| Franciscus Holkema |
|
HET BOTANISCH ONDERZOEK VAN FRANCISCUS HOLKEMA Franciscus Holkema, student te Groningen, deed voor zijn promotie aan de Universiteit aldaar onderzoek naar de plantengroei op Texel in de zomer van 1868 en 1869. Hij werd daarbij geholpen door Samuel Huizinga en kwam daardoor bij de Huizinga’s over huis. Tijdens zijn verblijf op Texel logeerde Holkema bij Dominee Buisman van Oosterend. Dominee Huizinga noteerde in zijn dagboek: 15 Juny 1868. Met Vrendenberg en Anton Vrendenberg naar den Hoorn gewandeld. Bij Wieringa vonden wij de familie Sikkes en Boetje en Buisman en Holkema (l.l. vrijdag gekomen. Hij verlangde naar de komst van Samuel op a.s. donderdag) en Ter Meulen. Des avonds teruggewandeld met Buisman en Holkema. 17 Juny 1868. Wij verwachten de neven Dirk Jurriaansz Huizinga en Meindert Coolman. Zij kwamen te half 2 ure of later terwijl den Heer Holkema hier was (zou met Buisman eten bij Ensing). Des namiddags met elkander naar de Tent, wij met Holkema en Buisman 3 flessen bier gedronken. Holkema en Buisman des avonds bij ons boterham gegeten. 19 Juny 1868. Des morgens te 8 ure was Holkema hier reeds volgens afspraak om Samuel te ontmoeten, deze kwam uit de diligence van ’t Nieuwe Diep. Ik kwam te half 6 ure te huis. Samuel en Holkema waren ook pas terug van hun botanische togt naar de Koog enz. Wij gegeten, ook Holkema en Jakob Roeper. 20 Juny 1868. Samuel naar Raven, waar hij Holkema ontmoeten zou voor een botanische togt. 23 Juny 1868. Samuel blijft bij Wieringa slapen bij Holkema. 24 Juny 1868. Holkema en Samuel laatmiddag te huis gekomen van den Hoorn en botanische togt, hier gegeten. 29 Juny 1868. Des namiddags met Vrendenberg naar de Krans bij Ter Meulen, alwaar Buisman, Holkema en Samuel gegeten hadden. 2 July 1868. Holkema en Samuel des morgens naar de Westen, des middags hier gegeten. Zij met Sina en Dolfina Wentink, die hier onder ’t eten op uitnoodiging ook gekomen was, naar de kermis, de komedie, enzovoort. 2 July 1868. Holkema des nachts nog naar Oosterend. 6 July 1868. Holkema bezoekt Samuel en Fokel intusschen. 7 July 1868. Wij bij Buisman en Holkema (vóór ’t ontbijt), huis en tuin bezien waar een zomerhuisje wordt gemaakt. 8 July 1868. Sina en Samuel gaan vervolgens Buisman en Holkema tegenwandelen met wie zij reden naar de Cocksdorp om daar een paar dagen te blijven. 9 July 1868. Donderdag. Ruim 10 uren komen Samuel en Sina met de wagen met Buisman en Holkema van Cocksdorp waar zij gister en vandaag zeer veel genoegen hadden gesmaakt. 13 July 1868. Holkema bij Dirk, Samuel, Menno. Holkema en Buisman vertrekken met het rijtuig weder. 14 July 1868. Dingsdag. Zeer warme dag. Samuel en Menno des morgens 8 uur uitgewandeld naar Raven [Eierland] om van daar uit met Holkema te botaniseren. Loman wil van de week naar Terschelling. Holkema en Samuel zouden mee kunnen reizen. 15 July 1868. Holkema en anderen naar de Tent, zij gekegeld. Buisman en Holkema hier boterhem gegeten, Buisman vertrekt tegen 12 uur naar Oosterend. 16 July 1868. Holkema hier gelogeerd bij Samuel. Zij beiden en Dirk en Menno des morgens kwart voor 8 uitgewandeld (zeer warm) naar de Koog om te botaniseren. Voor 4 uur zijn ze weer te huis. Eerst een tijdlang in de tuin op het grasveld vertoefd, te 6 ure gaan Buisman en Holkema naar Westenberg enz. 20 July 1868. Zaterdag. Samuel naar Raven waar hij Holkema ontmoeten zou voor een botanische togt. 21 July 1868. Dagtogt met groot gezelschap naar Akyab, Naar ’t strand, naar de Kooi (ook Holkema). 24 July 1869. Holkema en Samuel laatmiddag te huis gekomen van den Hoorn en botanische togt, hier gegeten. 2 Augustus 1868. Zondag. Ik te Oosterend bij Buisman vertoefd. Hij is zeer verontwaardigd over de behandeling door mevrouw Ensing hem en zijne vrienden Fehre en Holkema (na de reis van Akyab) aangedaan. Zij had hem beschuldigt van een gedrag dat in ’t bijzijn van dames niet voegt. 24 April 1869. Van de week nog een kaartje ontvangen van Holkema uit Heerenveen. Sientje bragt het mij boven. Intieme gesprekken naar aanleiding daarvan. 22 July 1869. Des avonds Holkema even hier. 19 Augustus 1869. Dirk vanmorgen naar Oosterend naar Buisman waar Panhuys en Salverda en Holkema gelogeerd zijn, doch zij kwamen hem met rijtuig tegen. 21 Augustus 1869. Samuel des middags uitgereden met Holkema om in de duinen van den Hoorn te botaniseren. 26 Augustus 1869. Donderdag. Samuel vertrekt naar Leeuwarden met de stoomboot Ada naar Harlingen. Holkema reisde ook weg. Deze was zondagavond hier geweest om afscheid te nemen. Dingsdag was Samuel den geheelen dag met hem aan ’t botaniseren geweest in de omstreken van Cocksdorp. 27 Januari 1870. [Huizinga is in Groningen voor de Oratie van Dirk] Bij het binnengaan van de Hoogeschool te Groningen begroet door Holkema enz. Met De Groot en Lorgion sprak ik over Texel, Holkema, zijn dissertatie, enzovoort, en Professor Van Hall (Holkema’s gelukkig botaniseren). 31 Januari 1870. Groningen. Ik even eene visite gebragt aan Holkema aan huis van Professor Lorgion, in de Sint Janszstraat (ik sprak ook nog even de prof). Hij was druk aan ’t werk, was zeer blijde dat ik tot hem kwam. Zijne dissertatie werd gedrukt, was nu reeds 120 bladzijden groot, bevatte nu nog slechts namen der planten. Daaraan moesten nu nog beschouwingen worden toegevoegd, hij zou deze echter sterk inkrimpen. Het werk werd hem anders te duur, en zijn vader verlangde ook sterk naar het einde. Hij zou nu omstreeks Paaschen promoveren. Hij had brieven van Buisman [ontvangen], Hij verzocht groeten aan de Texelsche vrienden [te doen]. Ik zou hem mijne aantekeningen over de Thermometerstand op Texel zenden, zoodra ik gelegenheid had, of anders regtstreeks, doch het had geen haast. 19 Juny 1870. Brieven ontvangen van Dirk (ter begrafenis geweest van Holkema te Oldeboorn). 20 Juny 1870. Doctor Ensing hier, gesprek over de dood van Holkema, hij erkent dat hij zijne ligchaam teveel verwaarloosd heeft. [Verder heeft Huizinga over Holkema geen aantekeningen gemaakt. Er was in die tijd grote drukte in het gezin, veel gasten en uitstapjes.] 27 Juny 1870. Sina was zoo even met zware hoofdpijn naar bed gegaan, zij was koortsig den geheelen nacht en moest ook vandaag het bed houden. [Dat Sina ziek was kan de dood van Holkema te maken hebben gehad, al zal Huizinga daar niet aan gedacht hebben. Die merkte wel meer gevoeligheden niet op. Maar misschien was het wel gewoon een griepje en geen liefdesverdriet]. De dissertatie werd posthuum uitgegeven onder de titel “De plantengroei der Nederlansche Noordzee-eilanden, eene bijdrage tot de Flora van Nederland” door Franciscus Holkema, in leven Doctorandus in de Wis- en Natuurkundige Wetenschappen, met eene voorrede van H.C. van Hall, Hoogleraar te Groningen. Het boek had 275 bladzijden. De lijst van op Texel voorkomende planten is bijzonder interessant. Personen: Wieringa, Sikkes, Boetje, Buisman-Dominees werkzaam op Texel Ensing- huisarts Dirk- oudste zoon van Dominee Huizinga, Hoogleraar Natuurkunde te Groningen Samuel-zoon van Huizinga, leraar biologie aan de RHBS te Leeuwarden Sina en Katrina- dochters van Huizinga (Coninck)Westenberg- notaris. |