat die wel over den inhoud zijner preek, maar niet over de voordragt voldaan was. Hij predikte toen voor 25 toehoorders. Klaas Mantje kon Bakels niet verstaan, had dientengevolge niets aan de preek. Ik vroeg hem of hij ook hoorde van velen die Bakels als leeraar wenschten. Hij zeide van dezulken niet te weten. Maar zijn dochter Pietje loofde hem zeer om zijne catechisatie en wenschte deze gaarne te behouden.

1 july 1875. Tegen half 8 ging het gezelschap, Boonacker en zuster, Katrina, Bakels en vrouw, S. Keyser, Margo Keyser, De Holl, enz. enz. naar de Komedie in de Kikkert, maar het stuk “de 2 weduwen” beviel zoo slecht dat zij reeds te 10 ure heengingen en verder den avond bij De Holl of S. Keyser en later kermis, wafelkraam, Lindeboom (dans) doorbragten. Eerst de volgende morgen half 4 scheidde het gezelschap.

4 july 1875. Bakels gepreekt te Oosterend voor 20 hoorders.

6 july 1875. Verjaardag Katrina. O.a. des namiddags Bakels op bezoek. Bakels en vrouw hier des avonds boterham gegeten.

7 july 1875. Dominee Boetje van Harlingen had Sijbrand Jansz Keyser nog wel herinnerd dat men zulk een man (Bakels) in eere moest houden.

12 july 1875. Des namiddags Krans bij mij (in ruiling met Bakels, om de Nutsvergadering hier). Loman, S. Keyser, Bakels, Troll, de laatste was benoemd tot afgevaardigde voor de Algemeene Vergadering. De punten van beschrijving waren besproken, nieuwe secretaris, verbetering van de Leesbibliotheek. Bakels blijft bij ons boterham eten.

14 july 1875. Groot gezelschap bij dominee Post, Boonacker 4 personen, Bakels, Katrina, en ik en Post en vrouw, Wieringa en vrouw, Vrendenberg 2 personen, De Lang 3. Den avond genoeglijk doorgebragt. Bakels noodigde het gezelschap tegen dingsdag over een week.

27 july 1875. Vanavond zou het feest zijn bij Bakels. Ik had weinig zin daaraan [begrafenis met diepe droefheid en bezoek aan een ander doodsbed]. Katrina was reeds des namiddags met de familie Vrendenberg daarheen gewandeld. Ik besloot toch om ook mede te gaan met Samuel en Dolfina, toen de kinderen ter ruste waren, met rijtuig van Bakker. Wij vonden bij Bakels in de tuin de familie. Bakels en vrouw, en moeder en zuster Mina, Wieringa en vrouw, Haga, Vrendenberg, dochters Leentje, Adriana en Christina, Boonacker, vader, zuster en broer. Eerst gymnastie-oefeningen van Bakels, Haga, Samuel en Wieringa. Vervolgens in huis orgelmuzijk. Wij bragten den avond genoeglijk door en reden te 1 uur naar huis.

1 augustus 1875. Na de preek inlevering van stembriefjes voor het Beroep, 77 briefjes aan den Burg, 19 te Oosterend. Gorter beroepen met 80 stemmen, Bakels had er 15. Met Dirk en Samuel gewandeld, Ensing ontmoet. Deze nam op zich om den uitslag aan Bakels te berigten.

11 augustus 1875. Ik volgens afspraak met Bakels des namiddags met de diligence naar ’t Oude Schild, aldaar Bakels aangetroffen. Bijkans buiten adem geloopen. [Overtocht]. Bakels en ik aan ’t Nieuwe Diep gewandeld langs de haven. Vervolgens naar het Spoor, half 7 naar Haarlem, alwaar wij door zuster Let regt vriendelijk werden ontvangen [moeder en Mina zijn op Texel].

12 augustus 1875. Gelogeerd bij Bakels te Haarlem. Bakels en ik te 8 ure uitgewandeld en per spoor naar den Haag, per tram naar Scheveningen, gewandeld langs het strand, groote drukte. Bakels ook een bad genomen, ik steeds gewandeld. Wij vervolgens op ’t Badhuis koffij en brood gebruikt. Wederom gewandeld langs de terrassen, terug door Scheveningen enz. naar den Haag. Schoone weg, groote drukte daar op Javastraat, schone gebouwen. Wij de Piet Heinstraat opgezocht en gevonden, aldaar bezoek gebragt aan mevrouw Bok en Henriëtte, van 2 tot 4 daar vertoefd. Daarna naar Van der Kulk, niet te huis. Toen gaan eten bij Van der Pijl op de Plaats. Regen, onweder, duister, stortregen. Zoo duister dat het gaslicht in de kamer moest worden ontstoken. Later klaarde het weer op.
Wij gaan wandelen in ’t Haagsche Bosch tot over den Vijverbrug. Bakels zint op eene stof voor zijne leerrede van eerstkomende zondag. Vatbaarheid voor edele aandoeningen noodig om wat waarlijk schoon en goed is op te merken en te bewaren, of zoo iets.
Wij naar den Haag terug. Van der Kulk opgewacht en gevonden, ook Kitty. Wij spraken van omstreeks 7 tot 9 uur, hij bragt ons op de terugweg naar ’t Spoor van half 10, waarlangs wij vertrokken naar Haarlem.

13 augustus 1875. Te Haarlem bij Bakels. Wij des morgens naar de Kerk alwaar de Vergadering zou worden gehouden van de Doopsgezinde Vereenigingen. Wij aldaar een groot getal vrienden en bekenden uit alle oorden des lands ontmoet.
Te 8 ure ging ik heen, eerst naar ’t huis van Bakels. Let bragt mij naar het Spoor, naar den Haag en verder Rotterdam-Ouddorp.

23 augustus 1875. Bakels hier even.

11 september 1875. L.l. woensdag berigt ontvangen dat Gorter voor ’t beroep heeft bedankt.

13 september 1875. Nutsvergadering. Troll doet verslag van de Algemene Vergadering. De punten van beschrijving waren besproken, nieuwe secretaris, verbetering van de Leesbibliotheek.

14 september 1875. Huisbezoek loopende naar Driehuizen en de Westen. Vandaar met rijtuig van J.C. Bakker des namiddags naar de Mient. Het laatst bij Antje Wuis. Hier en bij anderen, Albert Kooiman, Antje Dekker, hoorde ik dat Bakels l.l. zondag velen geërgerd had met zijn preek: “bij God zijn alle dingen mogelijk”.
[Daarbij had hij zich tot doel gesteld om aan te tonen, dat bij God Niet alle dingen mogelijk zijn, daar alles naar vaste natuurwetten wordt geregeld en niet naar willekeur].

22 september 1875. De preek van Bakels wordt ook nogal eens besproken zooals heden door jufvrouw Ments. Velen hebben blijkbaar daarvan een heel ongunstige indruk verkregen. Echter niet Adolf Keyser, die ’t goed scheen opgevat te hebben.

26 october 1875. Bakels even hier.

27 october 1875. Des namiddags Bakels hier (gegeten) op verzoek van Katrina gister gedaan. Hij hier druk aan ’t werk tot opsiering van de achterkamer met vlaggen en groen [in verband met het huwelijk van dominee Boonacker en Lize Huijgens].

31 october 1875. Huwelijksfeest. Bakels door mij aangesteld als ceremoniemeester, bruiloftszangen, toasten, het zingen ging soms niet te best. Fokel was de beste zangster.

3 november 1875. Bakels even hier, wij beiden naar de Nutsvergadering. Bespreking van Meester Muller van ’t Oude Schild om van Nutswege eene som te stellen waaruit (ter bevordering van getrouw schoolbezoek) jaarlijks premie op spaarbankboekjes van de getrouwen zullen worden gesteld. Tenslotte wordt daarvoor 25 gulden gesteld. Verslag van de Leesbibliotheek. Troll als bestuurder gekozen. De overgang van de Gymnastieschool aan het Departement zal beproefd worden te verkrijgen van het Gemeentebestuur. Bakels deelt mede wat hij met den Heer Kerdijk heeft gesproken en gecorrespondeerd om hier eene voordragt te houden tot oprigting van een afdeling voor Volksonderwijs. Zoo dat hij in de volgende week eene Meeting zal beleggen om het publiek dienaangaande in te lichten.

10 november 1875. Huwelijk Boonacker en Lize Huijgens. Bakels en ik, Hartman en Bremer waren getuigen. Nevens Boonacker trouwde ook Bakker van Harlingen met de weduwe Ran. Toespraak van Loman kort en niet bijzonder treffend.
Des avonds met Bakels naar het lokaal de Kikkert waar hij voor de, daartoe bij advertentie te zaam geroepen, vergadering eene uitmuntende voordragt hield van ruim anderhalf uur ter aanprijzing van de Vereeniging voor Volksonderwijs, met dat gevolg dat eene afdeeling werd gevestigd met 30 leden.

15 november 1875. Bakels druk aan ’t werk voor zijn voorlezing van vanavond, niet naar de Krans.
Nutsvergadering, waar Bakels eene voortreffelijke voordragt hield van ruim anderhalf uur ex tempora over het WEER, wat dat is, de oorzaken der weersverandering, waarbij beschouwd worden de warmte, de vochtigheid, de wind. Alles zeer uitvoerig en duidelijk verklaard. Zoo ook de Golfstroom op een expres geteekende kaart aangegeven. Het denkbeeld dat de maan invloed uitoefent bestreden. Hij werd met de diepste aandacht aangehoord.
Daarna deed Loman eene lezing van een stuk van Dickens “de 2 vrienden”, voortreffelijk voorgedragen. Ensing Praesident deelde de veranderde bepalingen mede omtrent het lidmaatschap van ’t Nut, en recommandeerde de Vereniging voor Volksonderwijs.
Bakels en vrouw even bij ons.

17 november 1875. Extra Kerkeraadsvergadering over de turf. Bepaald dat Pieter Daalder voor ’t rijden van Bakels voor de catechisatiereizen 50 cents, dus 1 gulden per week meer zou ontvangen.

22 november 1875. Niet naar de Krans bij Bakels. Hem gisteravond nog een briefkaart gezonden.

1 december 1875. Bakels even hier. De Kerk bezien of er mogelijkheid was om deze met heete lucht te verwarmen, Niet best.

5 december 1875. Cornelis Keyser verneemt nu eerst dat Holsteijn bedankt heeft voor het Beroep.

9 december 1875. Des namiddags Bakels hier komende van de Waal met de wagen. Katrina en ik met hem mede naar den Hoorn (koud). Hij moest nog eten. Had pijn in ’t hoofd. Katrina en ik bragten de avond genoeglijk bij Bakels door. Zijn zuster Let kwam juist aan uit Haarlem op een gister afgezonden telegram dat de boot zou varen. De kinderen van Bakels aan de kinkhoest.

10 december 1875. Nut, huishoudelijke vergadering. Ensing, Troll, Boonacker, Bakels, Loman en S. Keyser. Met de Spaarbank gaat het goed, vooral op de school van Meester Muller is daarvoor veel ambitie. Lange debatten tusschen Loman en Keyser, vooral over de staat van ’t onderwijs op Texel en de middelen tot verbetering. Keyser wil verhoogd schoolgeld, anders niet. Loman wil desnoods subsidie vragen. 1100 kinderen gaan naar school, kost omstreeks 10.000 gulden dus elk kind ongeveer 9 gulden. Slechts 1500 gulden wordt aan schoolgeld ontvangen (à 4,80 het volle geld) dus ongeveer driekwart van de kinderen betalen het volle geld niet, of betalen niets.

12 december 1875. Ook Dominee Bakels kwam later eten, komende hier van zijn schoolbezoek te Cocksdorp. Nutsvergadering. Stampvolle zaal. Men moest zelfs op het toneel plaatsnemen. Dominee Dyserink sprak over Beschaving. Daarna den Heer De Holl een stuk van Van Lennep in den plat Amsterdamschen tongval: “dat liegt gij” een praatje van 4 kerels die ieder een verhaal opdisschen, deze bijdrage was eigenlijk een wanklank hier waar wij pas gehoord hadden dat Beschaving zich ook moest toonen in de smaak voor schoone woorden (het publiek, een deel althans, gaf bijzondere blijken van welgevallen bij het hooren van straattaal en vloeken). Beter voldeed het stuk wat nu volgde van Dyserink, een opstel over spreekwijzen aan dieren ontleend met zedelijke toepassingen, waarin zeer veel nuttige wenken en lessen voorhanden waren.

22 december 1875. Bakels heeft onlangs eene uitnoodiging gekregen om over het onderwijs eene Meeting te houden te Schagen in February.

24 december 1875. De beurtlijst voor ’t volgend jaar, onlangs met Bakels opgemaakt, aan Mooijen gezonden om daarvan te drukken 400 exemplaren.

1 january 1876. Bakels gepreekt aan de Waal.

2 january 1876. Bakels gepreekt des namiddags te Oosterend. De Candidaat Benit kwam wandelende van den Hoorn terug. Den Hoorn scheen hem best bevallen te hebben en hij ook aan den Hoorn, zooals Fokel mij vanmiddag in Bakels wagen zeide.

3 january 1876. Krans bij Bakels. Wij met genoegen bij Bakels geweest. Aldaar zijne zuster Aletta. Boonacker, Benit en ik met Bakels zijn Kerk bezien waarin nu ook een kagchel staat. Op Oudejaarsavond had Bakels daar 160 toehoorders bijéén gehad, en was daarover best voldaan. Hij had dus 5 maal achtereen gepreekt in 3 dagen.

9 january 1876. Bakels gepreekt aan den Burg.

10 january 1876. Krans bij Post, aldaar Boonacker, Vrendenberg, Bakels. De laatste, op schaatsen gekomen, ging weldra naar de Waal om daar te rijden. Laat namiddag kwam hij weer. Zijne vrouw was intusschen ook hier gekomen. Zij aten hier. Wij met elkander naar de Volksvoorlezing. Bakels en vrouw en S.Keyser en Margo bleven bij ons boterham eten.

11 january 1876. Menno verjaart, ook Fokel en Alida Huijgens. Catechisatie niet om het voorgenomen bezoek aan den Hoorn. Bakels was naar Oosterend, niettegenstaande de zware sneeuw die gister en vannacht gevallen was. Hij zou na aan de Waal van het ijs geprofiteerd hebben, Boonacker en ons met de wagen medenemen. Hij kwam eerst des avonds te half 7. Aan den Hoorn werden wij opgewacht door de jarige Fokle en zuster Let. Wij waren eerst zeer verkleumd, maar weldra vonden wij ons er zeer genoeglijk en brachten den avond aangenaam door. Fokel doet steeds alles om het mij naar den zin te maken. Bakels wil ons steeds vermaken met mededeelingen uit Punch.

19 january 1876. Bakels vanmiddag even hier.

24 january 1876. Krans bij Vrendenberg, o.a. Bakels.

27 january 1876. Rekendag. Het preeken van Bakels aan de Waal (Bakels had 900 gulden gehad).

2 february 1876. Des avonds Fokel en Bakels hier het laatst van den avond doorgebragt. Zij eerst bij Margo, hij Spaarbankvergadering.

7 february 1876. Bij mij Vrendenberg, Bakels en vrouw, Margo Keyser, Boonacker. Zij gaan naar de Volksvoorlezing. Ik volg hen weldra.

10 february 1876. 7 Uur vergadering van Volksonderwijs in de Kikkert, waar Bakels van half 8 tot bijkans half 12 spreker was en eene niet gemakkelijke taak had. Hij stelde eerst de bedoeling van de Vereeniging voor Volksonderwijs zeer uitvoerig in het licht. Las toen het Algemeen Reglement. Velen traden als leden toe, zoo dat het getal van deze nu 56 werd. Daarna werd het Plaatselijk Reglement gelezen en bediscussieerd en aangenomen en eindelijk een Bestuur gekozen, zijnde deze 5: Bakels, Loman, Sijbrand J.Keyser, Boonacker en Post.

2 maart 1876. Dominee Vrendenberg even hier. Verlangt te weten hoe het staat met de beroepingszaak ven Bakels.
Bakels en Boonacker naar de vergadering van de Bestuurders van Volksonderwijs bij Sijbrand Jansz Keyser. A.s. donderdag zal Meester Kerdijk hier eene voordragt komen houden, bij Bakels logeren. Den volgenden dag een rijtoer over Texel met hem. [7 Maart, maar gaat niet door wegens het niet varen van de stoomboot].

5 maart 1876. Sijbrand Pietersz Keyser is zeer tegen het beroep van Bakels bij alle sympathie voor hem. Hij is de man niet om het volk weer in de Kerk te brengen. De Kerk wordt bij hem hoe langer hoe meer verlaten. Van de zoogenaamde mindere klassen ziet men slechts de kinderen. Hij vraagt wat zal het zijn als eens de Pastorij aan den Burg vacant komt. Zal men hem dan naar den Burg laten trekken? ’t Is niet te denken, en dit te weigeren- wat moeijelijkheid zou dit geven! Ook bestaat er geen kans dat hij ooit elders beroepen wordt. Daarbij komt dat als Vrendenberg eens vervangen wordt door iemand met redenaarstalent deze alligt eene zeer groot deel der Gemeente zal trekken. Hij verwacht van het plan slechts achteruitgang der Gemeente. Hij had vanmorgen bij de Vertoefing zijne gevoelens wel willen uitspreken maar had toch begrepen dit te moeten nalaten om de verwarring niet groter te maken. Hij was van plan er met niemand over te spreken. Hij beloofde mij ook niet te zullen laten blijken dat ik zijne zienswijze deelde.
Hij zag de toekomst van Bakels niet vrolijk in als hij hier eens met 100 stemmen beroepen wordt als er nog wellicht 60 tegen hem waren.

11 maart 1876. In Ouddorp. Katrina schreef aan Fokel op Texel.

14 maart 1876. In Ouddorp. Brief van C.P. Keyser. Hij meldde mij dat Bakels beroepen was met 79 stemmen vóór en 73 tegen. Welke zaak ons veel aanleiding gaf tot gesprek.

15 maart 1876. In Ouddorp. Brief geschreven aan Bakels, hem gelukgewenscht met zijn beroep.

17 maart 1876. In Ouddorp. Brief van Bakels.

20 maart 1876. In Ouddorp. De brief van Bakels beantwoord waarin hij mij vroeg of de oppositie tegen hem zou toe- of afnemen? Ik meen het laatste als hij aan de verlangens in de beroepsbrief uitgedrukt zooveel hij kan zoekt te beantwoorden.

26 maart 1876. Texel. Bakels hier, naar Oosterend gaande.

28 maart 1876. Gister Bakels en Fokel hier.

30 maart 1876. Brief van Bakels dat hij het beroep aanneemt.

31 maart 1876. Brief aan Bakels.

2 April 1876. Zondag. Des morgens zeer schoon weder, later koude mist. Ik gepreekt aan den Burg. In ‘t achterste gedeelte der kerk staat alles vol kisten enz enz van ‘t orgel, wat men l.l. donderdag is beginnen te plaatsen. De kerkekamer ligt vol pijpen. Daarom afgekondigd dat ik van de week geene catechisatie zal houden. Ook afgekondigd dat Bakels het beroep heeft aangenomen.
2 april 1876. Afgekondigd (in de Kerk) dat Bakels het beroep heeft aangenomen. Des middags, terwijl Bakels aan de Waal ging preeken, Fokel met 2 kinderen hier die zich erg verveelden wijl Bakels eerst tegen 5 uur wederkwam en zij naar den Hoorn gingen terwijl wij gingen eten.

3 april 1876. Krans bij mij, Dominee Post met vrouw en kind, Boonacker en vrouw, Vrendenberg, Dominee C. de Holl en broeder (apotheker), later Dominee Bakels. Wij in de Kerk het opstellen van het Orgel gezien.
Boonacker en vrouw en Bakels bleven hier eten. Bakels had den ganschen voormiddag in zijn nieuwen tuin aan de Waal gewerkt met Jan Roeper, Herman Roeper, enz. Hij had een wagen vrugtboomen en heesters daarheen gevoerd.

6 april 1876. Dominee Bakels hier gaande naar de Waal om zijne tuin te bezaaijen. Bakels te half 11 nog even hier. Het orgel vordert mooi. Ik het vanmiddag met Bakels bezien.

9 april 1876. Bij Dirk Jansz Bakker, die onlangs hun 13e kind (19 dagen oud) verloren hebben. Hij is zeer ingenomen met het beroep van Dominee Bakels.

12 april 1876. Des avonds Bakels hier. Afspraak gemaakt dat hij zondag na Paasch hier de orgelpreek zal houden.

13 April 1876. Brief van Scheffer tot beantwoording van den mijnen. Hij wenscht zeer dat de Gemeente van den Hoorn met de onze vereenigd zal worden. Hij geeft veel lof aan Bakels. Hij zal eene winst zijn voor onze Gemeente.

14 april 1876. C.P. Keyser hier even. Afgesproken dat Bakels de orgelinwijding zal hebben en dat wij ons maar bepalen zullen om Van Aken zoo mogelijk voor het bespelen uit te noodigen.

16 april 1876. Ik gepreekt aan de Waal, Bakels aan de Koog.

17 april 1876. Tweede Paaschdag. Ik gepreekt aan den Burg, Bakels des namiddags te Oosterend. Bakels des namiddags (’s avonds tegen 6 uur) bij ons, komende van Oosterend. Hij gaat morgenochtend op reis naar Haarlem. Zijn Intree zal eerst half Juny plaats hebben.

21 april 1876. Katrina en ik vervolgens uitgewandeld. Zij naar den Hoorn om daar tot morgen bij Fokel te blijven.

22 april 1876. Katrina des morgens van den Hoorn teruggekomen.
Cornelis Keyser vertelde hoe Kuiper ontevreden was op Bakels omdat deze, na in ’t vorig jaar alle vriendschap van hem genoten hebbende door daar steeds na zijne Catechisatie koffij te drinken, waarvoor hij de inrigting zijner huishouding gaarne veranderd had, naderhand altijd bij Jan Roeper vertoevende, bij hem nooit weer geweest was, en dat zijn broeder Sijbrand ontevreden was op Bakels omdat deze hem nooit eenige toegenegenheid betoond had door eenig bezoek nadat hij Sijbrand, hem alle toegenegenheid betoond had bij het aanbieden van een geschenk voor zijn bedanken voor Hinloopen. Hij had toen terstond zijn rijtuig ingespannen om hem met zijn geschenk (een fraaije gemakstoel) naar den Hoorn te rijden. Zoo hangen de antipatieën der menschen soms van kleinigheden af.

23 april 1876. Zondag. Des morgens te 8 uur was Bakels reeds hier, komende van ’t Nieuwe Diep en Haarlem. Weldra kwam ook de organist Van Aken. Bakels en ik naar de kerk, het orgel geprobeerd. Ik vervolgens de halfblinde Van Aken op ’t orgel gebragt. Te half 10 ure aanvang der Godsdienstoefening onder leiding van Bakels. Orgelspel vooraf en na het einde. Gezang van Psalm 25, 42 en 103. Bakels had tot tekst het laatste vers van Psalm 150: ” Alles wat adem heeft love den Heer”. Hij sprak van onze verpligting om God te loven, waarbij de muzijk ons de uitnemendste diensten bewijst. Daarbij van den indruk dien een voortreffelijk orgelspel wel op hemzelven gemaakt heeft in Haarlems Groote Kerk. Zijn slot was dat het loven van den Heer gepaard moet gaan met een Godsdienstig leven.– Ik kan niet zeggen dat zijne improvisatie mij eene kracht gaf tot vernieuwd hooger leven schoon zij aan Katrina best voldeed. Het orgel voldeed best.

1 mei 1876. Ringsvergadering, tegelijk afscheidspartij voor Vrendenberg. Bakels was op reis naar Haarlem.

7 mei 1876. Aan den Burg preekt Bakels, vanmorgen gekomen. Vanmiddag weer terug naar Haarlem. Aafje Eelman (de Waal) wenschte wel dat Dominee Koekebakker hier nog was. Zij vraagt twijfelend of het Kerkbezoek door het Beroep van Bakels wel zal toenemen. P. Boon was over de preek van Bakels van vanmorgen wel voldaan.

18 mei 1876. Katrina schrijft aan Fokel te Haarlem.

21 mei 1876. Bakels gepreekt aan den Burg.

22 mei 1876. Albert Koning meent dat Dominee Bakels mooi praten heeft met te zeggen dat er nog eene school in Eijerland moet komen, wijl hij er zelf niet aan betaalt.

25 mei 1876. Hemelsvaartdag. Bakels nog te Haarlem.

2 juny 1876. Katrina des namiddags naar den Hoorn om de familie Bakels, gister uit Haarlem teruggekeerd, te verwelkomen.

3 juny 1876. [Huizinga jarig] Briefkaart van Bakels van den Hoorn.

4 juny 1876. Bakels gepreekt aan Oosterend.

5 juny 1876. Tweede Pinksterdag. Bakels gepreekt aan den Burg.

8 juny 1876. Fokel hier. Zij en Bakels hier boterham gegeten. Katrina vooraf met haar naar Westenberg.

12 juny 1876. Met Boonacker en Vrendenberg naar den Hoorn, waar Vrendenberg moest zijn bij eene vergadering tot het Beroepen van Dominee Roggen. Wij bij Bakels thee gedronken. Hij zelf was echter niet thuis maar met een wagen verhuisboedel naar de Waal. Fokel had Dominee Roggen te Amersfoort leeren kennen maar had daar ook nog al kwade gerugten van hem gehoord, waar Vrendenberg zeer naar luisterde, doch Fokel wist niet of zij grond hadden.

16 juny 1876. Afscheid van Dominee Vrendenberg met 14 personen, o.a. Bakels en vrouw en zuster Let. Bakels voerde meermalen het woord tot hem en mij. In de Kerk het orgel bezien. Bakels een tijdlang daarop gespeeld.

19 juny 1876. Krans bij Vrendenberg (Bakels was er niet omdat deze vandaag met zijn verhuisboedel naar de Waal overging. Gister had hij zijn afscheid gepredikt, waar echter geen der collega’s had kunnen tegenwoordig zijn).

20 juny 1876. Katrina en ik des avonds naar de Waal de familie Bakels aldaar verwelkomd in haar nieuwe woning, blijven boterham eten. Bakels en vrouw niet regt vlug door een slapeloze nacht om Susanna die ongesteld was. Gesprek over de vervulling der predikbeurten aan den Hoorn waartoe de Kerkeraad aldaar ook mijne hulp wil inroepen.

25 juny 1876. Zondag. Naar de Waal. Bij Dominee Bakels, met hem naar de kerk, afgesproken dat op eerstkomende zondag de Godsdienstoefening aan den Burg zal stilstaan om het afscheid van Dominee Vrendenberg.
Bakels doet zijne Intreerede (ruim 200 toehoorders) over Mattheus 7.21: “Niet een iegelijk die tot mij zegt Heere, Heere, zal ingaan in het Koninkrijk der Heere”, enz. Hij sprak over de betrekking tot de Gemeente, zooals zij tot dusver bestond maar nu veranderd was. Voorts over de Godsdienst die hij gepredikt had en wilde voortgaan te prediken.Waarin men de ware Godsdienst had te stellen naar den tekst, in beoefening van de wil van God. Hoe deze alleen de heerlijkste uitkomst verzekerd. Welke dan nu ook nevens zijne eigene, de verpligtingen der Gemeente waren, waarbij getrouw kerkbezoek bijzonder aangedrongen werd, maar bovenal het Christelijk leven.
Hij eindigde met toespraken aan Gemeente, Kerkeraad en mij. Hij zeide dat hij wel in naam nevens mij, maar in waarheid onder mij stond in kennis en ervaring. Na afloop voor de predikstoel in ’t midden des Kerkeraads sprak ik hem heilwenschende toe. Ik dronk bij hem koffij. Tegen 7 uur met Jakob Roeper en vrouw terug naar de Waal gereden en bij Bakels den avond genoeglijk doorgebragt met de Diakens en vrouwen. Afwezig waren Cornelis Keyser (op reis), Pieter Boon (koe ziek) en Sijbrand Dijksen en vrouw die bedankt hadden. Wij scheidden te ruim 1 ure.

26 juny 1876. Vandaag Reunie van de collega’s bij Bakels tegen 12 uur des middags. Katrina met de familie Post en Vrendenberg daarheengereden. Ik later tegen half 3 met Dirk die vooraf naar de Koog was geweest, daarheen gewandeld. Het gezelschap bestond uit Bakels, vrouw en zuster Letta, Vrendenberg en vrouw en zoon Cornelis, Boonacker en vrouw en zuster Anna, De Lang en vrouw en kind, Habbema en Allen, Post en vrouw en kind, Katrina, Dirk en ik. Wij bragten de dag genoeglijk door. Toast van Bakels op Vrendenberg en mij, van Vrendenberg op Bakels. Van mij herinnering van al wat deze pastorij voor mij geweest was en wat ik er ook van verwachtte. Te 9 ure keerden wij naar huis.

28 juny 1876. Dirk naar de Koog over de Waal, Bakels afgehaald met een tentje tot beschutting op het strand. Steeds roemt hij de heilzame werking van het zeebad op zijn gestel, zoodat hij zich er den geheelen dag frisch van gevoelt en des nachts een verkwikkelijken slaap geniet.
Bakels en vrouw en 3 kinderen hier om de kermis te bezoeken. Tegen de avond weer vertrokken.

29 juny 1876. Dominee Bakels en vrouw bij ons een korten tijd.

30 juny 1876. Bakels hier even geweest komende van den Hoorn. Anna Boonacker met hem vertrokken.

1 july 1876. Bakels hier om de proponent Van Cleeff af te halen die morgen aan den Hoorn op ’t beroep zal preeken.

2 july 1876. Bakels preekt voor mij te Oosterend. Afscheid Dominee Vrendenberg.

3 july 1876. In onze Kerk speelde Bakels op het orgel. Krans bij Boonacker, aldaar ook Bakels en vrouw.

6 july 1876. Katrina 30 jaar. Bezoek o.a. des avonds Bakels en Fokel en Let Bakels.

8 july 1876. Jb. Duinker en P. Visser met Dominee Bakels hier om over de Hoornsche Gemeente te spreeken. Van Cleeff is beroepen, echter moest inmiddels in de predikdienst voorzien worden. Zij werd aan Bakels en mij opgedragen tegen 10 gulden per predikbeurt. Kosten van rijden voor de Gemeente (rijden 150 gulden per jaar, preken 500 per jaar).

9 july 1876. Bakels en Boonacker hier, elk om aan den Burg te preeken. Bakels daarna naar den Hoorn.

11 july 1876. [Huizinga op reis naar Groningen] Bakels des avonds ook nog even bij ons.

14 augustus 1876. Krans bij Bakels, aldaar zijne moeder en zuster Mina. Wij in de tuin gezeten. Zeer warme dag (25,5 °C). Ik bij Bakels c.s. veel verhaald van mijne reis en ontmoetingen.

18 augustus 1876. Des namiddags bezoek van Bakels en vrouw en zuster Mina.

23 augustus 1876. Des namiddags Samuel en Katrina en ik naar Boonacker. Aldaar de avond gepasseerd met Bakels en vrouw en moeder en zuster Mina en Hartman.

27 augustus. Bakels gepreekt aan den Burg. Katrina des morgens met Bakels, van den Hoorn komende, meegereden naar de Waal, waar wij den avond bij Bakels zouden doorbrengen. Het ongunstige weder, regen en wind, belette mij nogtans des avonds haar derwaarts te volgen. Zij bleef dien nacht bij Boonacker logeren.

28 augustus 1876. Krans bij Boonacker. Aldaar Bakels en familie.

31 augustus 1876. Kerkeraadsvergadering aan de Waal, aldaar gebleven bij Bakels (aldaar Sijbrand C. Keyser, mevrouw Bakels en Mina) met Katrina die ook gekomen was.

2 september 1876. Moeder en zuster Bakels keeren naar Haarlem terug.

3 september 1876. Bakels gepreekt aan den Burg.

4 september 1876. Huisbezoek begonnen aan de Waal. Te 2 ure bij Fokel gegeten (Bakels Huisbezoek doende aan den Burg, bij Katrina).

5 september 1876. Idem.

6 september 1876. Veetentoonstelling aan den Burg. Bakels en vrouw en Herman hier den dag doorgebragt. Bakels vertrok des namiddags met de diligence op reis naar Zaandam ter bijwoning der Vergadering van het Emeritaatsfonds.

10 september 1876. Bakels gepreekt te Oosterend.

12 september 1876. Bakels Huisbezoek aan den Burg, bij Katrina gegeten.

13 september 1876. Idem. Des avonds kwam ook Fokel van de Waal. Bakels hier met beide vrouwen [Fokel en Lize Boonacker] vertrokken.

15 september 1876. Bakels Huisbezoek aan den Burg. Gister en vandaag hij aan de Waal middagmaal [Katrina is op reis].

17 september 1876. Des middags half 1 ben ik door Bakels, Fokel, Lize met Jan Duinker met rijtuig afgehaald en naar den Hoorn gereden. Te 2 ure Dominee van Eerde horen prediken tot Intree [hervormd]. Middagmaal. Tegen 6 of 7 uur vertrokken wij na het thee drinken. Maarten Daalder was zo vriendelijk mij en Bakels en Boonacker te laten te huis brengen met de wagen. Een onweder kwam op, dat heftig werd zoo dat men bij mijn huis een tijdlang moest blijven wachten.

18 september 1876. Des voormiddags Bakels hier koffij gedronken. Hij daarna eenige gemeenteleden bezocht. Hij hier te 3 ure gegeten.
Nutsvergadering. Als aankomend lid van het Bestuur wordt Bakels benoemd.

20 september 1876. Des avonds Boonacker hier en Lize en Fokel en Bakels. Bij hem was Wieringa vandaag geweest. Hij vertrekt morgen weer.

21 september 1876. Des avonds Bakels nog even hier.

22 september 1876. Des voormiddags Bakels hier koffij gedronken en des middags gegeten, terwijl hij vooraf en daarna eenige bezoeken afleidde. Gesproken over het afgeven der Attestatiën, ook aan hen die ze niet begeren wijl zij geen prijs meer stellen op den Christen naam. Hij oordeelde dat dezulken als Dirk enz. nog wel ondanks henzelve tot den groote cyclus der Christenen mogen gerekend worden, wijl zij blijkbaar toch altijd toonen prijs te stellen op hooger leven. Ik wil dat denkbeeld gaarne plaats geven maar meen dat den Christen naam nog iets meer vordert.

24 september 1876. Bakels en vrouw dronken te mijnen huize koffij.

25 september 1876. Des voormiddags Bakels hier om zijn Huisbezoek aan den Burg te vervolgen.
Bakels nog even hier, gaat op ’t orgel spelen.

26 september 1876. Huisbezoek (even bij Bakels).

29 september 1876. Des voormiddags Bakels Huisbezoek, des namiddags Fokel en Lize.

30 september 1876. Des namiddags Fokel en Lize even hier, benoodigdheden koopen voor het feest van morgen.

1 october 1876. Voorbereiding aan de Waal. Fokel en Lize onder mijn gehoor. Jan Roeper woont nu naast de Pastorij. Katrina des namiddags met Margo Keyser en hare 2 Duitsche logées en met Cornelie Westenberg op visite bij Bakels, alwaar ook Boonacker en vrouw.

2 october 1876. Met Bakels en Boonacker wandelende (prachtige zomerdag) naar Post op ’t Oude Schild. Krans.
Nutsvergadering. Huizinga Redevoering over de doorgaans ijdele verontschuldiging van “geen tijd te hebben”. Ensing bijdrage:”Een fantasie over de toekomst, is er achteruitgang te vreezen of vooruitgang te hoopen?”. Het laatste meest aannemelijk. Loman reciteerde
Voortreffelijk “Susanna van Oostenrijk’ van Tollens. Bakels vulde den tijd door 20 minuten lang zeer goed te improviseren over allerlei, dienende tot eene opwekking tot kunstsmaak, vooral naar aanleiding van R. Hamerling “Aspasia”. Fraaije beschrijving van de Akropolis van Athene waarvan nog prachtige brokstukken in het Britsch Museum bewaard werden.
Van Eerde, Bakels en vrouw en Boonacker hier ’s avonds boterham gegeten.

3 october 1876. Huisbezoek Eijerland. Des avonds even aan de Waal Bakels gefeliciteerd met zijn verjaardag. Katrina aldaar. Zij met mij naar huis gereden.

4 october 1876. Des avonds 8 uur Boonacker, Lize en Fokel hier. Wij naar den Heer Keyser op visite, den avond genoeglijk doorgebragt. Ook Bakels en anderen. Genoeglijk. Bij het heerlijke weder, maanlicht, brengen wij de Waalders tegen 2 uur in de morgen nog een eind op weg.
De Commissaris des Konings Roëll was op Texel geweest. Keyser verhaalt over zijn gesprekken met hem, vooral over den schoolzaken en de behoefte van Texel aan subsidie. Dit onderwerp wordt door hem en Bakels vooral, druk besproken. Bakels doet hem de noodzakelijkheid opmerken dat Texel zich daarvoor belangrijke offers getrooste of dat desnoods het Rijk ondersteuning geve, dat is niet zoo als Keyser het wilde doen voorkomen het vragen van een aalmoes.

6 october 1876. Bakels hier des namiddags zijn huisbezoek voleindigd.

7 october 1876. Avondsmaalbediening aan den Burg met 248 mensen door Huizinga. Bakels wel voldaan, Katrina niet.

30 october 1876. Krans bij Boonacker, aldaar Bakels. Deze verhalen hoe zij gister aan den Burg in de beide Kerken krachtig gesproken hebben over de bestaande spanning in de Hervormde Kerk.

1 november 1876. Buitengewone Nutsvergadering tot 12 ure. Bakels en Boonacker bleven niet boterham eten.

5 november 1876. Gisteravond kwam August Keyser hier den kandidaat Wijbrands brengen met wien hij gereisd had. Bakels haalde hem hier af. Hedenmiddag kwam Bakels met Wijbrands hier met de wagen en nam mij mede naar den Hoorn, waar ik Wijbrands hoorde preeken. De Broederschap besloot hem te beroepen, Bakels gaf ons daarvan kennis.

6 november 1876. Nog even Bakels gesproken terwijl hij Wijbrands naar de diligence bragt.
Des avonds Nutsvergadering. Bakels hield eene voordragt van omstreeks 2 uur met pauze over ‘Eb en Vloed in de Natuur en in de Geschiedenis”. Dirk Jansz Bakker droeg zeer goed een dichtstuk voor. Loman een paar dichtstukjes, tenslotte De Holl een komisch vers. Bakels en vrouw en Boonacker en vrouw bleven bij ons boterham eten.

9 november 1876. Fokel hier met Katrina die naar de Waal was geweest.

12 november 1876. Het weder was toenemend ruw en koud, stormachtig, sneeuw. Het was echter niet mogelijk om de Bijbelgenootschapsvergadering af te zeggen. Tegen 6 uur kwamen dan ook Bakels en Boonacker en vrouw. 50 menschen, en slechts zeer enkelen op wier aanwezigheid men prijs mogt stellen, zooals Jakob Roeper, Troll, Bakels, Katrina, Lize.
Daarna wij, Bakels, Boonacker en ik vergadering in de Kerkekamer. Intusschen was het zoodanig begonnen te ijzelen dat het onmogelijk bleek dat het drietal anders dan loopend naar de Waal zou kunnen terugkeeren, zooals zij dan ook te half 10 deden. Alles was met een gladde ijskorst overdekt.

17 november 1876. Vergadering in de Kikkert bijeengeroepen door eene Commissie tot bespreking van de oprigting van eene Bewaarschool alhier. Bakels hield daar eene belangwekkende redevoering waarop door 30 personen voor eene jaarlijksche bijdrage van 1,50 gulden geteekend werd.

19 november 1876. Gepreekt aan de Waal, bij Fokel koffij gedronken.

20 november 1876. Des avonds met Katrina bij lantaarnlicht naar de Waal. Verjaring van Boonacker, aldaar Bakels en vrouw.

21 november 1876. Te half 1 gewandeld naar den Hoorn, aldaar met Dominee Bakels ter begrafenis van Meester Hillenius. Bakels deed een zeer goede toespraak. De dochters waren zeer hartstogtelijk bedroefd. Met Bakels teruggereden naar den Burg.

24 november 1876. Begrafenis van Martje P. List, de oude kosteres, zeer onverwacht overleden. Bakels deed de toespraak. Inhoud wel goed maar gerekt. Begrafenis aan den Burg. Bakels en Boonacker gingen niet mede.

27 november 1876. Krans bij mij. Bakels deelt mij mede dat hij 3 catechisanten van mij had aangenomen op aanstaan der ouders omdat ik ze niet in een ander boekje had doen overgaan gelijk zij verlangden. Ik zet hem de zaak uiteen. Ik meen dat hij vóór die aanneming eerst met mij had moeten overleggen. Het scheen dat hij dat zelf ook begon te gevoelen.

1 december 1876. Des avonds laat Bakels nog even hier. Hij was met Jakob Roeper in de Kerk geweest om het noodige te beschikken voor de plaatsing van de kagchels waar Ponger mee bezig is.

5 december 1876. Katrina ontvangt vele presenten, o.a. van Fokel, ook van onbekenden.

8 december 1876. Aan de Waal bij Bakels. Aldaar Katrina. Terwijl deze naar Boonacker ging, en Fokel om hoofdpijn naar bed moest, bleef ik nog wat genoeglijk praten over den tegenwoordigen stand van zaken in de Theologische en Kerkelijke wereld ook hier op Texel. Wij stemden overeen dat die veel te wenschen overliet.

11 december 1876. Krans bij Post te Oude Schild. Bakels hield daar schoolbezoek en kwam eerst na ons vertrek.

17 december 1876. Gepreekt aan de Waal, even bij Fokel.

18 december 1876. Krans bij Bakels, om de koude en wind bleven wij te huis.

19 december 1876. Katrina met Bakels, Boonacker en vrouw medegereden naar Cocksdorp, des avonds te 6 uur te huis.

25 december 1876. Bakels aan den Burg gepreekt, ik aan de Waal, bij Fokel koffij gedronken.

26 december 1876. Gepreekt aan den Burg, Bakels mijn toehoorder, weinig volk (125). Bakels en vrouw en Herman en Lize en August Boonacker hier koffij gedronken. Bakels en vrouw naar Glijnis en daarna hier weer terug.
Afspraak gemaakt beurtlijsten.

28 december 1876. Kamerdag aan de Waal (Bakels niet tegenwoordig).

31 december 1876. Katrina des avonds naar de Waal ter kerk bij Boonacker, aldaar ook Bakels en vrouw en een goede vergadering.

1 january 1877. Gepreekt aan de Waal, bij Fokel koffij gedronken.

2 January 1877. Pieter Boon hier. Hij gevoelde zich opgewekt om mij eens te bezoeken, waarmede hij mij groot genoegen deed. Bakels had hem gister met zijne preek uitstekend voldaan. Vroeger had het hem sterk geschokt dat Bakels eens in eene preek gezegd had dat de geheele Wijsbegeerte het t.a.v. het geloof aan God nog niet verder gebragt had, dan zoover dat er even veel tegen als voor te zeggen was en dat hij Bakels zelf, na 6 jaren onderzoek, ook alleen deze overtuiging gekregen had: “In het huis mijns vaders zijn vele woningen”.

3 januari 1877. ’s Avonds hield Bakels hier in de Kerk zijne eerste (in de Courant aangekondigde) voordragt over Godsdienst en Godsdienstzin. Over den Naam, over de oorsprong der Godsdienst, over deszelfs verscheidene vormen bij velerlei volken. Over het verschil in Godsdienstleer. Hij sprak daarover zeer goed van ruim 7 tot half 9 voor eene talrijke vergadering, die de gaanderijen en het ruim der Kerk vulde.

9 january 1877. Des avonds Bakels even hier.

11 january 1877. Niet naar de toneelvoorstelling in de Kikkert geweest omdat wij aan de noodiging van Bakels wilden voldoen om ten zijnent den avond door te brengen (ter verjaring van zijne vrouw). Het was een sterke koude Oostenwind waartegen wij op moeten (bij lantaarnlicht), te 12 ure weer tehuis.

14 january1877. Lize jarig, aldaar ook Bakels en Fokel.

15 january 1877. Krans bij Post Oude Schild. Bakels moest zich praepareren voor woensdagavond.

17 january 1877. Naar de Kerk, waar wij een zeer groote vergadering vonden, behalve achter in de kerk nauwelijks een plaats open. Bakels trad ruim 7 uur op de nieuw vervaardigde tribune en hield eene improvisatie van ruim anderhalf uur over de wording van het Leerstuk de Drie-eenheid nadat hij vooraf geresumeerd had wat hij bij de vorige zamenkomst had gezegd. Ik hoorde hem met veel genoegen. De Waalders vertrokken met Sijbrand C. Keyser.

22 january 1877. Dominee van Eerde haalde mij af naar de Krans bij Bakels. Katrina volgde ons derwaarts. De nieuw aangelegde tuin bij Bakels bezien.

23 january 1877. Fokel en Lize hier van voormiddag op weg naar Oude Schild naar Post.

25 january 1877. Rekendag aan de Waal, Bakels kwam eerst laat in de vergadering, eerst naar Cocksdorp geweest. Met een maaltijd besloten van 10 tot 12 uur.

26 january 1877. Bij Pieter Jansz Keyser, gesproken over Marretje die nu onderwijs krijgt bij Bakels. Alleen omdat ik haar niet plaatste bij meisjes van haren soort. Ik trachtte hem de dwaasheid van zijn verlangen te doen opmerken.

29 january 1877. Niettegenstaande het ruwe weder kwam Boonacker en vrouw en Fokel (die haar beide jongens Herman en Reinier bij Katrina bragt die er inmiddels op passen zou) mij met de wagen ophalen om mede te rijden naar den Hoorn, Krans bij Van Eerde. Wij waren te half 4 weder te huis, waar Fokel hare kinderen weer op nam. Katrina had zich goed met hen vermaakt. Bakels was te huis gebleven om zich te praepareren voor woensdagavond.

31 january 1877. Des avonds 7 uur derde voordragt van Dominee Bakels in onze Kerk alhier voor eene talrijke vergadering ( wat minder dan de vorige keer). Over de Kerk, wat daarmede bedoeld wordt, hoe die ontstaan is, en hoe zij gewerkt heeft, aanvankelijk heilzaam, in later tijd schadelijk. Ik hoorde hem met genoegen, ofschoon meerdere populaire voorstelling gewenscht zoude zijn. Hij oordeelde dat men thans om consequent te zijn moest kiezen tusschen het Katholicisme of de Nieuwe Rigting.

2 february 1877. Des avonds Bakels even hier. Hij had eene vergadering van de Spaarbank. De lijst met predikbeurten aan den Hoorn door hem geregeld, door mij goedgekeurd. De dienst geschiedt nu om de 14 dagen.

5 february 1877. Volksvoorlezing. Bakels en Boonacker en vrouwen bij ons boterham gegeten.

8 february 1877. Belijdenis van 6 doopelingen aan de Waal, Nan Roeper, Leendert Jansz Roeper, Antje Jakobs Bakker, Marretje Eelman, Neeltje Koorn, Pietje Mantje. Zij lazen allen hun geschreven Belijdenis voor, behalve Neeltje Koorn, die niets wist dan enkel JA of NEEN en ook niets kon schrijven. Antje Bakker was wel een der besten, een helder meisje.
Bakels zelf voldeed mij uitstekend door de helderheid van zijn Systeem en ook door zijn onderwijs over het kenmerk der Doopsgezinden. Het onderzoek duurde van half 12 tot bij 4 uur, uitgezonderd het koffij drinken.

11 february 1877. Ik aan den Burg Belijdenispreek, Bakels te kerk en hier koffij gedronken. Hij verneemt naar een en ander betreffende den a.s. Doopplegtigheid.

12 february 1877. Des avonds Bakels en Boonacker nog even hier, komende van een bestuursvergadering van Volksonderwijs.

14 february 1877. Des avonds 7 uur Bakels hier in de Kerk zijne 4e voordragt, nu over het Protestantismus, wat het is, hoe ontstaan, enz. Talrijke vergadering (minder dan vroeger doordien de kinderen nu geweerd waren). Behalve 1 of 2 Israelieten (Vlessing) waren er ook 5 of 6 Roomsch Catholijken, Jan Kooi, Maarten Zijm, Jakob Verberne e.a. Bakels voldeed mij best, sprak vloeijend en krachtig. Hij en zijne vrouw bleven bij ons boterham eten.

15 february 1877. Hier aan huis Belijdenis der Doopelingen Gerberdina Keyser en Jannetje Duinker in tegenwoordigheid van Cornelis P. Keyser, P. Boon, Sijbrand Dijksen en Dominee Bakels. Fokel was des morgens meegekomen met de kleine Suze. Zij vertrokken tegen 3 uur.

18 february 1877. Doopbediening aan de Waal. Bakels predikte (als gewoonlijk ex tempore) volgens gewoonte vrij horterig en stooterig, volstrekt geene uitstorting van diep gevoel. Zijne preek die weinig tot het gemoed sprak duurde omstreeks driekwart uur. De Opneming had ook niets plegtigs en de Slotrede, ofschoon er goede woorden in waren, was ook niet zeer krachtig. Ik was zeer onvoldaan. Katrina had dit al te goed aan mijne houding opgemerkt wat mij leed doet dat ik het niet beter verborg, wijl ik mij er niet over uit wensch te laten. Katrina scheen met eenige uitzondering wel vrij voldaan te zijn.

21 february 1877. C.P. Keyser, Binnenburg, is met Bakels zeer ingenomen. Hij had ook ten eerste vóór hem gestemd.

22 february 1877. Kamerdag aan de Waal. De Diakens even bij Bakels inspectie gehouden van het omgewaaide stek, in welks herstelling zijn buurman Jan Korsz Roeper niet geneigd is de kosten mede te dragen, wat men toch van hem eischen zal.

23 february 1877. Reinier Bakels hier vandaag, van voormiddag door Bakels te paard gebragt (op reis naar den Hoorn) en alzoo terug.

26 february 1877. Ik niet naar de Krans bij Bakels, des avonds aan den Burg vergadering van Volksonderwijs. Bakels praesident, beklaagt het dat er tot dusver geen vergadering gehouden is, doet echter veel voor de toekomst hopen. Hij en Loman worden dan ook gaarne herkozen. De Oudeschilders willen eene afdeling op zichzelf uitmaken. Bespreking van het ontwerp-Onderwijswet, zeer uitvoerig en voortreffelijk door Bakels ingeleid. Hij is er over het algemeen wel mede ingenomen.

28 february 1877. Des avonds houdt Bakels hier in de Kerk zijne 5e voordragt ‘vervolg van het Protestantisme’. Hoe in de Luthersche en Hervormde Kerken de Geloofsbelijdenissen weer bindend gezag hebben verkregen. Ik hoorde hem met veel genoegen. Goede vergadering niettegenstaande het zeer ongunstige weder. Fokel ook hier.

4 maart 1877. Naar de Waal. Bakels bediende het Avondmaal (107 communicanten). Als Avondmaalspreek die tot het GEMOED moet spreken, voldeed hij mij geheel niet. Zijn toespraken voor en na waren ook weder zeer langdradig. Ik zou haast zeggen zonder warmte en gloed. Ik weet niet hoe het anderen ging, maar tot mijn hart werd geen woord gesproken. C.P. Keyser meende zelfs Dominee Bakels daaromtrent eenige teregtwijzing te moeten geven.
Wij dronken koffij bij Bakels, aldaar Meester Boonacker. Later gesprek met Bakels over de verwarring aan den Burg over het beroep, ook over ’t geen ik met Ensing onlangs besproken had. Bakels zou er niet afkeerig van zijn om menschen als Ensing, Glijnis enz, als zij tot de Doopsgezinde Gemeente wilden overkomen, op Attestatie als leden in te schrijven.

7 maart 1877. Des avonds Bakels en vrouw en Van Eerde bij ons. Nutsvergadering.

12 maart 1877. Krans bij mij, zeer ongunstig weer, allen Bakels en Boonacker. Geen boekverkooping.

14 maart 1877. Des avonds Bakels hier in de Kerk zijne 6e en laatste voordragt gehouden over ‘de Moderne Rigting’ van 7 tot 9 uur. Bij het eind bragt ik hem openlijk dank daarvoor toe in de vrij talrijke vergadering, waarbij ook Simon Keyser. Bij dezen bragten wij vervolgens op uitnoodiging den avond genoeglijk door, Boonacker en vrouw, Bakels en vrouw en wij beiden.

19 maart 1877. Krans bij Boonacker, o.a. Bakels. Verkooping gehouden van de boeken van het Leesgezelschap.

21 maart 1877. Fokel die naar jufvrouw Duinker was geweest hier thee gedronken. Bakels en zij ten half 7 naar de Waal terug. Den brief van Vrendenberg haar voorgelezen meldende de treurige toestand van Christine. Fokel had l.l. maandag toen zij het hoorde een mandje met 67 eijeren derwaarts gezonden.

24 maart 1877. Brief van Vrendenberg aan Bakels gelezen. Met Christine is het treurig.

28 maart 1877. Bakels was vanmorgen naar Cocksdorp geweest, ter begrafenis van de vrouw van Jan Mantje. De moeder der overledene was met haar echtgenoot VOOR de begrafenis naar hare woonplaats het Nieuwe Diep teruggekeerd. Zeer onaangename toneelen moeten er hebben plaatsgehad.

30 maart 1877. Begrafenis van Anna Duinker. Bakels deed, op verzoek van de familie zooals hij mij vooraf zeide, de Toespraak.

1 april 1877. Bakels aan den Hoorn Avondmaal.

9 april 1877. Niet naar de Krans bij Van Eerde omdat de Dominees meest van huis zijn. Des namiddags Boonacker en Bakels hier op reis naar Amsterdam om daar de Moderne Vergadering op morgen bij te wonen. Fokel en Herman hier thee gedronken.

10 april 1877. H.Dijt gaf grooten lof aan de voordragten van Bakels. Elk kon daar wat van leeren.

12 april 1877. Fokel des namiddags hier met Herman (Bakels is naar Amsterdam).

15 april 1877. [Huizinga naar Oosterend] Op de terugreis even bij Bakels, die gister van Haarlem was gekomen om aan den Burg te preeken en vanmiddag derwaarts terugkeert met Herman. Fokel hier des namiddags gekomen met haar dochtertje Susanna om hier volgens afspraak te logeeren. Bakels en zij vooraf even op uitnoodiging bij Loman op het Raadhuis ter bezichtiging van een gravure “Luther op de Rijksdag te Worms” hem vereerd door een aantal Heeren, Loman, Glijnis, De Holl, Plavier, enz, die hem een blijk van erkentelijkheid wilden geven voor de voordragt door hem dezen winter gehouden, wat natuurlijk hem zeer aangenaam was.

17 april 1877. Fokel vertrok des voormiddags met Suze (met rijtuig) de schilderij medenemende.

22 april 1877. Bakels gepreekt aan den Burg. Deze kwam vanmorgen hier van Haarlem. Zijne vrouw was al eerder hier om hem te ontmoeten. Zij wandelden daarna met mij naar de Waal, waar zij hare Suze nog had, en straks mijn hoorderesse was [Huizinga preekte aan de Waal]. Bij Fokel koffij gedronken.

26 april 1877. Met Cornelis Keyser ernstig te overwegen het verzoek van mevrouw Bakels om inlichtingen op welke wijze zij het lidmaatschap van onze Gemeente kan erlangen zonder Doop. Ik werd gemagtigd het resultaat onzer besprekingen op te maken en meer bepaald haar schriftelijk af te vragen in hoeverre zij de beginselen der Doopsgezinden in hun geheel voorstond en deelde.

29 april 1877. [De familie Koekebakker is over] Talrijke bezoeken, w.o. Bakels en vrouw.

1 mei 1877. Katrina en ik naar de Waal bij Fokel (Bakels is gister weer naar Haarlem vertrokken) tuin en huis bezien.

2 mei 1877. Fokel hier des middags met de diligence vertrokken.

3 mei 1877. Brief ter beantwoording van het verzoek van Fokel om lid onzer Gemeente te worden.

7 mei 1877. Geen Krans wijl Bakels te Haarlem is.

9 mei 1877. Bakels en Fokel komen met hunne kinderen uit Haarlem terug.

11 mei 1877. Druk aan het herschrijven en overschrijven van de Kerkeraadsbrief aan Fokel. Te huis komende vond ik daar Bakels en vrouw om van Sina afscheid te nemen. Ik reikte nu aan Fokel den brief over.

13 mei 1877. Gepreekt aan de Waal. Bij Fokel koffij gedronken. Zij heeft mij nooit (ook nu niet) te kennen gegeven dat eenige preek van mij haar belangrijk toescheen (ook als ik meende zeer indrukwekkend gesproken te hebben) ofschoon zij, naar het schijnt, altijd met aandacht zit te luisteren. Ook over den ontvangen brief spreekt zij niet.

14 mei 1877. Bakels nog even hier komende van de Spaarbank.

19 mei 1877. Des avonds Let Bakels aangekomen.

20 mei 1877. Bakels preekt te Oosterend.

21 Mei 1877. Pinkster. Gepreekt aan de Waal. Sterke wind en regen. Gereden, opgenomen door J.C. Bakker, die de Pastoor van Cocksdorp moest halen. Hij verhaalt van zijne gesprekken met de Pastoor als hij inlichting van hem vroeg waarom toch de Paus, een Geestelijk opperhoofd zijnde en dus met geestelijke middelen moest werken, SOLDATEN noodig had? De Pastoor zei dat hem dit toekwam, als hebbende hij steeds wereldlijke magt tevens geoefend enz, maar kon toch ook geen voldoende oplossing geven, vooral toen Bakker hem wees op de veranderde tijden, nu niet meer naar Canossa enz.
Hij verhaalde hem hoe Dominee Bakels hieromtrent van ‘t winter alle opheldering gegeven had. De Pastoor vroeg spijtig “Weet die Dominee Bakels het dan alleen?”, waarop Bakker had gezegd dat hij altijd zijne boeken bij de hand had waaruit hij zijne kennis putte en dat elk het mogt onderzoeken.

21 mei 1877. Gepreekt aan de Waal. Bij Fokel (Bakels aan den Burg) en bij Let Bakels. Ik had van Katrina vernomen dat Fokel druk bezig was met de beantwoording van de Kerkeraadsbrief. Ik ging met haar alleen en stelde haar voor of zij ook welligt dienst kon hebben van mijn opstel over de eigenaardigheden der Doopsgezinden, wat zij gaarne aannam. Ik maakte gebruik van de gelegenheid om haar omtrent het een en ander te onderrigten waarnaar zij aandachtig luisterde. Zij wilde haar opstel met een paar dagen klaar hebben, doch ik raadde haar aan om er goed den tijd toe te nemen en liever nog eene maand te wachten, wat zij doen zou.

23 mei 1877. Bakels met Fokel en Herman nog even en passant gesproken op reis naar de haven, met Timmer naar Harlingen, vervolgens naar Makkum enz. Bakels moet zondag te Makkum preeken.

25 mei 1877. Brief van Guurt. Bakels daar geweest, goede reis.

28 mei 1877. Bij Let Bakels aan de Waal.

30 mei 1877. De meid van Bakels bezocht, lijdende aan dezelfde kwaal [als de vrouw van J. Roeper, namelijk diarrhee], Neeltje Plaatsman opgepast door haar moeder Bregtje Boon. Let Bakels is met de 2 kinderen bij Boonacker gelogeerd. Ik ook daar eenige oogenblikken.

3 juny 1877.Verjaardag Huizinga (68) o.a. brief van Bakels en Fokel en Let Bakels van de Waal.

6 juny 1877. Katrina met Margo Keyser naar de Waal (Let Bakels, Trijntje Kuiper) en ziekenbezoek.

9 juny 1877. Tevergeefs getracht om Dominee Bakels te spreken die van zijn friesche reis terugkeerde, maar doorreed naar de Waal.

10 juny 1877. Bakels gepreekt te Oosterend.
Bij Jan Korsz Roeper (aldaar Bakels). Zijne vrouw veel beter, altijd nog bedlegerig. Naar Bakels, aldaar ook nog zijne zuster Let. De kinderen reeds ter ruste. Aldaar de avond genoeglijk doorgebragt. Sedert vrijdag had hij zijn tuin weer zoo goed als in orde gebragt. Te Makkum was het hem goed bevallen.

11 juny 1877. Tegen 3 uur Bakels hier om zijne zuster Aletta naar de diligence te brengen.

16 july 1877. Tegen de avond Dirk en ik naar de Waal. Krans bij Bakels. De fontein is gereed, ook het douche-bad, die wij beide bewonderen moesten.

17 july 1877. Stemming voor de Gemeenteraad, Habbema hier geweest, Post en logée, Bakels, Boonacker.

20 july 1877. Bakels en Boonacker hier.

22 july 1877. Gepreekt aan de Waal, bij Bakels zijne moeder en zuster Mina aangetroffen, gister gekomen.

25 july 1877. Ringsvergadering bij Van Eerde, o.a. Bakels en Mina.

26 july 1877. Kerkeraadsvergadering aan de Waal. Even bij Bakels. Fokel heeft reeds wekenlang kiespijn, de kies heden uitgetrokken.

27 july 1877. Des avons Mina Bakels hier. Verhaalt van het logeren bij den Heer Kikkert te Maarseveen in de tijd toen hij van het voorjaar daar hevige bloedspuwingen had gehad.

31 july 1877. Maandagavond waren Fokel en Lize en Anna en Frieda hier nog geweest om nader afspraak te maken over de zamenkomst die wij woensdag zouden hebben in het Boschje op de Hooge Berg, tot welker benoodigdheden elk het zijne zou bijdragen.

1 augustus 1877. Door den regen van de nacht en van dezen morgen was er geen denken aan om gevolg te geven aan het plan van een gemeenschappelijke tocht naar het Boschje zoodat eenige bestellingen weer moesten worden opgezegd.

2 augustus 1877. Katrina des namiddags met Bakels en Boonacker en familie naar het Boschje en daar tot in de avond gebleven, een kinderwagen met proviand meevoerende.

6 augustus 1877. Krans bij Boonacker, ook Bakels.

7 augustus 1877. Wij, Katrina, Dirk, Manna des avonds bij Bakels op visite met Boonacker c.s.

8 augustus 1877. Westenberg staat ons toe van de Tent gebruik te maken zoo dikwijls als wij willen. Des namiddags Dirk, Manna, Katrina, Jakob en Johan naar de Tent waar wij ook de Waalder vrienden (Boonacker) genoodigd hadden. Later bij ons aan huis ook Bakels en vrouw. Wij bragten de namiddag aan de Tent en de avond ten onzent genoeglijk door.

9 augustus 1877. Dirk en ik des avonds naar de Waal. Het welwater onderzocht. Bakels mede terug.

13 augustus 1877. Herman Bakels hier bij de kinderen te spelen. Bakels en Boonacker zijn vanmiddag naar Amsterdam vertrokken voor de Nutsvergadering op morgen.

16 augustus 1877. Des avonds Fokel en Mina een korte tijd hier (Bakels is naar Amsterdam).

19 augustus 1877. Gepreekt aan de Waal. Bij Fokel en mevrouw Bakels koffij gedronken. Mina naar den Burg.

20 augustus 1877. Bakels brengt zijne moeder en zuster naar ’t Oude Schild (Haarlem). Krans bij Bakels. In zijn prieel gezeten met springende fontein.

22 augustus 1877. Des namiddags Ringsvergadering bij Post. Katrina en Samuel en ik wandelden daarheen. Wij vonden daar Van Eerde en vrouw en haar zuster, Habbema en zuster, Boonacker en vrouw en zuster Anna en later Bakels en vrouw. Het mannelijk personeel op de sudeerkamer gezeten (na eene wandeling in den tuin en op het land) hoorde daar eene voorlezing van Post over de wijze waarop naar zijn inzien de predikant moest werkzaam zijn tot verheffing der Lagere Volksklasse, namelijk met ijver, met volharding en met liefde, met geheele toewijding.
Wij hoorden hem met genoegen. Daarna werd besproken wat ons in onzen kring daarvoor te doen stond. Post beval de oprigting aan van eene afdeeling van Multapatiors Bond. Veel werd daarover gesproken, maar zonder bepaald resultaat.
Ik beval bijzonder aan het houden van Volksvoorlezingen in de scholen in het avonduur.
Wij werden afgeroepen om ons bij het gezelschap der dames te voegen. Wij bragten voorts den avond vrij genoeglijk door. De tafel was met bijzondere zorg ingerigt.
Van Eerde onderscheidde zich door zijne kwinkslagen en luidruchtige vrolijkheid. De eenige toast was van Bakels, niet onaardig, over haken ter verbinding van voorwerpen, ook van persionen, belangrijk voor levensgeluk. Tenslotte wenschte hij de vervulling van datgene waarnaar gastheer en gastvrouw mogten haken.
Katrina, Samuel en ik wandelden te half 1 terug. De overigen reden, de vrouwen namelijk. Bakels, Boonacker en Habbema wandelden en raakten verdwaald.

26 augustus 1877. Des avonds wij naar de Waal, Dominee Frerichs en ik vooruit. Bij Boonacker met Bakels en vrouw genoeglijk.

27 augustus 1877. Bakels en Boonacker hier nog even op weg geweest zijnde naar den Hoorn, maar om het ongunstige weer teruggekeerd.

30 augustus 1877. Naar de Waal, Kamerdag. Daar kwam de brief ter tafel van Fokel over haar begeerd lidmaatschap bij onze Gemeente. Ik was daarmede niet voldaan, wat aanleiding gaf tot een uitvoerige uiteenzetting van denkbeelden, vooral tusschen Bakels en mij. Hij verdedigde natuurlijk de partij zijner vrouw. ’t Besluit was bij nagenoeg algemene stemmen dat ik zou trachten door de conferentie met haar het zoover te brengen dat wij allen voldaan konden zijn, schoon Boon en Jan Korsz Roeper niet wilden dat iemand lid zou worden zonder Doop. Velen, de meerderheid zelfs (5 tegen4) waren van oordeel dat zij aan de Gemeente kon worden voorgedragen op deze hare brief alleen.
Hiermede stemde ik niet in en verkreeg dan ook dat men het goedkeurde dat ik eerst nog eens met haar spreken zou met eenige Diakens, waartoe echter C.P. Keyser niet wilde behoren.
Bakels ging naar den Burg om Fokel, die bij ons was, af te halen.

31 augustus 1877. Een brief van Fokel dat zij, gehoord hebbende wat er al was voorgevallen, haar verzoek tot lidmaatschap introk.

3 september 1877. Krans bij mij, ook Bakels en Fokel (vertrokken spoedig).

9 september 1877. Des namiddags [nicht] Catharina naar de Waal, zij bij Bakels.

11 september 1877. Huisbezoek. Catharina bragt den dag door aan de Waal bij Bakels.

16 september 1877. Even bij Fokel.

19 september 1877. Ringsvergadering aan de Waal, o.a. Bakels.

20 september 1877. De beide Catharina’s, Guurt, Ali en de kleine Mennoni met de wagen van C. Keyser naar de Waal bij Fokel en Lize.

22 september 1877. Bakels des avonds even hier komende van het Huisbezoek aan de Koog.

24 september 1877. Nutsvergadering. Verslag van de Algemene Vergadering door Boonacker en Bakels.

27 september 1877. Kerkeraadsvergadering. Bakels kwam NA de lezing der notulen waarin over de brief van zijn vrouw gehandeld werd (Jan Roeper zeide dat de belangstelling van mevrouw Bakels dan toch waarlijk zoo heel groot niet was geweest daar zij zoo spoedig kon terugtreden).

2 october 1877. Fokel hier des voormiddags, door de beide Catharina’s naar de Waal teruggebragt.

7 october 1877. (Bakels is naar Haarlem) De beide Catrina’s en ik des avonds ten huize van Bakels geweest.

14 october 1877. Bakels bediende het Avondmaal aan den Burg voor 273 personen (’t kan echter wel eenigen minder geweest zijn daar ’t niet zeker is dat elk slechts één van de zeer klein gebakken broodjes ontving). Er was geen warmte, geen gloed in. Toen ik dit hem daarna te kennen gaf, in bedachtzame bewoordingen, verraste hem dit zeer of stelde het hem teleur, daar hij meende zeer goed, volstrekt niet met eenige kunstmatige opwinding, gesproken te hebben. Het geheel echter liet mij koud, schoon ik zoozeer het tegendeel gewenscht had.

15 october 1877. Bakels naar Haarlem, zijne vrouw en kinderen volgden hem des namiddags.

21 october 1877. Bakels gepreekt aan de Waal. Des namiddags weer naar Haarlem vertrokken. Hij zal zondag eerstkomend te Winterswijk preeken. Hij liet ons de pas ontvangen uitnoodigingsbrief van Leer zien, tractement 1975 gulden zonder woning.
Fokel was te Haarlem ook in functie geweest 4 dagen lang om te oordelen over de bekwaamheid in handwerken. Belooning 10 gulden daags en vrij reiskosten.

25 october 1877. (Bakels is nog te Haarlem).

4 november 1877. Des morgens ruim 8 uur Bakels hier komende van Haarlem waar de examens afgeloopen zijn. Hij had l.l. zondag met genoegen te Winterswijk gepreekt.
Bakels preekte aan den Burg. Fokke Keyser kwam mij de Burgsche Collecte brengen, ruim 10 gulden. Er was bij Bakels vrij wat volk geweest en zijn preek had bijzonder voldaan (en toch maar een kleine collecte!). Met de wagen die Bakels haalde teruggereden.

8 november 1877. Katrina naar de Waal, terug met Boonacker, die Bakels van den Burg ging halen. Deze beiden hier ’s avonds nog even vertoefd.

11 november 1877. Te huis gekomen sprak ik Fokel. Katrina bragt haar een eindweegs terug (Bakels preekt aan den Hoorn).

18 november 1877. Vergadering Bijbelgenootschap, ook Bakels. De nieuwe Hervormde Dominee Gelderman. Wij scheidden allen in een genoeglijke stemming te 1 uur.

19 november 1877. Nutsvergadering. Bakels hield eerst een korte Rede tot verklaring. Hij zou den Sciopticon, eene buitengewoon groote tooverlantaarn met groote verscheidenheid van prachtige photographieën op glas vertoonen, en deed dit vervolgens tot algemeen genoegen voor een zeer talrijke vergadering. De Waalders bleven hier boterham eten.

21 november 1877. Te 7 ure Katrina en ik met Bakels en Fokel naar de Kikkert. Daar hoorden wij in een express belegde vergadering van Volksonderwijs Dominee Carpentier Alting van Dockum eene voorlezing houden tot krachtige aanbeveling der zaak. Katrina, Fokel, Dominee de Lang en ik bij den Heer De Holl boterham gegeten.

22 november 1877. Dirk Mantje begraven. Bakels aldaar. Ik had het te druk.

25 november 1877. Katrina had tegen de avond nog wel lust om weer naar de Waal te gaan waar Bakels bij Dros voor zijn dorpsgenooten de Sciopticon zou vertoonen, maar bleef toch om het ruwe weder te huis.

26 november 1877. Na het middagmaal Katrina met Boonacker naar de Waal. Zij kwam tegen 10 uur weder te huis. Bakels moet volgens belofte a.s. woensdag te Harlingen in het Nut eene lezing houden. Hij heeft schipper Cornelis Kuiper voor 18 gulden aangenomen om hem morgen heen en donderdag terug te brengen. Katrina denkt er zeer over de reis met hem mede te maken.

27 november 1877. Bakels hier des morgens even aangeweest op reis naar Harlingen. Katrina geeft hem alleen eene brief mede. Des avonds een telegram van zijn goede aankomst.

29 november 1877. Kamerdag aan de Waal. Bakels teruggekomen. Met genoegen daar gister zijne voordragt gehouden.

2 december 1877. Aan de Waal, o.a. bij Fokel.

3 december 1877. Krans bij Bakels aan de Waal. Met Bakels gesproken over ons al of niet deelnemen aan de Protestantenbond, die hier van de week zal worden opgerigt door Ensing en Loman. Bakels meent dat men dit nu wel eens aan de Gemeenteleden mag overlaten. Wanneer zij ons vragen kunnen wij altijd nog hulp verleenen.

17 december 1877. Fokel hier. Bakels was volgens ontvangen briefkaart l.l. vrijdag te Leer aangekomen en had het daar regt naar de zin. Hij zou dingsdagsmorgen terugkeeren, wijl hij reeds te 9 uur Catechisatie moest houden.

18 december 1877. Bakels even gesproken op zijn terugkeer van zijn reis. Gister den geheelen dag doorgespoord van Leer naar het Nieuwe Diep.

21 december 1877. Fokel met 3 kinderen hier bij Katrina in de achterkamer. Bakels van den Hoorn komende (catechisatie) vertrekt met hen.

23 december 1877. Aan den Burg de familie Bakels nog aangetroffen.

26 december 1877. Bakels hooren preeken, met vrij wat genoegen. De gebeden als altijd met weerzin. Althans het voorgebed met zijne redeneringen.
Bakels en vrouw dronken hier koffij.

30 december 1877. Gepreekt aan de Waal. Bij Fokel uitvoerig gesprek over de mogelijke betrekking tusschen de afgestorvenen en de nog levenden.

31 december 1877. Stormweer. Des avonds predikte Bakels aan den Burg voor eene goede vergadering (200). De inhoud voldeed mij zeer goed, doch een krachtige totaalindruk bleef zoo ik meen niet over. Aan Katrina had hij en welligt aan de geheele vergadering goed voldaan. Cornelis Keyser dankte hem voor de predikstoel in naam des Kerkeraads. Deze stelde voor de heen- en terugreis bij het hoogstongunsige weder ook zijn rijtuig te zijner beschikking.

1 january 1878. Ik predikte met genoegen aan den Burg. Bakels mijn toehoorder. Hij bedankte mij voor de hartelijke woorden tot hem gesproken. Den Heer de Holl en 7 anderen hebben zich van de Hervormde Kerk afgescheiden. Lid worden van de Doopschgezinde Gemeente gaat [op Texel] niet door overschrijving der namen. Dit gaf aanleiding tot een uitvoerig gesprek, waarbij ik hem het regtmatige onzer handelwijze, reeds bij mevrouw Bakels gevolgd, trachtte te toonen, maar tevens dat de vervulling van onze eisch: instemming met onze beginselen, zeer aannemelijk was.

2 january 1878. Des avonds Katrina en ik naar de Waal. Slechte weg, anders goed weer. De avond genoeglijk bij Boonacker met Bakels en vrouw doorgebragt. Bakels had den geheelen dag aan den Burg doorgebragt, examen van de opleidingsklasse. Voorts is hij daar allang werkzaam met de Spaarbankboekjes na te zien enz.

11 january 1878. Katrina vandaag naar de Waal. Ik des avonds haar weergevonden bij Bakels. Wij vervolgens de verjaardag van Fokel, van Menno en van Alida Huijgens gevierd bij Boonacker, met de ingrediënten daartoe uit het huis van Bakels (Lize zwak).

12 january 1878. Fokel even hier.

13 january 1878. Naar de Waal. Groot gezelschap bij Bakels en vrouw. In de vooravond konden wij nog al genoeglijk zamen spreken. Later op de avond werd het rumoerig. Ik begon mij schrikkelijk te vervelen, en was hartelijk blijde toen ik buiten was en kwart voor 2 in mijn bed lag. Ik heb geen plan zulke gezelschappen verder bij te wonen, schoon anderen zich dapper vermaakten.

14 january 1878. Des avonds hoorde ik Bakels met zeer veel genoegen eene voordragt houden in de Nutsvergadering aan den Burg, over het meten. Eerste deel geschiedkundig, laatste deel zedekundig. Anderhalf uur lezing. Hij bragt het er best af, vooral in aanmerking genomen welke korte tijd hij ter voorbereiding had, daar hij eerst voor enkele dagen de spreekbeurt had aangenomen, wijl de Praesident geen andere spreker gevonden had.
Bakels en Fokel hier boterham gegeten.

18 january 1878. Bakels hield (na catechisatie aan den Hoorn) in onze Kerk te 7 ure, voor eene zeer talrijke vergadering, welligt 250 menschen, eene voordragt. De eerste in het seizoen over het denkbeeld dat wij hebben te vormen, of liever, niet hebben te vormen van Gods Openbaring aan de menschen. Ik hoorde hem niet met bijzonder genoegen. Ik vrees dat bij velen die ik er zag die toch niet veel aan Godsdienst hechten, het denkbeeld versterking vond (ofschoon onbedoeld) dat er van een Openbaring Gods aan de mensch geen sprake kan zijn.
Het zou het geval niet geweest zijn als over de geheele voordragt een waas had gelegen van een warm geloof aan God, dat geloof was wel aanwezig, maar kwam niet krachtig uit.

20 january 1878. Gepreekt aan de Waal. Koffij gedronken bij Fokel. Zij hadden vanmorgen weer (nu de derde maal) een brief gekregen van het Fonds van Honnore met eene aanwijzing voor 100 gulden. Bakels had wel verleden jaar willen bedanken maar had het toch niet gedaan, verwacht dat het de laatste maal zou wezen daar men toch wist dat hij nu 1400 tractement had. Men wilde Bakels te Baard beroepen als men wist dat hij het zou aannemen, doch hij had er geen plan op. In geval de Gemeente hier iets voor hem wilde doen, zou hij wenschen dat men hem beloofde dat hij eventueel de Burger pastorij kon betrekken, doch zij stellen dit onzeker. Ik zeide dat ik bij mijn vertrek niet anders verwachtte, schoon men bij de beroeping van Bakels nog ongeneigd was om in den beroepingsbrief er melding van te maken.

25 january 1878. Sneeuwjagt. Bakels hier even geweest in de sneeuw naar en van den Hoorn.

29 january 1878. Boonacker even hier met Fokel.

30 january 1878. Des avonds Bakels tweede voordragt in onze Kerk, alhier voor een zeer talrijke vergadering over de Openbaring van God in de Bijbel. Aangetoond dat de Bijbel geen openbaar boek is of wil zijn. Het geheel voldeed mij zeer goed. Boonacker, Habbema, Bakels en Fokel hier eenigen tijd daarna.

31 january 1878. Rekendag aan de Waal. Mijn voorstel over het verkrijgen van lidmaatschap bij de Gemeente straks door Bakels zoo ’t scheen met genoegen gelezen.

3 february 1878. Partij bij Bok, daar ook Bakels en Fokel.

10 february 1878. Bakels aan den Burg, zoogenaamd Belijdenispreek hooren doen. Hij erkende zelf dat het geen Belijdenispreek kon heeten en het er opzettelijk niet op ingerigt had (wat ik niet kan goedkeuren).

11 february 1878. Krans bij Bakels.

12 february 1878. Belijdenis 13 leerlingen. Bakels niet aanwezig daar hij zijne Catechisatie niet had afgezegd.

13 february 1878. Des avonds hield Bakels eene voordragt in de Kerk alhier waarbij hij aantoonde dat de Bijbel niet kon worden beschouwd als het Openbaringsboek van God. Het voldeed mij niet bijzonder. Ensing was ook niet voldaan.

14 february 1878. Met 3 Diakens naar de Waal. Bakels nam aan zijn 3 leerlingen de Doopbelijdenis af. Bakels hield i.p.v. enkelvragen een kleine cursus over de Godsdienstleer die ik als zoodanig met veel genoegen hoorde, als wel getuigende dat hij zeer goed onderwijs had gegeven, schoon niet bleek dat er veel van onthouden was. De erkentenis der noodzakelijkheid van diep berouw over de zonden was door Bakels geheel niet uitgelokt.

17 february 1878. Doopbediening aan 16 personen. Na afloop wenschte Bakels mij in hartelijke bewoordingen geluk. Het ging mij ook vrij goed af, ofschoon ik bij de Toespraken soms een weinig van de streek was.

18 february 1878. Nutsvergadering. Bakels las een stuk van de gedichten van de Schoolmeester.

20 february 1878. Bij August Keyser en vrouw, [August] toonde veel belangstelling in het behoud van Bakels en verheugde zich dat zijne tegenstanders nu zijne voorstanders waren. Aan het min aangename van zijn voordragt of stem was men langzamerhand gewoon geraakt en merkte dat nu niet meer.

21 february 1878. Uit de Courant zag ik dat Bakels nu ook te Makkum is beroepen.

22 februari 1878. Bakels had ook uit de courant gezien dat hij te Makkum beroepen zou zijn, maar wist er overigens niets van , daar hij geen beroepsbrief had ontvangen.

24 february 1878. Ik kondigde af dat Bakels voor het Beroep in Baard heeft bedankt. Bakels en vrouw en meid en 3 kinderen hadden hier aan huis koffij gedronken. Zij toen naar den Hoorn.

25 february 1878. Hier Krans, afrekening van ons Leesgezelschap, o.a. Bakels.

27 february 1878. Des avonds houdt Bakels eene voordragt in onze Kerk over het bestaan van het Bovenzinnelijke. Hij weerspreekt krachtig het Materialisme wat hier bij sommigen (als August Keyser en vele anderen) veel ingang vindt door de lezing van het boek van Buchner “Kracht en stof”, waarmede Cornelis Reyers Keyser zoo hoog loopt dat hij het ‘zijn bijbel’ noemt, zoo ook Dirk Pietersz Bakker enz. Bakels sprak met veel vuur en voldeed mij zeer, zoodat ik hem hartelijk dank moest zeggen.
Des avonds koffij gedronken bij De Holl, aldaar Bakels, Fokel, Boonacker, Loman.

28 february 1878. Kamerdag aan de Waal. De Diakens besloten o.a. Dominee Bakels het regt toe te kennen om voortaan in de Kerkeraad zijn stem uit te brengen, wat deze zeer welgevallig bleek te zijn. Het zou een blijk van waardering zijn voor zijn bedanken voor Baard.

3 maart 1878. Doopbediening aan de Waal. Koffij gedronken bij Bakels, bedankten echter om daar te blijven eten en wandelden naar den Burg terug.

4 maart 1878. Des avonds Katrina met Bakels en Boonacker naar de Vergadering van de Protestantenbond waar Meester Muller de stelling verkondigde dat de Theologie dikwijls zeer nadeelig gewerkt had op de bevordering van Godsdienstig leven.

9 maart 1878. Bakels hier nog even.

13 maart 1878. Des avonds Bakels en vrouw en Boonacker hier. Bakels hield zijn vijfde voordragt waarbij hij aantoonde hoe dan nu eindelijk God zich wel openbaart, n.l. in des menschen eigen gemoed, voor zoover het opregt begeert om God te zien. Ik hoorde hem met genoegen ofschoon niet zoo als de vorige keer. Op het slot was hij vervelend als iemand die het einde niet kan vinden.

15 maart 1878. Bakels hield hier vergelijkend examen van sollicitanten voor de nieuwe school van Eijerland.

16 maart 1878. Cornelis Keyser was hier geweest en had aan Katrina meegedeeld dat hij met een paar anderen naar de Waal was geweest om aan Dominee Bakels 7 lepels en 6 vorken in zilver uit de gelden bijeengezameld als blijk van erkentenis van Gemeenteleden voor zijne voordragten.

17 maart 1878. Bij Fokel het geschenk gezien waarmede zij zeer verheugd was.
Des avonds hadden wij visite van Bakels en vrouw, Boonacker, De Holl, Bok en vrouw, en Ensing en vrouw die tegen 2 uur eindigde. Door Bakels werd ik met de verjaring van Sina gelukgewenscht.

18 maart 1878. Des avonds Bakels en vrouw hier. Laatste Nutsvergadering.

20 maart 1878. Kinderen,1 van Bakels, 2 van Van Eerde hier. Fokel reed (met Boonacker en Lize en den Heer De Vries) mede naar Post en van hier terug nam zij Herman weer mede.

22 maart 1878. Boonacker en Bakels even hier geweest.

24 maart 1878. Arnoud Langeveld en Cornelis Rab kunnen Bakels moeijelijk verstaan of althans volgen in zijne gedachten schoon zij gaarne aannemen dat hij een zeer geleerd man is.

25 maart 1878. Des avonds kwamen hier Bakels en Boonacker en vrouw om met Katrina te gaan naar het concert door Polak en juffrouw Vlessing gegeven in de Lindeboom met daaropvolgend bal. Zij vermaakten zich daar zeer.

27 maart 1878. Des avonds half 8 houdt Bakels zijne 6e of laatste voordragt in onze Kerk alhier, welligt 150 toehoorders. Hij tracht aan te toonen hoe God zich openbaart in de mensch zelven. Onnoodig lange voorafspraken, eindelijk zal hij aanwijzen 1e wie de mensch is naar ligchaam en geest, een wezen dat de hoogste bewondering moet wekken (waarin veel was dat belangrijk mogt heeten en stof tot denken gaf), 2e hoe de mensch zich te beschouwen heeft, zoodanig geworden door de Kracht Gods of soortgelijk iets. Hij eindigde met opwekkende woorden en met dankzegging voor de getoonde belangstelling. In alle voordragten was, ook naar het oordeel van Boonacker veel waaraan het gros der hoorders niet veel had. Orde en zamenhang der denkbeelden is niet duidelijk genoeg enz.
Wat hoofdzaak is komt er niet klaar genoeg uit.Zeer weinigen zullen het hoofdzakelijke ven iedere voordragt kunnen resumeren. Toch vindt het auditorium blijkbaar genoegzaam drang om telkens vrij talrijk weder te komen. Het doel is voortreffelijk, ook het middele. Vele denkbeelden evenzoo, maar het geheel is niet kort, klaar en krachtig genoeg om een blijvenden indruk te wekken. Verleden jaar waren zijne voordragten meer aan de Geschiedenis ontleend. Ik vermoed dat men daaraan meer gehad zal hebben.

28 maart 1878. Kamerdag, even bij Bakels en Boonacker.

31 maart 1878. P. Boon haalde uitdrukkingen aan uit de preeken van Dominee Bakels in tegenstelling tot wat hij van mij hoorde. Ik trachtte hem te doen begrijpen dat hij de bedoeling van Dominee Bakels niet verstaan had.
Katrina niettegenstaande het min gunstige weder naar de Waal, uitgenoodigd door Fokel om op het partijtje te komen dat zij aan Boonacker c.s. wilde geven. Zij kwam te 1 ure terug, gedeeltelijk doornat. Zij had niet kunnen verhinderen dat Bakels haar tot aan den Burg had teruggebragt.

3 april 1878. Des avonds wij naar de vergadering van de Protestantenbond, ook Bakels en Boonacker. Voordragt Dominee Hugenholtz van Santpoort over Godsdienst en opvoeding.

4 april 1878. Wij bragten Habbema naar de Waal. Katrina en ik bij Bakels koffij gedronken, te half 10 weer te huis, heerlijke avond.

7 april 1878. Gepreekt te Oosterend. Bij Jakob Arisz Bakker, Bakels was daar nog maar 2 maal aan huis geweest.

22 april 1878. Tweede Paaschdag. Gepreekt aan de Waal. Bij Fokel. Bakels komt terug van den Burg om nog een brief te schrijven. Ik bleef daarna nog genoeglijk eenigen tijd bij hem zitten praten, mede omdat ik vrij wat vermoeid was en tegen de loop op zag [Huizinga blijkt ziek te zijn].

24 april 1878. Afscheidspartij Dominee Post van Oude Schild, ook Bakels en vrouw daar.

28 april 1878. Bakels en Fokel nog even hier.

2 juny 1878. Des namiddags Bakels en vrouw en 3 kinderen hier om mij te verwelkomen [na reis naar Groningen].

3 juny 1878. Verjaardag, des avonds Ensing en vrouw. Later Bakels, zijne vrouw had zich vanmiddag vrij wat in het aangezigt gebrand.

5 juny 1878. Met Bakels gewandeld naar den Hoorn, begrafenis van de vrouw van Dirk Bruin. Wij teruggereden met den Heer Westenberg. Bakels deed de toespraak waarin hij zeer uitvoerig stilstond bij de deugden van de overledene.

10 juny 1878. Bakels en zijn vriend Stoffel uit Amsterdam (vrijdagavond gekomen) hier thee gedronken. Deze had een reis gemaakt naar Zweden, zeer schoon land, buitengewoon goedkoop.

11 juny 1878. Bakels en Stoffel des middags hier. De laatste weer naar Amsterdam terug. Fokel hier met de 3 kinderen die hier blijven op de schommel en in de tuin terwijl zij met haar man bezoeken doet. De familie Bakels komt hier terug, het begint intusschen geweldig te stortregenen zoodat zij genoodzaakt worden om zich met rijtuig te laten te huis brengen.

12 juny 1878. Familie Koekebakker gekomen. Des namiddags Bakels en anderen hier om ze te verwelkomen.

13 juny 1878. Ringsvergadering bij Habbema te Cocksdorp, ook Bakels.

16 juny 1878. Koekebakker hoorde Bakels aan den Burg.

23 juny 1878. Bakels bediende het Avondmaal te Oosterend voor 50 personen, ofschoon het prachtige weder allen had moeten uitlokken. Tot mijn leedwezen verkreeg ik door hem volstrekt geene verhooging van kracht des H. Geestes.
Des namiddags moest hij nog preeken voor Boonacker, die met zijne vrouw op reis is naar Hem en elders.
Ik bij Cornelia Bakker, die bij Bakels haar Kerkgang had gedaan.

24 juny 1878. Vergadering van het Nut, slechts 5 praesent. Ik word door Simon Keyser gedrongen om als afgevaardigde naar de Algemene Vergadering te gaan met Bakels op 13 augustus.

26 juny 1878. Bakels en vrouw en kinderen even hier.
Gisteravond wij naar de Waal, ontmoetten de familie Bakels met Habbema die naar ’t Oude Schild wilde. Wij overreedden hem om terug te keeren naar Bakels en vannacht bij ons te logeren. Wij bragten de avond genoeglijk bij Bakels door, zittende in de tuin in ‘t zomerhuis, bij de springende fontein, de lamp op. Deze morgen half 4 Habbema naar de diligence gebragt.

28 juny 1878. Gister de familie Bakels hier. Des avonds in het honden en apen spel tot half 11, toen met de 3 kinderen naar de Waal geloopen.

30 juny 1878. De kermis overgeloopen. Bakels c.s. en Boonacker zitten voor de Lindeboom. Katrina den avond genoeglijk doorgebragt met de Waalder familie (Bakels vertrok van hier half 11 met zijn gezin loopende naar de Waal en kinderwagen) en voorts met Margo Keyser.

3 July 1878. Bakels hier koffij gedronken. Hij verhaalt van hetgeen hij l.l. zondagavond na zijn te huis komen van den Burg, laatste kermisavond, wedervaren had. Des avonds tusschen 11 en 12 uur was er op straat voor zijn huis een hevige vechtpartij tusschen een aantal beschonken Duitsche grasmaaijers. Eén bleef met een zware mesverwonding aan wang en onderkaak in zijn bloed liggen of strompelde vervolgens naar de schuur in de nabijheid waar hij met anderen nachtverblijf zou houden.
Bakels beklaagde zich dat hij niet op de inval was gekomen om hen door een frissche waterstraal met zijn spuit te scheiden. Nu ging hij het slagtoffer in de schuur opzoeken (met Fokel) en zag de wijd gapende wonde en de bloedplassen. Hij bragt de noodige hulp aan met afwassen en pluksel inleggen, terwijl inmiddels om Ensing was gezonden. De bode had den Doctor niet te huis gevonden.
’t Was 2 uur ’s nachts toen Ensing kwam die de gescheiden deelen aan een naaide en voorts aan Bakels de noodige instructies gaf voor de verdere behandeling wijl hij den volgende dag op reis moest gaan.
Sedert hadden Bakels en vrouw hem dan ook met alle zorgen behandeld, terwijl de broeder van de verwondde die te Berlijn oppasser in een Hospitaal was geweest mede allen bijstand bood. Ook de ingezetenen van de Waal betoonden alle mogelijke hulp, een bed, spijzen en verkwikking, zoodat het duidelijk bleek dat de menschen- ook die streng orthodoxe lui, nog zoo kwaad niet waren.
Gisteravond had Bakels den dader bij zich gehad die wel niet WIST, wegens zijne dronkenschap, dat hij de dader was, maar het toch wel erkennen moest en er diepe spijt van had. Hij teekende en verklaring dat hij daarom aan de verwondde en diens broeder het gemis van arbeidsloon en de hulp van den Doctor vergoeden zou bij het ontvangen van zijn eigen verdiend loon.
Zij smeekten om de zaak niet aan het Geregt aan te geven, en het niet te schrijven naar de heimath-orthe in Hannover. Bakels en Boonakker hadden ernstig tegen het drankmisbruik gewaarschuwd. Zij zouden hun best doen tegen de Geregtelijke vervolging weshalve Bakels dan nu ook aan den Burg was gekomen en een briefje geschreven had aan den Officier van Justitie als die morgen op Texel kwam en het proces verbaal van de Veldwachter in handen kreeg.

7 july 1878. De gewonde grasmaaijer onder de verzorging van Bakels aan de Waal betert mooi.

14 july 1878. Samuel [Huizinga] en familie hier. Bezoek o.a. Bakels en vrouw. Des avonds Protestantenbond, Dominee Hugenholtz. Deze vertrok (met rijtuig) met Bakels naar de Waal om daar te logeren. Bakels opende en sloot de vergadering met zeer gepaste bewoordingen.

17 july 1878. Ringsvergadering bij Van Eerde aan den Hoorn, het predikantenpersoneel voltallig. Terwijl de 4 Hervormde collega’s ringswerkzaamheeden afdeden, bleven Bakels en ik zamenspreken bij de vrouwen. Na de thee gingen de meesten nog een wandeling maken in de duinen.

21 july 1878. Bakels preekte aan den Burg. Ik ontmoette Fokel en haar zuster Van Straaten.

22 july 1878. Wij des namiddags naar de Tent van Westenberg te 3 ure. De wagen van Cornelis Keyser bragt eenig personeel met proviand van de Waal en van hier naar de tent. Ik wandelde daarheen met de Holl, Samuel en juffrouw Christine Roering. Boonakker en Bakels kwamen later. Wij bragten daar de namiddag en avond tot half 9 genoeglijk door, terwijl het jongere volkje zich bijzonder vermaakte met allerlei oefeningen en spelen vooral in de Zandkuil. Prachtig weder. Voor een goede tafel was gezorgd door Katrina, Lize en Fokel. Het personeel bestond uit Bakels en vrouw en haar zuster en twee zoons Hessel en Reinder en eene jufvrouw Opta. Boonacker en vrouw en zuster en broeder Henri en Hidde de Vries, Samuel en Dolfina en 4 kinderen, en Huizinga en Katrina te zamen 26. In de tent van Bok was een ander gezelschap waar onder Jannetje Duinker, Anna Keyser, M. en E. Flens, enz. Dominee de Holl en Bakels waren inzonderheid de hoofdpersonen der pretmakerij, waarbij men in hen bezwaarlijk predikanten herkend zou hebben. De wagen van Keyser moest tweemaal rijden om vrouwen en kinderen terug te halen naar den Burg en de Waal.

25 july 1878. De logeergasten van Bakels zijn gister vertrokken met de Flevo naar Harlingen. Bakels gaat vanmiddag naar Almelo (uitgesteld tot morgen).

6 augustus 1878. Des avonds de familie Boonacker, Bakels en Hartman hier.

7 augustus 1878. Des voormiddags Bakels hier boerekoolplanten gehaald.

8 augustus 1878. Bakels en vrouw hier.

9 augustus 1878. Gister heeft Bakels aan mijn telescoop eenige verbeteringen aangebragt. Hij zelf heeft zich een groote Binocle gekocht (27 gulden) die hem als verrekijker dient. Wij bespraken ons reisplan voor volgende week.

11 augustus 1878. Bij Fokel gesproken over het circulerend berigt van het Wegenweekblad waarover zij zeer verontwaardigd is. Zij oordeelt dat er tegen geschreven moet worden, ook al zou zij zelve de pen opvatten.

12 augustus 1878. Des morgens een tijdlang op Bakels gewacht maar toen hij niet kwam met de wagen (diligence) naar het Oude Schild met Jan Kalis en zoon. Eindelijk kwam ook Bakels aangeloopen. Naar ’t Nieuwe Diep, Velzen, spoorboot naar IJmuiden. Wij bezagen de groote sluizen, wandelden naar het uiteinde van de Zuidpier. Het woei een ferme bries van het Zuiden. De zee sloeg hier en daar geweldig over, zoodat wij geheel met zeewater overstort werden, waarbij krachtige regenbuijen kwamen.
Zeer blijde was ik toen wij eindelijk te IJmuiden teruggekeerd in het Hotel ons konden verkwikken met rust en bier en brood.
Terug met de spoorboot naar Velzen, Haarlem, naar mijn gastvrouw de weduwe Bakels en Mina. Het middagmaal verkwikte ons zeer.
Met Bakels kijker naar de maan gezien, die toen wij ons ter ruste begaven (half 12) verduisterd werd.

13 augustus 1878. Algemen Nutsvergadering in Amsterdam. Vele kennissen. De vergadering was in de Remonstrantsche Kerk wegens restauratie van de Doopsgezinde. Na afloop naar Dominee Vrendenberg in de 1e Weteringsdwarsstraat no.12.
’s Avonds Reunie met vuurwerk in het Park. Daardoor in Amsterdam blijven logeren, en zoo ging ik na het prachtige vuurwerk op sterken aandrang met Vrendenberg mede en deelde vervolgens met hem het bed.

14 augustus 1878. Vergadering in de Remonstrantsche Kerk, ’s avonds weer naar Haarlem.

15 augustus 1878. Groote Kerk enz. bezien, na het middagmaal naar Amsterdam.

16 augustus 1878. Wandeling door Amsterdam, ik te 3 uur met de trein naar Wormerveer naar huize Koekebakker, waar Sina met haar gezin is.

17 augustus 1878. Terug naar Nieuwe Diep, zonder Bakels die ik dacht te ontmoeten maar die gisteravond reeds vertrokken was.

22 augustus 1878. Visite bij Boonacker, ook Bakels, vrouw, moeder en zuster Mina. Bengaalsch vuur in de tuin. Wij Samuel, Dolfina, Katrina en ik met Ensing en vrouw en Van Eerde teruggewandeld.

26 augustus 1878. Met Bakels begrafenis van Grietje Jakobs Bakker (uit de Kerkekamer) aan de Waal. Wij des namiddags met Sina en Dolfina en kinderen een rijtoer gemaakt met de wagen van L. Eelman naar ’t Oude Schild, langs de dijk naar Oosterend naar den Burg.
Aan de Waal Lize Boonacker opgenomen. Naar den Burg. Fokel ook bij ons.

27 augustus 1878. Bakels en Boonacker doen vandaag met gezelschap van Ensing , Simon Keyser enz. met de stoomboot Ada een reisje naar Vlieland en Terschelling. Bakels blijft daar om scholen te bezoeken.

29 augustus 1878. Margo Keyser kwam hier van de Waal met het berigt dat Fokel (haar man is op ’t Vlie) een telegram had ontvangen van zijn beroeping te Almelo. Ik haar en mevrouw Bakels en Mina aldaar gefeliciteerd. De Kerkeraad hoorde het berigt met bekommering.

31 augustus 1878. Bakels komt, na eene slechte reis, eerst heden van Vlieland terug.

2 september 1878. Katrina was naar de Waal geweest. Zij hield zich vast verzekerd dat Bakels het beroep in Almelo zou aannemen. Weldra ging hij met zijne vrouw derwaarts om alles op te nemen.

3 september 1878. Fokke Keyser hier om van gedachten te wisselen over wat ons morgen te doen staat om Bakels te behouden. Velen wenschten wederom slechts 1 Predikant aan te stellen op een flink tractement met gebruik van rijtuig, dat men daarvoor Bakels zou wenschen te verbinden. Ik doe hem opmerken dat als Bakels ons gaat verlaten hij het juist doen zal om vrij te komen van de hier al te groote beslommeringen waarin hij zich inwikkelde, en bleef hij hier alleen, de moeijelijkheden voor hem nog veel grooter zouden worden.

4 september 1878. Extra Kerkeraadsvergadering aan de Waal. Alle diakens praesent. Gesproken over middel om Bakels te behouden. Ik bestrijd het plan om slechts 1 predikant te hebben en aan Bakels (na mijn vertrek) het ander tractement te geventot een bedrag van 2000 gulden met vrij rijtuig. Al het werk zou dan weder voor hem alleen opkomen.
Eenparig wordt vervolgens besloten om aan Bakels (als de Broederschap het goedkeurt) 1600 gulden, en een geschenk van 300 gulden als hij blijft. Fokke Keyser en ik vinden Bakels niet thuis. Des avonds spreken wij hem aan den Burg ten mijnen huize. Hij kan zich echter nog niet verklaren. Eerst moet hij 15 september ook nog te Hengelo preeken, dan gaat hij met zijn vrouw tevens de streek bezien.

6 september 1878. Boonacker gaat verhuizen naar Hem. Hij had Bakels sterk aangeraden voor Almelo niet te bedanken. Bakels is vanmorgen op reis gegaan tot zondag, zeer geheimzinnig. Niemand schijnt zijn doel te weten dan alleen zijne vrouw (naar den Haag).

8 september 1878. Bakels preekte aan den Burg, ik aan de Waal. Bij Bakels zijn moeder en zuster. Deze genoodigd tegen morgen bij ons. Fokel met de kinderen bij ons vandaan met Bakels komende van den Hoorn terug naar de Waal.

9 september 1878. Mevrouw Bakels en Mina hier den gehelen dag, Fokel met haar kinderen, Boonakker, Lize en Hidde.
C. Keyser nog even hier. Gesproken over Bakels. Hij schijnt ook te meenen dat hij wel gaan zal.
10 september 1878. Te 4 ure werd het kind van Herman Keyser begraven waarbij Bakels voorganger was.
Landbouwlezing van den Heer Sluijs van de Beemster gehoord met Ensing, Bakels en Loman.

12 september 1878. Huisbezoek met de wagen van L. Eelman. Bij Bakels nam ik den Heer Bok en Van Wijngaarden in de wagen om het begin van ’t regenachtig weer. Bakels gaat morgen met zijn vrouw naar Almelo.

15 september 1878. Uitslag van de stemming aan Bakels te Hengelo getelegrafeerd.

20 september 1878. Bakels hier, ernstig beraad over het Beroep.

22 september 1878. Gepreekt aan den Burg, afgekondigd dat Bakels heeft bedankt voor het beroep.

30 september 1878. Huizinga onlustig. Niet naar de Nutsvergadering waar Bakels verslag zou doen van de door ons te Amsterdam bijgewoonde vergadering.

4 october 1878. Gister Bakels jarig. Katrina naar de Waal geweest.
Bakels vanmorgen hier. Weldra ook Ensing en Loman. Raadsvergadering wijl er verschillende adressen waren binnengekomen om Ensing niet naar Enkhuizen te laten vertrekken. Vóór den afloop der zitting liet Ensing daar de mededeeling doen dat hij besloten had om te blijven. Dankbetuiging daarvoor werd afgestemd, wat Ensing zeer lomp vond. Wij verheugen ons intusschen dat hij blijft. Zijn vrienden willen dat met een stoffelijk blijk betoonen. Daartoe zal Bakels vanavond met vele anderen eene conferentie hebben bij Sijbrand T. Keyser.


11 october 1878. [Huizinga ziek en lusteloos geweest] Meest alle avonden vertoefde Bakels hier eenige oogenblikken daar hij dagelijks met Jan Duinker met de wagen op huisbezoek was.
Eergisteravond, zoo ik meen, kwamen wij tot een zeer uitvoerig en ernstig gesprek over de aard, de bedoeling en de waarde van het huisbezoek, over het Avondmaal, over den Doop. Dit alles boezemde hem al zeer weinig belangstelling in. Zoo waren er velen buiten hem. Ik liet niet na hem mijne denkwijze iver een en ander duidelijk uiteen te zetten. Hij schreef het daar aan toe dat hij geheel andere tradietien had leeren volgen dan ik.
Zijn voorouders waren Gereformeerd. Ook zijn vader nog. Zijn moeder was oorspronkelijk Luthersch, maar had zich bij de Doopschgezinden laten inschrijven. Ik geloof dat er in zijn geheele opleiding niets is geweest waaraan hij een ernstig Doopschgezind streven zou kunnen ontlenen. Hij zal dan ook wel de Doopschgezinde Gemeente als zoodanig geen stap verder brengen op de baan der ontwikkeling van haar eigenaardig karakter. Hij erkende dat het waar was, wat ik gehoord had, dat hij bij het huisbezoek er nooit bijzonder op toelei om een ernstig Godsdienstig woord in overeenstemming met de behoefte aan Hooger Leven te spreken.
Het was hem genoeg zoo men de kennismaking met de menschen eens vernieuwd had, hetwelk ik op die wijze vrij nutteloos vond.
Verleden zondag preekte ik, hoewel niet zonder moeite, aan den Burg en aan den Hoorn.
Daarna had ik aan den Burg nog de gelegenheid om Boonacker en vrouw bij hun vertrek voor ‘t laatst de hand te drukken terwijl zij door Van Eerde, Habbema en Bakels c.s. naar ‘t Oude Schild werden gebragt.

15 october 1878. Gister Fokel hier.

16 october 1878. Sijbrand Jansz Keyser met Bakels naar de vergadering van het Emeritaatsfonds in Zaandam geweest.

17 october 1878. Bakels doet weten uit Haarlem (waar hij sedert l.l. zondag verblijf houdt) dat als ik het verlang hij a.s. zondag voor mij wil komen preeken.

18 october 1878. Des voormiddag Fokel hier die vandaag bij Ensing zal zijn.

19 october 1878. Bakels zendt mij een briefkaart uit Haarlem dat hij morgen voor mij komt preeken en des avonds is hij werkelijk daar (Fokel haalt hem af) doch ik kan niet besluiten mijne predikbeurt aan hem af te staan, wijl ik dat volstrekt niet verlangd heb (hij dacht dat een zekere schroom mij weerhield en dat ik het wel best zou vinden als hij er eerst maar eens was). Ik geloof dat hij vrij wat teleurgesteld naar de Waal trok. Het spreekt van zelf dat ik niet na liet op alle wijzen mijne dank voor zijn betoonde welwillendheid te betuigen. Omtrent het doel van eene reize naar den Haag is hij zeer geheimzinnig. Alleen Ensing die hier ook was scheen in zijn vertrouwen te deelen.

21 october 1878. Des avonds Habbema en Fokel hier van de Waal om met Katrina naar de Nutsvergadering te gaan waar Ensing eene rede houdt over Voltaire, wat nog al goed voldoet. Habbema en Fokel hier boterham gegeten.

23 october 1878. Katrina was naar Troll waar Fokel met de 3 kinderen van namiddag gekomen was, die vannacht en morgen hier zouden vertoeven. Te 7 ure komen zij de jongste kinderen te bed brengen.

24 october 1878. Fokel vannacht hier met de 3 kinderen (terwijl Bakels in Haarlem is). Zij laat zich overhalen om nog een nacht te blijven (slecht weer).

25 october 1878. Fokel met de kinderen hier. Zij vertrokken des voormiddags met de wagen van C. Keyser naar de Waal. Bakels komt vanavond weer te huis.

26 october 1878. Katrina des namiddags niettegenstaande het steeds stormachtige weder naar de Waal om zoo zij hoopte met Bakels nog eenige afspraak te maken over het opvoeren van een stukje op de partij van morgenavond, waaromtrent hij echter nog niets beslissen kon.

27 october 1878. Bakels kwam met het wagentje van Duinker hier en ik vertrok daarmede naar de Waal, preek, koffij bij Fokel.
Ondertrouwfeest van Margo Keyser en den Heer Everts. Bakels had met Fokel als liedjeszangster eenige taferelen uit het leven der beide verloofden gegeven, zeer aardig.

1 november 1878. Bakels op reis naar den Hoorn reikt een briefje aan waarin hij namens de Kerkeraad als besluit van gister mededeelt dat deze zich met de zaak tusschen Sijbrand Jansz Keyser en mij niet bemoeit [Huizinga wil diens zoon nog niet dopen wegens gebrek aan interesse].

4 november 1878. Bakels even hier.

10 november 1878. De Holl deelt mijn verontwaardiging over de handelswijze van de Kerkeraad, ook die van Bakels als het zich bevestigde dat hij nu de afgewezen leerlingen onder zijne doopelingen zou opnemen, natuurlijk om Sijbrand Jansz genoegen te doen, en dat alles zonder een woord met mij daarover te wisselen. Hij wilde Bakels gaarne daartoe onderhouden, waarvan ik hem echter terughield.

11 november 1878. Nutsvergadering, Bakels praesident. Bakels en Fokel vertoefden nog eenige oogenblikken bij ons.

13 November 1878. Des avonds Bakels hier, nu opzettelijk, zoo hij zeide was hij daartoe hier al meermalen te vergeefs geweest als hij mij niet te huis vond, om over de gebeurtenissen der laatste dagen met Sijbrand Jansz te spreken. Hij erkende dat hij, bij al het onaangename der zaak voor mij, niet aan mijn zijde stond. Hij meende dat de Kerkeraad wel degelijk gehoord moest worden over de vraag wie al of niet leden der Gemeente zouden worden en alzoo toegang zouden hebben tot de klas der Belijdenisleerlingen, wat ik hem volstrekt niet wilde toegeven, mij tevens beroepende op mijn sedert 34 jaar onbetwist gebruik van mijn regt als Leraar, die boven alle anderen bevoegd is om over de vorderingen en geschiktheid zijner leerlingen te oordelen. Ik zeide nooit een Kerkeraad gehad te hebben zoo zwak als deze, die de regten van zijn Leeraar blijkbaar niet durfde handhaven als iemand van het karakter als Sijbrand Jansz tegenover hen stond. Hij wilde niet toegeven dat de Kerkeraad zich zwak had betoond en zich door S.J. K. had laten verschrikken. Deze had zich zelfs heel kalm gehouden. Toch scheen het wel dat niemand in de vergadering het gewaagd had vóór mij, den afwezige, te spreken, maar allen hadden goedgevonden om zich van de zaak af te maken op de wijze als zulks was geschied.
Volgens Bakels was Sijbrand Jansz (en door hem dan welligt ook veel anderen) in de overtuiging dat ik hem S.J.K. geheel ongenegen was sedert hij en Jan Jakobs Roeper dat bezoek hadden gebragt bij mijn schoonzoon Koekebakker hetwelk ten gevolge had gehad dat hij Texel voor Ouddorp had verlaten. Ik verklaarde dit ten stelligste geheel onwaar, al had ik hunne wijze van handelen nooit kunnen goedkeuren, ik had ze echter kunnen begrijpen. Geheel ongegrond was dan ook de meening van S.J. dat ik sedert dien tijd gelegenheid had gezocht om mij op hem en dat wel in zijn kinderen, te wreeken, door deze bij anderen achter te stellen.
Ik beriep mij op de zoo ik meende altijd onafgebroken vriendschappelijke betrekking die steeds had bestaan, zoodat het mij zeer verbaasde van Bakels te vernemen, dat ook Jan Roeper meende dat ik hem sedert dat geval met Koekebakker minder had bezocht. Dat ik mij tot het gezin van S.J.K. minder aangetrokken gevoelde, schoon ik meende hem nooit verzuimd te hebben, had geheel niet zijn grond daarin, maar ik voelde mij in dien kring nooit zoo regt te huis. Ik ontveinsde Bakels niet, dat ik zijn gedrag niet kon goedkeuren, dat hij eerst voor jaren een dochter en nu een zoon van S.J.K. als zijne leerling aannam, zonder daarover een woord met mij te spreken (ik noemde het met betrekking op den zoon in het tegenwoordig geval, mij een slag in het aangezicht geven).
Hij vond dat dit kon en mogt. Hij beweerde dat ik mij verlaagde door mij den toorn van Sijbrand Jansz zóó aan te trekken, dat ik mij daarom aan de Kerkeraadsvergadering onttrok. Ik moest mij daarboven verheven achten (alsof zulk eene behandeling mij onverschillig kan zijn!).
Veel meer werd er nog gesproken en over velerlei.
Maar de groote hoofdzaak waarom hij, Bakels, zeide te komen, was om de zaak weer in orde te brengen. Ik zeide dat hij als zoodanig mij aangenaam was, dat ik niets vuriger wenschte dan bevrediging, blijkens ook mijne brief aan de Kerkeraad, die door dezen helaas was terzijde glegd. Maar hoe zou die bevrediging geschieden? ’t Moest hem duidelijk zijn dat ik mij geen schuld in dezen was bewust en het belang der Gemeente had gezocht, derhalve aan Sijbrand Jansz geenerlei voorstel had te doen, tenzij hij eerst van veranderde gezindheid liet blijken. In de eerste plaats moest zijn gezonden dreigende brief geheel herroepen worden. Het slot van de zaak was: Bakels zal tot hem (Sijbrand) gaan en zou hem zoeken te overtuigen dat mijne gezindheid omtrent hem eene geheel andere was dan hij zich voorstelde, zou hem zoeken te bevragen zich bij mij te vervoegen om in alle kalmte de zaak te bespreken en weer gezamenlijk in goede harmonie te komen. Dan kan daarna beslist worden of ik nog zijn zoon op mijne catechisatie kon opnemen enz.
Ik vond dit goed onder uitdrukkelijke voorwaarde dat Sijbrand J. zou te kennen geven een onderhoud met mij te verlangen. Bakels zou zoo spoedig doenlijk er werk van maken, voor vanavond was het te laat. Welligt vrijdag.
Alzoo scheidden wij, ik voor mij t.a.v. het gedrag van Bakels en den geheelen Kerkeraad wel niet bevredigd, maar toch verligt door de hoop dat ik nu welligt de maatregelen niet zou behoeven te nemen, die ik mij anders voorstelde en die groote gevolgen konden hebben, zoo als ik aan Bakels te kennen gaf (ik bedoel wat ik hem niet verklaarde, het schrijven van een brief, waarmede ik ontslag neem als lid van den Kerkeraad).

15 november 1878. Katrina naar de Waal gewandeld om met Bakels en Fokel naar Cocksdorp te rijden. Schoolbezoek.

Bakels had Katrina gezegd dat Sijbrand Jansz maandagavond bij mij wilde komen, als gevolg van zijn onderhoud met hem. Ik ga even bij Sijbrand J. en sprak af dat hij liever vanavond zou komen, gelijk ook geschiedde te 7 ure. Ik verwelkomde hem hartelijk en betreurde het dat een misverstand verwijdering tusschen ons dreigde te brengen, of reeds gebragt had, die ten spoedigste moest worden weggenomen, waarop hij verklaarde dit ook hartelijk te wenschen. Hij was den ganschen avond uitermate kalm en mak. Ik trachtte hem te overtuigen dat ik [mij] nooit of nimmer door eenige onedele bedoeling omtrent hem of de zijnenhad laten drijven, maar steeds had gehandeld naar ’t geen ik pligt achtte te zijn en in ’t belang van zijne kinderen. Uitvoerig werden nu de zaken besproken. Hij verklaarde dat indien deze zaken alzoo waren, hij mij ten onrechte had verdacht en beschuldigd. Dat hij verkeerd had gedaan met een zoodanig onfatsoenlijk briefje mij te zenden, ofschoon hij volstrekt niet bedoeld had mij daarmede te bedreiging te doen.
Toen wij na lang gesprek (naar de woorden althans te oordeelen) volkomen van elkander wederkeerige goede gezindheden (al hadden zij soms de schijn tegen zich) overtuigd waren, sloten wij weer van nieuws vriendschap. Met de geheele thans besproken zaak zou het van nu af wel en afgedaan wezen.
Toch herhaalde hij later gedurig dat het hem zoo speet dat ik Dirk had afgewezen, waaruit zich ligtelijk nieuwe gesprekken konden ontspinnen die de herstelde goede stemming in gevaar konden brengen, als ik dit niet had zoeken te voorkomen. Ik vernam dat hij aan de Kerkeraad had verzocht om toe te staan dat zijn zoon nu onder de Belijdenisleerlingen van Bakels werd opgenomen. Hij was dankbaar voor de vergunning en welwillendheid van Bakels. Ik kwam hierbij tegen die inconsequente handelwijze van de Kerkeraad op die mij schrijven liet dat zij zich met de zaak niet wilde bemoeijen en toch terstond daarop eene beslissing nam te dezer zake waarbij ik in het ongelijk werd gesteld. Ik gaf ook duidelijk te kennen dat ik met de welwillendheid van Bakels zonder dat deze eerst daarover een enkel woord met mij gesproken had, niet was ingenomen. Voorts gesproken over de bevoegdheid van de Kerkeraad om in dezen een beslissing te nemen, die ik ontkende, mij tevens beroepend op mijne langdurige ondervinding.
Veel werd er nog gesproken, totdat wij eindelijk over zaken van den dag aan het praten kwamen. Over de Stoomboot enz. Hoe de meeste aandeelen in de Stoomboot Ada nu in handen van Texelaars waren. Alzoo was nu besloten dat er een nieuwe Stoomboot gemaakt zou worden. De romp alleen moest kosten bij de een 25 en bij de ander 19 duizend gulden, dan 14 voet langer dan tegenwoordig. Over de Flevo, het groot belang dat hij daarbij had. Deze bragt hem het last zaad van Leeuwarden voor 4 gulden en van Zaandam voor 3 gulden. Anders moest hij wel 11 cent per mud meer betalen enz enz.
Wij scheidden in goede harmonie.

20 november 1878. Vergadering Protestantenbond. Bakels en Fokel en Habbema bij ons boterham gegeten.

24 november 1878. Jan Jakobsz Roeper in de Waal keurt mijne handelwijze met het afwijzen van Dirk Keyser af. Ik had dit moeten doen en dat moeten doen. In Sijbrand J. kon hij geen schuld zien, ook niet in zijn briefje. Hij zelf als ’t hem wedervaren was, zou evenzoo verstoord op mij geweest zijn. Want de jongen had zijn jaren en was van onbesproken gedrag. Iets anders, kennis, scheen geheel niet in aanmerking te komen.
Bij Bakels Katrina afgehaald die daar met hem van den Burg gekomen was.

28 november 1878. Kerkeraadsvergadering aan de Waal, door mij weder bijgewoond. Bakels las de notulen der vorige vergadering. Ik deed het zwijgen daartoe, maar voelde mij in deze vergadering toch niet meer regt te huis.

29 november 1878. Katrina woonde met Bakels de eerste openbare voorstelling der Rederijkerskamer bij, door Troelstra opgerigt.

2 december 1878. Des namiddags Fokel hier met de kinderen en des avonds Bakels (de Sint Nicolaas uitstallingen in de winkels bezien).
Bakels brengt van Habbema het Wageningsche Weekblad waarin Gelderman giften vraagt voor zijn Christelijke Bewaarschool om onze Neutrale te neutraliseren.

4 December 1878. Katrina des morgens met Bakels (catechisatie) naar den Hoorn gewandeld, trots slechte weg en regen. Zij naar mevrouw van Eerde om haar met naaiwerk enz behulpzaam te zijn. Des avonds weder in aanhoudende regen terug.
4 december 1878. Des avonds Bakels en Fokel hier nog weer (slechte weg, hier en daar door ’t water) om ’t feest bij De Holl waar te nemen.

9 december 1878. Volksvoorlezing. Wij met Bakels en Fokel daarheen. Bakels las uit de Camera Obscura voor “Een nurks en onaangenaam mensch” enz. Bakels en Fokel hier boterham gegeten.

10 december 1878. Naar ’t Raadhuis om te zien het geschenk voor Doctor Ensing voor 305 gulden aangekocht die bijeengebragt waren door de ingezetenen die verheugd waren dat hij niet naar Enkhuizen was gegaan. Het was een kistje met 12 paar zilver (lepels en vorken voor dessert) en een album met de namen der gevers en een fraaije boekenkast. Morgen zal het geschenk aan Ensing gegeven worden op ’t Raadhuis. Bakels schijnt daarbij de toespraak te moeten doen.

11 december 1878. Bakels even hier.

20 december 1878. Katrina vanmiddag naar de Waal, teruggereden met Bakels die zijn zuster Let van de boot zou halen.
Dominee Peauze van Haarlem zou morgen met Ensing een togt maken naar Oosterend en dan bij Bakels even in keeren [hield lezing voor de Protestantenbond in de Lindeboom].

22 december 1878. Des namiddags deed Boon Intree te half 2. Ik kwam in met het 2de zingen. In zijne toespraak tot de Gemeente gaf hij zijn verlangen te kennen dat men hem vrijheid zou geven om zijne levenswijze naar zijn welgevallen [in] te rigten.
Een korten tijd vertoefden wij nog in de pastorij. Wij hadden de Texelsche predikanten bijeen, behalve Gelderman.
Ik reed met Bakels en vrouw naar den Burg. Wij toen middagmaal gehouden.
Cornelis Pietersz Keyser keurt het gedrag van Sijbrand Jansz Keyser omtrent mij sterk af. Ook dat van Jan Jakobsz Roeper, van de Kerkeraad en van Bakels die zonder overleg met mij Dirk Keyser als leerling aannam.

23 december 1878. Des vonds laat Bakels nog even hier. Hij wilde afspreken of ik of hijzelf op Oudejaarsavond hier aan den Burg zou optreden. Tenslotte werd bepaald dat wij op de Kerkeraadsvergadering het beslissen zouden.

25 december 1878. Bakels gepreekt aan den Burg.

29 december 1878. Aan de Waal even bij Letta Bakels. Bakels zelf nog aan den Hoorn. Fokel te kerk bij Dominee Boon die in de Gereformeerde Kerk preekte.
Bij de weduwe A. Dijksen (Kil), zij verheugt zich dat ik haar eens kom opzoeken. Bakels was zoolang hij aan de Waal woonde nog maar eenmaal even bij haar geweest. Zij had ten dien aanzien zeer veel aan Koekebakker verloren. Gesprek over hare kinderen. Zij beklaagt zeer de afwezigheid van Rennetje (te Amsterdam woonachtig waar zij vrij goed haar brood had).
Sijbrand Jansz Keyser bragt mij een kwartaal tractement, geen 400 gulden zoals Bakels, maar de gewone 350.

31 december 1878. Des avonds Bakels en zuster Let hier. Ik preekte met veel opgewektheid. Bakels zelf sprak woorden die van voldoening getuigden.

1 january 1879. Des voormiddags Bakels en Fokel hier.

1 January 1879. Te half 10 Bakels horen prediken over: “Zoo wie in Christus is, die is een nieuw schepsel, het oude is voorbijgegaan”. Hij betoogde dat niets nieuw geworden was, dat wij nog altijd in dezelfde toestanden voortleefden, dat het oude niet was voorbijgegaan, maar dat Paulus van vernieuwing sprak als met profetischen blik in de verwachting, dat het eens zoo worden zou. En hoe zou dat zoo kunnen worden? Dan als de mensch een nieuw schepsel werd en dit zou gebeuren als hij in Christus was, als de geest des Christendoms hem en de menschen doordrong …. Ik hoorde hem zonder genoegen en zou elk beklagen die alle zondagen een zoo geheel onbelangrijke improvisatie hooren moest.
Bakels en vrouw dronken bij ons koffij en gingen toen naar de Waal, terwijl onze gewone Nieuwjaarsbezoekers kwamen opdagen, die in groot getal ons den geheelen dag bezig hielden.

2 January 1879. De catechisatie met Doopelingen was tot morgenavond uitgesteld om het Concert van heden in de Kikkert. Katrina en ik (met Bakels en vrouw) daarheen. Het voldeed zeer goed. Het gezelschap bestond uit de elite van den Burg. Piano en viool, zang en reciteren, cornet van Polak.
Ik ging te 11 ure naar huis. Katrina bleef nog met de Waalders op het bal tot ruim half 3 ure.

6 january 1879. Volksvoorlezing. Eindelijk Bakels, een reis van een boer en boerin naar de Deventer kermis in het dialect van het land (uit een tuinalmanak).

11 january 1879. Veel volk op het ijs. Aan de Waal een 13-jarige knaap verdronken. Te vergeefs beproefde Bakels om de levensgeesten weer op te wekken.
Katrina vanmiddag naar de Waal om Fokel te feliciteren.

15 january 1879. Bakels hier des avonds eenigen tijd.

16 january 1879. Fokel hier des voormiddags koffij gedronken.

17 january 1879. Des avonds Bakels hier even.

20 january 1879. Katrina en ik des avonds naar de Waal. Bij Bakels den avond gepasseerd.

24 january 1879. Katrina naar de Waal, aldaar gegeten.

26 january 1879. Gepreekt aan de Waal. De vrouw van Simon Leijen, haar einde nabij, beklaagde zich dat zij Dominee Bakels sedert 2 jaar slechts eventjes bij zich gezien had. Zij verzocht dat ik de voorganger zou zijn bij haar begrafenis, gelijk ik dat ook bij haar moeder geweest was.
Bij Bakels en vrouw en zuster koffij gedronken.

29 january 1879. Des avonds 7 uur hield Bakels hier in de kerk voor meer dan 200 of 250 personen, waaronder ook de Roomsch Catholijken gebroeders Zijm, eene voordragt (de eerste van dit seizoen) over de Praedestinatieleer. Ik hoorde hem met veel genoegen.

30 january 1879. Katrina des avonds damesvisite bij zich waaronder Fokel (Let Bakels had geen lust zich in de kou te wagen).
Kamerdag aan de Waal, de laatste voor mij. Bakels sprak heilwenschend en met veel waardering voor mijn langdurigen arbeid in de Gemeente in een tijd van wisseling der denkbeelden, waarin ik moedig mijn weg gekozen en vervolgd had. Daarna ik een woord aan Bakels als mijn aangewezen opvolger. Op de terugreis met Sijbrand Jansz in de wagen (tegen 1 uur) sprak deze van de wijze waarop mijne Pastorij verbouwd kon worden voor Dominee Bakels (bijzonder aangenaam was het een en ander mij niet).

1 february 1879. Ik meldde aan Bakels dat ik de Doopbediening maar voor hem wilde laten.

3 february 1879. Vanmorgen met Katrina naar de Waal gewandeld. Even bij Bakels die vannacht gewaakt had bij Reinier die het erg in de keel had. Ensing had gezegd dat de toestand wel niet gevaarlijk maar toch zorgelijk was.
Met Bakels naar het sterfhuis van de vrouw van Simon Leijen. Ik deed daar op vroeger verzoek de toespraak en na de begrafenis het gebed aan tafel.
Te 4 ure komen de Burger Diakens volgens afspraak coupons knippen, enz. Fokke Keyser meende dat ik de Doopbediening zou hebben. Ik zeide dat ik daarop eerst berigt van de Kerkeraad verwachtte. Sijbrand Jansz Keyser zeide dat men alzoo Dominee Bakels een slag in het aangezigt zou geven. Ik deelde mede dat juist Dominee Bakels er op stond dat ik het doen zou. Het leidde tot een uitvoerig en vrij geanimeerd gesprek. Ik wees Sijbrand Jansz aan hoe hij zijne betrekking als Praesident moest beschouwen, niet zoo dat hij als autocraat de Gemeente regeerde. Hij zeide dat ik onmogelijk zijn zoon, die door mij uitgebannen was, kon aannemen. Ik verlangde maar alleen terwille van mijne leerlingen dat niet hij maar de Kerkeraad waarin hij slechts eene stem mogt hebben, uitspraak zou doen ofschoon ik na dit voorgevallene nog niet wist of ik ook zelfs aan een algemeen verlangen zou kunnen voldoen. De vergadering scheidde, maar men zou de zaak nog overwegen.
Het bleek dat Cornelis P. Keyser en anderen die hij noemde de wijze waarop Bakels eens de Doop had bediend zeer koud hadden gevonden, dat hij ook weinig ingenomen was met zijne predikwijze. Onlangs over Prins Hendrik was hij onverdragelijk vervelend geweest. ’t Was ook onmogelijk dat hij bij zijne improviseren steeds een groot fonds van treffende denkbeelden gereed kon hebben.

4 february 1879. Schriftelijk berigt van Sijbrand Jansz Keyser dat hij (na vanmorgen met Bakels geconfereerd te hebben) schoon zelf er tegen zijnde, kon mededeelen dat de Kerkeraad het goed vond dat ik de Doopplegtigheid zou bedienen. Ik aarzelde nog geruime tijd of ik het zou aannemen, doch heb er eindelijk toe besloten.

9 february1879. Ik hoorde Bakels de Belijdenispreek doen. Er was wel het een en ander dat ik met genoegen hoorde, echter het geheel voldeed mij weinig.
Ik daarna aan den Hoorn gepreekt. Bakels wilde mij bijkans dwingen dat ook hij die beurt zou vervullen maar ik liet het niet toe. D.Bruin en huishoudster beklaagden zich dat Bakels daar na de lijkstatie nog niet eenmaal geweest was.
Met Bakels was zijne zuster Letta meegekomen. Zij bleef bij ons logeren.

10 february 1879. Letta Bakels bij ons. Bakels en vrouw des avonds hier. Naar de Kikkert, waar hij eene voordragt houdt van een paar uur over de Zwaartekragt met proeven. Niet onbelangrijk maar wat gerekt. Bakels en vrouw bij ons boterham gegeten. Let met hen teruggekeerd met wagen van Sijbrand Cornelisz Keyser.

12 february 1879. Des avonds 7 uur hoorde ik Bakels in onze Kerk alhier zijne 2e voordragt houden over de Messiaansche Verwachtingen, als eene eigenaardigheid in de geschriften der Israelieten.

13 february 1879. Aan de Waal Belijdenis van 4 Doopelingen. Van 10 tot 12 deed Bakels niets dan de 4 Belijdenisschriften laten voorlezen wat mij gruwelijk verveelde daar ik van de 2 meisjes niets verstaan kon. Na de koffij stelde hij vragen, die niet dan zeer gebrekkig beantwoord werden, meest met ja of neen.

14 february 1879. Des namiddags 3 tot half 9 Belijdenis van mijne 14 Doopelingen voor Bakels en de Diakenen.

16 february 1879. Doopbediening aan 18 personen. De Kerk was geheel vol.

19 february 1879. Inwijding der Bewaarschool door toespraken van Loman, Bakels, Westenberg en Huizinga voor een vrij talrijke vergadering, ± 60 kinderen (door hunne ouders begeleid) op chocolade getracteerd, waaraan Katrina een werkzaam aandeel had. Besloten is aan de Koning te vragen om onze stichting Emma Bewaarschool te mogen noemen.

22 february 1879. Laatstleden vrijdagvoormiddag Pieter Boon en Johannes Keyser hier geweest om het huis te bezien met het oog op bouwplannen om het huis voor Bakels in augustus eerstkomend BEWOONBAAR te maken.

23 february 1879. Gepreekt aan de Waal, bij Bakels Katrina opgehaald en naar den Burg gewandeld.

26 february 1879. Bakels hier in de Kerk eene voordragt gehouden over het Geloof in Christus. Hij bragt wel veel belangrijks bij, maar ’t was meerendeels te hoog voor zijn publiek, dat ditmaal niet zoo heel groot was, ofschoon bevredigend naar de ongunstige weersgesteldheid.

27 february 1879. Kerkeraadsvergadering. Alle Diakens en Bakels mede, zullen a.s. maandag eens inspectie komen houden over de toekomstige verbouwing mijner Pastorij (Bakels wilde blijkbaar eene geheele vernieuwing).

1 maart 1879. Ik aan het werk op zolder en vliering voor de komst van Kerkeraadsleden en Bakels ter inspectie van het huis op a.s. maandag.

2 maart 1879. Avondmaal aan de Waal bediend door Bakels. C.Keyser was volstrekt niet gesticht. Jan Roeper had geklaagd dat Bakels zo veel improviseerde.

2 bladzijden dubbelgekopieerd, onleesbaar

10 maart 1879. Volksvoorlezing in de Kikkert. Tenslotte van alles rigtte Bakels het woord tot mij als die nu na 35 jaren van trouwe werkzaamheid voor ’t Nut van het Algemeen voor ’t laatst de vergadering van dit Departement bijwoonde met dankzegging en zegenwensch.

12 maart 1879. Des avonds Bakels hier in de Kerk 4e voordragt over de wijze waarop men van Christus zijn heil verwachtte. Toen hij gesloten had stond ik op en dankte hem in naam der vergadering met heilwenschen voor de toekomst.
Bakels en Fokel nog even hier.

16 maart 1879. Gepreekt aan de Waal. Geld opgehaald voor het Bijbelgenootschap, zoo ook bij Kuiper en Bakels. Daarna Douwe Dros nog eens toegesproken (aldaar Fokel). Hij is zijn einde nabij.

18 maart 1879. Des avonds Fokel hier en daarna Bakels, hier boterham gegeten. Aletta Bakels is gister naar Haarlem teruggekeerd.

21 maart 1879. Naar de Waal (zeer koude togt). Begrafenis van de 19-jarige Douwe Dros. Bakels deed de toespraak.

23 maart 1879. Met Katrina naar Cocksdorp, Jantje naar de Koog. Bakels heeft hier dus vandaag niet kunnen koffijdrinken.

24 maart 1879. Bakels hier van namiddag schoolbezoek gehad. Hij verhaalde hoe hij een brief gehad had van Gerrit Dirksz Bakker over de vergadering van de Protestantenbond in onze Kerk, die zich daartegen verklaarde, en hoe hij die beantwoord had. Men zou dan nu maar weer in het Logement de Lindeboom vergaderen. Mij ergert die handelwijs van sommige gemeenteleden zeer.

26 maart 1879. Bakels hier vanavond even geweest. Hij had vanmiddag begrafenis van Aris Bakker van Oost. Nu moest hij 23 jongelui examineren die aan de Normaalschool wenschten te komen.

4 april 1879. Katrina des voormiddags naar de Waal, kwam met Fokel terug.

6 april 1879. Bakels had aan Katrina gezegd dat hij wel gaarne eene teekening voor mij wilde maken van mijne tegenwoordige Pastorij.

7 april 1879. Des avonds laat Bakels hier. Hij had de zaken der Spaarbank in orde helpen brengen. Hij gaat ook maandag naar Haarlem om daar tot half juny te blijven voor het examineren der adspirant onderwijzers (behalve dat hij zondags overkomt om te preeken). Hij spreekt over zijne toekomst als onzeker, niet wetende hoe het nog met de invoering der Onderwijswet zal gaan. Blijkbaar wenscht hij eene betrekking als Inspecteur waarbij hij zijn Predikantsampt zal moeten nederleggen, ofschoon hij ook de bezwaren daarvan erkent. De zaak mag echter nog niet openlijk besproken worden.

10 april 1879. Des avonds Dominee Bakels en vrouw hier boterham gegeten.

14 april 1879. Bakels even hier geweest, hij gaat met 2 kinderen naar Haarlem.

18 april 1879. De kleine Suze Bakels hier vandaag. Nog een paar meisjes. Des namiddags Fokel hier.

20 april 1879. Zondag. Bakels reeds vroegtijdig hier, komende van ’t Nieuwe Diep. Hij predikte aan den Burg, maar voldeed aan Katrina weinig. Ik preekte aan de Waal, bij Bakels en vrouw koffij gedronken. Zijn tuin bezien.

21 april 1879. Bakels en vrouw zijn gister namiddag (met Suze) naar Haarlem vertrokken.

24 april 1879. Kerkeraadsvergadering aan de Waal. Niet voltallig, Bakels en 3 anderen ontbraken.

27 april 1879. Bakels, vanmorgen hier gekomen vanuit Haarlem, predikte te Oosterend. Bakels des namiddags weer vertrokken.

11 mei 1879. Des morgens Bakels hier gekomen van Haarlem om hier te prediken en aan den Hoorn. Bakels heeft vanmiddag bij ons gegeten en is toen weer naar Haarlem vertrokken.

18 mei 1879. (Bakels is te Haarlem).

25 mei 1879. Bakels gepreekt aan den Burg. Hij kwam gisteravond met zijn huisgezin van Haarlem. Hijzelf gaat voormiddags weer daarheen. Ik bij Fokel koffij gedronken. Met Fokel en de kinderen en met Katrina die haar kwam afhalen, teruggewandeld naar den Burg. Bakels van den Hoorn komend bij ons gegeten en toen met de diligence vertrokken. Fokel c.s. keerde met Habbema met rijtuig terug.
Dominee De Holl was bij Bakels te kerk geweest die naar aanleiding van het scandaleus bankroet van Pincoffs te Rotterdam predikte tegen de oneerlijkheid (Romeinen12.14) maar hij had de voornaamste hulpmiddelen daartegen niet aangevoerd, namelijk de ernstige gedachte aan God en Onsterfelijkheid. Op de treurige miskenning van het Geloof aan dien 2 groote Waarheden kwamen wij vervolgens. Daarna op de gronden van dat Geloof, alzoo op Magnetisme en Spiritisme, en nu kwam het mijnerzijds en zijnerzijds tot breede verhalen van hetgeen wij daaromtrent hadden ervaren en opgemerkt.

27 mei 1879. Kamerdag aan de Waal. Het bestek van de verbouwing der Pastorij wordt daar breedvoerig besproken. Bij Fokel Katrina afgehaald die met ons terugreed.

2 juny 1879. Bakels gepreekt aan den Burg, ik aan de Waal. Ook omdat Katrina plan had mede naar de Waal te gaan (Suze Bakels was lijdende aan eenen dikken mond enz.) zoo bestelde ik het rijtuig van Kooiman en reed daarmede henen. Bij Fokel en Katrina koffij gedronken. Bakels vertrekt morgen weer naar Haarlem.

3 juny 1879. Huizinga 70 jaar. Post o.a. briefkaart van Bakels en brief van Fokel (kon om ongesteldheid van Suze zelf niet komen).

5 juny 1879. Katrina naar de Waal. Huizinga naar de Waal bij Fokel (Bakels te Haarlem) Katrina afgehaald en in den schoonen avond teruggewandeld.

7 juny 1879. Op de terugreis Fokel met de 3 kinderen meegenomen van de Waal naar den Burg. Zij naar Ensing met Suze om haar een kies te laten trekken.

12 juny 1879. Katrina naar de Waal.

13 juny 1879. Dirk Keyser kan Bakels op zijn gewone zitplaats in het kruis steeds minder goed verstaan, en zou wel van zitplaats moeten veranderen. Van mij was hem alles duidelijk.

15 juny 1879. Des morgens te Oosterend Avondmaal, mijn laatste. Bakels mijn toehoorder, alle Diakens praesent behalve Joh.R. Keyser en Jan Jakobsz Roeper.

16 juny 1879. Bakels bij ons. Hij zou het bewijsstuk van mijnen vervulden diensttijd teekenen, maar achtte het beter dat ik het zelf deed als scriba (voor pensioenaanvraag).

19 juny 1879. Menno hier met zijn zoontje, des avonds Fokel, Bakels en Burgemeester Loman om hem op te zoeken.

25 juny 1879. Bakels even hier, terugkomende van ’t Nieuwe Diep, waar hij voor het Kantongeregt moest verschijnen om getuigenis af te leggen wegens den Oosterender hulponderwijzer Van Elk beschuldigd van valschheid in geschrifte daar hij in zekere stukken geschreven had dat hij Acte voor het Duitsch bezat, terwijl hij voor dat examen gedropen was wat de aandacht getrokken had van de Praesident der Examencommissie die hem voor Hoofdonderwijzer zou examineren.

26 juny 1879. Heden werd het verbouwen der Pastorij aangenomen door Rens Daalder als laagste inschrijver voor ruim 1100 gulden.

28 juny 1879. Bakels hier om een schets van het uitzigt op de studeerkamer te maken.

29 juny 1879. Bakels en Fokel hier. Dominee Boetje van Harlingen predikte voor een talrijke schare. Ik geloof dat hij algemeen met veel genoegen zal zijn gehoord, ook wel door Bakels die nog met hem in een woordenwisseling trad over zijn al of niet Ethisch standpunt.
Boetje, Bakels en Fokel naar het 25-jarig huwelijksfeest van Loman. Katrina en ik volgden met De Holl. Talrijke vergadering in de versierde zalen. Diner op het Raadhuis.

1 july 1879. Boetje des voormiddags naar de Waal, Katrina en ik later derwaarts om met Habbema den dag bij Bakels door te brengen, aldaar met Ensing koffij gedronken.
Nog vóór het middagmaal rigtte Bakels het woord tot mij bij gelegenheid of naar aanleiding van ons aanstaand vertrek van Texel en sprak zeer hartelijke en gevoelvolle woorden tot dankzegging vooral van datgene wat wij nu zoo vele jaren voor hem en de zijnen geweest waren, onder toewenschen van alle zegen op onze toekomst. Een stoffelijk bewijs van zijn verlangen om in onze herinnering te blijven stelde hij ons toen ter hand: in een fraaijen houten courantenhouder, of hoe men het noemen mag, in welks midden hij een door hem gister vervaardigde teekening had aangebragt van het uitzicht het welk ik heb van mijn plaats op de studeerkamer, en vereerde tevens aan Katrina een hoekhanger van hout. Ik was door dit blijk van genegenheid zeer getroffen en antwoordde met hartelijke dankzegging. Wij bragten voorts den dag zeer genoeglijk door.

2 july 1879. Des namiddags Bakels hier met de beide jongens met wie Katrina de kermis bezocht. Bakels hier inmiddels (nadat wij zamen eerst zijne meegebragte koolplanten in de grond gezet hebben) aan het afteekenen van het gezicht op mijn huis uit den tuin. Hij later met de jongens naar de kermis.

3 july 1879. Des avonds Bakels even hier, naar de Nutsvergadering. Ik neem afscheid van mijn medeleden des Bestuurs en anderen. Bakels geeft mij zeer vleijende woorden tot afscheid.

4 july 1879. Bakels hier in de tuin het huis van achter geteekend en de bewerking in huis voortgezet. Bakels getroost zich voor het maken der teekening heel wat moeite.

6 july 1879. Katrina verjaart. Fokel met de 3 kinderen mij reeds vooruit aldaar en toen wij aan tafel zaten Habbema en zuster. Bezoeken en brieven. Met elkander naar de kermis.
Bakels daarna druk aan het werk aan zijne teekening van het achterhuis. Fokel vertrok met de kinderen te 10 ure met de wagen van Sijbrand C. Keyser. Bakels te voet.

7 july 1879. Ensing hier om Katrina te feliciteren, die echter uitgegaan was naar Oosterend om de vrouw van Van Elk zoo mogelijk door toespraak op te beuren (om het ongunstige weder bragt zij het echter slechts tot de Waal). Ensing kwam tevens afscheid nemen daar hij a.s. woensdag met Bakels en Stoffel op reis denkt te gaan naar het buitenland.

9 july 1879. Bakels des morgens even hier. Hij wilde vandaag op reis gaan naar het buitenland met Ensing, doch moest het nog althans één dag uitstellen om de ziekte van Gerbrig Daalder, vrouw van Klaas Langeveld, waarvan de dodelijke afloop spoedig werd tegemoet gezien.

10 july 1879. Bakels des middags hier nu gereed om met Ensing op reis te gaan (de vrouw Daalder is stervende en weldra kwam het doodsberigt).
Stembrief laten teekenen waarvoor Bakels vanmorgen de namen had aangegeven.

13 july 1879. Laatste predikbeurt te Oosterend. Klaas Mantje beklaagde het dat hij voortaan zoo veel minder genot van de Godsdienst zou hebben daar hij Bakels doorgaans niet goed verstaan kon.
Aan de Waal Fokel nog even gesproken. De meid Neeltje Plaatsman was vanmorgen met ons meegereden. Onze meid was naar hare familie.

16 july 1879. Katrina, Ko en ik met de wagen van C.P. Keyser (Gouke Bakker voerman) naar de Waal, Fokel met de kinderen afgehaald en met elkander gereden naar Cocksdorp. Te 9 ure teruggereden. De slapende kinderen bij Fokel in huis gebragt. Tegen half 12 te huis.

27 july 1879. Bakels en Boonacker hier. Gisteravond kwamen zij aan de Waal. De eerste van zijn Duitsche reis waartoe hij met Ensing en Stoffel 17 dagen besteedde. Boonacker kwam van Leijden om een dag of wat bij Bakels te logeeren. Fokel ook hier.
Afscheidspreek Huizinga van half 10 tot 12. Geen collega’s ter Kerk behalve Bakels, Boonacker en Koekebakker. 400 + 150 menschen. Na het Nagezang stond Bakels op en sprak met veel aandoening eenige treffende woorden, getuigende van groote waardering, en stelde voor dat allen staande zouden zingen Psalm 122.4 gelijk geschiedde.
Bij het aftreden van de predikstoel wenschte Bakels mij geluk met de moeijelijke meer zoo wel volbragte taak. (Bakels en Boonacker en Fokel gingen aan de Waal eten om vanavond terug te komen).

28 july 1879. Boonacker vanmiddag hier gegeten. Hij met Koekebakker naar de Waal waarheen Katrina, Samuel en Ko hem volgden, den avond van 9 tot half 12 uur genoeglijk bij Bakels doorgebragt.

30 july 1879. Des avonds Bakels en Boonacker hier tot half 11. Laatstleden zondagavond heeft Bakels ons een uitvoerig verslag van zijn reis gedaan met photographiën opgehelderd. Hij vereerde aan Katrina een spel uit Tyrol medegebragt. Maandagavond voortzetting van die verhalen.

1 augustus 1879. Dominee Gelderman kon het met Bakels geheel niet vinden.

3 augustus 1879. Ik des morgens ter Kerk bij Dominee Bakels aan den Burg. Hij preekte over Psalm 121. 1a “Ik zie op tot de bergen”. Hij gaf ons daarbij de indrukken terug die het zien van de trotsche bergstreken, door hem onlangs in Tyrol bezocht, op hem gemaakt had. Hij verplaatste ons met korte uitgezochte woorden in die streken en sprak in het Tweede Deel over den gemaakten indruk van Gods grootheid, ‘s menschen geringheid. Ik hoorde hem met veel genoegen, maar later hoorde ik door zeer velen klagen dat men hem niet had kunnen verstaan, dat zijne uitspraak zooveel flauwer werd.

4 augustus 1879. Talrijke bezoekers w.o. Bakels. Des avonds Bakels c.s. hier gebleven boterham eten. Habbema logeert bij Bakels.

5 augustus 1879. Laatste verhuisdag. Inpakken, met allen spoed konden wij niet gereed komen voor half 2. Toen vertrok de laatste wagen. Koffij bij C. Keyser met Bakels, Fokel, Habbema, Samuel, Ko, Katrina en ik. Men had daar gezorgd voor al wat noodig was om ons goed verkwikt te laten henen gaan (ik rekende af het rijloon met Keyser, en toen met Fokel voor de reis naar Cocksdorp).
Met 2 wagens zou men ons uitgeleide doen, omdat er een plaats te weinig was ging Bakels zelf niet mede, maar alle de anderen bragten ons nu tegen half 4 naar de haven. Wij bij Duinker aan boord. Men reed de haven rond om ons nog zoo lang mogelijk te zien en te groeten. Ten half 6 waren wij buiten de haven. Katrina en Jantje bleven zoo lang mogelijk de vertrekkenden nastaren.

6 augustus 1879. In Harlingen met de kleine Menno naar de boekwinkel van Gongrijp om een prentenboekje. Wij spraken over oude boeken. Hij zeide dat de platen van Luiken uit de 4 delen Mozaïsche Historie van Goeree, 4 foliodeelen, ieder 25 cents waardig waren. Hij wilde ze gaarne hebben, maar ik had ze aan Bakels achtergelaten.

22 augustus 1879. Brief aan Bakels en anderen.

5 september 1879. Brief van Bakels en Fokel van Texel. Geschreven aan Jakob Roeper en Bakels.

25 september 1879. Brief aan Bakels met catechisatielijsten 78 en 79.

24 november 1879. Katrina stuurt geschenken naar Bakels op Texel.

8 december 1879. Brief van Fokel. De proponent Van der Ploeg ingevroren (-12° C).

26 december 1879. Brief van Bakels en Fokel. Men wil De Holl een geschenk aanbieden als hij 25 jaar apotheker zal zijn geweest. Ik wil meedoen.

9 januari 1880. Brief aan Bakels, Fokel de 11e jarig.

19 maart 1880. Katrina schrijft brief aan Fokel.

3 mei 1880. Katrina schrijft beslissende brief naar de Cocksdorp [zij breekt de relatie met Habbema af].

17 mei 1880. Brief van Fokel over overlijden Jakob de Boer (Oosterend), huwelijk Marretje Mantje met P. Bakker.

3 juny 1880. Huizinga jarig. Brief van Bakels en vrouw uit Parijs.

11-17 augustus 1880. Lette Bakels hier geloogeerd.

29 augustus 1880. Brief naar Texel (Fokel en Bakels).

25 september 1880. Fokel Bakels was hier (Wieringa 25 jaar getrouwd, niemand meer was er geweest om te feliciteeren). Zij ging bij Adriani logeeren, diens vrouw was een vroegere kennis van haar.

4 october 1880. Brief naar Mina Bakels op Texel.

11 januari 1881. Fokel jarig.

22 januari 1881. Brief van Bakels.

11 mei 1881 [Katrina heeft vacantie. Zij gaat met Huizinga op reis naar Texel]

14 mei aangekomen, om 5 uur des morgens aan wal, te 8 ure weer aan den Burg, waar de meid al op was maar de anderen nog in de slaapkamer. Wij werden met de meest gulle blijdschap ontvangen,bezigtigden huis en tuin vóór en na het ontbijt, onder eindeloos gesprek. Alles keurig netjes in orde en zeer doelmatig ingerigt. Ik herkende naauwelijks mijne vroegere woning. Veel bezoek. Buurman Keyser en zijn zoon August. Deze vertoefden hier des avonds geruime tijd terwijl Bakels nog wat op zijn studeerkamer werkzaam was.
Fokel en Katrina waren uitgegaan.
Te 11 ure gingen wij nog tamelijk vermoeid te bed, ik op de bovenvoorkamer, Katrina op ons oud logeerkamertje.

15 mei 1881. Katrina en ik te Den Burg bij Dominee Bakels. Des morgens half 10 ter kerk bij Bakels aan den Burg. Ik hoorde de spreker met veel genoegen. In de kerk groot getal van oude bekenden gezien en begroet, na kerktijd verschillende bezoeken gekregen.
Gerrit Kooiman kwam, volgens zijn vriendelijk aanbod, te 1 ure om ons, Fokel, Katrina en mij naar den Hoorn te rijden. Bakels reed met P. Boon mede naar de Intree van Dominee Van Haarst die vanmiddag door Dominee Van der Ploeg bevestigd was geworden.
Bakels stelde een toast in op de jonge leeraar als bewoner van het huis waarin hij zoo veel genoegens gesmaakt had. Te 7 ure te huis, Bakels te 9 ure.
Jantje van der Werf, de meid, naar hare ouders.

16 mei 1881. Wij bezagen de Kerk van Bakels die ook het orgel bespeelde. Veel bezoeken. ‘s Avonds bij August Keyser met Bakels en Fokel.
De vader van Jantje hier om haar goed te halen.

17 mei 1881. Jet Ensing hier om ons te noodigen op een avond. De familie Bakels en Ensing zagen elkander in de laatsten tijd geheel niet. Fokel neemt Jet terzijde en doet een poging om alles weer in orde te brengen, wijl er volstrekt geen reden voor de verwijdering scheen te bestaan schijnt dit te lukken.
‘s Avonds bij Jakob Roeper, genoeglijk tot 1 uur (Fokel was reeds te 10 ure heengegaan).

18 mei 1881. Bij Bakels den Heer Troll ontmoet.

19 mei 1881. Katrina en ik verjaarsbrief aan de oude mevrouw Bakels geschreven.
Naar Dirk Jansz Bakker volgens afspraak, aldaar Katrina en Fokel (Bakels had verhinderende werkzaamheden).
Wij, Fokel, Katrina en ik naar Ensing ter verjaring van Jet. Beiden ontvingen ons zeer vriendelijk. Ensing heeft nu de practijk over geheel oud Texel (met Stiggelbout). Te Cocksdorp heeft men een Doctor Van Boven, die dacht weer te vertrekken.
Des avonds naar De Holl, weldra ook Katrina en Bakels en Fokel. Genoeglijk, heerlijk souper.

20 mei 1881. Bij Bakels. Bakels maakt veel studie en aantekeningen van de dagelijksche weergesteldheid in vergelijking met andere plaatsen die de couranten vermelden.
P. Boon liet mij het opstellenschrift van Cornelia lezen, doorgaans ook door Bakels met “goed” of “zeer goed” geteekend.
Des avonds 8 ure Katrina en ik met Bakels en vrouw naar Westenberg, aldaar den avond doorgebragt met hem en vrouw en Burgemeester Loman tot kwart voor 11.

21 mei 1881. Stil te huis aan mijn preek. Bakels veel in de tuin, deelde mij veel mede van zijn reis naar Parijs, photographiën, kaarten, enz.

22 mei 1881. Bij Bakels.

24 mei 1881. Bakels en ik brengen Katrina naar de diligence. Zij gaat naar Purmerend naar Margo Keyser [die een miskraam heeft gehad].

25 Mei 1881. Naar de preek van Dominee Van Haarst. Fokel was te huis gebleven uit de kerk en had intusschen voor mij een middagmaal bereid, salade, gehakt, eijeren, brood, wat ik, al was het nog maar 11 uur, moest aanvaarden om haar niet teleur te stellen. Tegen half 12 afscheid van mijn gastheer en gastvrouw, betuigende dat alle de dagen die ik op Texel had doorgebragt feestdagen voor mij waren geweest en zulks vooral omdat ik van hun gastvrijheid had genoten. Bakels zou aan Menno telegraferen dat ik te 1 ure de haven verliet.

27 mei 1881. Te Harlingen brieven geschreven aan Bakels en Dirk.

24 july 1882. Troll hier bezoek gebragt, klaagt over de altijd voortdurende kibbelarijen op Texel. Ensing staat aan ‘t hoofd van een club, Dominee Boon behoorde daar vroeger ook toe, die het materialisme ten toon wil heffen, tegenover Bakels c.s. Troll meende dat men Ensing niet ongaarne zou zien heengaan, als maar in de behoefte aan geneeskundige hulp genoegzaam kon worden voorzien.

18 september 1882. Katrina ontving gisteren een brief van Fokel Bakels, onder andere dat zij den 25sten koperen bruiloft zouden vieren, waarbij wel niemand genoodigd werd, maar elke komende welkom zou zijn. Alleen Boonacker en Lize werden verwacht met moeder en de 2 zusters. Katrina schreef haar dadelijk of er ook voor haar nog plaats zou zijn.

23 september 1882. Katrina des middags 12 uur begeleid naar de trein naar Harlingen. Zondagmiddag naar Texel.

26 september 1882. Te huis vond ik een brief van Katrina. Zondag half 10 des voormiddags van Harlingen afgevaren, ’s nachts half 2 op Texel.

14 october 1882. Des avonds Katrina van de trein gehaald, zij was ook in Purmerend geweest.

14 maart 1884. Telegram van Bakels uit Peperga, meldt dat hij heden namiddag 2 uur hier wil komen. Blijde elkaar te zien. Des avonds met ons drieën naar Dirk. Juriaan, die wij ontmoetten, ging met ons mede. Aan de Ossemarkt thee gedronken. Dirk en Manna moesten naar Professor Schoute. Wij gingen nu met Juriaan mee en bragten bij hem en de zijnen den avond genoeglijk door. Reis naar de Harz van Bakels ook druk besproken.

15 maart 1884. Om 12 uur Bakels vertrokken naar Harlingen (moest daar morgen preeken). Bij het scheiden drong hij er sterk op aan, dat wij beiden van ’t jaar nog een bezoek aan Texel zouden brengen. Nog kwam hij er op terug, dat hij gisteravond een enkele uitdrukking had gebezigd, die mij wellicht min gunstig kon doen denken over zijn godsdienstige wereldbeschouwing. Hij verklaarde integendeel veel meer positieve godsdienstige begrippen te hebben dan weleer. Hij scheen zeer geneigd om zijn bezoek aan ons van ’t zomer met zijn vrouw te herhalen, waartoe hij door ons allen sterk werd aangemoedigd.


Terug naar de vorige bladzij