Huizinga - Dirk Bakker

Zoon van Pieter Dirksz Bakker en Grietje Pieters Keyser

Grietje Keyser

Grietje was de oudste dochter van Pieter Sijbrandsz Keyser en Antje Cornelis Boon. Ze werd geboren op 19 december 1821, overleed in 1881. Haar vader was Burgemeester.

In het begin van Huizinga's tijd op Texel was de band met deze familie nogal innig. Ze kwamen regelmatig vriendschappelijk bij elkaar op bezoek. 'Jufvrouw Burgemeester' hielp bij de bevallingen van Alida Huizinga.

Later verkoelde de verhouding, waar Huizinga veel moeite mee had.

15 Mei 1844. Zuster Sientje [Meihuizen] 17 jaar, gezelschap bij zich: Marretje en Trijntje Jans Koning, Grietje Keyser (23 jaar) en Stijntje Zunderdorp.

16 Juny 1845. Brief van Alida aan hare ouders: Ik geloof dat Grietje Keyser naar 't reisje verlangt als de vischjes naar 't water. Zij wil luren spoelen, kinders aankleeden en alles voor mij doen, zegt zij. Nu wij zullen zien of het haar wat toevalt. Zij en hare ouders, onze beste vrienden, laten u groeten.

Grietje mocht mee naar Groningen, waar de familie Huizinga elke zomer heen ging.

23 Juny tot 20 July REIS met het hele huisgezin en Grietje Keyser naar 't Hoogezand, den Horn, Oostwold, 't Hooge Land, Noordbroek, Terug met de wagen naar Harlingen en met de stoomboot naar Texel.

21 April 1847. Met diepe afkeer sprak hij [Vrendenberg] van de onkieschheid waarmede de ouders hier hunne huwbare dochters aan den man zochten te brengen, zooals die zich vooral openbaarde aan het huis van de Burgemeester. Hij was er wel vandaan gekomen (evenals wij zelve) dat zij diep medelijden hadden met het arme Grietje, die als genoodzaakt werd eene man te zoeken.

De ouders hadden liever niet dat hun dochter een oude vrijster zou worden.

Grietje Keyser en Pieter Bakker

Tenslotte vond men een echtgenoot voor Grietje in Pieter Dirksz Bakker, die al twee huwelijken achter de rug had met de zusjes Martje en Gerbrig Dijksen.

29 April 1849. Den vorigen dag was Grietje Pieters Keyser getrouwd .

Pieter Dirksz Bakker (1816-18xx), eerst getrouwd in 1842 met Martje Jacobs Dijksen, die een half jaar na de geboorte van hun dochtertje Trijntje was gestorven. Het kindje was 3 maanden oud geworden. Zijn tweede vrouw Gerbrig Jacobsz Dijksen, een jongere zuster van Martje, werd ook niet oud. Zij stierf in 1848, na drie jaar huwelijk.

Driekwart jaar later trouwde Pieter met Grietje. Zij kregen in 1850 een zoontje Dirk, dat na een half jaar doodging. Later kwam er een tweede Dirk.

Tenslotte trouwde Pieter in 1881 nog eens met Antje, een dochter van Jan List, de broodbakker, die wel 37 jaar jonger was dan hij. Zij overleefde hem ruimschoots en hertrouwde met Jan Hendrik Schumaker, fotograaf.

9 November 1851. [Over Alida, die na een rampzalige bevalling in het kraambed was bezweken, werd veel goeds verteld] Zij had veel over voor de armen. Zij heeft het kind nog gezoogd van de knegt van de Burgemeester, Willem Bakker en Jantje [Lely], Roomsch-catholijk, ook het kind van Grietje Keyser tijdens ziekte.

22/25 December 1851. Brief aan Westzaan: Grietje gaat nu eens in de week een namiddag en avond bij Grietje Keyser te naaijen en heeft daar veel pleizier in. Zij levert voor haar doen ook reeds zeer goed werk.

18 January 1855. Des avonds met [huishoudster] Geke op uitnoodiging bij de Burgemeester met Vrendenberg en vrouw en Pieter Bakker en Grietje. De avond genoeglijk gepasseerd, echter verbeeld ik mij dat de innigheid der vriendschap van Burgemeester en vrouw niet zoo heel groot is.

13 Mei 1857. Sijbrand Keyser vertelt hoe Pieter Bakker en Grietje Pieters Keyser met hun zoontje Dirk (geboren 1854) aan het Nieuwediep zijn en dat dit kind daar door Haremaker en een Doctor van 't Wachtschip is geopereerd van een gebrek in de pisloozing (een kluit vet op de mond der blaas, waardoor hij vroeger veel moest lijden). Het schijnt goed te gaan.

4 December 1861. P. Bakker en Grietje Keyser wilden geen geld hebben voor een pot boter (8 pond) die zij ons van 't zomer gestuurd hadden. Zij spraken van 't leren van hun zoontje Dirk.

7 December 1868. Niet naar de Krans bij Ter Meulen. Hijzelf kwam even voor etenstijd hier. Wij wachtten tevergeefs op Buisman, die volgens afspraak van gisteren hier zou komen eten (wij hadden een zware haas l.l. vrijdag ten geschenke bekomen van P. Bakker en Grietje Keyser).

14 April 1869. 25-jarig JUBILEUM op Texel. Wij elkander hartelijk gefeliciteerd. Wij wachten bezoekers in de achterkamer.

Reeds tusschen 10 en 11 komen bezoekers, Cornelis P. Keyser en Marretje Kuiper, Sijbrand en vrouw, P.D. Bakker en vrouw en zoon. Later de predikanten, Vrendenberg doet in aller naam een treffende aanspraak.

25 July 1869. Jans [[Brouwer] de vrouw van Sijbrand P. Keyser] , biedt aan om onze logeergasten, die wij niet plaatsen kunnen, nachtverblijf te geven, wat ik gaarne aanneem. Grietje [Keyser] zegt dat wij anders ook van haar wel een bed kunnen lenen.

20 Augustus 1869. Katrina en Sina naar den Hoorn om mevrouw en zuster Bakels te verwelkomen. Des namiddags zij beiden en Koos met andere dames, Jans Keyser en Maaike en Marretje enz. bij Grietje Bakker-Keyser. Uit rijden met Dirk Bakker naar Pijpersdijk en Oosterend. Des avonds boterham gegeten.

Huiselijke problemen

28 September 1869. Ik voorts huisbezoek gedaan in de Warmoesstraat.

Mijn laatste bezoek gebragt bij P. Bakker en Grietje. Zij waren zeer vriendelijk. Ik vertoefde er met genoegen, vooral omdat ik van Jans Keyser-Brouwer gehoord had, dat P. Bakker zich nu zoo best hield en volstrekt geen drank meer gebruikte.

Hier zegt Huizinga voor het eerst iets over dronkenschapsproblemen van Pieter Bakker.

18 February 1874. Vandaar naar Pieter Dirksz Bakker en Grietje Keyser, de zoon Dirk eerst niet thuis. Zij bedankten mij zeer voor de moeite aan 't onderwijzen van hun zoon besteed. Ik vermaande hun zeer om het nog zwakke Godsdienstige leven bij hem te versterken. Later bedankte ik voor het geschenk. Ik bleef daar geruimen tijd.

Met Dirk aan 't Duitsch lezen geweest, dat hij reeds veel vergeten was. Het plaatwerk Catholijke Illustratie bezien enz. Was die man steeds zoo als hij zich bij zulke gelegenheden voordoet, er zou daar zooveel huiselijke ellende niet wezen.

Drank maakt meer kapot dan je lief is, zouden we tegenwoordig zeggen.

10 January 1875. Daarna naar de oude jufvrouw Keyser (van Deursen). De laatstgenoemde is thans nog in Engeland tot reparatie van zijn schip, aanvaring gehad. De oude jufvrouw roemt hem als zeer liefderijk voor zijne kinderen, in tegenstelling van P. Bakker, alles plaag. Immetje getuigt ook van Dirk, den zoon, niet gunstig, kind van weelde, bedorven, voor alles onbruikbaar. Alles moest hem dienen. Texel is hem te klein. Hij zou wel gaarne de wereld in willen, is altijd met zijn tijd verlegen.

Immetje Keyser was een jongere zus van Grietje, getrouwd met kapitein Tjerk van Deursen uit Nieuwendam. Met Dirk Bakker ging het niet zo goed, zo te lezen.

Leegloperij van Dirk

29 October 1876. Te huis gekomen Katrina naar Westenberg. Ik mede daarheen om te feliciteren met het voorgenomen huwelijk van Herman op 8 November in Engeland.

Aldaar ook Dirk Bakker. Daarna gesprek over zijne leeglooperij. Westenberg wil de schuld van zijn karaktervorming niet aan hem zelve alleen hebben geweten.

10 February 1877. Des avonds naar de Lindeboom, Vrouwtje Slijboom vanmorgen overleden. Aldaar Willem Ran en vrouw. Gesprekken over diens schooljaren met mijne kinderen. Gesprek over Dirk Pietersz Bakker, hij Willem Ran [huurder van de Lindeboom] voorspelde daarvan ook een droevig einde. Ik prees het in hem dat hij aan de zoodanige Sterke Drank weigerde.

11 February 1877. Met Pieter Boon gesproken over toenemend zedebederf. Hij oordeelt dat de toestand op Texel op den duur onhoudbaar is. Spel en drank nemen de overhand. Kleine knapen worden reeds meester op het billiard. Gesprek over den invloed van het vroeger Afschaffingsgenootschap dien hij nog duidelijk opmerkte. Hij achtte het noodig dat voortdurend ernstig gewaarschuwd werd tegen het zetten van den eersten stap op den weg des kwaads. Hij voor zich had genoeg afschrikwekkende voorbeelden in vader en grootvader voor zich, kan zich niet begrijpen dat een Dirk Bakker aan het voorbeeld zijns vaders niet genoeg had.

Pieter Boon zijn vader was 'gestorven in de Jenever'. Huizinga heeft het de neergang van deze man uitgebreid beschreven. Het moet voor de jonge Pieter Boon erg moeilijk zijn geweest om dat drama mee te beleven.

2 October 1877. Huisbezoek. Bij Grietje Pieters Keyser vervolgens vertoefd. Man en zoon waren niet te huis, kwamen althans niet voor het licht. Zij verkeert in zeer zwakken toestand. Gesprekken over haar zoon [Dirk]. Ik beklaagde het diep, dat hij zonder gezette werkzaamheid zich aan allerlei gevaren blootstelde en wekte haar ernstig op om alle haar invloed op hem ten goede te gebruiken, wat zij ook deed, zoo zij zeide. Zij had hoop dat het met hem nog te regt zou komen, vooral dan als hij eens eene goede vrouw mogt verkrijgen, die hem verstandig kon leiden.

Grietje kon er ook niet veel aan doen. Ze had haar enig kind teveel verwend, althans dat werd door anderen gezegd.

27 February 1878. Des avonds houdt Bakels eene voordragt in onze Kerk over het bestaan van het Bovenzinnelijke. Hij weerspreekt krachtig het Materialisme wat hier bij sommigen (als August Keyser en vele anderen) veel ingang vindt door de lezing van het boek van Buchner "Kracht en stof", waarmede Cornelis Reijers Keyser zoo hoog loopt, dat hij het "zijn bijbel" noemt. Zoo ook Dirk Pietersz Bakker enz. Bakels sprak met veel vuur en voldeed mij zeer, zoodat ik hem hartelijk dank moest zeggen.

Mina de la Faille

15 December 1878. Zondag. Des avonds vergadering op 't Raadhuis. Jufvrouw Mina de la Faille van Dordrecht benoemd tot directrice van onze Bewaarschool.

15 February 1879. L.l. Woensdag kennis gemaakt met mejuffrouw Mina de la Faille van de Bewaarschool. Katrina heeft zich sedert dien tijd bijkans dagelijks bezig gehouden met haar bij verschillende huisgezinnen aan de Burg te introduceeren .

Na ruim 20 jaar was het eindelijk zover gekomen dat er een Bewaarschool werd gesticht, na herhaalde pogingen om zoiets ook op Texel in te voeren. Voor het eerst schreef Huizinga daarover op 13 maart 1856: Jan Koning keurt het zeer af dat er pogingen worden aangewend (door den Heer Kikkert) om hier eene Bewaarschool op te rigten. Texel moet Texel blijven.

Texelaars hielden ook toen al niet van veranderingen, al werd dat verzet vooral ingegeven door zuinigheid. Toen er onlangs over het nut van eene Bewaarschool gesproken werd had jufvrouw Dijksen gezegd: "Laat ze daar maar niet mee beginnen, want dan moeten wij nog meer betalen". Dat was in 1858.

24 Maart 1879. Dirk Pietersz Bakker maakt juffrouw la Faille het hof. Men meent dat zoo het tot een huwelijk kwam, dit voor hem goed zou zijn.

Of dat voor haar zo goed zou zijn? Daarover werd gesproken door de pastoor, de burgemeester en de dominee, en door de rest van het dorp ook wel!

30 Maart 1879. Pastoor Kroese (Kruse) komt mij alleen spreken over wat ons als bestuur (met Loman en Troelstra) te doen staat bij de gerugten over de directrice die zich welligt aan Dirk Pietersz Bakker zou kunnen of willen verslingeren. Hij meent dat ik haar daarover eens moet teregtwijzen. Ik meen dat dit liever aan de praesident [Burgemeester] Loman moet worden overgelaten. Te 6 ure Bewaarschoolvergadering op het Raadhuis. Loman zal juffrouw la Faille eens bij zich noodigen.

15 April 1879. Naar August Keyser en vrouw, aldaar buurman Cornelis Keyser. Zij zijn nu zeer ingenomen met de Bewaarschool en met de jufvrouw die bijzondere geschiktheid aan de dag legt ( het werd vermeld dat deze, volgens Timmer, waar zij bij inwoont, dagelijks bezoeken ontvangt van Dirk Bakker, die zich nu zeer goed houdt en er ook beter begint uit te zien, hij zou nu geene spiritualia meer gebruiken). August oordeelde dat het nog goed met hem kan gaan als hij zich nu maar om toch iets te doen, aan het landbouwbedrijf wilde wijden.

Dirk en Mina

24 April 1879. Het engagement van Dirk Bakker met onze Bewaarschoolhouderes is nu publiek.

Dat is wel erg snel, voor twee mensen die elkaar nog maar een paar maanden kenden. Nu hield Dirk zich goed, maar hoe lang zou hij dat volhouden?

29 April 1879. Des namiddags Dirk Bakker en zijn beminde jufvrouw la Faille hier een bezoek gemaakt. Hij zeide werkzaamheid te zoeken en zijn leven te willen beteren. Ik sprak hem ernstig toe met toewensching en verwachting van alle heil van zijne toewijding aan nuttige werkzaamheid. Hij zeide deze te zoeken en in alles zijn leven te willen beteren.

8 Mei 1879. Marijtje [Aris Eelman] zoekt altijd van alles de goede zijde, brengt bij wat zij kan dat wat tot verontschuldiging ook van de schuldige kan dienen. Beklaagt het ongeluk van zulke menschen als Dirk Pietersz Bakker enz, die zich aan ledigheid, drankgebruik enz overgeven.

14 Mei 1879. Des avonds jufvrouw la Faille hier. In het gezin van P. Bakker is het nu veel gezelliger dan weleer. Dirk blijft nu te huis en de vader ook, terwijl zij genoeglijk bijeen zitten. Zij verlangt ook ernstig dat Dirk zich tot werkzaamheid begeve, al zullen zij dan ook voorlopig op Walenburg gaan wonen.

24 July 1879. Dirk Bakker en zijn meisje Mina La Faille hier des avonds, toen ook Loman en vrouw.

Op 5 augustus 1879 vertrok Huizinga voorgoed naar Groningen. Men hield hem nog wel op de hoogte van belangrijke gebeurtenissen op Texel.

29 October 1879. Brief van Dirk P. Bakker over zijn aanstaand huwelijk.

26 Juny 1880. Jufvrouw Troll [echtgenote van onderwijzer] op bezoek te Groningen met roddels: Dirk Pietersz Bakker nu vijand van Herman Westenberg, het huwelijk van Bakker en Mina la Faille niet zeer gelukkig door zijn ongeregeld leven en leegloperij.

Het was hem niet gelukt om van de drank af te blijven. Op het moment dat dit nieuws werd verteld was Mina hoogzwanger van haar eerste kind, Pieter, dat na 8 maanden zou sterven. Daarna kwamen er nog twee kindjes, Margaretha en Wilhelmina.

Hoe het daarmee algelopen is staat niet in het boek Texelse Geslachten. Er staat bij zijn naam 'naar Amerika'. Dirk ging zo alsnog 'de wereld in'. 'Texel was hem te klein'.

Hopelijk ging het daar beter met hem.

Bronnen:

Dagboeken van dominee Jakob Huizinga 1844-1881

Texelse Geslachten I, Dijt