1-1-1945. M. Het nieuwe jaar begon met tussenpozen al vroeg vannacht. Eerst een troepje soldaten die hun wagen hadden volgeladen met ouwe wijven, toen vlak erop om 2 uur kwam Nel thuis, en tegen vieren ging een ruitertroepje voorbij. Een V I tornde de lucht in, liet een streep na die beschenen werd door de onzichtbare zon. En alles was bladstil. Het vriest wat.
O. Teub zit bij Piet van Hoorn van Melle in de Wieringermeer. De ophanden zijnde verraderij in Oudeschild is meer dan erbarmelijk.
Terug naar huis begon Janus v. Beek over razzia, maar ik praatte het hem uit het hoofd. Later zat ik er zelf mee. Ondertussen zullen weer jongens uit Assen thuiskomen. En een Rus had het gezegd, zei Janus, en hij had al 5 jongens het land zien ingaan.

2-1-1945. D. Tegen half 11 in Den Burg, waar ik tijden met anderen moest wachten tot ik mijn tot 31-1 verlengde Ausweis kreeg. ’s Avonds kwam de Pf met lekkere rokerij, te nieuwjaarswensen. In de Ardennen wordt gevochten.

3-1-1945. W. 12350123. Fantastische zonsopgang, terwijl een V I een paar maal de lucht intornde. De oorlog zelf gaat geheel langs me heen, en ik doe geen moeite om me de feiten te realiseren, zoals vroeger. De mensen sterven in de stad op straat, maar ik denk er zelden aan, en sta niet stil bij krasse verhalen. Als ze op straat sterven of aan het front is hetzelfde en over het laatste wordt door niemand gekrakeeld.

4-1-1945. D. Het is zo sterk dat Piet Eelman nog kort geleden een week lang de Engelse zender volgde, en de naam Holland niet één maal hoorde noemen. Dat is wel het ergste, dat de hogere politiek nu alles beheerst, en je voor het verdienen van het wapenkapitaal je leven moet geven. Je kan het zo merken dat niet meer voor idealen o.i.d. wordt gevochten. Alle propaganda is afgezakt, terwijl de geestdrift is verdwenen. Het is een gelaten toestand, waarbij ieder bijna alleen aan zichzelf denkt, en tracht te redden wat er nog te redden valt. En een ieder probeert te rekken tot de vrede, terwijl anderen, die volkomen onverschillig voor het leven zijn geworden, afleiding zoeken aan het front of ergens anders, waar de zinnen worden verdreven. De mens leeft steeds oppervlakkiger, wordt hard, terwijl de oerinstinkten onbewaakt naar boven komen. De ergste haat lijkt me ook flink verslapt, er heest slechts een afkeer en gevoel van zatheid. Typisch is dat ik er weinig last van heb, soms een vlaag van een minuut, meer niet.

5-1-1945. V. Nel was de nacht in Oosterend door gaan brengen, wat de grootste herrie en ellende veroorzaakte. Ze had geen bewijs gekregen Woensdag.
Bepaalde psalmen mogen niet meer worden gezongen.

6-1-1945. Joop Maas bracht de post, een brief van vader en een van Cor Bakker, maar niets van Nan, wat me niet aanstond. Belofte maakt schuld. Cor schreef over zijn gewezen meisje, die weer wilde aanknopen. Om 6 uur werd er gevlogen.
Meldingsoproep van 16-40 jaar komt al gauw. Jan (1929-1969) valt er onder.

10-1-1945. W. O. Piet [Eelman] kwam te gast, moest ’s middags voor de Wehrmacht rijden, zodat ik tot Texla meereed.

11-1-1945. D. Uit Assen kwamen 4 kaarten van Cor en een brief van Nan, van 22 Dec. Ik had dus geen vertrouwen in zijn beloften. Hij schreef veel, ook over Dia, en over mij, dat ik beter troosten kan dan 10 dominees, en of ik per brief niet eens mijn hart wilde uitstorten. Hij werkte nu samen met Schakel, Thies en anderen, waarvan Thies zich staatsgevaarlijk vond. Ik zal voor de volgende keer een pakje klaarmaken.
’s Avonds aan Schakel en Wim en vader geschreven.

12-1-1945. V. Het dooit prima. Moeder en Jan naar buurvr. Klaver te gast. Nel en ik aan het stroopkoken. Jan laat zijn persoonsbewijs veranderen met het oog op arbeidsinzet van 16-40. Naar het Ziekenhuis,waar v/d Ban, Kieviet en de Jong nog steeds zijn, zonder dat de burgemeester ooit naar hen omkijkt. Enfin, ze liggen er niet voor niets, want Kieviets Ischias is nog niet over, en v/d Ban is geopereerd.

13-1-1945. Z. De Pf gaf Nel wat Bk-shag mee voor mij, zodat ik weer fatsoenlijk kon roken, zonder te martelen met de bladeren van o. Teub, die scherp zijn, niet branden enz. Ausweis moet Dinsdag door een nieuwe worden vervangen Het geeft (behalve voor mij) natuurlijk weer reden tot ongerustheid. Maar goed dat het onverwachts komt, anders denk je er tegen het eind van de maand telkens aan, al voel ik me volkomen safe. Dat komt door de zenuwentijd van nu. Al is er niks, dan bestaat er nog vrees, schimmen van voorbije dingen nog.

14-1-1945. Z. Er werd gevlogen tegen de middag met brede banen, waar doorheen een V I een bibberlijn trok. Al met al oorlogstekeningen in de lucht. Alleen het interessante ervan merk je slechts op. Brieven in orde gemaakt, en met een heel bundeltje naar Den Burg. Daar maakte een Kaukasiër zich net zo lang opmerkzaam tot Huijsman hem binnen riep en Dia hem herkende als degene die Nan had helpen oppakken. Het was een sympathiek Stalinklantje van 22 jaar, die me in vertrouwen nam, en vroeg, niets aan Duitsers door te vertellen. Hij kwam zijn onschuld betuigen, durfde koffie te drinken en gaf zijn cigaretten weg. Hij kwam uit Bakoe. Ik vind het prachtig om met die lui te praten, niet om de avonturen, maar om het vreemde, hun zorgen en steunzoekerij, en het ontdekken van jezelf in mensen die duizenden kilometers weg wonen, en die je in je verdere leven nooit meer zal zien. Ze voelen best dat ze aan de kant van de Hollanders staan.

15-1-1945. M. De Pf bracht gisteren 15 koffiebonen voor ieder mee. Hij zei dat niemand meer van Texel hoefde, ook niet in verband met de Arbeidsinzet. Zo wordt het weer flink rustig hier, en wordt het voor de vele onderduikers weer wat minder gespannen.

16-1-1945. D. Om half 11 bij de Kommandatur, lang wachten, Ausweis ingeleverd. Een heel verhaal werd op mijn persoonsbewijs getikt. Uitstel tot 31 Maart, werd er buiten gezegd.
’s Middags hazelaars geplukt en bij Visser gezeten. Wim schreef van vele bommen (allen zichtbaar) op Duitse grond, en wel een 100 lichtfakkels, dus dat is nog al wat. Brief van vader die schreef dat daar alle boeren e.d. uitstel tot 31 Maart kregen van arbeidsinzet. De anderen waren al weggevoerd. Van Rotterdam zijn er inderdaad naar Duitsland gedeporteerd. Van Assen denk ik zoiets expres niet.

17-1-1945. W. Vannacht is er hevig gevlogen, iets bijzonders, nadat het zo lang rustig was.
’s Middags boven, toen 7 toestellen hoog over huis kwamen, en met een korte duik elk een bom lieten vallen, die nog net op Texel barstten. Ik had ze in de verrekijker, maar kon de bommen niet zien vallen, wel ontploffen natuurlijk, door de opkomende rookzuil. Ik was meteen paraat voor meer, en kort daarop kwamen van zee over Loodsmansduin 2 groepen van ± 16 Beaufighters, die Den Helder en schepen bestookten, waarbij ze nu en dan onzichtbaar waren door laag vliegen. Het bekwam ze slecht, want 2 vielen zowat tegelijk in zee met een ontploffing, terwijl een derde brandend N. Holland invloog.
Later schreef vader dat er ook nog 1 naar Wieringen was afgedwaald, terwijl in Wieringerwaard 2 van die jachtkruisers tegen elkaar botsten, zodat de krant met zijn 6 buitgemaakte toestellen achteraf niet loog, en de mensen, die dachten dat vanzelf niets was geraakt, lelijk op hun neus keken. Maar hoe ze praatten, ze moesten het geval wel accepteren, want alles was nu eenmaal gezien. Om alles nog meer actie te geven, gieuwerde er nog een V I de lucht in.
De Pf ’s avonds even, die schold op Boer, samen met ons. Door hem kunnen we niet fietsen, mag Nel niet naar vader en zijn te veel mannen weggevoerd. Dat heb je als één man alles heeft te zeggen en iemand zonder ziel is. Daar kan een gewoon mens niet bij. Hij is hartzwak, dat zal hem ook wel parten spelen. Enfin, in militaire kringen is hij ook niet gezien, dus ligt het niet aan de Hollandse haat dat hij veroordeeld wordt.

18-1-1945. D. Brief van Vader. Ongeren brandde er op los met veel lawaai, scheepsgeschut, harder dan Loodsmansduin.

19-1-1945. V. Het stormde nog geweldig uit het Westen, maar in de loop van de dag kalmeerde het weer. Ik zocht de bannelingen in het ziekenhuis weer op. Ze horen nooit iets.

20-1-1945. Z. Groot Russisch offensief. Warschau prijsgegeven. Op 8 Jan. is Dr. Thijsse overleden.

21-1-1945. Z. De open plaats van het vliegtuig was bedekt met een dik wit dek, en wij waren de eersten die er door liepen. Het graf meteen bekeken.

22-1-1945. M. ’s Morgens kwam Esler met de tijding dat van Oberfw. Heimms zijn schoonouders, zuster, vrouw en kinderen in één keer waren omgekomen. En als je dat dan hoort, voel je meteen je machteloosheid tegenover het noodlot, dat als een dikke muur tegenover je staat in al zijn onwrikbaarheid. Het enige wat je kan zeggen is -amen- of tewel- het zij zo-. Met al mijn troosterij (Nan aan ‘t woord) zou ik hier ook geen enkele raad weten.
Vorige week is neef Jaap [Eelman] verraden doordat hij benzine voor ’t dorsen gebruikte. Aangebracht door een buurman, die natuurlijk wist dat hij onderduiker was, zodat het de opzet was om hem daarmee een hak te zetten onder hem mom van verboden benzinegebruik. Ook Geertrui [Eelman] had weer last (moest zowat naar Alkmaar omdat Nanning [Kikkert] was gezien, en zij beweerd zou hebben dat hij niet op Texel was. Verder zijn gisteren (?) een serie onderduikers gepakt door verraderij, en bovendien Simon Lap van Zeewijk, naar men zegt omdat hij had gelogen. Het eerste geval dat de beschermers zelf ook werden gepakt. Verder Thijs Kooi en Tinus Witte en een onderduiker van Bobeldijk, samen ± 15 man. De rust is er weer aardig door verstoord, dank zij die vuile verraderij, die je vrienden (meest geen NSB) je aandoen. ’s Avonds Erler wat ondervraagd, maar het was zijn rayon niet, en hij wist niets te vertellen. Ze gaan natuurlijk naar Alkmaar.

23-1-1945. D. Alleen hevig debat met Dia, die genoot dat onderduikers werden gepakt, doordat de onderduikers v/d Heerwaarden de lui in Assen uitlachten en op hen neerkeken. Ik was al prikkelbaar, en Dia ook, zodat we reuze van leer trokken, maar tenslotte moesten toegeven dat het precies hetzelfde was of je als Nan op 10 Nov. van bed werd gelicht, of nu als onderduiker werd gepakt, want geen van beiden waren tenslotte genegen zich te melden.

24-1-1945. W. Zeldzaam mooie dag, waarvan ik al vroeg profiteerde, omdat ik om 9.15 al op mijn Ausweis stond te wachten. Ten langen leste kreeg ik hem ook, alle Ausweise verlengd tot 31 Maart, dus meer dan 2 maanden geen poespas. Het melden voor de arbeidsinzet is op Texel niet nodig, wat heel war zorgen minder betekent.
Boodschappen gedaan, even naar Dia, en toen door de zon naar huis, terwijl geregeld een enkele vlok uit de lucht dwarrelde. Nog opgelopen met Looyen, die dank zij zijn manke poot ook niet weg kon als staatsgevaarlijk. “En wat zullen ze er evengoed de pest in hebben dat we hier nu vrij rondlopen”.
Op Zeewijk hadden ze 3 uur naar den onderduiker gezocht, en toen heeft hij zich nog zo gemeld. Vandaar gingen ze naar Rozenhout, waar in de keuken soms 5 onderduikers druk zaten te kaarten, en toen naar v. Heerwaarden, die de zaak beloog, maar toch ’s avonds weer is losgelaten. Nel heeft vergunning naar vader te gaan, want Boer is ziek.
Terwijl ik naar Job ging, de buurt op de hoogte gebracht van Schoorl’s vertrek komende Zondag [die ging naar Assen op de trekker]. Job spint prachtig, maar ik laat het er ook niet bij zitten, want mijn twede klos rolt ook al dun op. Het is anders vermoeiend werk.
’s Avonds gebleven en op tijd al naar bed. Ik had nogal eens gedachten of ze Job soms komen halen, en of ze mij met rust laten, want Simon Lap is ook maar weg, en ze zijn verder dan Alkmaar, maar dat weet ik natuurlijk weer voor niemand.

25-1-1945. D. Boer had niet willen tekenen, zodat Nel onverrichter zake vanmorgen om 7 uur weer naar huis kon.

26-1-1945. V.’s Middags naar Den Burg en het ziekenhuis. Brief van Nan ontvangen, die een zeer sombere gedachte inhield over een vol oorlogsjaar, en het over de streep gaan.

27-1-1945. Z. Later liep ik door de kwekerij, alles nog ongerept en ging de Ploegelander weg op om Prinsekoog te bezoeken. Er kwam weer een zware bui, de wereld verkleinde zich, en alles was stomverlaten. Geen militair was te zien, bunker en barakken lagen allen onder hun witte deken in hun winterslaap.

28-1-1945. Z. Er trokken in 10 minuten een 120 toestellen over, scherp blinkend tegen de blauwe lucht. ’s Middags naar Den Burg, waar de Kaukasiër nog eens kwam.
Rein Eelman, die dacht een Ausweis te krijgen door zich te melden, maar toen in een Texla’se bunker verdween, is met de anderen naar de overkant gebracht. In Den Haag moet wel grote hongersnood zijn. Mr. Kieviets in een Duits concentratiekamp gestorven in December. Nooit meer iets van hem gehoord. Hij was zich van geen kwaad bewust, en kwam op Texel toen hij gezocht werd. Piet Rey is ook in Duitsland gestorven.
De Pf was er ’s avonds en we hebben de kaart eens bekeken. Breslau is bereikt, Koningsbergen wordt aangevallen, in ieder geval belegerd, terwijl Dresden nu een doelwit vormt, al is de afstand nog groot.

29-1-1945. M.’s Middags naar Visser, waar ik Snorki voorbij zag gaan, en later Orodogan begroette. De Russen zijn 160 km van Berlijn. De Pf bracht boekjes, kleurpotloden en puddingpoeder mee, van ons kreeg hij niks, want zijn wagen werd niet door Piet Eelman gebracht,

30-1-1945. D. Nel was voor de wind, voor de sneeuw naar Oosterend gegaan. Gesponnen. Vliegerij zelfs in de lucht en Ongeren ging te keer.
Laat ik nu een dagboek van Nan vinden over de laatste maand dat hij nog thuis was, en waarvan hij nooit iets had gezegd. Eerst niet, toen wel begonnen het door te lezen. De hoofdpunten waren wel de toestand, opruk van troepen, dagelijkse voorvallen, wat over zijn vader en moeder, een waarderend woordje over Dia, en meer niet. De naam van Wim werd nog genoemd, omdat die hun aan hout had geholpen. Dus nogal materialistisch m.i. Weinig beschouwingen, maar een opgaan in alle gebeurtenissen, geknipt voor historieschrijver. Dat is dan een stimulans voor mij, want mijn historische beschouwingen vertonen weinig lijn en veel hiaten.

31-1-1945. W. Jaap Bakker, Tinus Witte en Hin zijn met Schoorl mee naar Assen. In het ziekenhuis waren van de 6 moeders er 3 ongehuwd, 2 moffenmeiden en een meisje dat niet kon trouwen, omdat hij ondergedoken was. Tenslotte werd Piet Boom vader in Assen. Wat zal de Kath. Kerk spoken. De mensen krijgen nu 500 g brood per week.
Eerst in Den Burg boodschappen gedaan, en toen achter de wagen met Jan Veger naar huis. Zwan, bij Job ontmoet, liep met ons mee. Breslau blijft verdedigd. 125 km van Berlijn.
’s Avonds schrijven, om 9.45 bezoek van een Pool, daar we niet goed waren verduisterd. We moeten nog erg wennen aan het felle electrische licht. Hij sprak meer dan 9 talen, had voor chirurg gestudeerd, was getrouwd, en wilde weer komen, om aan en van mij te leren. Ik ging er niet erg op in. Het was een pias, en we hebben flink gelachen.

1-2-1945. D.’s Middags naar Job. Zwan was er op een morgen geweest en streek juffr. v/d Vliet onder de kin, en smoesde aan haar oor, zodat hij al gauw weggeloodsd werd. Het was vast nogal erg met hem, dat hij veertigers ook al te lijf wil. Gisteren liep hij met me mee van Den Burg. Een knappe knul, en vurig gezicht.

2-2-1945. V. Gisteren al 90 km van Berlijn. Door de nacht vlogen vliegtuigen. Als soldaten weggaan, moeten ze alles achterlaten. Boer gaat weg, dat betekent een herleving op elk gebied. Slechter kan niet immers. Zoals de Russische opmars zich nu voordoet, zou je over een maand al de beslissing verwachten, en dat doen ook veel mensen. Maar het is al meer voorgekomen dat een geweldige opmars later weer wegebde, zogoed als in Frankrijk en België. Dus zeg ik nog steeds: Voor Juli de beslissing, en laat me niet opjagen door een Russ. offensief en ook niet door een Duitse doorbraak o.i.d.

3-2-1945. Z. 60 km van Berlijn. Het is bar, zo snel gaan die Russen.
’s Middags ging ik naar Visser, toen een vliegend fort boven ’t Marsdiep hevig onder vuur werd genomen. Het vloog maar kalm door. Het was mooi stil weer, en bij Visser helemaal, tussen de dennen. Het fort was rondgevlogen over Oudeschild en ging over de Dennen naar zee. Werd opgevangen door Loodsmansduin, en keerde weer om. Vloog bar langzaam, en gooide telkens 2 rode lichtbollen uit. Bepaald een teken om te dalen. Het verdween naar Cocksdorp en werd later onzichtbaar achter de boomtoppen, waarachter het niet meer voor de dag kwam. Misschien op het strand geland. Na het schouwspel dat zich boven ons bijna afspeelde, gingen we weer naar binnen en vergaten.

4-2-1945. Z. ’s Middags eerst wat gepraat met Alexander Nicolai, en toen naar de bioscoop, die hier nog steeds Zondags draait, ook weer voor burgers. We strijken de stad de loef af. ‘Die grosze Liebe’ met Zarah Leander, Victor Staal, Grete Weiser. In orde.
Konio, de schrik der Kogerstraat en andere mensen, is gelukkig weg, al een poosje. Die wist letterlijk alles. Onze Alex. was in het Russ. Leger maar even Oberleutnant, na een tweejarige opleiding. Hier Gefreiter. Schoorl heeft pech met zijn reis naar Assen. De broden zullen oud aankomen. Rotstemming, ik bedoel beroerd. De stemming is altijd het langst goed.
’s Avonds de Pf, die vertelde dat de lijken uit het vliegtuig aan het strand aanspoelden. Het toestel daalde ± 200 m in zee. De avond werd verder met sjoelen doorgebracht.

5-2-1945. M. Het was mist en regen, toen ik naar den Burg ging om opgave te doen voor het nemen van stadskinderen, d.w.z. ze redden van de hongerdood. Er was veel aanloop. Kees Kurvers moet komen, als het kan. Verder niets, alleen ’s avonds buren op visite, Johanna en Martha, omdat ze thuis een kaars branden, en bij ons in hel licht donker en priegelwerk kunnen doen.

6-2-1945. D. Vannacht moeten er bommen zijn gevallen. Strepen aan de lucht, terwijl ik een groep van 38 toestellen telde, die naar huis vlogen.
’s Middags door het land naar Bloemwijk, en toen naar de Dennen tot voor de versperring. Nicolew racede me voorbij. Alles was daar mijnenveld, ook de rand langs de Dennen, zodat ik door het land ging en via de Kwekerijweg op de Ploegelander kwam en naar Visser liep, torn ik voor Job al bijna bloeiende hazelaars plukte. Het is al haast voorjaar, maar het echte voorjaarsgevoel heb ik nog niet herkend. Toch is het er wel vandaag geweest, maar niet opgemerkt, omdat de winter al bijna vergeten is.
Thuis lagen ± 40 man voor huis uit te rusten voor een kwartier. Ze waren nieuw en hadden een rood wapen op de mouw. Dat moeten de Georgiërs zijn, die Texel voor een deel wel zullen bezetten. Je hoorde maar praten over Mongolen, terwijl ik er niet een tussen zag, die scheve ogen had. Ze zagen eruit als Duitsers, met zwart haar. Slavisch type, en door elkaar veel groter dan de Kaukasiërs.

7-2-1945. W. Schoorl vandaag aangekomen. In de nacht was gedreun hoorbaar, met een enkel vliegtuig overdag. Boer en Texla gaan weg.

8-2-1945. D. ’s Middags kwamen Duitsers en Georgiërs voor huis loeren en genieten van de molen, tenslotte hem vorderen- met papieren, wat ik niet had verwacht. Toen deden we herhaald beroep op Boer’s woorden, en toen ze tenslotte hoorden dat Nel bij de Wehrmacht werkte, was het zo bekeken. We houden onze molen, trouwens niemand raakte hem kwijt op de buurt. Als maar spinnen overdag. ’s Avonds kwam d Pf. Nel moet allerlei capriolen maken, opdat haar fiets niet wordt afgepakt, want er wordt algemeen op geloerd.

9-2-1945. V. ’s Nachts werd er gevlogen, en overdag ook. Er moeten 400 Georgiërs op Texel zijn gekomen. Naar het ziekenhuis waar verteld dat een der Engelse piloten van het vliegtuig levend aanspoelde, en dat dit eerst werd ontdekt toen hij in de kist nog eens op zijn kleren werd nagezocht. Het kan natuurlijk, maar het klinkt zo hopeloos, dat ik er niet aan geloof, en er met niemand over praat, al weten ze ervan. In ieder geval is hij dan niet levend begraven.
Een vliegtuig zou zijn neergevallen, waarbij 18 personen van hoge kringen werden gedood. Ze kwamen van een conferentie en er waren ministers bij. Er kwam post uit Assen en ik ging snel naar huis, waar een brief van Wim lag over zijn reis, terwijl hij nu in Vries was ondergedoken, toen de anderen ook naar Assen moesten. Buurvrouw Broere was even bij ons. Ze was eenmaal bij haar man en evenveel keer bij Gijs geweest. Dat is dus al te benauwd.

10-2-1945. Cor Gomes in Duitsland gestorven. Dat gaat maar door, en de omstandigheden waaronder kom je nooit te weet. Naar Visser ’s middags, en toen ik terugliep, genoten van de zee die drilde, een en Russ. gezang van 4 Georgiërs, op een wagen, vierstemmig, de Dennen in, waar het nog lang bleef naklinken. Het gaf je een vreemde sfeer, en iets aantrekkelijks en vredigs, zoals die lui in heel vreemd gebied hun vaderlands gezang laten horen. Schaap van Maas gestolen, iets anders dan gezang, maar toch door Georgiërs.
Het begint nu spannend te worden, want zo dicht waren ze nog niet geweest. Bij twee Roepers was ingebroken volgens o. Klaas, zodat we ’s avonds en ’s nachts nogal gespannen waren en meer hoorden dan nodig was.

11-2-1945. Z. Er werd niets gestolen, ondanks de nachtgeruchten. ’s Avonds kwam de Pf en bracht tabak mee.

12-2-1945. M. De stemming was lauw alleen en ik ben naar Visser geweest. Verder gesponnen.

13-2-1945. D. Spinnen en naar Den Burg. Schoorl weer terug, met Cor Schuyl, Sies Bruin, Piet Boom en 2 a 3 anderen. Een reuze brief van Nan over allerhand. Het is er verschrikkelijk, want stromen vluchtelingen komen daar langs uit Arnhem en Limburg. Daar is geen beschrijving voor. Er speelt zich daar wel een groot deel van het oorlogsdrama af. Maar je verhardt meteen. ’s Avonds de Pf met tabak. Ik wen nooit aan den man, in dien zin dat ik vlot met hem leer praten.

14-2-1945. W. De Pf kwam helemaal overstuur want Dresden was geweldig zwaar voor de eerste keer gebombardeerd. Hij was onder een hoedje te vangen. Hij is wel een echte Duitser, die graag de kop opheft, al is hij erg redelijk en helder van inzicht. Er zal wel weer een schot worden gelost op een vergunning voor vader. Na Boer is nu comm. Lentsch van HKB, en zeer geschikt.

15-2-1945. D. Ik stuurde Riet [te Den Haag] een brief met Duitse broodbonnen, waarop 24 kg brood was te krijgen. Tegelijk een brief van vader zonder zelfbeheersing, en een brief van Riet van 23 Jan. Ze lag met buikgriep te bed, en ze leefden van een bord bollensoep met een walgelijke smaak. Ze wilde hier bij de Wehrmacht werken. Als wij niet wat hielpen, en de toestand niet veranderde, zouden we hun niet meer terugzien.
In de Dennen gelopen. Brief aan vader geschreven, met alle ellende erin, die een ander me schreef. De Pf zal op de Kommandatur de vergunning aanvragen. Hoch geeft die wel, en dan moet Lentsch nog unterschrieben. Buiten Kees Kurvers mochten we van vader geen ander nemen, zodat wel niemand komt, omdat geen voorkeur wordt toegestaan waarschijnlijk.

16-2-1945. V. De dag begon met mist, later overgaande in zon, met vliegtuigen en strepen aan de lucht, en gedreun in de verte.
’s Middags naar den kapper, wat me best lokt al moet je uren wachten, want je spreekt nog eens een militair uit verre landen. Er waren enkele Georgiers, een had weggegroeide nagels, maar praatte wat Duits, evenals een ander, die veel weg had van een Turkse eunuch. Een kleine hogere wist hoe onze koningin er uitzag, sprak veel Duits, evenals nog een ander. Door elkaar is het een meer ontwikkeld ras dan de Kaukasiërs, groter van lengte en Slavisch type, op die Turk na en nog een ander, die een Italiaan of zo iets leek.
Er moeten wel 2000 militairen op Texel zijn, en ze komen om te eten, want ze hadden honger in Haarlem, Zandvoort enz. Dresden staat in brand.

17-2-1945. Z. Neef Jaap [Eelman] heeft heel wat avonturen beleefd. Van begin af: opgepakt, ontsnapt en ondergedoken. Zeer roekeloos, zodat hij zelfs v/d Ban in het ziekenhuis opzocht. Dorsen met WM benzine, en daarop verraden door een buurman. Dit werd door Piet op zijn rekening genomen, maar Jaap was onderduiker en dus de cigaar, wat ook de bedoeling van de verraderij was. Naar Alkmaar vervoerd en toen naar Amsterdam. Met de trein uit A’dam ’s avonds verderop. Coupé zonder bewaking, trein met weinig gang, dus direct buiten het station er uit gesprongen. Toen hij sprong, sprongen uit andere coupés nog 4 anderen ook. Achtervolgd in Amsterdam, anderen misschien gesnapt, hij niet. In Alkmaar ondergedoken en nu met den beurtschipper (?) op Texel ondergedoken. Een sterk staaltje, net daags voor zijn verjaardag thuis. En toch kan hij zich niet schuil houden.

18-2-1945. Z. Duitsland moet helemaal branden. Die Georgiërs spreken veel Hollands. Nou, dag hoor, moedertje, dat is op zijn Zandvoorts, enz. Ik sta paf.

19-2-1945. M. Vandaag werd gestempeld voor verzending naar de vaste wal, voor de laatste keer, en Nel streek er vroeg op af. Maar er stonden honderden mensen, zodat ze een paar uur wachtte. Er werd zowat machinaal gestempeld, zodat alles werd goedgekeurd. Meer dan 50 kg aardappelen mocht niet per biljet, en niet meer dan 3 biljetten per familie. Dit om de eeuwige zwarte handel tegen te gaan. Toen ging ze naar het Arbeidsbureau en had geluk, want met de gegevens van Riet’s persoonsbewijs, geeft Stoepker zijn stempel, en de secretarie het Ausweis, zodat ze hier bij burgermensen kan werken. Evenwel duurt de verbinding 3 weken, wat jammer is. De kist weggebracht door Jan, en ik een brief geschreven, die met den beurtschipper meegaat. En dan maar hopen dat de dood ons niet te vlug af is.
Er werd gevlogen. Ring om Boedapest verbroken. Optrek in Noord-Silezië. Ik hoor zo sporadisch berichten, dat het onmogelijk is, er een logisch geheel van te fabriceren.

20-2-1945. D. Jentsch is weer weg, nu weer een ander. Ondertussen heeft Piet van hem een Ausweis voor Jaap kunnen krijgen. Een sterk staaltje al met al dus die Sache mit Jacobus.
Nel is naar vader vandaag [morgen doorgestreept].

21-2-1945. W. Nel was naar vader [bij de familie Jimmink in ’t Zand], en zou vanmiddag terugkomen, maar 100 ton munitie van HKB moet worden vervoerd, zodat de boot heel laat kon aankomen. De Pf kwam berichten, en zou haar afwachten, maar ’s avonds om 11 uur was er niemand gekomen, en dachten we dat ze wel weer naar vader was gegaan.
Als je de mensen over politiek hoort en ze weten niet veel, dan zeggen ze al 2 jaar achtereen: “’t gaat goed, zeggen ze”. De mensen komen me steeds meer als kinderen voor.
’s Avonds 3 bommen achter huis bij het strand ergens. Veel mitrailleurs uit de duinen blaften tegen het vliegtuig dat meteen zee koos. Wat later een hels geschiet met geweren, met het nodige geschreeuw, in de Westen ergens, alsof een zwerm parachutisten werd ontvangen. Een oefening van Georgiërs natuurlijk. Enfin, een en ander verstoorde de thuisrust natuurlijk, omdat Nel op zee kon varen. Stemming weer rijzende.

22-2-1945. D. Vannacht om 2.40 kwam Nel met de boot aan, en werd met het meisje van Gerrit Barhorst door den Pf naar huis gebracht. De handgranaten enz. werden stuk voor stuk gelost, zodat de boot om 2 uur leeg was. Een prachtige tocht over een stille maanverlichte zee met de schnellbote met hun rode en groene boordlichten was de beloning voor het wachten. Een deel der bezetting van HKB is maar weg.

24-2-1945. Z. Rein Eelman etc. zijn niet tot Duitsland doorgegaan, maar schijnen in de buurt van Arnhem te zitten. Zonnig weer, en gesnoeid. Broere’s molen wordt een spookgeval, want die gaat zomaar ’s avonds draaien, en ’s morgens staat hij (in anderen stand) weer met een strak gezicht stil. Ik telde vandaag (vanmorgen) een lange stroom vliegtuigen, die al een poosje voorbijkwam. 450, 57, 86, 12, 36, 37, 100, 49, 73, 73, totaal 973.

25-2-1945. Z. Het politieke nieuws is dat Turkeye aan Duitsland de oorlog heeft verklaard. Ook Venezuela en Uruquay hebben zulks gedaan. Duitsland ligt te zieltogen, dus het is de juiste tijd. Dan kan je later toch aan de grote tafel meezitten, en zonder gescheurde kleren. Egypte heeft het ook gedaan.
’s Avonds de Pf die ohne Pistole alles loskrijgt van de boeren, en als het moet voor niks. Het is niet te geloven, maar Nel is getuige als ze het nog brengen ook.

26-2-1945. M. De V I vliegt nog maar steeds huiverend de lucht in. De Koger vrouwen vieren hoogtij, met de nieuwe Russen.

1-3-1945. D. Er was een militaire oefening aan het horen.
Nel was ’s avonds gaan paardrijden met den Pf, zonder dat we van iets wisten. Enfin, het is verboden en gebeurt dan ’s avonds met de helm op, zodat niemand het ziet. Maar de ellende is altijd thuis. Kinderen kwamen al op Texel, enkel Katholiek.

2-3-1945. V. Het is maar te hopen dat ik gauw verbinding met Riet heb, anders is ze dood voor de redding. Maar je kunt elkaar zo slecht bereiken door die spoorwegstaking en verder gebrek aan personeel.

3-3-1945. Z. Aangezien vandaag 200 kinderen zouden aankomen, ging ik ’s middags naar den Burg, in de hoop Kees Kurvers mee te brengen naar huis. Maar er was helemaal niets. Bovendien wordt er geen voorkeur gegeven.
Toen haalde ik aalbessen bij Jan Blom en stevende naar huis, nadat ik bij Hujsman abusivelijk had gezegd dat de post uit Assen was aangekomen. Het was evenwel post van Zuidewind uit Amsterdam enz. Ik was nogal moe, en wachtte op de Laanweg, toen in de verte een Georgiër kwam aandraven. Omdat ik graag in contact wilde komen met die lui, ging ik verder toen hij al dichtbij was. Hij vroeg hoe laat, en liep met “Scheise” voorbij. Maar op de Duinweg bleef hij staan wachten, en liep ik met hem op. Hij sprak flink Duits, net als ik zoals hij zei, en tenslotte ontpopte hij zich als een Algebrastudent, die om een studieboek vroeg. Ik vond het best, en hij verklaarde zich tot wederdienst bereid. Later zal hij wel aankomen.
Cocksdorp is vrijgegeven. ’s Morgens was er gevlieg in de lucht, d.w.z. een vrij egaal geluid, zoals gewoonlijk, en niet beperkt tot 1 vliegtuig. Het hoort er bij, en het is vreemd als op een windstille dag geen rumoer in de lucht hoorbaar is.

5-3-1945. M. Roermond en Venlo en Trier gevallen.

6-3-1945. D. Gisteren kwamen een paar Duitsers om een accu te vorderen, namen evenwel niets mee, maar gaven de raad voor vader zo gauw mogelijk naar den Kommandant te gaan, daar het een reuze kerel moest zijn. Ik ging niet mee om geen risico’s te lopen, en zo waren moeder en Jan eerst op de Kommandatur, werden verwezen naar Kees v. Herman (slechter konden we het niet treffen), die flink te keer ging over de Duitsers die hun maar voor bliksemafleiders gebruikten enz., weinig hoop gaf, zodat moeder weer terug ging omdat de Duitsers er over hadden te beslissen. En Hoch, die zeer sympathiek was, verklaarde dat van de Duitse kant er geen bezwaar bestond om vader hier te laten komen. Toen weer naar K. v. H. die grobbelde dat hij al zijn best zou doen, en nog eens zei dat er geen boer weg was geraakt als hij het had moeten beslissen. Ondertussen had moeder allang gevoeld (wat we vooruit al lang wisten) dat van zijn kant eerder tegenwerking zou worden ondervonden, als vader terug mag komen. De zaak moet dus nog zijn beslag hebben van de NSB kant.
Ondertussen kreeg ik bezoek van buurvrouw Broere en Gijs, die hun intrek weer kwamen nemen, met een trillend beentje. ’s Middags over Texla naar Den Burg, zodat ik voor de grote ramen nog een NSB vergadering zag aanzitten. Erg opwekkend is zoiets nu direct niet, maar ik zou niet weten wie er gevaar loopt, behalve misschien nog meer staatsgevaarlijken.
De burgemeester is vandaag naar Assen gegaan met een lijst. Verder is Keulen gevallen.

7-3-1945. W. Er moesten vandaag weer brieven worden geschreven, eerst aan Wim, via Jan, dan aan Cor Bakker, ook een dikke, en tenslotte Nan, maar ik kon de gang er niet in krijgen. De algemene toestand wordt minder.
In de bloementuin gewerkt, die een aardig aspect krijgt. Buurvrouw Klaver kwam te gast, wat de dagelijkse sleur en Wehrmachtspanning flink verbrak, vooral omdat ze onverwachts kwam. Onze ‘buren’ wonen nog steeds aan de andere kant van de Hogeberg, hier wonen ze slechts in naam. Syrië verklaart oorlog aan Duitsland.
Er kwam ’s avonds nog geen Postenführer. Misschien is hij gepiqueerd omdat moeder hem vorige week de laag gaf, toen hij en Nel ’s avonds gingen paardrijden, en het op paard al om 9 uur kwamen zeggen. Verder niets bijzonders.

8-3-1945. D. Er was een Georgiaanse oefening langs huis heen, en mijn ‘Turk’ lag te grinniken en te knikken tussen een paar planken van het hek heen. Dat blijft kennis zonder woorden. Vannacht moet tussen 12- 2 uur hevig hebben gevlogen, maar ik sliep als gewoonlijk door. Ik word nergens meer wakker van, of het moet een harde bom of mijn dichtbij zijn. Vanavond weer een stroom vliegtuigen, een dakje van geluid. Als het erg is, welft niet alleen hemelblauw, maar ook hemelgeluid, even egaal over je. De Grenzschutz wil zich er voorspannen om vader en andere boeren terug te krijgen. Er komt dus weer leven in de zaak.

9-3-1945. V. V I tornt de lucht in. Voor donker kwam de Pf al, met eigenteelt, en bleef eten. Tegen achten kwam Job, met snor en strikje en hoed, door een ringetje te halen, en kwam broederlijk naast den Pf te zitten. Die had wel keine Ahnung dat hij naast een onderduiker zat. Daar heeft hij geen tijd voor om over te denken. Tenslotte vroeg hij me voor de bios, en toen mijn eerste smoesje niet opging, zei ik ja, maar ik had er niets mee op. Hij vroeg Job ook, maar die moest “naar de meid”. We rookten ondertussen goed van de Duitse tabak, die Anthonie’s vrouw zelf had geteeld. Er werd vanavond nogal gevlogen.
[De Postenführer heet waarschijnlijk Karl Anthonie Erler].

10-3-1945. Z. Er zijn meer dan 600 kinderen met de boot uit Amsterdam gekomen. Koos Speenhof stierf 3 Maart. Over de Rijn. Grote aanvoer van wapenen. Vliegerij.
Een Duitser die om een accu was geweest Maandag, kwam nu extra aan te zeggen, dat alle boeren terug mogen komen. De Kommandant had hem hierheen gestuurd. Dat geeft heel wat verandering.

11-3-1945. Z. Nel kwam vannacht niet thuis, omdat ze alleen had gemoeten, daar er plotseling alarm was in verband met voorbereiding van luchtlandingen. Maar afwachten waar ze zullen plaats vinden. Op Texel heb je weinig kans, ik reken er tenminste niet op. Er wordt opgetrokken naar Stettin. De Pf vertoonde onrust, vooral toen er veel werd gevlogen, en ging op tijd weg, voor de alarmtoestand.

12-3-1945. M. Een gedenkwaardige dag min of meer. De lijsters overtroffen elkaar in toon. Vandaag zou Büchner praten, maar de Pf ging voor alle veiligheid al eens zijn licht opsteken, en zo hoorde hij van Hoch dat moeder’s verzoek “restlos afgebehnt” was, wat niemand anders dan Kees v. Herman kan hebben bewerkt, want die was al direct met bezwaren aangekomen, al zou hij dan alle hulp verlenen, naar hij zei. In ieder geval was Hoch dus nu andersom. De Pf ging weg en liep tegen Parlevliet de boerenleider op, die na zijn verhaal opmerkte, dat dit een beslissing was buiten hem om, wat als boerenleider verboden was. Dat was dus pech voor de vijand. Ton kwam Büchner bij Parlevliet, en al gauw samen naar Kees v. Herman, wat Nel net zag. Büchner gaf haar stiekem een duwtje. O jé. Door de scene was Kees v. Herman Nel behulpzaam met haar Ausweis, maar daarna keek hij zuur en vals naar haar. Het zat hem niet mee.
Tot zover, toen kwam de Pf ons dit vertellen, en ook dat Büchner nu was naar Breitner, de Orts- en Inselkommandant. ’s Avonds kwam hij weer met het bericht dat het “nicht geklappt” had, want er was zoveel tegen vader en ook tegen mij naar voren gebracht volgens Büchner, dat het den Pf “Eiskalt über den Rücken” was gegaan. Ik was razend benieuwd, maar het zou Nel wel worden verteld. De Pf vond dat Nel op het gemoed van Büchner moest werken, zo, dat hij de burgemeester (uit Assen) bewerkte, vóór Kees v. Herman de schrijverij van Breitner zou ontvangen, want die verdonkeremaande het vast en zeker. Dat moest zo gauw het kon, en voor de burgemeester Kees v. Herman ontmoette, en daarom vonden we het best dat Nel met de Pf naar Oosterend ging, waar Büchner vanavond half 12 aankwam. Zogenaamd zou Nel al voor achten zijn gekomen, terwijl de Pf al die tijd had dienst gedaan, in plaats van om 10 uur pas met Nel te vertrekken. Tenslotte heeft (moeder zei het) eerder Conio tegen den Pf gezegd dat de broer van het meisje dat bij hem werkte, streng anti was. Het wordt spannend.
De andere kant van deze dag begon met een fietstocht naar Job, daar Juffr. v/d Vliet gisteren v. middags door onze ram werd aangevaren, zodat haar voet verzwikte.
Naar den Burg om bloemen, maar dat ging niet op. Tango’s gekocht, en toen bij Huysman gezeten, waar eerst o. Klaas, toen Nan’s moeder en o. Jo binnenkwamen, en tenslotte Nan’s vader, die met Kees v. Herman was in gesprek geweest. En nu zei hij dat Nan op de lijst stond. Ik had het nooit verwacht, en begreep meteen dat hij er niet op een gewone manier was opgekomen, vooral omdat Kees v. Herman het heugelijke nieuws scheen te hebben overgebracht. De wereld draaide zich meteen een heel stuk om, en alles was veel zonniger. De alarmtoestand duurt nog voort, dus zie ik die boot liever vandaag dan morgen aankomen. Het wordt nog even spannend dus. Kieviten.

13-3-1945. D. Er komen terug 170 boeren, 54 voor de Stuifdijk, en 14 zieken. En nu begon ik zomaar te twijfelen, en bande tenslotte de meeste gedachten weg, om geen teleurstelling te boeken naderhand. Met [Nan] zijn moeder in de tuin, toen later Dia den Burg in was. We zaten al een poos weer binnen, toen we Dia zagen rennen. Eerst dachten we meteen dat ze goed nieuws had, maar toen banden we die idee weer meteen weg, want ik vond dat ze niets kon weten. En toch wist ze van Goedhart, de gewetenloze, die den burgemeester, den principelozen, opbelde, dat alle lijsten waren goedgekeurd, en ze morgen thuis waren.
Om 7 uur al uit Harlingen morgen. Nan zal toch op zoo’n smerige manier (want Goedhart heeft het wel beklonken) wel thuis willen komen? Ik kom eerst Vrijdag, om ook ten volle van het weerzien te kunnen genieten. En nu zeggen ze al glashard dat de rest ook thuis komt! Maar daar geloof ik niks van.
Zowat gelijk met Nel thuis, die eerst maar niks zei. Want ze had opgebeld naar ’t Postkantoor, maar die lui hadden vergeten Goënga op te bellen. De zaak liep goed. Wert van Cocksdorp was er ook bij met zijn grote hooischuur gisteravond, en die zou ook nog wel een hartig woordje spreken. Büchner zei dat hij na de eerste 3 woorden al wist wat voor een schooier Keijzer [Keijser] was (wij hadden nooit iets te veel van Keyzer gezegd!). Die vent was een bedrieger, in ieder geval sluw. Aldus vond hij het logisch dat hij voor Keyzer den burgemeester moest opvangen, die vanmiddag thuis kwam. Kees v. Herman is trouwens op reis mee, dus dat loopt prachtig. Het is gebleken nu dat het een persoonlijke kwestie was, wat geen reden behoeft te zijn om meteen maar politiek onbetrouwbaar te zijn, en op de zwarte lijst komen te staan. Verschillende (niet-NSB) bekenden van Büchner hebben evenwel vader streng anti genoemd, toen hij informeerde. Over mij heeft Büchner niets tegen Nel gezegd.
De Kommandant vindt als Büchner dat als er 170, dan ook 171 boeren kunnen thuis komen. Het lijkt wel een match tussen Raadhuis en Kommandatur.
’s Avonds werd er zwaar gevlogen. Als eerst morgen die boot maar aan is.

14-3-1945. W. Het werd een sprookjesdag, want de zon gloriede en het was bijna stil, zodat het een lijnrecht contrast vormde met de dag dat de eersten vertrokken. ’s Nachts was er een harde bom met natrillingen, terwijl gisteravond de lucht vol was van vliegtuigen. Om 10 uur kon de boot er al wezen, maar om 11 uur was ze nog niet aan. Ondertussen hoorden we dat in de Prins een razzia werd gehouden op alles wat zwart was, zodat we al weer zorgen maakten over de fietsen (waarop geen beslag meer mag worden gelegd, zodat we nu vrij kunnen rijden) en het varken.
Onder eten kwam Jan met het bericht dat de boot aan was in goede orde. Nan was er. Verder waren er Wim [Visser] en zijn broer Kees, Gerrit Barhorst, Nic Maas, maar geen Kees of Cor Bakker. Later kwam de wagen voorbij, met de reizigers er op.
De Pf kwam nog, met het gericht van hernieuwde tegenspraak, daar er meer tegenwerken, terwijl de burgemeester niet onwillig was, maar zich aan zijn akten moest houden. Nel ging vanmiddag nog een keer naar Büchner op advies van den Pf, die met recht de man achter de schermen is, en zo zijn troeven uitspeelt.
Ik ging op tijd naar Wim. We gaven elkaar geen hand, dat was de moeite niet waard. “We zien elkaar straks nog wel” had ik op 5 Dec. gezegd in de Kogerstraat. Nu was het dan eindelijk zo ver, wat we toen niet hadden gedacht. Hij was van de lijst geschrapt, al wisten ze zijn adres, en voor hem was een ander neergezet. Maar Wim ging stiekum naar Harlingen, en op de haven had hij geen last, want daar werd de goede lijst voorgelezen, zoals hij al had verwacht. Totaal zijn er wel 180 meegekomen, dus tientallen zwarten. Piet Dros mocht mee naar Texel, maar moet dan naar Alkmaar, wat hij wel niet zal doen. Het leeft in Drente van de vluchtelingen. Er waren uit Roermond mensen die via Duitsland, dagelijks doortrekkend, na 6 maanden in Vries aankwamen. Achter hun rug werden hun huizen leeggehaald, toen ze bevel kregen tot vluchten. Komen er toch nog meer op Texel? Haags bombardement verwekt opzien wegens het waanzinnige kapot gooien zonder doel. 45 kinderen die dakloos zijn, wachten in Alkmaar op vervoer naar Texel. Nel was weer bij Büchner en hoorde van hem dat de razzia op onderduikers was. Dat is lelijk, daar het werkelijk bevel was, en geen verraderij. Ook zwarte (koeien) werden ingepikt, daar de boer er een paar te veel had. Verder zei een vrouw tweemaal: Dat er in Duitsland geen steen op de andere blijft, en zou vanavond worden gepakt. Stom blijven de mensen. Wat ze in voorraad had, leek ook voor zwarte handel bestemd. Verder zijn 3 vrouwen en 2 mannen gesnapt, die een zwartehandeldienst per vlet op Den Helder onderhielden. Dergelijk ‘volk van de richel’ mag van mij op transport worden gesteld.
Verder gevlieg ’s avonds en gedreun, wat tot de avondgeluiden gaar horen. Berlijn heet Steenbergen, terwijl ze Oosterend Jerusalem noemen.

15-3-1945. D. Nel ging vandaag met den Pf naar vader, het was haar laatste Ausweis, zei Hoch, maar misschien hebben weer geen meer nodig. Zijn er nog meer lijsten in wording op het raadhuis? Wim kwam niet, wel kwam er mist.
Nel kwam erg laat, daar het laag water was. Vader heeft een verklaring geschreven en ondertekend om de beschuldigingen te ontzenuwen. Kees v. H. had namelijk gezegd dat vader 2 jaar geleden in het twistgesprek zou hebben gezegd “Ik zal later helpen om alle NSB ers en Duitsers dood te schieten”. Een vuile leugen. Verder, dat we nooit een knieval zullen doen, en geen gunst nodig hebben. Reken maar dat Keyzer zou gnuiven, als we met hangende pootjes bij hm kwamen om alstublieft zijn medewerking te krijgen. Verder heeft de burgemeester veel bezwaren door hetgeen zwart op wit staat.
Nel ging van de boot af weer naar Büchner. De kansen stijgen weer. Büchner is een man van ‘leben und leben lassen’, en merkte direct dat het een eerlijke zaak was. Hij stelt het zich tot een eer, als hij zoiets kan recht zetten, nog meer in het algemeen belang, dan in ons bijzonder belang. In 3 weken had vader 1 brief ontvangen.

16-3-1945. V. Daar stond hij [Nan] met Dia in de keuken zonder snor. Alles is nu weer goed. In Den Burg primula’s gehaald bij Vonk, en daarna gingen we bij elkaar zitten met de cigaar in ’t hoofd. Ze hadden een lange koude tocht gehad tot Harlingen. Nan zag dat een man werd doodgeschoten, koelweg, omdat hij weigerde te werken, terwijl hij later met het bordje om zijn nek op een brug werd gelegd, waarlangs veel verkeer was. Grote verhalen had Nan niet, en hij was vrij stug, en rustig. Ik kreeg zijn witte doorrokertje, en liet me nog een stukje wegbrengen. Alle leed is nu wel geleden, en al half vergeten, want het is zo gewoon alweer. Nan verzekerde een paar maal dat hij veel liever met de grote groep was thuisgekomen, maar een vrijstelling kan je niet laten lopen, hè. Over mijn oppakkerij werd niet gepraat.
De Pf wil morgen met Büchner op bezoek komen. Alleen de burgemeester nog tegen. Kees v. Herman zal wel dol en razend wezen dat we anti zijn, en toch de Wehrmacht aan onze kant hebben. Het beste teken dat het een eerlijke zaak is.

17-3-1945. Z. De burgemeester is weg, wil weg. Onderduiker bij Wassanaar gepakt.
Onder de middag kwam Büchner, met de Pf op bezoek. Het gesprek ging over koffie van gebrande erwten. Hij zou zijn best doen, en zei dat K. v. H. loog. Die zou nooit zijn medewerking verlenen, had hij gezegd. ’s Middags kwam Wim.
Wapenstilstandsverzoek van Duitsland in Stockholm afgewezen. Anne Schotanus in Duitsland gestorven. Nel ging ’s avonds met de heren paardrijden.

18-3-1945. Z. Tabak gesneden voor den Pf. ’s Middags met Wim naar mr. v/d Vlis, die de diekstalle nagaat, voor een boek over oud-Texel. Toen naar Nan, die thuis bleek. Veel verhalen, over de contactcommissie, die bestond uit Ben Mulder en andere elites. Nan heeft gezien dat een man werd doodgeschoten, en het bordje om zijn nek kreeg. Het was er een bende, vooral met de Sanitäter, die EHBO hadden gevolgd en nu maar allerhand moesten behandelen, zonder verstand en zonder hygiëne.
’s Avonds thuis zat de Pf die weg moet met zijn hele post. Het eind van de wereld voor hem. Tabak gesneden. Afweer en oefening.

19-3-1945. M. Brief van vader ontvangen. De sjalotten behandeld en gepoot. Het Zweedse Rode kruis bracht o.a. brood en boter wat de tantes in Westerlicht kregen. Naar men zegt, sterven in Amsterdam ± 150 mensen per dag. De ondergrondse verbiedt het dorsen.
Bij Remagen trokken de geallieerden over de Rijn. Pogingen worden verder gedaan tussen Nijmegen en Emmerick. De bombardementen gaan zonder onderbreking door. Landing in Japan ophanden? ’s Avonds laat kwamen Nel en de Pf met dresseerkar om de verschillende zaken te brengen.

20-3-1945. D. Al door maar vliegen met zon en wind. Sjalotten verder in de grond. Nan is gevorderd voor paal 9. Dat mag hem niet hinderen. Later nog wat gepraat met hemzelf. Hij werkt aan het strand.

21-3-1945. W. Naar de Dennen om kleine bomen. Nel 2 nachten in Oosterend, terwijl Büchner overal voor zal zorg dragen. 200 lui komen er weer uit Assen, dus alles loopt met een sisser af. De eerste paardebloem gezien. An Kikkert op bezoek met haar moeder. De onderduikers moeten zich evengoed gedekt houden. Aldoor is vliegerij hoorbaar, over de hele dag genomen. ’s Avonds zitten te lezen. Verder niets.

22-3-1945. D. Om 12 uur kwam Nel afgeladen thuis. De Pf totaal overspannen in het Revier gebracht. ’s Middags bommenwerpers, jagers en de nodige strepen in de lucht.
Naar de Dennen. Prinsekoog bekeken. Verder kwam van wijde plaatsen onhoorbaar dreunen, dat tot uiting kwam in deuren en ramen.

23-3-1945. V. ’s Middags naar de kapper, waar niets werd beleefd. Wat gepraat met den Rus, die daar voor een Feldwebel eieren van f 1.- per stuk haalde. Tuinzaad gekocht, en een stek van de clematis meegenomen.
Klaas en Jan v/d Sterre en meester Kleef door verraderij opgepakt. Men zegt dat een vrouw hen verraadde, en dan moet dat Frouw Dogger zijn, want die heeft ermee gedreigd indertijd.
Nel naar den Pf. Majoor Breitner en de burgemeester zijn er nu beide voor. Maar nu moet het nog over Amsterdam, waar de Sicherheitsdienst zit. Een gebed zonder eind.

24-3-1945. Z. Tot nu toe de hevigste vliegdag. Voor zevenen was het eerste geronk al hoorbaar. Het was mooi zonnig weer en om half 9 blikkerden al véél vliegtuigen in de lucht, die hun gewone route om de Zuid volgden. Dat ging een poos door. Toen om half 11 ongeveer kwamen er stromen terug in groepen van 30 tot 40, heel goed zichtbaar en laag, maar nu om de Noord. Het gaf weer zoo’n egaal geluid, alsof het een dak was, en tenslotte leek je het niet meer te horen, doordat het alles omvatte, en niet meer contrasteerde met stilte. Verder werd er practisch de hele dag gevlogen, en was het geronk haast ononderbroken in de lucht. Vooral van 5 tot 6 uur veel gevlieg met egaal geluid om de Zuid.
Jaap Dijksen ging voorbij, maar door zijn snor was hij absoluut niet te herkennen. ’s Avonds gelezen. Jan Maas met andere zwartehandelaars gesnapt. Goed zo. Hij verkocht zijn eieren voor 1 gulden.

25-3-1945. Z. Om 8 uur al gevlieg, terwijl later Loodsmansduin op 3 niet zo hoge 4-motorige bommenwerpers losbrandde met veel geknerp. Wat later 14 jagers van NO naar ZW tussen de wolken door, begeleid van wat afweer. Dan meteen een zwaar geknor in de lucht als van en duikvlucht. Maar er volgde niets.
Ik ging naar Wim om zijn verjaardag te vieren. Ik liep de Rozendijk op om bekende Georgiërs tegen te komen, en ving Job op, die met hoed en snor ook naar Wim trok. Daar de tuin bekeken, en later met zijn neven en andere lui in de kamer gekletst tot we goddank weer naar buiten konden. We rookten nog een shagje van Beka-rooktabak. Een fijne wandeling in het bos vergoedde het binnenzitten wel. Er werd natuurlijk het meest over Assen gepraat.
Op een holletje eten en toen naar huis, waar ik de avond lezend doorbracht.
De avond was stil zonder vliegtuigen, droomland, terwijl 1 enkele kikker kwaakte over het vlakke veld. De zware trillingen die nu en dan merkbaar zijn, moeten van torpedo’s afkomstig zijn. In Assen was het front hoorbaar, dus kunnen we hier het Zeeuwse front toch ook gehoord hebben, indertijd. Bruggehoofd bij de Wezer. Op meer plaatsen over de Rijn. Vandaag komen, behalve de staatsgevaarlijken, de anderen weer uit Assen. Alles wordt weer normaal.

26-3-1945. M. ’s Middags op de verjaardag van Job, waar alsmaar meer mensen kwamen tot het tjokvol was. De Aetherbode gelezen, een illegaal blad, dat 2 x per week verschijnt, al vanaf November, zonder dat ik het wist. Het was no 40, van 23 Maart, dus helemaal bij practisch. ’s Avonds speelde Rita op de guitaar, en haar aardige vlotte gebroekte nichtje en Guus zongen het hoofdgedeelte, terwijl de rest wat meemurmelden of zeiden dat ze het liedje nog nooit hadden gehoord. Om 11 uur vertrok de laatste ploeg sluipend in de maan langs de bosrand, terwijl Job begeleidde. Het was een geslaagde partij.

27-3-1945. D. De nacht was rumoerig. Gisteravond brandde de Pf een soldaat van de deur. Vanavond kwam hij te slapen, omdat niemand hem onderdak bood, en hij niet wenste te smeken, zodat hij Nel’s kamer kreeg.

28-3-1945. W. We ontvingen post van Nan, van 1 Maart. Dat is tegenwoordig haast gewoon.
Uit Assen zijn 230 man vertrokken, terwijl er nog ± 70 schijnen te blijven. De mensen stonden in de rij voor stroop van het Walenburgerhuis, dun, zwart en branderig. Onze eigen stroop is even goed van smaak, en maar iets dunner.
De postverbindingen zijn weer geweldig stroef. ’s Avonds kwam de Pf voor de laatste keer om morgen meteen te vertrekken.

29-3-1945. D. Hitler zei: de toestand is hopeloos en de schuld daarvan ligt bij de soldaten. Van Rundstet is afgezet. Wie hij was weet ik niet. Generaal doodgeschoten.
Nan kwam uit de lucht, en samen gingen we naar Job, die de kamer deed. Nan vertelde veel, geregeld aan mij, terwijl ik het al een keer minstens had gehoord, en in zijn brieven had gelezen. Terug gelopen, nam ik het woord en zette mijn grote avontuur uiteen, vooral dat ik expres (op het laatste nippertje) van de wagen viel, en dan verder aldoor had geacteerd, wat me best afging, omdat ik wel ziek was tenslotte. Dat ik de hele Kogerweg langs al probeerde te vallen, maar dat de weg zo plasserig was. Dat ik in Den Burg het plan even opgaf, en toen weer een scheut kreeg, en het feilloos, maar op het allerlaatste moment deed. En Nan had gedacht dat het wel opzet was geweest. Enfin, het resultaat was precies zoals het moest zijn.
’s Middags naar distr. Kantoor, en lang met Nan gepraat, die wat meer van het communisme wel weten, evenals ik trouwens wel.

30-3-1945. V. Naar Wim. Ondertussen had de boot alles op de buurt teruggebracht uit Assen, behalve W. van Engelen. Schakel was ook niet mee, al was er een vrijstelling. Nog ± 20 Texelaars blijven daar achter. Er kwam weer heel wat zwart mee. Cor Bakker kwam jarig thuis. Theus en Bertus waren ook terug. Nu is alle leed weer geleden, en lijkt het niet erg te zijn geweest. De geallieerden zijn 100 km over de Rijn.

31-3-1945. Z. Voor achten kwam een vrij laag vliegend toestel voor huis al. Wat later hoorde ik een aanzwellend geluid achter huis, en ging naar beneden. Toen zag ik, wat we vroeger al vaak ’s avonds al hadden gehoord, nl een onafgebroken stroom van vliegtuigen, hier wat dunner, daar wat dikker, maar 1 lange zwerm vormend. Het leek wel een hoorn van overvloed, want het ging eindeloos door uit het Westen naar het Oosten. Een dikke vloog apart en werd onder vuur genomen. Later nog een afleider, die terug vloog. Door elkaar vlogen ze niet dicht, zo ongeveer als meeuwen voorbij vliegen naar zee. Loodsmansduin braakte recht over huis hen met klappende en knerpende geluiden. Binnen een half uur was de stroom voorbij.
Ik verzorgde mijn bloementuin en praatte met Theus en Bertus. Theus heeft veel meegemaakt de laatste maand. Voortdurend opgejaagd, het meisje voor huis op wacht, bij de illegale drukkerij betrokken, enz. Er waren 20000 onderduikers in Leeuwarden, maar hij kreeg iedere week zijn zakgeld en bonnen. Vooraanstaande NSB ers en hoge Duitsers deden allemaal mee. Ieder stempeltje was aanwezig voor vervalsingen. Naar Cor, en gramophoonplaten gedraaid. Ze zwemmen in de tabak (50 kg) en nog 1500 cigaretten.
Neurenberg gevallen? Optrek bij Doetichem naar Winterswijk. Veel krijgsgevangenen. Jongste zoon van Rijk in Duitsland gestorven.

1-4-1945. Z. 1^e Paasdag met lelijk weer. Er wordt gepraat dat de Russen weggaan. Mijn Russisch onderofficiertje kwam zijn boek halen en zat er in te genieten als een kind. Met veel praats ging hij met mij en Wim naar Den Burg. Het is wat het type van Nan. Toen ik Wim naar zijn oordeel vroeg, zei hij dat ze alle Russen voor zijn part konden verzuipen, zodat ik maar zweeg. Bij Nan bleven we de hele middag en het communisme werd behandeld. Het werd een daverend gesprek en ik genoot er van. Nan voert het woord altijd, en ik ga er telkens tegenin als het nodig is. Op zoo’n manier moet je een objectief oordeel zien te krijgen. Deze manier van debatteren komt wel, omdat Nan beter kan denken en praten tegelijk, en dus en heel verhaal kan ontwikkelen. Ik kan dat slecht, omdat ik gebrek aan overzicht heb misschien, en me dus beperk tot losse kwesties, die ik in een keer kan overzien. Zodoende val ik dus aan op bepaalde punten. Job kwam tegen de avond en bleef, terwijl we Bertus als nachtgast krijgen voorlopig.

2-4-1945. M. Delft en Utrecht door Duitsers ontruimd. Van Dresden nog 75 km verwijderd. Overvleugeling van het Yselfront. Dubbele wacht op Texla. Evenwel geen alarm. Verder zouden de boten onder stoom liggen.
Het stormde vannacht geweldig, want het huis kraakte. Naarmate de dag draaide, brak de zon zich baan, en luwde de wind tot het tenslotte stil was. Zo konden we ’s middags bij Rita [Jonker] en Guus [Roskam] buiten zitten [bij het Mienthuis]. Het was daar een leuke intellectuele middag midden in de rommel.
Vannacht is het uur verzet, zodat het om 8 uur nog dag is. Wordt het nog eens spertijd vanaf 9 uur? Loodsmansduin en Zuidbatterij zouden inpakken en wegvaren. Stel je voor dat ze hier enkel Russische bezetting laten. Kon wel eens tegenvallen door ordeloosheid. Helemaal geen bezetting meer? Dat zou helemaal feest zijn. Maar een daverend slot van de oorlog is het niet, en de vrede komt dan echt op sokken.

3-4-1945. D. De ondergrondse verbiedt het dorsen glashard. Op zo’n manier raakt alle zaaigraan ook op, terwijl de klampen verrotten, en vernield worden door de ratten. Verder is de poststaking en graadje erger geworden. De lang al durende spoorwegstaking heeft maar hulp van het nijpend gebrek aan rollend materieel. Verder werd bevolen om nog niets te doen, maar je wel gereed te houden, tot het tournooi kan beginnen.
Er komen meer staatsgevaarlijken thuis, maar de onderduikers zijn niet veilig nog. Nel raakte wel naar de boot, en kon brieven posten, maar ze mocht niet naar vader. Gerucht dat de boot helemaal niet meer zal varen. De Zuidbatterij trekt geleidelijk weg. Brief van Cock [uit Den Haag]. De hele familie naar Drente, behalve zij en haar vader. Onze kist was redding in de nood voor hen.
Na eten om 7.45 ontbrandde een sperrvuur voor huis, en zag ik een laag toestel (4-motorig?) hierheen komen. Weinig haast, de wolken in, waar het sperrvuur aanhield. Een stip uit de wolken, een bom. Meteen viel het toestel haast loodrecht omlaag en barstte uit elkaar. De stip moet een parachutist zijn geweest, die door het toestel werd gegrepen. Nog 2 parachutisten zweefden Oostwaarts en kwamen nog wel op Texel terecht. Het toestel brandde nog een poosje door. Een imposant gezicht, als zoo’n kolos neervalt. Betuwe ontruimd.

4-4-1945. W. Het toestel is neergekomen in het Hoornder Nieuwland, wat ik al had gedacht. De parachutisten kwamen in zee bij de dijk, maar konden worden opgehaald. Drie anderen vielen te pletter.
Nan kwam op tijd thuis. Hij kon wel een zeeman wezen. Een kantoortype is hij lang niet in zijn gezicht. Het was stil weer. Van een aftocht is nog geen sprake. De lui uit Assen moeten zijn overgebracht naar Coevorden. Verder iets ergers: Cor heeft typhus, terwijl iedereen maar om hem heen vlindert op een meter afstand, wat toegestaan is. En Bertus slaapt bij ons. Ik kneep hem wel, hoewel ik later bedacht dat we allen tegen typhus zijn ingeënt.

5-4-1945. D. Vannacht hadden we vliegtuigen in de lucht, wat niet vreemd is. Maar het afweer werkte geducht, en zelfs zoeklichten zetten mijn kamer in licht.
Wenen omsingeld. Karlsruhe, Osnabrück, Hamelen gevallen. Nog 30 km van Berlijn. De fronten liggen nog 300 km uit elkaar. Hongarije is gezuiverd. Mulhousen en Bratislava gevallen. Nog 65 km naar Bremen. Dank zij Bertus, die bij Goënga luistert, krijgen we nu alle Engelse berichten. Er wordt langs een corridor uit het Zuiden naar Bremen opgetrokken. Bij Arnhem zijn verkenningstroepen over de Rijn getrokken. Brief van vader en de PF. Büchner wacht af. Alkmaar moet ook zijn toestemming geven. Molenvordering op handen. Er zijn 20 molens nodig. We zullen ze maar goed te woord staan, en de molen op dak laten staan.

6-4-1945. V. Vannacht door moeder een paar maal wakker, omdat die ver geschut bij Texla of ergens anders hoorde, en bang was dat ze schapen stalen. Als ik luisterde, hoorde ik telkens niets, en had er lak aan.
’s Morgens kwam de hele kerkgang van Jaap en Mar (12 1/2 jaar getrouwd) weer terug, al vroeg, want niemand mocht Den Burg in. Ze riepen dat de Moffen weg gingen, terwijl allen blijven moesten waar ze waren. Hoe ze dat konden weten, mocht Joost weten.
Wat later vertelde Nel Bakker dat de Russen in opstand waren en de Moffen overmeesterd hadden. Ze hadden die gevangen en er lagen er ook dood in de straten, terwijl overal Russische wachten stonden. Ik vond het te idioot om het te geloven, en Nel ook, zodat we heel wat lol maakten.
Kanonnen schoten af en toe flink, wat voor mij het beste bewijs was dat er werd geoefend. Als ze toch elkaar bevechten in de dorpen enz. dat gebruik je geweren, maar geen batterijen. Nu wachtten de Russen op luchtlandingen. Af en toe werd er zeer zwaar geschoten.
Om 8.45 plotseling kregen hier de vrouwen in hun hoofd dat op Texla de driekleur waaide, en ze renden naar Broere om te kijken. Tevoren stond de wacht er nog op. Evengoed liepen soldaten midden over het land voor huis in volle uitrusting. Als het ernst is, loop je dan toch langs tuinwallen o.i.d. Buurvrouw Broere begon hevig van “Pappie” te gillen (nu mochten we meteen weten dat hij thuis was) en daar barstte Broere met zijn basstem naar buiten, en riep dat hij het al lang had geweten, en het langs de hele kust zo was. Buurvrouw Bakker feliciteerde hem, waar dat goed voor was weet alleen een dom mens.
Maar toen begonnen de batterijen te schieten, zo hevig dat de lucht leek te scheuren, en horen en zien je verging. De granaten leken boven ons hoog te barsten zonder wolkjes, en ik vond het nog meer oefening, al schoot Den Helder, Ongeren en Loodsmansduin tegelijk.
Loodsmansduin en Ongeren zouden elkaar beschieten. Het barstte van geluid en er stoven vrouwen over de weg weer het huis in.
Wat later gingen Broere en Kees Bakker aan de loop ergens heen. Om half 10 trok de hele Kapberg een lang gezicht en dacht ik dat ze nu ook de waarheid proefden. Om 10 uur werd er geschoten (zwaar) achter Hogeberg, terwijl al vroeg achter Frans Witte brand was vanmorgen.
Dat moesten de barakken bij het Vliegveld zijn. En o. Jan en Jacob moesten zich straks bukken voor de kogels. Ik nam alles met een korreltje zout, en geloofde niets. Freek Kossen kwam te schuilen voor nieuwe knalgeluiden, en wist nog helemaal niks. Het afweer daverde door over huis, maar dat joeg mijn ongelovigheid niet weg. Toen kwam Wim Bakker en zei dat iedereen zich op Texla moest (?) melden, zodat het er zwart van de mensen zag. Toen geloofde ik het pas, want Theus en Bertus waren ook heen.
De Kommandatur is vannacht uitgemoord, terwijl Texla bezet is. Oudeschild moet nog tegenstand bieden. Dat uitmoorden beroerde me meer als sensatie dan als gruwel. Dit was om 11 uur dat ik het hoorde. Aanmelding stond aangeplakt. Ik twijfelde even over Nan, maar verwierp meteen het idee, want hij schreef uit Assen als een belofte, dat hij geen vrijwilliger ooit zou worden. Ik dacht er voor mezelf in ieder geval helemaal niet aan, temeer daar de stand van zaken erg vaag was. Maar evengoed haat ik vrijwilligheid. Ik vroeg me af, waarvoor je je dan moest melden, maar dat wisten de anderen evenmin als ik. Broere was meteen al heen, maar Wim Visser zag ik niet verschijnen. Het is anders nu de tijd om de Moffen te verzuipen enz.
Keihard afweer van Ongeren, gierend door de lucht langs ons heen, maar waarom? Achter Den Hoorn rookwolken van afweer. Zou Den Helder Texel beschieten? Het lijkt er veel op. Ik had meteen al afgevraagd, of we er voordeel bij hebben. Het lijkt me zeer de vraag, en de ellende kan nu wel pas beginnen. Tinus Veger gewond in het ziekenhuis. Cor Bakker is zwaar ziek, weet van de wereld niets af. Boris is lopend van Karlsruhe gekomen, en sinds Zondag bij Michiel Bakker ondergedoken. Die hadden lef. Nu is hij al op weg.
Jongens worden opgepakt omdat Duitsers in burger moeten lopen. Ook Russen in burger, en anderen alle zonder kenteken meer op hun uniform. Granaten barsten bij Texla, zodat Theus en Bertus terug kwamen. Het is er gevaarlijk, ik zag overal springende granaten.
Om 12 uur verwachten ze parachutisten, en als die niet komen, houden de Russen het niet, zeggen ze. Nu begint er wat klaarheid in de toestand te komen. Om 1 uur vannacht was het geschut een kwartier hevig. Dat was Prinsekoog (Waldfrieden). Na 11.30 regelmatig nog geschut achter Den Burg, en met tussenpozen is een schot hoorbaar. Is het zaak dat we de nodigste dingen inpakken? Om 0.30 schiet (zo schijnt het) Loodsmansduin voor Oudeschild. Is dat dan Russisch? Even later van het Horntje, geloof ik. Schieten ze op elkaar? Dat geeft brokken. Allerhand, geweerschoten, mitrailleurs, en afweer van de Watertoren, het geeft veel rumoer. Dan wat later kalmer zwaar vuur, achter Den Helder.
Het speelt zich alleen op Texel af, lijkt me dus. Twee auto’s met manschappen op de Hoornderweg. Vrijwilligers die Loodsmansduin moeten nemen? Het kan ze nog berouwen.
Tegen half 2 begint de grote boerderij van Bram Blom [aan het Kogereind] te branden. De hele buurt lag in de luwte van de tuinwal de brand te bekijken. Het was een mooi gezicht. Om 2 uur nam de brand af. Het zal daar een leegte geven. Geregeld hoor je knallen en klappen in Den Burg, die aan handgranaten worden toegeschreven. Dat zal brokken geven, want het gaat maar geregeld door in afwisselende mate.
Ook dichterbij hoor je geweerschoten, maar je krijgt nooit iets te zien. Zuidbatterij en Mok moeten wel Duits zijn, want daar waren vrijwel geen Russen. Om half 3 kwam Broere met een Rus in burger thuis, met geweren. Het scheen dat Duitsers op de Laanweg met een mitrailleur zitten, want ze werden beschoten. Om 3 uur Russengeroep op de Laanweg en om half 4 Russen bij Broere. Zij waren op de Laanweg met de mitrailleur.
Wat later eerste vliegtuigen in een nevellucht, maar daar bleef het bij. Het verbaast me dat er geen versterking komt. We wonen op het ogenblik helemaal in bevrijd gebied en het front (je) loopt ergens, maar ik weet niet waar. Job komt opdagen, want hier is meer actie en meer te zien. Net als hij bij Broere vandaan komt, begint Loodsmansduin te branden op Ongeren, met hels lawaai, en al gauw slaan de granaten in om Den Burg en Texla. Het granaatvuur houdt nu aan, zodat het giert langs ons heen, en een donderend lawaai de lucht vervuld. Er wordt goed gemikt, want er dwaalt geen granaat af. We houden ons schuil in de stal en kijken telkens buiten naar Den Burg, die al gauw schuil gaat onder rook. Dan rennen we weer naar binnen, als het gillen wat te dicht langs komt. Net zie ik bij Nan [Schoonoordweg] een granaat inslaan. Je berust meteen, want de stroom is niet te stuiten. Je denkt koel en zakelijk, en, al zal het je wel aangrijpen, ik voel me kalm en vind het meer opwindend dan gruwelijk. Je leeft meteen boven aan de oppervlakte, want de opeenvolging van feiten is te vlug, om ergens dieper op in te gaan, en het op je te laten inwerken. Je neemt steeds waar, en reageert weinig. Daar kan je niet mee staan ook, want je zou het volgende missen. In 1 dag beleef je voor weken. Het vuren lijkt heel lang, maar zal geen 10 minuten hebben geduurd.
Rook in de Kogerstraat trekt weer weg, en 2 branden blijven over, een wel ± Weverstraat. De rust keer weer. Den Burg moet gaar wezen, zou ik denken, maar de Kogerstraat ligt rustig, en daar vielen er toch ook wel. Job zou zich nooit melden en Nan ook niet, maar Wim? Die leek het met de zenuwen te kwaad te hebben volgens Job. Zoo’n grote mond is nu een lastig geval.
Na de beschieting is in Den Burg veel schieten hoorbaar van mitrailleurs en geweren. Het deugt er nog lang niet. De NSB wordt wellicht uit huis geschoten.
Schelf van Jaap Rijk in de brand. Net voor de beschieting wapperde op Bloemwijk de vlag, maar hij was meteen verdwenen toen het begon. Het was geen vrolijk gezicht, en spotte met de werkelijkheid. Suf volk, dat niet langer dan hun neus kijkt.
Tegen zessen komt vanuit Eierland een rij soldaten achter huis het land zuiveren. Twee voor huis langs als uiteinde. We zitten nu dus in gezuiverd bevrijd gebied.
Ondertussen zijn steeds mitrailleurs hoorbaar en langzaan aan anti tankgeschut met doffe klappen. Dat kanon zit meer bij de Laanweg en trekt meer op naar ons. Job kan niet weg, want het geschut (nieuwe zuivering blijkbaar) komt steeds dichterbij. Om 7.45 gaan 2 schelven van Buitenheim in brand. Het kanon komt dichterbij, bij Hermanshoeve misschien, terwijl van een andere kant ook kanongeschiet optrekt.
Een kanon zie ik van Texla schieten langs Hermanshoeve, waarheen? Mitrailleurs worden heviger, en achter huis vliegt een schelf in brand. Een poos vliegen de rode ballen voor en achter Goënga langs naar Halsema enz, tot ze blijkbaar bij Buitenheim om de bocht in onze richting gaan schieten. Het wordt nu voor ons gevaarlijk, want de granaten zie ik voor huis in de lucht barsten. We hadden alles al ingepakt, ik mijn boeken, brieven en dagboeken, zodat we bepakt naar de zaadkamer vluchten. De kluiten vliegen langs het keukenraam, en granaten ploffen daar in het land. We zitten midden in het vuur. Bang ben ik niet, je moet het nemen zoals het komt.
Het merendeel valt weer achter huis. Hazen kruipen schuw over ’t land. Er wordt tegen elkaar gevochten, want de andere groep trekt vanuit de Dennen, zodat we in de vuurlinie zitten. Er valt niets van te begrijpen. Ik zie een granaat barsten bij de muur van Zandvrucht. Die ging net voor huis langs. Dan is het voorbij.
Het is donker ook, en daarom hebben we veel geluk. Kanon moet nu bij Hermanshoeve staan.
Om 8.55 terug in de kamer. Dan nog 2 granaten voor huis bij Oeperen, waarna het voorgoed stil is, en de dag is geëindigd. Half 10 wat angstig het licht op. Prachtig branden de verschillende klampen tegen de avondhemel. We gaan gekleed te bed.
Te vroege greep omdat Klumpert en Westerslag weg moet. Wanneer parachutisten?

7-4-1945. Z. Ik sliep vrij goed, met portefeuille en notitieboek onder de hand. Hoogstens 3 maal hoorden we een schot. Verder begonnen katten allerliefst te jammeren, en de humor bleef me bij. Ik kan trouwens altijd bijna nog grappen maken, zolang ik niet helemaal overspannen ben. Erg lekker slapen deed ik niet, en af en toe lag ik op de dolk van Job, zodat die verankerd lag. Job vertelde me in het nachtelijk duister, dat ze vanmorgen het puntje en Loodsmansduin zullen bombarderen, en dan een stormloop de zaak moet innemen. De zender kon gistermiddag 5 uur klaar, want die was eerst kapot. Maar al waren we vol verwachting, bommenwerpers kwamen er niet, zelfs niet eens wat gebrom was te horen. We waren benieuwd naar deze dag. Het is ook aardig, want het speelt zich voor je af, en je hebt maar toe te kijken. Als het tenslotte toch moet gebeuren.
Na achten klonk pas het eerste kanonschot. Job ging weg en buurvrouw Broere liep met een lang gezicht. Broere met zijn voorbarigheid, terwijl nu de beslissing nog voor de boeg staat. Tegen negenen kwam Jan van Goënga met het zeer ontnuchterende bericht dat de greep was mislukt, en in Den Burg alles weer gewoon Duits was.
Er waren hulpdiensten geland (we dachten dat ze maar weinig konden missen) en die namen Den Burg direct na de beschieting. Nu snapte ik dat we gisteravond Duitsers aan de Oostkant hadden, terwijl de Russen aan de Westkant uit de Dennen naar Walenburg trokken. Nel had wel gezien dat ze tegen elkaar vochten, en had ook hulpgeschreeuw gehoord, waar we snapten niet dat de Duitsers een aanval deden. De Russen hebben zich nu in Eierland teruggetrokken. Den Burg is hopeloos kapot, en iedereen moet puin ruimen om de straten begaanbaar te maken. Er zijn veel doden. Ik kan niet heen. Het huis moet trouwens ook niet alleen blijven. Verschillende doden zijn al bekend, zoals Wiep de Ruyter en bakker Mooyen, van Swinderen, zuster van Jan Bruin (Plaatje), juffr. Bakker, Dick en Trijnie Moerbeek, Han gewond.
Wat later kwam Broere thuis. Die zit nu in de knijp, evenals vele anderen. Zo zeker de toestand gisteren, zo angstig nu. Veel vliegtuigen trokken achterlangs, en ik zag lichtbollen van de Russen in de lucht gaan, om contact te zoeken. Maar dat gaf niets.
Over twaalven kwam Jan thuis. Den Burg is er heel erg aan toe, meest Wilhelminalaan, Weverstraat, Nieuwstraat, Parkstraat, Warmoesstraat. Dus hebben ze wel degelijk op de kerk gemikt m.i. Allerlei rotnieuws, wat te verwachten was, bracht hij mee: Gebroeders Pen doodgeschoten. Henk Boon en Piet Vlaming vast. Fam. Kant en fam. van Deursen (5 man samen) dood, Annie Bruin (van Oudeschild), 4 van timmerman Koorn, zuster van P. Kasteleins e.a. Vier a 5 branden in Den Burg. De NSB was geheel intact in Den Burg, iets waar ik niet bij kan. Waar waren nu die grootsmoelen als v/d Ban enz? V/d Ban zou Kees van Herman doodschieten, heeft hij toch zelf bij Hermes breeduit verkondigd?
Dia zei in de loop tegen Jan, dat bij Nan ook alles goed was.
Het probleem raakte op de achtergrond door mijn verontwaardiging en de nieuwe gebeurtenissen. Ik zag om half 2 dat met kanonnen de Waal werd bestookt. Om half 1 had ik huiszoeking naar Russen, kort en krachtig door een paar moedige Duitsers, die overal zo ingingen. Een uitgebrande schuur ontdekte ik in Walenburg. Later door Den Helder (of vanaf schepen) wordt De Waal en Eierland flink onder vuur genomen. De Russen zijn dus nog niet ver weg. Ongeren moet Duits zijn, want die schiet aldoor naar ’t Noorden. Het schijnt dat veel burgers met de Russen meetrekken. Dat is de veiligste weg, als je niet goed kan onderduiken.
Ik ging konijnenvoer zoeken, en sprak Wim bij Veger. Ik zei niets van Nan.
Terugkomende zag ik brand in de Waal en ergens achter Ongeren. De rest van de dag bleef ik thuis en nam alles waar. Een troep Duitsers trekt van het Gerritsland langs de kant, terwijl een patrouille voor huis langs rijdt. Af en toe wordt er in de Dennen geschoten. Maar erg is het niet. Alle Russen zijn toch weggetrokken.
Bij de Waal begint het heviger te worden. Op een moment ontdek ik een streepje rook uit het midden van de torenspits. Die gaat branden. Ondertussen ontstaan er nieuwe brandhaarden, ook rechts van de Waal, zodat alles een aspect van gevechtsterrein krijgt. Vooral wanneer na perioden van stilte weer harde klappen weergalmen en geweren en mitrailleurs weer tekeer gaan. Trekken de Russen rond naar Oudeschild? De branden en geluiden duiden er wel op. Veel verder dan de Waal zijn ze beslist niet, want de branden blijven heel dichtbij.
Meer dan 50 militairen trekken voorbij naar de Dennen, die dus nu wel volledig zullen worden gezuiverd. Het eten komt achteraan op de bakfiets. Het lijkt geen oorlog, want we zijn zo aan dit soort oefeningen gewend. Alles is trouwens zo gewoon.
Dat het brandt, trekt je aandacht, je denkt aan de ellende. Maar dan zeg je: De mensen hadden tijd om weg te trekken. Dan is de zaak gezond, en je trekt het je niet verder aan. Het leven is nu nummer 1, en de rest telt weinig meer mee. Tegen zessen neemt Loodsmansduin de Waal weer flink onderhanden, zodat het er dampt en rookt, en een hel gelijk is. Het davert maar door de lucht. Er komt weer meer brand, er wordt erg veel verwoest.
Op Texla liggen ze allen boven op de bunkers te kijken. Het gevaar is maar heel plaatselijk. De Noordbatterij moet Duits wezen, want de patrouille hier, kwam daar vandaan. Na eten gaat de kerk helemaal in brand, nadat de spits een tijdlang een zwarte uitgedoofde stomp was. Het schijnt dat Ora et Labora is verbrand. Tegen 9 uur nog weer Loodsmansduin en de Mok op de Waal. Een helle brand laait op rechts van de Waal. Zo te zien zitten nu links de Duitsers en rechts de Russen, want het lichtspoor vliegt dwars heen en weer.
Bertus kwam vanavond weer slapen. Hij had alle lijken gezien en helpen bergen. Totaal 29 personen. Ook de Grenzschutz van Oudeschild moet dood zijn. Volgens Bertus moeten jongens ook zijn gedwongen met geweer om te vechten. Het was een lichtpuntje dat me bezig hield. Maar het bleek later toch niet waar te wezen, en ik probeer mezelf geen onware dingen voor te praten. Ik moet en wil meteen de toestand aanvaarden, zoals hij werkelijk is. En dat gaat beter dan ik ooit had gedacht.

8-4-1945. Z. De nacht was stil zonder storing. Ik sliep weer zonder kleren, met mijn portefeuille onder mijn hemd. Den Burg is zo afgezet dat niemand in of uit mag. Vannacht moet de Waal hevig hebben gebrand. Om 8 uur begint het schieten weer, nu achter in Eierland. Dus moeten de Russen zijn weggetrokken naar de Noordbatterij. Bij geschut horen vlammen en rook, en het brandde dan ook al weer. Damp van geschut hangt boven de duinen. Later wordt alles rustig. Tegen elven begint er een strijd zowat links van de Koog, dus weer vrij dichtbij. Het front is dus nogal gerekt.
Gevangenen als Henk Boon, Piet Vlaming en Frans Slechweih moesten het postkantoor opruimen, nadat ze eerst nogal erg gedreigd werden met de dood. Pettemer e.a. schijnen te zijn ontsnapt, waarvoor nu anderen met hun leven borg staan.
Later op de morgen keerde de rust weer bij de Koog, en is het krijgsrumoer beperkt tot gedreun in de richting van Cocksdorp. Om 1 uur barst de hel van Loodsmansduin en Den Helder los op Cocksdorp en Noordbatterij, enz. voorzover ik kan waarnemen. Het duurt niet lang, maar wat een tumult geeft het. De lucht is barstensvol geluid, alsof zware wagens voorbijsnorren. Na de middag begint de Bleekersvallei te branden. Het ziet er niet hevig uit.
Veel militairen lopen nu achter elkaar van Texla naar de Dennen. Dat kunnen aflossingstroepen zijn. Verder zullen daar dus wel gevechten plaats hebben misschien.
Onder de bedrijven door verspreiden heel wat bollenvelden hun gele pracht. Overal duiken ze op. Alle buren klonteren vandaag langs de weg en er wordt veel bepraat. Algemeen idee is dat de Russen het nog wel een week kunnen uithouden, al is Den Burg vol Duitsers. Het gaat nu om het leven te rekken tot de vrede of tot er Thommys hier de zaak bezetten.
Auto’s (rode kruis), motoren en ander gerei trekt naar de Prinsekoog. Wordt dat bezet?
Om 5.15 begint geschut van de Koog te schieten op het terrein West van de Pelikaan. Pluimen rook stijgen van de ingeslagen granaten omhoog. Wat later schijnen de rollen omgekeerd, en we weten er weinig zekers van te zeggen. Je hebt zo weinig overzicht. Rook stijgt later p wee, terwijl de mitrailleurs ratelen bij en in de Dennen, zodat de geluiden menigvuldig worden door de vele echo’s. Alles is verder zo rustig als in een zaal waar een drama wordt opgevoerd. Alleen leef je anders mee dan daar, en blijf je ook onbewogen. Je ziet niet, wat je weer dat gebeurt, nl. mensenjacht. En daarom dringt het niet door, al wil je, of liever al wil ik. Ik haal mijn schouders op en zeg dat het niet anders is. Fatalist ben ik nu, en dat worden vele, als het ongeluk nadert. Dat is berusting in onafwendbare dingen.
Lichtkogels stijgen op, dan begint Loodsmansduin zijn staart te roeren. Tegen half 8 vindt een
flinke beschieting van Loodsmansduin plaats over huis naar de Koog, zodat het nu het lawaai der barstende granaten ook nog horen ter verhoging van het tumult. Dan is het weer heel stil. Wat later weer een riedel. Weer stil. Dan Den Helder die salvo’s van 3 tegelijk laat overgieren. Dan valt Loodsmansduin weer in en samen bewerken ze Cocksdorp. De lucht is zwanger van geluid. Eerst de kanonnen, dan de afstoot in de lucht, die het ergste klapt, en dan die rollende autobussen tot in de verte de granaat barst, waar een poosje tevoren de rook al tegen de horizon opsprong.
Om 8 uur komt Bertus met het laatste nieuws. Achter Texla vond Jan Bakker 7 a 8 Duitsers die werkelijk als ratten waren afgemaakt. Een was er van onder tot boven opengesneden, met de bajonet, denk ik, terwijl bij een ander de geslachtsdelen waren afgesneden. Verder waren ze verminkt. Het ligt wel voor de hand dat die soldaten niet eerst zijn gedood, want die Russen zullen hun driften wel niet op lijken kunnen koelen. Verder hoor je van afgesneden oren en neuzen en uitgestoken ogen. Dat wat je nooit wilde geloven, moet je nu geloven, want het gebeurt naast je. Het overweldigt me, maar niet zo als ik verwacht had. Dit zijn oorlogsgruwelen in de ergste graad.
Ook zijn Duitsers de nek afgesneden. Dat lijkt al weer lang niet zo erg. Die Russen zijn dus erger dan wilde dieren. Verdierlijkte mensen zijn veel erger dan dieren, want ze hebben verstand. In Den Burg zijn 2 Russen aan een boom opgehangen, een zelfs in badpak. Verder zijn op het Schildereind van 4 Russen de hals afgesneden. Ik weet nu dat de oorlog zelfs hier zijn hoogtepunt vindt in gruwelen en wreedheid, en wij het ergste meemaken, wat de oorlog kan bieden, nl. het doodmartelen van mensen door mensen. Erger dan doodmartelen bestaat er m.i. niet. Doodhongeren is hoogstens even erg. Wat een verschrikking. En toch weer is het geaccepteerd als een ander feit.
Dr. Hellema moet zijn opgepakt omdat hij Russen had verbonden. In de Koog staan de Russen nog op wacht, dus kan het nog een poosje duren. Den Burg is nu weer vrij. De geallieerden zijn nu tot Nieuweschans gekomen. Optrek naar Utrecht en Hilversum.
’s Avonds brand in de Koog en Eierland. Duitsers praten van een harde dobber. Staan er 500 tegenover 1900 Russen?

9-4-1945. M. Prachtweer. Vannacht moest Jan nog om Jan Maas voor een schaap. Het was rustig op de weg. Voor twaalven al schoot een kanon regelmatig. Het klonk als Vrijdagavond. Die doffe klappen weet ik nog precies voor de geest te halen. Een paar maal joelde het door de lucht van Loodsmansduin. Ik sliep evengoed. Om 3 uur ging het schieten blijkbaar nog helemaal door. De morgen begon niet erg rustig, maar later was het wat beter.
Die Russen moeten wel veel munitie hebben. Om 10.30 is Ongeren weer helemaal intact en gaat de Nederlanden beschieten. Je zou haast denken dat ze uit de Koog zijn weggetrokken. Tegen elven is het een hel, want Ongeren en Loodsmansduin en Den Helder bestoken nu de Koog en de Nederlanden. De granaten gaan zowat over huis, als zware autobussen met kapotte knalpotten. Van Loodsmansduin weerklinken 1000 echo’s van elke boerderij en elke bosrand. Later houdt het op, en begint geschiet links van de Koog boven de duinen in de kucht, wat ze ook bij de Waal deden. De granaten barsten nu boven de bunkers zodat de scherven in alle hoeken en gaten kunnen vliegen. Ongeren blijft nu constant doorschieten, al is het niet hevig. Om 1 uur weer Den Helder en Loodsmansduin, zodat brand in Eierland en ’t Noorden ontstaat. Daarvoor werd ook in ’t Noorden flink geschoten, wat ik niet meer had gedacht. Het front is nog niet ingekrompen.
Vrijdagmiddag was het Krijntje’s huis, dat helemaal rechts brandde. Aan de Waal zouden maar 3 doden zijn. Om 3 uur een nieuwe, helle brand achter in Eierland.
Zaterdagmorgen kwamen 12 gewapende Texelaars Den Burg in, en wisten van niets. Gebr. Pen, 2 van Keyzer, Ruimers, erbij. Meteen door de Fahrbereidschaft gesnapt en naar de Süd-batterie. Piet en Jaap moeten in de Koog zijn gesnapt met geweren. Van de aanwezige 400 Duitsers zullen er al 300 dood zijn. Totaal 800?
Om 3.30 nog een brand ten O. van Oost Eierland, terwijl een flinke duinbrand zich rechts van de Koog ontwikkelt. De rook komt vlak langs huis naar ’t Zand. Het schieten is nu kalm. Later bewerkt Loodsmansduin steeds regelmatig de duinen van de Koog, door er boven te schieten. Granaat dwaalt af. Ik zie hem bij Vredelust vallen. De mitrailleurs schieten maar door. Tenslotte hoor je die niet meer, want ze zijn tot de gewone daggeluiden geworden. Later wordt het stiller. Ik snoei in de tuin. Het is nu kalm, en boven zit ik een poos de geevacueerde goederen te bekijken.
Dan komt Piet Eelman en nog 12 man om onderdak, want ze zijn uit de Pelikaan gevlucht. Hun bedden liggen op zolder, zodat de donkere kamer zo slaapkamer is. Er kwam steeds meer versterking, zodat ook een gordel om de Koog gevaarlijk werd. De ziekenauto reed maar af en aan naar Californië, wat lazareth is. Mitrailleurgevechten niet ver van de Pelikaan. De kogels gierden maar over, toen ze naar ons toegingen. De Russen zitten in de bunkers, zodat de Duitsers veel verliezen hebben. Er moeten 1500 Duitsers zijn.
De duinbrand blijft de hele middag aanhouden. Na zessen trekt de rook meer over Den Burg, precies naar het Zand, volgens de kaart. Onder eten is het rustig. Dan braakt Loodsmansduin zijn gal weer uit met zijn 4 stukken. Mitrailleurs lijken van Texla te schieten, Janie enz. zagen dat een Rus werd opgebracht, hollend voor de fietsen uit. Het gaat heel erg toe.
Gebr. Pen zouden wapens inleveren, en zijn toen doodgeschoten. Jullens ook. Kelder dook onder, want hij schreef de proclamatie uit, die werd ondertekend door de Russen. Piet en Jaap waren helemaal niet gepakt. Ongeren schiet regelmatig, waarna je telkens het geluid lang hoort wegrollen als een bal op de kegelbaan, tot de granaat barst. Loodsmansduin knapt telkens keihard, als de afzet in de lucht wordt gegeven.
Er is maar 1 Rus opgehangen, en die moet de Kommandant hebben vermoord. Ergens moet een Duitser met zijn meisje (in verwachting) zijn gevonden, beiden opengesneden. Het wreedste gebeurt op Texel. De hersenen kleven aan de bunkerwanden. Pen op Zuidbatterij met anderen vermoord. Piet Vlaming is vrij, maar nu begraver. ’s Avonds bijeenkomst van 15 gasten. Bar gezellig.
Bij het naar bed gaan 3 vuurverschijnsels aan de lucht. De felste was de duinbrand. Roerloos stil straalt het verschijnsel, terwijl de rookkolom verstard schijnt.

10-4-1945. D. De bloemen stonden op het glas en het had duchtig gevroren. De nachtvorst schijnt toch niets te hebben vernield, al was alles witbevroren. De nacht was rustig. Voor huis vlogen vliegtuigen, waarop met mitrailleurs werd geschoten. Later nog een keer. Loodsmansduin houdt zich opvallend stil. Je went al gauw aan zijn tumult. Er moeten nu weer 1300 Russen zijn geweest. Gerucht dat de voorsteden van Amsterdam zijn bereikt. In de Koog nog niets op handen. Russen moeten allen in burger zijn.
In Friesland wordt naar de Afsluitdijk opgetrokken. Al gauw zullen we van de rest zijn afgesneden. En dat met ons frontje. We doen wel mee in de oorlog. Tegen twaalven weer mitrailleurs en vliegtuigen te horen. Janie e.a. vernamen dat de Pelikaan, Brinkzicht en andere Koger huizen door Duitsers zijn ingenomen. Dus heeft de Koog geen beschieting van Loodsmansduin meer te duchten. Veel lijken moeten er in de Koog liggen. Er wordt nog niets opgeruimd. Vanmiddag moet een grote slag beginnen, om de bunkers te veroveren. Dat kan zwaar zijn. Tegen drieën gaat een grote vrachtwagen met kanon erachter en met bezetting naar de Dennen. Er is nog altijd stilte voor de storm. Vliegtuigen, 3 verkenners zeilen langs de hemel. De vrachtwagen komt weer terug, dus erg dichtbij zal het wel rustig blijven.
In de Pelikaan zaten de soldaten aan een feestmaal. Ze bakten pannekoeken. Dat is het ergste niet, al wordt de hele voorraad van Vermeulen opgegeten. Ze zijn helemaal niet optimistisch. Om 6 uur zal het spul beginnen, maar op versterking wordt door de soldaten met smart gewacht. Een paar handgranaten vond ik in een greppel. Zonder tanks krijgen ze de bunkers niet. Vanmorgen bommem of versterking uit zee? Ze gingen nogal te keer.
Kassa, Lil en Juul naar de Doopsgezinde Kerk, waar meer dan 40 kisten stonden. Wel een aangrijpend gezicht. Alles wordt in 1 graf gezet.
Er wordt veel gevorderd. Evengoed kom ik niet naar Den Burg. Stukken geschut gaan nu naar de Koog. Dat Zurich is bereikt, is weer eens een leugen. De reddingboot zou naar Engeland zijn gevaren.
Ongeveer 6.45 begint het Puntje met een knerpend geluid. Wat later breekt Ongeren los op Eierland. Net een hink-stap-sprong. Eerste een knal, dan gemorrel, weer een knal en dan het snorren tot de granaat springt. Er wordt veel met mortieren gewerkt. Bij Maas was ook zoo’n projectiel tegen de muur. Prinsenhage, Axel en Dordrecht zijn al verbrand..
Laat kwam Bertus. Volgens kapitein Banler van de Mok is op de Zuidbatterij niemand doodgeschoten. Dat lucht wel op. Vier streng-anti’s moeten verminkte Duitse lijken vandaar naar het kerkhof brengen. Verder zijn de geallieerden tot Zurich gekomen.

11-4-1945. W. Vandaag vindt de grote begrafenis plaats.
Cor [Bakker] zal bediend worden, al is het nog niet gevaarlijk. Hij zal er wel doorkomen, ook al ijlt hij nog aldoor. De morgen is rustig verstreken. Om 12 uur begint Ongeren in Eierland te poeieren. Optrek vindt plaats langs huis ‘Frans’, van 10 man naar de Koog, toen Piet op Jaap’s plaats was.
Duitse auto met hogeren stopt voor de deur. Ik schrik, maar blijf zitten. Piet en Bram meteen foetsi. Ze moeten eieren, maar krijgen niet. Ik ben staatsgevaarlijk, dus NSB kan me wel vals aanwijzen. Maar ik denk er niet veel aan. De Duitsers zijn bang, want er zijn veel Russische scherpschutters, zelfs op 500 m nog alle kopschoten.
Als de dag begint doen alle batterijen mee. Ben benieuwd, hoeveel lawaai dat zal geven. Er wordt gevorderd voor munitiesjouwen. Ik blijf thuis. Janie enz. van den Burg zonder nieuws.
’s Middags plotseling eerst Piet en toen Janie weg. Spoorloos. De Koog moet vrij zijn. Mevr. Wassing heen met haar Officier, maar Juul en Anton gaan niet. Groot gelijk. Anton beroerd en over de zenuwen, Juul later op een hoopje huilend op de stal.
De Russen worden overal meteen begraven, waar ze zowat zijn gesneuveld. Een paar bunkers moeten wel leeg zijn. Nu willen ze van alle kanten Vlijt met de batterijen bestoken. Vlieland doet dan ook mee. Weer erg benieuwd. Mensen trekken weg.
In de Waal, en blijkbaar ook in Den Burg, wordt door burgers geplunderd. Het is nog niet erg genoeg. Volgens Anton is er rust in Den Burg, terwijl er veel op straat was, ook door de begrafenis. De Gestapo is op Texel, dat geeft vervolgingen. Ik begin vanavond weer op te halen. Lili kreeg bericht dat Piet werd beschuldigd van verraderij en het dragen van geweer. Nu ondergedoken, hoewel het een leugen moet zijn volgens Bram [Geus] en anderen.
Bertus: Zurich, Appingedam, Deventer, weg Meppel- Groningen in geallieerde handen. Verder tot N. Schans. Gevechten in Bremen. Tussen Kassel en Leipzig. Van Berlijn nog 130 km. We zijn dus al afgesneden. Tenslotte dook Piet op, met beste cigaretten (van een Rus?). Trui kreeg het op haar zenuwen. Later ging hij weg om een leger te zoeken buiten huis.
Al met al een zware dag.

12-4-1945. D. Om 6.15 begon Loodsmansduin met regelmatige klappen op het Noorden en Eierland en de polderweg. Het duurde maar kort, of Padang stond in lichte laaie. Jammer dat het nevelig was, want het was een omvangrijke brand. Jagertjes in de lucht, waarop Helder en Texla schieten. Ze krijgen erg in de brand, en gaan op hun kant voorbij.
Na eten zet Ongeren een pooslang in. ’s Nachts was er heel veel gerij.
Met Cor gaat het helemaal niet goed. Om ± 8.15 werkt Loodsmansduin of de Mok. In de Koog is geweldig geroofd van de soldaten, vooral ondergoed en sokken, wat Trui en Bram in het begin zelf zagen. Zelfs zag Bram hoe iemand de schoenen haalde van een lijk. Dat is dus plundering en lijkenroof. Het verbaast je helemaal nier meer. Het is of je er al op wachtte.
Verder rustige morgen, en muziek van Juul en Lil in de stal. Dat stond me aan. Het is aandoenlijk als Juul zo kinderlijk eenvoudig zingt bij de banjo.
Om 12 uur kwam Job om inlichtingen. Nan en P. Vlaming en Vlas waren op de haven gezien. Verder wist Job niets. Misschien dat hij naar Dia is gespat, dacht Job, maar hij twijfelde erg. Noemde het een stomme zet, wat ik volkomen met hem eens was. Berkenbos moet ook nog zoek zijn. Janie kwam nog even. Zit veel bij t. Marie.
Ruimzicht, Lochris, ’s Hertogenbos ook verbrand in de gepasseerde dagen. Er moeten 10 tanks op Texel zijn. In de Koog scheen je goed te mogen halen, zodat Bram en Trui heengingen. Later kwam een soldaat informeren naar Eelman en we zeiden allen: Gisteren na het eten vertrokken en sindsdien niet teruggekeerd. We wisten natuurlijk niets, dacht hij. Hij bleef tot Bram en Trui kwamen, en ging veel later pas weg, na veel gepraat met Bram.
Ze hielden Brinkzicht in het oog en pakten toen op goed geluk Bram, om hem 2 uur te verhoren, met pistool, en hem te laten opdraaien voor Piet, als die zich niet meldde. Die was beschuldigd van verraderij en het lopen met geweer. Trui werd bij haar huis ondervraagd en vond dat ze nu maar meteen moest worden doodgeschoten ook. Dus nieuwe spanning, nu om Bram. Iedereen werd van de Koog weggestuurd. Brinkzicht is een grote chaos. Waar Russen zaten, was niet bekend. De Koog wordt en is flink vernield. Bij Jannie K. zaten gaten in het dak om te schieten. Bij Bram alles van zijn plaats, van boven naar beneden en omgekeerd. Overgordijnen buiten in de modder. Onbeschrijfelijk. Alles verkeerde op slag in een downstemming voor Bram. Piet zou er over nadenken. Als zijn vrouw kwam was Bram ook vrij. Feldgendarmerie gaat erover.
Later Loodsmansduin denderend op Vlijt, maar niet lang. ’s Avonds weinig aan de hand. Bij Kees achter gepraat. Samenzang in het duister, wat ik fijn vond. Bertus: Drente bijna schoon. Gevechten in Bremen met veel witte vlaggen. Brunswijk gevallen. Borneo te Bali aangekomen (reddingboot!). Deventer gevallen.
Vliegtuigen in de lucht bij het naar bed gaan en sproeiers van lichtfakkels in de verte in het Oosten. Keiharde klap toen auto met munitie barstte. Front is niet ver meer weg.
In Eierland brandde het nog. Mensen vluchten. Kees Kooiman kon in het Russengebied komen, dat was bij de Stuifdijk. Daar is het front dus erg gevaarlijk en scherp afgetekend. Hierna moet ieder zich melden. Wie niet, wordt als medeplichtig aan verraad neergeschoten.

13-4-1945. V. Vannacht om 5.15 alleen was ik wakker, omdat Loodsmansduin toen regelmatig schoot. Ik sliep weer binnen 5 minuten, al stonden de ramen open, en schoot het voor huis langs. Het is niet voor je bedoeld, en dus maakt je je niet druk in de nacht. De anderen hadden na twaalven een grote aanval met het zwaarste geschut waargenomen, die de hele nacht voortduurde. De morgen is stil geweest. Vannacht was het een mislukte aanval op Vlijt. De Russen schieten uit de bermen van de weg, uit gaten van het dak, en uit wat ruigte op vlak land. Ze graven zich in de grond in, en veel Duitsers zijn al gesneuveld, voordat een Rus was te zien. Gaan weer Russen naar de Koog? Pamfletten bij de Russen uitgegooid, daar gauw versterking komt (?). De Duitsers zijn erg moedeloos. Er zijn er blijkbaar al 300 begraven. P. Vlaming en Jan Schrama nog steeds doodgravers.
Om half 4 een paar keer vliegtuigen (bommen?) met mitrailleurs boven den Helder. De Koog is weer flink met Russen bevolkt. Telkens komen jagertjes boven Den Helder. In het NO is zwaar gedreun te horen. In Eierland is een flinke brand gaande (achter de Strooppot). Steeds Westenwind, steeds Noord tot Oost geweest, maar aldoor zon en warmte.
Vannacht moeten de Russen van Vlijt naar de Koog zijn gedreven, en nu weer terug naar Eierland. Tegen half 6 beginnen de batterijen op Vlijt, samen met aanvallend geschiet, zodat het rumoert over heel Texel. Verder zullen de Russen versterking krijgen van Vlieland, maar ik vind het vrij fantastisch.
Anton Broekman heeft op Texla een stuk van zijn been verloren. Moerbeek is nu ook overleden. ’s Middags aten we cement (aardappel-bonen-stamppot) en ’s avonds eierpannekoek. Meel hebben we weinig, zodat Nel en Anton meel maalden op de Kapberg. Cor is minder, al is er wel geen doodsgevaar. Moet het zo ver komen? Eens keert het geluk je de rug toe, en dat is nu. Maar moet het zo erg worden dat Cor ook doodgaat? Maar zo ga ik redeneren, omdat ik er bang voor ben. Dan lijkt alles veel meer waarde te hebben. Tussen Cor en ik bestond niet echte vriendschap als tussen Nan en mij, of met Job.

14-4-1945. Z. Een stille dag. In de vroegte Loodsmansduin, en later wat geschiet in de verte. In Ongeren dachten ze dat over 2 weken in heel Nederland het zaakje aan kant was. Nel raakte met Annie Eelman naar Ora et Labora, waar een telefooncentrale was, terwijl in Annie’s huis de staf met kapt. Bouber zat.
Het Noorden is vrij. Hier vanuit wordt bij Jachtlust Eierland binnengedrongen. Daar wordt gevochten. Over 2 dagen kan het zijn bekeken, terwijl nog infanterie verwacht wordt bovendien. Dat staat me niet aan. Verder moet van de Texelaars erg veel bekend zijn, want o.a. van de fam. Vermeulen wisten ze alles.
Melle Zegel en zijn vrouw (Rus verbonden en onderdak, had Duits kameraad de nek afgesneden) zijn wel gedood. Hun huis enz. is verkocht. Joh. Duinker is ook op de wagen weggevoerd naar de Zuidbatterij. In Eierland zijn de meeste boerderijen verbrand. De polder zal kaal zijn, want het waren grote gebouwen.
Buiten floot ik op de blokfluit, wat Michiel Bakker kon horen. Bertus: Dollard bereikt. Optrek naar Utrecht. Apeldoorn gevallen. Cor is nog steeds erg slecht.

15-4-1945. Z. Het is volgens de anderen vannacht hevig geweest, maar ik ben maar even wakker geweest. Overdag was het vrijwel stil, zeker om de Zondag. De morgen leverde helemaal niets op. ’s Middags kwamen Wim en later Job met Annie Buys die mijn boeken bracht. De Rus hoorde ’s avonds dat ze wegmoesten en vroeg haar om raad. Ze ging mee, omdat hij niet meer weg moest als hij eenmaal binnen was. Ik heb hem dus niet ten onrechte vertrouwd. Zal ik hem terugzien?
Hajo de Jong zat 2 dagen vast, omdat hij een verrekijker gebruikte. Ik heb de mijne steeds gecamoufleerd. Cocksdorp is nu ook vanaf Vlieland bestookt. Er liggen veel militairen al op het kerkhof. Het is een moordpartij. Maar nu moet het gauw zijn bekeken. Overzicht op de zaak heb je anders helemaal niet.
Jaap de Jong en jongens van Stark zijn gepakt. Liepen Vrijdags in de Koog met geweer. Ezels. En zo waren er zoveel. Verstand was zoek. In den Burg zijn nu al 40 doden. Het aantal stijgt nog wel. Aantal Russen is officieel nu wel 830 man.
Shag krijg ik van Bram, want ik heb niks. Allerhand papier heet vloei, het een nog beter dan het ander. We knippen maar. Daalder van de Koog is na 2 dagen weer los, want hij was neef Jaap [Eelman] niet. Of ze ook speuren.
Groningen is al 10 km gepasseerd, maar in de stad wordt nog gevochten. Leipzich is gevallen. Strijd in Bremen en voorsteden van Berlijn. Er gebeurt nu iets geweldigs, want Berlijn zal langzaam gewurgd worden. Maar m.i. gaat de oorlog dan evengoed voort. Optrek van Sneek naar Heerenveen. De komende val van Berlijn maakt indruk op me. Je wordt er stil van. Het is net als een oceaanstomer, die in de golven verzinkt. Duitsland gaat strijdend en eervol ten onder. Ze dwingen je tot respect hoe wreed de waarheid ook is. Voor die eervolle nederlaag wordt een millioenenoffer gegeven.
’s Avonds in de kamer gepraat en geweldig gezongen met zijn allen. Zang en uien drijven af. Ik vind het reuze. Lil zingt zo mooi, en dan haar moeder met een altstem meeneuriënd.
Van Ben’s huis niets gehoord. Volgens Dia Eelman martelden ze de Duitsers vreselijk. Ze lieten ze weer lopen, verwondden ze enz. Ze hadden de jammerkreten geregeld gehoord in de nacht. Vrouw Hogenbos en Neeltje Boon gestorven. Van Nan hoor ik geen woord. Het is me des te liever, want vandaag kreeg ik langzaam een kleine hoop dat hij toch leeft en bij Dia zit. Lui uit de buurt zijn nl. van de Russen ontsnapt, en weer thuis. Dat kon Nan ook gebeuren als hij nog leefde. Hoop geeft marteling, vooral nu Cor ook tussen leven en dood zweeft, terwijl zijn toestand wat luwt. Onbewust zoek ik naar nieuwe drama’s voor afleiding. Zolang het afweer daverde enz. leidde dat de gedachten af.

16-4-1945. M. Om half x zette Loodsmansduin in, en ging er kalm mee door. Slordig lawaai geeft het dan niet. De granaten ploffen ver weg. Het schijnt dat de Witte Hoek moet worden plat geschoten. Er is 25 man Feldgendarmerie op Texel gekomen. Het is mogelijk dat dit voor het leger zelf is, wat maar is te hopen. Er wordt anders al gepraat over een huiszoeking huis aan huis. Ondertussen gaat Loodsmansduin de hele morgen door, zij het met tussenpozen. Je hoort het zowat niet meer, hoewel het toch davert. Alleen als het begint, kijk je even waar de granaten vallen.
Nel beweert dat de Ruige dijk weer in Russische handen is, terwijl ze ook bij Korver van de eendenkooi zitten. Dus dan is het front flink aangehaald in onze richting.
Er liggen in Eierland veel koeien dood, die naar buiten waren gejaagd, en later door scherven enz. zijn getroffen. De Duitsers gaan 3 dik in de graven, de aanvoer is bar. Gisteren moesten achter de Ruige dijk lijken worden gehaald, maar het was alweer Russisch gebied, zodat ze er niet bij kwamen.
Janie en Bram [Geus] moesten zich melden, hetgeen gelukkig best afliep. Uit Bram’s huis konden ze nog wat meenemen. Foto’s van Klaas, en zijn spaarpotten zijn vernield. Ze moeten smoordronken zijn geweest. Anders kan het niet. Jaap Kooyman heeft zomaar alles achtergelaten. Nu heeft hij niet 1 bed meer.
’s Avonds hebben we buiten op de bank gezeten. Het is ongelofelijk mooi weer alle dagen. Dat is hard nodig in deze oorlogstoestand hier. Het weer is te mooi om in de put te raken. Als het schieten niet is te horen, is het zon, rust en vrede om je heen.
Bertus: Friesland en Groningen vrij. Afsluitdijk nog niet bereikt. Vannacht is een Russisch offensief begonnen. Niet op Texel, maar in Duitsland zeker. In Apeldoorn wordt nog gevochten, terwijl naar Amersfoort wordt opgetrokken. De Russen zitten hier vast in de Ruige Dijk. De vreemde graven van het kerkhof moeten naar de Hogeberg overgebracht. Te veel aanvoer. Over de hele dag rookte ik 2 shagjes. Gekregen. Snikheet weer, bijna te erg.
Ondertussen zijn we geheel afgesneden van Duitsland met een eigen frontje. We maken wel veel mee.

17-4-1945. D. Nieuw geschut wordt gebruikt, met rollende geluiden en rookpluimen. Het moet niet te hard gaan, en met het grote front wat harder. Dan worden we misschien nog door de Thommys bevrijd, als het dan nog geen vrede is. Want veraf is die niet meer. Voor eind Juni heb ik altijd gezegd. Naar de Dennen om konijnenvoer. Later is er steeds geschut, onder de middag zelfs vrij hevig, in de buurt van Padang en omgeving. De Russen zijn geweldig taai.
Leo Smit bij ons. Ze hadden in het Raadhuis gezeten en waren later gevlucht. Nu weer voor de dag, niet te veel in Den Burg. Hij had ook een geweer gehad. P. Dros en Karel Stoepker schijnen wel de kopstukken te zijn geweest. Het is nu soepel, omdat de NSB is gespaard gebleven. Die bemoeien zich er nu niet mee. Dat is achteraf dus een geluk geweest. Maar de grootbekken hadden ze nu toch moeten doodschieten. Waar blijven de met hun praatjes? Van der Ban zou Kees v. Herman toch? De doodschieterij is nog aldoor een vraagteken, vooral het geval van Jullens. De mensen kletsen ongelofelijk.
Om half 2 davert Loodsmansduin weer door de lucht.’s Middags wordt er veel geschoten, ten W van het Vliegveld zowat, terwijl af en toe Loodsmansduin door de lucht vlak over ons heen klatert. In het Oosten is ook zwaar dreunen waar te nemen. Dat heet het front te zijn, maar ik geloof het niet. De wind is nl. West. Jonker, Donker en Sjeffie krijgsgevangen. Die zijn dus vechtende gepakt o.i.d.
Tegen zessen is weer het gillende geluid van een vlammenwerper dichterbij hoorbaar, terwijl dan zware knallen nakomen. Die vlammenwerpers geven de ergste geluiden. Dat gehuil klinkt helemaal moordend. Het is een jankend gehuil. Met deze dingen kon het wel erg vlug gaan. Dat moet niet. Als maar rekken tot de bevrijding komt. De Russen winnen er hun leven mee.
Nel was naar Bargen. 10 Duitsers bij o. Klaas [Eelman], 15 bij o. Piet [Eelman], waarvan al 8 dood. De bunker bij Vruchtbaaroord gisteren genomen, Dat is dus niet ver nog. Ze omsingelen natuurlijk via Jachtlust. Büchner e.a. zijn niet dood. Hein Maas loog dus. Russenmeiden moeten het beroerd hebben gehad in de bunkers. Hoe, weet ik niet. 60 Russen zouden zich hebben overgegeven, en 10 met 2 vrouwen. Ik denk nooit dat een Rus zich overgeeft. Vlammenwerpers stonden bij o. Klaas.
’s Avonds bij Kees Bakker, toen weer dat jankgeluid te horen was, gevolgd door zware knallen, terwijl dichte zwarte rookpluimen omhoogproesten. Bij de zware knallen voelde je druk tegen je gezicht en je borst, terwijl je jasmouwen heen en weer gingen, alsof iemand er aan schudde. Het was erg opvallend. De staldeur ging te keer als een schichtig paard dat zich wil losrukken. Later hoorde ik van Bertus dat luchttorpedo’s nu werden gebruikt, hetgeen dus die druk verklaarde. Allerlei wapens doen verdorie op zoo’n nietig eilandje dienst.
Bertus vertelde van een Kaukasier met baard in burger, die ’s nachts om eten voor 3 kameraden komt. Vannacht bij Bakker geweest. Moeder ook bang, wil niet open doen. Als je helpt, en het komt uit, ziet het er lelijk uit, volgens de waarschuwingen in Den Burg. Ik hoop maar dat er niemand komt, want ik kan niet goed weigeren.
Cor is niet veel minder, maar het hart is erg zwak. Hij is nog aldoor ijlende.
Harlingen is vrij, en de Afsluitdijk bereikt. Den Oever vandaag gebombardeerd. Toch geloof ik niet, dat ze er over komen. Apeldoorn omsingeld, waar de Holl. SS vecht. De Jong en Stark schijnen weer vrij te zijn. Is dat even soepel. Van Nan hoor ik maar niets. Dia laat ook niets horen, dus weet niets.
Tot naar bed gaan wordt aldoor in Eierland geschoten. Brand in de buurt van de Slufter, die steeds fel aanhield. Er moeten al 21 boerderijen zijn verbrand, maar ik heb er hoogop de helft van opgemerkt. Seyss Inquart is uitgeweken. Naar Duitsland kan hij niet meer.

18-4-1945. W. Rust over de morgen. Alleen in de richting van Harlingen was zwaar gedreun hoorbaar, wat nu wel van het front kon wezen. Een soldaat kwam, waarna Janie met Bram zich ging te melden. Bram kwam alleen terug, eerst om half 3 Janie pas. Ze blijft glashard onder die verhoren. Ultimatum: morgen of Piet, of zij en haar kinderen in het conc. kamp. Ze is er niet heel erg bang voor. Laat ze maar komen, vond ze.
Aardbeien schoongemaakt met snikheet weer. Stralende zon en stilte.
Cor is nu stervende, want iedereen werd van het land thuisgeroepen. Het is me vreemd te moede. Ik ben wel met mijn gedachten bij hem, en hoop dat hij niet meer bij kennis komt voor hij sterft. Het wordt zo eenzaam om me heen. Was ik toch maar goed. Juul kan ik zo ook niet benaderen. Anders was het al heel intiem tussen ons geweest. De hele oorlog door heb ik geluk gehad. Nu het allerlaatste bedrijf zal me nog neerslaan.
Tulpenvelden achter huis schitterend roze en rood in bloei. Russen weer in de Koog.
’s Avonds Cor weer iets beter. Laatste opflikkering? Canadezen met boten over het Yselmeer? Van Utrecht tot Apeldoorn alles onder water? Maagdenburg gevallen. In Apeldoorn nog strijd. Geschoten wordt er niet ver van de Ruige Dijk. Brand in Eierland.
Cor is na de inzinking beter dan ervoor. Is dan de crisis gepasseerd?
Het laatste slot van de oorlog is geweldig. Met recht een daverend slot waarvoor heel Europa zich kromt. Heel wat anders dan de vorige oorlog.

19-4-1945. D. Zon, warmte en weinig wind. De nacht was lang niet rustig, maar ik werd een keer slechts wakker van het geschut. De morgen was vrij stil. Cor heeft een rustige nacht gehad. Gevaar evenwel nog lang niet geweken.
In het Oorlogschip zitten nog Russen. Om de mijnenvelden heen hebben ze verbinding met de Koog. Lilie en Kassa en Juul zagen voor de Koog een Rus lopen in het land, in uniform. Duitsers letten er niet op. De jankgeluiden waren af en toe weer in de lucht. Erg schril.
Konijnenvoer gezocht en met Bram tussen de populieren gepraat. Soms is hij haast te vriendelijk voor me. Later naar de Dennen met een kluit vrouwen om de zee van Amelanchier en de sleedoorn te bewonderen. Ze waren er verrukt over .
Op de Bakkenweg jaagden 4 Duitsers achter een Rus, die in het bos verdween. De dag was bar mooi. Bij de wagendeuren speelde o.a. Juul op haar banjo en dan gingen de ramen bij de buren dicht. Jup Polman vertelde: De Joden moesten hun groot massagraf graven. Toen de mitrailleur erop, en allen er in, gewond of dood, zodat het graf leefde en bewoog. Dan zand erover. Hij is er zelf bij geweest.
’s Avonds wat met Bram gepraat en gelopen. De meisjes trekken nog vrolijk na achten naar de Dennen. Na half 9 is er nog volop zon. Flink geschut met damp even rechts van de Koog. Koolzaadvelden gaan al in bloei. Je weet niet wat je ziet. Bertus: Apeldoorn vrij. Voorsteden van Amersfoort bereikt. Nog 30 m van Amsterdam. Wieringermeer onder water. Poort van Muiden moet zijn opengezet. De Engelsen en Russen elkaar op 50 km genaderd. Tsjecho-Slowakije vrijwel gezuiverd. Christiaanse zit met zijn hele aanhang in Alkmaar. Er blijft ook niet veel ruimte meer over.
Proclamatie van Hitler: Elke stad tot de laatste steen verdedigen. Het burgemeestersgezin van Leipzig maakte zich van kant. De geallieerden stromen over Duitsland, en verzwelgen straks de hele Heimat.

20-4-1945. V. Ver in Eierland wordt nu geschoten. De toestand wordt al met al veel rustiger, doordat het schieten verder weg trekt. Jochie, bij van der Werf om melk, hoorde dat daar gisteravond 3 Russen om eten kwamen. Die zitten dus achter het front. Russen hadden daar op elkaar geschoten, zodat er een was gedood. Duitsers gewaarschuwd. Burgers moesten hem maar begraven. Sommige Russen zijn net onder de oppervlakte begraven.
Het Warenhuis werd geplunderd door Duitsers, terwijl mevr. Wassing er woonde. Nu moet ze er uit, en sleept wagens voorraad mee. In de buurt van de Pelikaan zitten ook Russen. Hier in de buurt? Jaap en Miek zijn beide ondergedoken. Moe v. Oordt woont er alleen overdag. Duitsers haalden weg wat ze nodig hadden, toen ze te gast waren. Zij zelf naar de buren om brood. De eieren onder de kip vandaan verkopen, want de Duitsers pakken ze meteen.
Na de middag om konijnenvoer, langs Jan Maas. Om half 4 daalt een jagertje door de lucht. De meiden zijn nog steeds niet terug. Brand in het Noorden. Later de meiden terug met niet minder dan 120 eieren. We eten deze dagen bar lekker. Weinig brood.
Anton zei, dat in de Koog de Russen de overhand hadden. Daarom kneep Wassing met haar officier naar Den Burg. Levering van 1200 schapen naar de vaste wal. Wij vandaag nog niet. De boeren brengen ze veel te vlug. Wacht eerst eens af, Dan kan het altijd nog. Nel naar t. Tet, waar ze hoorde dat vader de eerste Zondag bij o. Teub [Hermes] was. In de Wieringermeer werd verteld dat de Amerikanen op Texel waren geland. De burgemeester en alle Duitse officieren waren aan de boom opgehangen. De Russen naar de Witte Hoek. De Duitsers zouden van Texel weer wegtrekken. Op Cocksdorp was maar een van de Grenzschutz dood. Büchner naar de vastewal overgeplaatst.
We borgen de weckflessen alle op, want plunderingen vinden plaats, tenminste ze dwingen etenswaar af te geven. Als ze niet dronken zijn, krijgen ze bij ons niets. Al moeten we er zowat voor vechten. Doodschieten doen ze je immers toch niet. Enkel maar dreigen, en daarvoor zijn we niet meer bang. Na eten kwamen Janie en Trui op een ren uit Den Burg, want er werd geschoten, en een overvalwagen toerde den Burg in. Er werd enkel volgens mij bij Vonk een mitrailleur ingeschoten, en [ik] lachte erom, wat me zeer kwalijk werd genomen. Op Texla zou vanmorgen de wachtofficier zijn doorgeschoten. Bij het ziekenhuis (dus Vonk!) werd nu geschoten. Een soldaat had het op zijn zenuwen. Terwijl hij door zijn vingers keek. Zie je nu wel!!! Maar ik hoorde buiten bij Akebuurt gejoel en gepraat, alsof het kermis was. Maar ze wilden dat het niet deugde.
Toen kwam Bertus: aardig schieten in de Dennen. De kogels floten me over ’t hoofd. Levensgevaarlijk buiten, want als je doorloopt, word je doodgeschoten (alsof dat nieuws is!). Ik ging buiten luisteren, maar alles was in rust. Die kogels zullen wel een paar eenden zijn geweest, terwijl de rest benauwdheid was. Sullen van mensen. Ondertussen houd ik de deuren stijfvast, zodat geen Rus ongemerkt kan binnenkomen. Leipzig gevallen. Verjaardag van Hitler. Proclamatie van Goering (?). Verbod om Russen op enigerlei wijze te helpen. Duitsers zouden geen Russen mogen doden volgens Engelse zender, want anders ondergaan ze hetzelfde lot. Hitler: als ze aan Berlijn beginnen komt de keer. Berlijn zal Duits blijven en Wenen zal Duits worden.
Veel met Bram gepraat. Op sommige dingen is hij net Nan, op andere punten helemaal niet, Ik heb hoop dat Nan goed zit. Ik praat er met niemand over, ook al omdat ik niet wil weten, dat hij meedeed. Cor Bakker is nog steeds in levensgevaar. Ook over hem praat ik niet. Ik verteer mijn zorgen alleen.

21-4-1945. Z. Vannacht regen en een enkel schot. De praat niet waard. De oorlogsklanken verdwijnen, en het lijkt op een eind te lopen. De vorderingen in Den Burg zijn ook voorbij, zodat ik ook zonder gevaar naar Den Burg ging ’s middags, erop of eronder. Eerst bij t. Marie aan, die over niets praatte. Toen naar Huysman, waar Nan’s moeder me meteen aan haar bed riep. Nan is van de eerste avond al bij Dia. Het klonk zo vanzelfsprekend, maar ik voelde later pas een hevige spanning van me afvallen, die ik nooit nog had opgemerkt.
Naar Schakel en den Burg gezien. Er is veel kapot. Gerrit Broekman is ook bij de jongens op de Zuidbatterij. In regen (stort) terug met Fien en t. Marie. ’s Avonds was ieder aan het stemmen voor een groot Hachéconcert. Juul speelde alleen in de stal trombone. Dan had niemand last van haar. Het is koud buiten, en die niet rookt, mocht in de kamer.
Bertus: Geen berichten. 35 km uit elkaar. Russische granaten barsten in het centrum van Berlijn. Churchill: we zullen Holland ten zeerste bevrijden. Tot het water zijn ze nu gekomen. Morgen wordt een klopjacht hier gehouden. Het front is in beweging.

22-4-1945. Z. Anton vandaag ziek. Stormwind waait er. Piet Vermeulen kwam eerst 9 en toen 5 gewapende Russen tegen in de Dennen. Ze worden vrijer. Naar Job ’s middags die in Bos en Duin zat. Daar was nog geen enkele Rus om eten geweest. Dat verbaast me toch.
Bij o. Piet hebben de Duitsers met geweld het eten enz. meegenomen. Ze drongen met geweer en schoten voor t. Ali op de grond. Halfdronken, dus weinig tegen te doen. Volgens Gerrit Bakker wordt een boerderij ook wel expres in brand geschoten, zoals bij de Koog, waar de Russen er al uit waren. Dat was bij de ouders van Bram de Ridder. Je moet Russen direct aangeven, maar ik doe het niet. Als ik ze zelf niet uit huis krijg, laat ze dan op hoop van zegen maar zitten.
Geruchten over China en Japan, die vrede sloten. Nu zijn de mensen hier al bang dat Japan tegen Rusland begint, en Duitsland de oorlog wint. Larie. ’s Avonds muziek en zang van Lil en Jochie, erg mooi. Het Nonnenkoor en ‘Ave Maria’ is gewoon een attractie.
De Russen zouden zich nu weer allen overgeven. ’s Avonds felle brand in Walenburg. Naderhand brandde het nog meer in de avond.

23-4-1945. M. De dagen worden steeds rustiger nu, wat lawaai betreft.
Volgens Janie is er 4 dagen lang klopjacht, zodat er wel veel Russen in D. handen kunnen vallen. Bij van der Werf waren 4 bewapende Russen gesnapt door 2 Duitsers. Ze waren geschoren en voorzien van dekens. Ik begrijp niet waarom ze zich hebben overgegeven, Ze zijn toch wel doodgeschoten.
Boven wat gewerkt, zou je het kunnen noemen. ’s Middags om konijnenvoer. Rechts van den Burg brandde het vanmorgen. Twee Russen zaten in een schuurtje dat in brand werd geschoten. Toen ze er uit kwamen, werden ze doodgeschoten. Even snijdt het je door je ziel. Maar verder, je kent ze niet, en je zag het niet, dus is de indruk zo weer verdrongen.
De middag en avond waren vol van spanning. In de namiddag begint het te branden een stuk achter Hermanshoeve, zowat in Eierland. Als dat wat begint te temperen, zie ik plotseling aan deze kant van de dijk Plassendaal in brand. Langzaam breiden de vlammen zich van links naar rechts over het geweldige dak heen tot alles een grote vuurzee is. Niet lang daarna is het dak al weg en zie je de twee vierkanten naast elkaar staan. Een half uur na het begin brandt het er dicht naast, aan de linkerkant. Ik krijg door dat daar de klopjacht begonnen is, en zo van Oost naar West naar de Koog komt, en dan naar ons langs de Dennen. Daarbij wordt alles verbrand, waar Russen zitten, of vermoedelijk zitten. Die drie grote branden geven echt de indruk dat de Duitsers de Russen brandschattend voor zich uitdrijven.
Tegen eten worden mijn gedachten degelijk bevestigd, want 4 rookkolommen komen aandrijven van de Koog (een rechts van de Koog). De meisjes gingen er waaghalzig op af, en kwamen later terug met het bericht dat alleen boeten en schelven brandden, wat weer meeviel. We dachten al van Jaap’s plaats, maar dat was een duinbrand. Er wordt volgens hen veel geschoten in de richting van de Pelikaan, waar aan ’t horen veel wordt gevochten. Dat is al erg dichtbij. De mensen vluchten weg uit de omgeving van de Koog.
Een stuk bos staat nu rechts in brand, niet de duinen. Dat kan dan nog lang duren. De wind is het bos uit gelukkig. In Eierland is dan nog weer een lange lage brand ontstaan, over heel groot oppervlak. Weinig van te maken. Wagen met Duitsers rijdt langs huis. De crisis nadert. ’s Avonds is het later helemaal stil, en ik verwacht dat ze morgen vroeg doorgaan.
Ondertussen zijn de Russen opgejaagd, en komen onze kant uit vannacht. Alle deuren goed vast, zodat er niet een in kan komen. Als ze aankloppen, komen ze er ook niet in. Veilig zijn ze toch niet, en de hele boerderij gaat er absoluut aan. Het idee van wachthouden heb ik maar weer uit hoofd gezet.
Bertus al vroeg, nerveus. Hevig in de Dennen, kogels floten om zijn oren. Ik was dol en ging meteen achter luisteren. Er was absoluut niets te horen. Hij heeft wat wilde eenden gehoord, en jaagt nu hier de mensen weer in angst voor de nacht. Af en toe is de dag voorbij en alles is goed, maar de dag wordt pas geroemd als Bertus er is, want die weet je nog altijd net even de schrik op het lijf te jagen als je niet verdomd goed uitkijkt. Hij vond ook dat alles werd platgebrand. Had hij gehoord. Nu, het bestaat niet, dat het waar is, want in de Koog brandde geen enkel huis.
De avond was fris. Schilderijen bekeken en groot meningsverschil over vrouwenbuiken. Bij het naar bed gaan straalden nog 3 haarden tegen de avondhemel. Het blijft een grotesk gezicht, dat stille, machtige vuurrood, als een brandende wond in de nacht. Twee in Eierland, en dan de bosbrand, die alles overtrof. Geen vlam zeg je daar, enkel de machtige gloed.

24-4-1945. D. Maar later komen Vermeulen en Jochie zowat op een ren van v/d Werf terug, want daar deugt het niet. Vannacht aldoor Russen om kleren, en vanmorgen Duitsers, die ’s nachts het huis hadden geobserveerd. Ze doorzochten alles, ondervroegen allen, en het verbaast me, dat het huis nog niet is verbrand.
Overal wordt nu nog geschoten, en de klopjacht zal wel naar ons toe trekken. In het Noorden wordt ook geschoten, dus daar ook nog niet gezuiverd. Branden doet het evenwel nog niet. Een geruststellend bericht is dat gisteravond bij Terstege alles is doorzocht. Er werd niets gevonden, en ook niet gebrand. We hopen er ook zo af te komen, temeer, daar wij niet in de Dennen wonen. Vanmorgen sluipen bij Terstege in de buurt al Duitsers. Ze zijn dus niet ver weg meer. Maar later is daar alles rustig aan het werk. Bij Hermanshoeve scharrelen ook Duitsers om huis. Maar verder levert de morgen niets op.
Na de middag tegen half 3 wordt achter huis steeds dichterbij geschoten over een breed front, aan ’t horen. Later draaft een Rus weg naar Terstege (van Tubantia?) en verdwijnt kalm in het bos. Hij droeg een lange jas. Dat is de derde Rus, die ik sinds het begin zie. Het is net een hazenjacht. Waarom sta ik met de anderen te kijken, of het sport is? Waar blijft die geweldige afkeer? Schelf bij v/d Werf raakt in brand, er stijgt tenminste een lange kolom achter de Dennen omhoog. In het Noorden is voor eten al brand geweest.
Later ga ik nog naar Den Burg, maar ben niets gerust. Die klopjacht komt dichterbij, en ik heb niets meer ingepakt staan. Afgezien daarvan wil ik er bij wezen, als ze komen. In de Emmalaan moet huis aan huis gezocht worden. Bij Buitenheim wordt de weg afgezet voor de Koog en Walenburg. Motorgerij weg uit Den Burg. Dia vertelt me van Nan, die gisteren werd opgespoord, en werd verhoord. Hij vertelde alles, in het licht van angst voor de Russische gruweldaden, en tenslotte lieten ze hem weer aan het werk gaan. Het werd me koud om het hart. De Duitsers weten alles. Maar nu is het voorgoed voorbij, want anders hadden ze hem niet laten gaan. Maar goed dat je alles niet vooruit weet. Tabak mee van Dia, want in deze dagen kan je toch slecht buiten rokerij.
Lijken, die kris kras op wagens liggen, soms zonder bedekking. Een arm hangt van de wagen , enz, Het is een grote verwildering. Pas gerust toen ik naar huis fietste met Janie en Trui. Onze weg was niet afgezet. Meer Noordelijk van v/d Werf’s brand ontstaat een nieuwe brand, die om 5 uur weer afzakt. Duinbrand ten N van Loodsmansduin, als we naar huis gaan. Om 6 uur wordt het daar hevig, en strekt de brand zich wel over een km uit, terwijl dikke rookkolommen naar het Zuiden ongeveer torenen.
Om half 7 is er brand achter Bloemwijk. Texel is geen dag zonder brand geweest. Het is wel bar, maar het is vreemd, als je géén rook ziet. Na eten gaan 3 jonge soldaten op een vrachtwagen, en een auto naar de Dennen. Ook wel niet om er te blijven. Bij Goënga en Bakker mogen ze vannacht niet boven slapen. Het kan dus gevaarlijk worden. Ik ben al van plan om vannacht met Bram de wacht te houden. Het is heldere maan, en de Russen moeten nu niet binnenkomen. Ik wil er bij zijn, als er wat gebeurt. Ze branden omdat ze het een mooi gezicht vinden ook, wil ik geloven. Maar het zal niet nodig zijn, want we krijgen aanzegging, ons gereed te maken voor 10 wagens, 20 paarden en 20 soldaten. Bij Goenga 6 soldaten.
Het is een geruststelling, want waar Duitsers in huis zitten, wordt niet gebrand, terwijl de Russen bij zoveel wagens enz. het huis wel met rust laten. Bij Maas en Veger zullen er ook komen. Alles voorbereidingen voor het laatste bedrijf.
Anton is flink ziek, en is vanmiddag op Nel’s kamer gebracht. De dokter erbij.
’s Avonds met Juul in de stal zitten praten enz. Ik weet niet meer waarover, meest wel over haar gestorven zuster Rietje. Het verwondert me dat sommigen zo gauw huilen. Juul zat al eens op de stal en ook op bed, en Anton ook al meer dan eens. Ze maken er ook geen geheim van. Buiten nog wat met allerhand gepraat in de bijna volle maan.
Er is een felle brand in de Bleekersvallei wat je stil maakt. Wat is de natuur mooi en indrukwekkend. Die geweldige gloed in de grote rookwolk, alles verstard als het ware. En daarbij de avondstilte rondom. Net een stil drama.
Tegen naar bed gaan komen geen wagens enz, maar 6 man van de wacht, die 400 m van de Kogerweg mogen. Verderop is ‘vijandelijk gebied’. We zitten dus weer in de frontlinie. Enfin, een gerust idee, want 4 duiken in het hooi en 2 gaan buiten in de lichte maan op wacht. We zijn goed bewaakt, en ik hoop dat de Russen in hun eigen belang het bos houden.

25-4-1945. W. Vannacht van 12- 0.30 werd er flink geschoten, tenslotte met zware mitrailleurs en kanonnen er bij, zodat het daverde achter huis. Maar wij waren gerust en hadden er lak aan. De buren lagen al gauw in dekking, toen ze vooral bij ons de wachten zagen. Ze hadden niets horen komen. Er staat 4 kanonnen bij Gielis, die er flink op losbranden, terwijl je de geweerkogels achterlangs hoorde fluiten. Ergens anders ratelden weer mitrailleurs. De verder nacht was helemaal stil. Mijn portefeuille nog steeds onder het hemd.
Al vroeg vanmorgen 3 of 4 wagens op het erf met manschappen. Ze wisten gauw de oven te vinden om eieren te bakken enz. Die stond er toch voor. Later ging ik aardappelen schillen met Bram, nogal met onderbreking. Langzamerhand komen langs de hele weg wachtposten, en daar het warm is, en er nog weinig schot in de zaak zit, liggen ze kris en kras te slapen. Twee komen om schillen voor de tabak, en de ene, met een 14-daagse baard, blijft bij ons praten. Al 3 dagen niet gewassen. Volgens hem is Cocksdorp het ergste geraakt, vooral verderop nog. Niet veel Russen meer, maar erg verspreid. Hij is dankbaar voor de koffie.
Juul gaat buiten op haar banjo spelen en zingt erbij. Er komen meer soldaten op de bank, en er is een klein hoekje van vrede. Want vlak achter huis wordt alles nu gezuiverd, en, al wordt er gelukkig niemand gevonden, het is toch oorlogstoneel. Bij Terstege stijgt rook op.
Als in de buurt niets is gevonden, trekt alles heel langzaam op naar de Dennen. Veel lust hebben ze er niet in. Op de vraag van een officier of hier geen Russen zijn, zegt de ‘baardman’ dat alles is doorzocht, en niets is gevonden. Hij is evenwel niet van zijn stoel afgeweest. Langs de weg rusten de soldaten in allerlei houdingen, slapen, languit op de rug of de buik, knie in de lucht, en het geeft een zuivere indruk van een slagveld. Achter de schuur precies hetzelfde tafereel. Na uren is alles voorbij, kanonnen ook, en hebben we de klopjacht dus achter de rug. Van ons uit trekken ze nu heel langzaam op door het land naar de Westen en de Westerweg. En het wordt middag.
Jochie terug van Californië waar 15 dode Russen liggen. Ze hadden veel kleren enz. van Joop Vroom aan. Het is er een bende, net als overal. De Pelikaan is onderste boven gekeerd.
Na de middag trekken de laatste wagens van ons weg. Enkel wat hooi gebruikt, that’s all. We hebben maar weer geluk. Later ontstaat brand bij het Priesveld, zeker een boet. Dan gaat de Bleekersvallei, die nog steeds brandt, opnieuw van dichterbij in brand, en dikke rookwolken stijgen op. Daarna zijn links ervan nog 3 a 4 nieuwe brandhaarden te zien. Ze zullen de Russen toch zo niet krijgen, denk ik, tenminste niet het gros. Cassa en Hil komen van de Pelikaan terug, teneergeslagen. Martha Dros [echtgenote van Joop Vroom] liet hen de Russen zien, of het tentoonstelling was. Ze rolde hen om, zodat hersenen en achterhoofd op het gras bleven liggen. Ze sjorde hen de kleren uit, voorzover van haar en haar man. Een had ze alles maar uitgetrokken. Uit de Pelikaan ging een man, die ze voor Vermeulen hielden. Later was het divankleed en een overgordijn weg. Kon je die plunderaars maar aanbrengen! Die mogen ze van mij wel doodschieten, net als verraders.
De 15 Russen waren bij elkaar gedreven, en wel ontwapend. Toen omgeven door Duitsers die alles met hen mochten doen. Ze zijn doodgeslagen, voor zover ze niet waren doodgeschoten. De schedel was van elk vernield. Een Rus was nog vrij ver gevlucht. Toen ze dood waren, lieten de Duitsers ze liggen, zoals ze overal doen. Een had de broek vol, uit angst. Gruwelen achter je deur. Een Duitser die met de Russen meedeed, had gisteren marteldag, volgens Duitsers die het Nel Vermeulen zeiden, en zou vandaag worden opgehangen, nadat hij door Den Burg rond was gegaan met een militair met een strop achter zich aan. Het is dan niet zo erg als doodmartelen, maar er zijn ook geen woorden voor, ook al is hij absoluut schuldig.
Na eten brandt het achter de Dennen nog maar op 2 plaatsen.
Cassa en Hil vertelden van de Russenbegraving. ‘Nu die naakte maar’ dacht Jan Schrama, en daar ging hij 1 2 3 met een doffe dreun, verderop te horen, in het graf. Er was al zand op gegooid, toen nog een blote arm er uit stak. Joop Vroom plukte een bos helm en duwde dat tussen de stijve vingers met de opmerking: “Zo, dan krijg je nog een ruikertje ook mee”. Toen er meer zand op werd gegooid ging Jan Schrama er op staan dansen, zodat het veerde. Wat een mentaliteit. Het een is al erger dan het ander. En toch denk je niet verder, want het is niet anders.
Om 9 uur is er brand links van den Hoorn. Uit de Bleekersvallei zijn 22 Russen gekomen. De Duitsers trekken al naar de overkant, en het ergste is dus voorbij. Het heeft ondertussen al veel langer geduurd dan werd verwacht. Ondertussen zijn nog nieuwe dingen te verwachten misschien.

26-4-1945. D. De strijd is nu wel afgelopen, want de soldaten trekken weg op wagens die zijn afgeladen met dekens. Dat is zeker de oorlogsbuit. Strooptochten van de Noormannen had je voor het jaar 1000. Op Texla zijn prachtige meubelen enz. gedeponeerd. Wat niet mooi genoeg is, kan door de burgers worden weggepikt, wat gretig wordt gedaan. De hebzucht viert hoogtij. De mensen zijn er totaal slaaf van.
Ik ging naar den kapper. Later terug, kwam Nan ook van den kapper (wat bij onderduikers altijd nodig is) en gaf me de hand. Nan voelde zich nog onveilig. Ik ben er niet bang meer voor. Door het dakraam zagen we een grote plechtigheid op het kerkhof, als slot van de gebeurtenissen. Ik vond het laf dat we niet ook heengingen, al was het Duits. We keken toch uit het dakraam ook. Heel wat soldaten hebben daar afscheid genomen van hun gevallen vrienden.
Aan de boom: Alles zowat ten einde, alleen luit. Lalotschi, hoog voorhoofd met wratten, in omgeving Den Burg, moet worden aangegeven, opdat zo gauw mogelijk samenwerking tussen Wehrmacht en burgerij weer als voorheen wordt. Klonk erg hoopvol.
’s Avonds bij Bram gepraat en tevoren met Juul in de zaadkamer, natuurlijk over Rietje, en mevr. Wassing. Dat Juul een mof in bed had, en zelf uit het raam vluchtte.
Berlijn omsingeld. Hitler erin. Geen uitzendingen meer van Berlijn. Potsdam gevallen. Het uitgooien van pakketten voor de steden uitgesteld. Over Holland helemaal niets. Stik Texel.
Stettin is gevallen, terwijl in München wordt gevochten. Einde van een grote dag.

27-4-1945. V. Bram, Trui en Janie trokken naar de Koog om orde in huis te brengen. Jochie en Juul thuis. Anton wordt weer beter, mede door de beste zorgen van Juul, die geen damesallures heeft. ’s Middags met Klaas en Adri, Jochie en Juul om hout, en later in de berberis alleen gelaten met Juul.
Bij v/d Werf was vannacht weer een Rus. In Eierland ploegde een boer, toen het paard wegzakte in een gat waarin 9 Russen zaten. Ze kunnen zich feilloos ingraven, en verdekt opstellen. Bovendien een keurkorps van scherpschutters. In de nok van de boerderij, kleine onzichtbare gaten in het dak, waaruit heel onverwachts wordt geschoten. In de grond zitten ze met een gaatje voor de loop. Langs de bermen van de weg gaat het evenzo. Je weet nooit of er 1 of 100 zitten. Zo vallen er ook een groep Duitsers, nog voor er 1 Rus is gezien.
Bij Anton Barhorst zei een Duitser dat ze met 200 uit Ymuiden kwamen. Er waren nog 48 over. Gistermorgen werd Vermeulen bij Bloemwijk omsingeld. Ze loeren op verklede Russen.
Hilversum gevallen. Harlingen is weer Duits.
Massa’s pamfletten om de Koog uitgegooid door een vliegtuig dat we gisteravond laat hoorden knorren. Ze waren van gisteren, dus het allerlaatste nieuws in het Duits. Berlijn is voor 3/4 bezet. Er zijn weer 7 Russen gedood.

28-4-1945. Z. Vandaag 2 brieven van vader, die weet dat we tenminste de eerste dagen goed zijn doorgekomen. In de Wieringermeer staat het water tot de dakgoten.
Tex. Krant: Naar de oorsprong van de Russische kleren enz. wordt niet gevraagd. Ik wist het al een paar dagen, en het geeft weer opluchting. Lijsten van doden in de krant, nog niet overgenomen. Russen zijn vannacht bij de Pelikaan geweest. Er schijnen 4 Moffenmeiden opengesneden te zijn gevonden. Ik neem het niet voor waar nog, evenals die Duitser met zijn meisje. Russen moeten op Texla hun eigen graf graven. Je kijkt er niet van op, want over zoiets had je al vaak gehoord eerder. Alleen twijfelde je toen.
Cassa en Lil vanmiddag weg. Juul blijft nog, tot Anton goed is. Hachee aten we, en ’t was prima. Vooroorlogs!! ’s Middags naar Nan, en daar het veel hagelde, en toen hard regende, raakte ik er niet vandaan. We bekvechten geweldig over fornuizen met zijn drieën, en met zijn tweeën over de oorlog en de slechte mensen.
Gen. Dittmar heeft zich overgegeven. Goebbels is ontslagen. Er viel een massa sneeuw in erg grote vlokken, en dat tussen het frisse groen. Je zult het je leven lang niet meer zien. Om 6.30 naar huis in een oude gele jas. Ik zag Bloemwijk met een wit dak. Zeldzaam gezicht.
’s Avonds met Juul op de banjo en met Bram bij Anton. Die heeft geregeld bezoek.
Bertus komt, en dan zit alles al in afwachting. Hij kucht even en begint: Himmler heeft onvoorwaardelijke capitulatie aangeboden aan Engeland en Amerika, niet aan Rusland.
Het Duitse touwwerk gaat wankelen en staat op instorten. Alg. opinie: over 3 dagen af. En ik vind 14 dagen ook gauw. Duitsland wordt gewoon gekraakt, als je nu de frontlijnen ziet.
Hitler zit officieel In Berlijn. Daar wordt al het weerstrevende volk opgehangen. Opstand in München. Augsburg gevallen. De regeling der levensmiddelenpakketten is in orde. Goering is doodgeschoten.

29-4-1945. Z. Iedereen praatte natuurlijk over de komende capitulatie. Ik vond het nog niet nodig, om me druk te maken. Hoge heren hebben de tijd, en denken niet aan de honderden mensen die elke minuut sterven. Hitler is ook stervende. Alles lijkt wel op zijn pootjes terecht te komen, net als met een toneelstuk. De evacuees waren vannacht al in vredesstemming, zodat er meer gejoeld dan geslapen werd. Ze dachten vanmorgen op bed een kop thee te krijgen met een verse pamflet. Je lacht je af en toe stijf. Anton vandaag er weer uit, met welhaast genezen handen. Bertus had ’s morgens geen nieuws. Banjo gespeeld.
’s Middags naar Job met Wim en samen de Dennen. Nan werd even besproken en Job zei dat hij er niet erg rouwig om was als Nan de dood had gevonden. We liepen langs de straatweg en de Randweg, waar ook Russen zijn begraven. Job en Wim hielpen 19 Russen te begraven. Job vond het verschrikkelijk, zoals ze waren behandeld. Maar het kwam tenslotte op schotwonden en bajonetsteken neer, terwijl de schedelkap met de kolf v/h geweer was afgeslagen. Het is wel erg, maar het is geen doodmartelen geweest, zoals omgekeerd was gedaan. Dit was doden op een minder gewone manier. Maar honds is het, en evenmin voor beschrijving vatbaar. Het scheelt ook dat ik nog niets heb gezien. Maar die gefolterde lijken heb ik tenslotte ook niet gezien. Een Rus zat op de top van een duin, met een schuilhutje en was goed verzorgd. Allen waren in uniform.
Een stuk bos was op de bodem zwartgebrand, terwijl de dennen nog stonden. Een vreemd gezicht. Bij Wim op de bank gezeten met een branderig shagje. Er was geen lust om te praten, en ik verveelde me. Ze waren (tenminste Job) nog teveel met de Russische lijken bezig. Veel waren juist ondergedoken, om niet aan oorlog mee te doen.
Capitulatie afgewezen. Mussolini gevangen en doodgeschoten. Levensmiddelen mogen op iedere manier, dus ook door schepen, worden gebracht. In Holland is het Schlusz zeggen de Duitsers. Ze zullen niet meer vechten. Eigenlijk hebben we de vrede voor een deel al te pakken.

30-4-1945. M. Om konijnenvoer. ’s Middags samen naar Den Burg, en Juul naar de Koog. Via Nan naar Boswijk, waar ik me lelijk in het huis vergiste en een kapot huis probeerde binnen te dringen. Via de apotheek enz. naar Cor Hin om dahlia’s, gladiolen, anemonen, violen en calla’s. Toen bij Nan in de tuin, en bij regen zijn dagboek doorgelezen. Hij heeft het erg gevaarlijk gehad open en bloot op de graven, met de springende granaten. Dat dreef hem naar Dia, het gevaar voor eigen leven, maar verder niets.
Later naar Nic de Jong om Mimulus en Campanula, en de tuin verder in orde gemaakt.
’s Avonds hebben we ons doodgelachen om Trui met haar Thommy met gouden tanden, en Bram naar de baboe’s en de versterkte zender.
Bertus: München gevallen. Berlijn bijna bezet, terwijl alleen maar in /onder de grond wordt gevochten nog. Over concentratiekampen werd gezegd, dat van 100000 man nog 20000 over waren, en van 20000 man nog 400. Er worden films gemaakt van de toestand ten tijde van de verovering. Bernadotte van Zweden is bemiddelaar tussen Duitsland en de Geallieerden. Hitler zou aan hersenbloeding moeten sterven, maar de zender zei er niets van. Eerst was over 80 km, nu al weer over 50 km contact tussen Rusland en de geallieerden. Italië is vorige week al tot de Zwitserse grens veroverd. Nu is Venetië gevallen.

1-5-1945. D. Met Juul, Klaas en Adri aardappelen geschild op de bank. In de emmer smijten tot we half doorweekt waren. We hadden een lol voor 6. Uit Den Burg kwam Ossenhaas (5^e oorlogsjaar!). Geregeld worden bij Dros koeien geslacht. Nu hing er een, waarvoor een gat moest in de zolder.
Die terugkwamen van de Koog, zeiden van Wapenstilstand op alle fronten, maar bevestiging ontbrak. Laatste dagen rust, als een stilte na de storm. Jochie en Klaas Vermeulen waren ook Zaterdagmiddag vertrokken en het overschot zal nu morgen gaan, zodat we vanavond voor ’t laatst samen waren. Eerst hielp ik de jongens te bed brengen. Een pracht gezicht, in hun onderkleren, zo vlug als water en vol streken. Klaas al stevig, en breed, Adri tenger en klein, en Hansje, een burgemeestertje in de dop met een meisjesgezicht en -haar, en een dictatorwil. En toch zeldzaam handelbaar. Eindelijk liggen dan drie frisgewassen gezichten te glunderen naast elkaar in de hoek onder 1 grote deken.
De avond was fantastisch, van de ene dwaasheid in de andere, tot Janie een lied noemde, dat onvergetelijk zal worden. Pima-poema zg. Russisch lied van de vrede, met kattengejank. We hadden eerst repetitie, en toen premiëre, toen Bertus kwam. Die kwam eerst niet binnen.
Even later draaide hij met gewichtige ernstige stem de nieuwsberichten af:
Bernadotte best tevreden. Churchill zal de uitslag doen. De Koning zal spreken, en de eerste Zondag zal groots vuurwerk geven. Geen wapenstilstand.
Tegen half 12 braken we eindelijk op en kregen nog bezoek van 2 Duitsers, die naar ’t Westerslag moesten. Een lelijk bestek in de nacht met zwervende Russen. En daarna draafde Juul uit de bijkeuken met het voorstel dat de hele bende vannacht in de donkere kamer zou slapen met de nodige lol. En hiermee luidde ze de zeer vreemdsoortige Pima-poema nacht in, die het hele leven in herinnering zal blijven als waardig en vrolijk besluit van een reeks spannende dagen door een Russen opstand tegen de Duitsers, die de Texelaars bezet hielden.

2-5-1945. W. Tegen zevenen ontwaakte alles wat. Adri, die de hele nacht had geslapen, schoof bij Juul onder dek, en Klaas aan de andere kant tegen mij aan.
Bertus klampte ieder aan om te zwijgen, want hij was doodsbang dat Guus erachter kwam. We lachten ons dood, en waren verontwaardigd dat hij zo op ons gezelschap neerzag.
Hitler zou dood zijn, en er werd treurmuziek gespeeld. En dat terwijl niemand radio heeft. Midden op de morgen kwam de wagen voor en vond de grote aftocht plaats, tot Zondag, in de hoop van vrede. Dan komen ze met oranje.
Er vindt weer een razzia in de Dennen plaats. Gisteren waren de soldaten al iedere minuut in afwachting dat de vrede zou zijn getekend. Terwijl ik boven zit, hoor ik een Thommy knorrend komen aanvliegen. Het is een bekend geluid, en ik verwacht pamfletten. En ja, later roept iedereen. In de hoogte boven de Koog zowat hangt een flinke wolk, van duizenden pamfletten als donkere en blikkerende stipjes, krioelend door hun veelheid. Het is net een wolk van confetti, en een imposant gezicht. Het vormt een lange zuil, waarvan het kopstuk na een kwartier nog vrij hoog door de lucht drijft, terwijl het een lange brede baan vormt over Walenburg.
Jantje Kikkert en Biem waren de hele dag uit om de bunkers leeg te roven. Toestemming van thuis, en alleen niet aan handgranaten komen. Ik barstte zowat van verontwaardiging. De christelijkheid achter de schermen, de kinderen moeten stelen en plunderen. Zo moesten ook de NSB ers worden opgehangen, als buurman Jaap het maar niet hoefde te doen.
Dönitz is nu opperbevelhebber na Hitler, die in de Rijkskanselarij is gestorven. Verder niets. Doorgang voor levensmiddelen van het bevrijde gebied naar ons (Duitse) gebied. Prins Bernhard moet Seyss Inquart hebben gesproken. Onderhoud tussen hoge D. en E. officieren.
Na de middag is de razzia eerst merkbaar, als die buiten de Dennen komt. Ik ga achter staan en later boven zitten met de verrekijker. Er wordt geschoten en een strook soldaten vanaf Terstege naar het Noorden trekt heel langzaam naar ons toe. Er wordt met mitrailleurs af en toe geschoten, en tenslotte is er op 3 plaatsen brand. Ik neem scherp waar, maar zie niets uit de vlammen komen, zodat er wel niemand inzit.
Alles gaat in dekking, als er wordt geschoten. Later wordt links van M. Witte [de Bontekoe] de ruigten met handgranaten bewerkt, maar alles blijft kalm. Er wordt afgezwenkt neer het Noorden, zodat wij gespaard blijven van zuivering. De Duitsers zoeken telkens dekking. Er wordt met handgranaten gegooid, 1 ploft niet direct, maar later pas, Dan zie ik vast schieten uit die ruigte, een lange lage loop. Nu is de oorlog dus te zien vanaf mijn kijkpost boven. Je bent enkel benieuwd hoe het verloop zal wezen, en ik denk er niet veel verder op door. Al denk je er over, het heeft geen vat op me. Tenminste niet zo, als een buitenstaander zou menen. De mitrailleur wordt erop gezet, en even schiet pijn door me heen van het moorddadige. Wat later komen de soldaten erbij, steken erin met de bajonet, en staan in groepjes. Verder niets, dus toch geen Rus? Als ze de zaak bekeken hebben, steken ze er de brand in. Dat is zeker voor het effect. Dan kan je tenminste zien, waar je hebt gezuiverd!
Ze zoeken weer dekking aan onze kant. Waarvoor? Alles speelt zich geen 400 m van me af, af. Totaal branden er nu 3 ruigteklampen, en een lange slootkant, zo te zien. Alles gaat weer aan de wandel, bij M. Witte om huis, waar niets schijnt te zijn. Als ik naar beneden ga, hoor ik weer 2 handgranaten, en zie even later weer 2 schelven in brand. Al met al een vernielend aspect, zoals je vroeger vond in boeken over brandende en rovende benden. Er komen 2 soldaten voorbij met een verbonden Rus, die zich later ontpopt als Huug Snoek. Die is lelijk de pisang, als hij bij de Russen was.
Achter huis komt weer een klamp in brand. Alles brandt nu, links van M. Witte. De slootkant raakt uitgerookt, en nu zie ik bij Terstege ook rook opstijgen. Maar het is geen huis.
De soldaten trekken nu weg naar het Noorden langs de Dennenkant, en de schietpartij is voorbij. Job peddelt voorbij, en ik ga naar Visser om konijnenvoer. Bij Hogenbos staat een ziekenauto met Duitsers. Ik met mijn beste fiets en notitieboek in de zak, er moedig langs met een hartklopping. Maar ze lieten me door. In Janus’ huisje 3 handgranaten. De Russenvervolging vond plaats omdat R-duitse vrouw, die haar man hier verloor, had geklaagd over lastige Russen. Maar ook Texelaars hadden geklaagd! En dat, terwijl nog geen Rus iets tegenover Texel heeft misdaan. Wat een loeders!
Terug naar huis brand bij v/d Werf enz. terwijl na eten er naast nog een vuurhaard ontstaat. Twee kanonschoten (?) hoor ik, en later zie ik brand in Walenburg. ’s Avonds Job op bezoek. Officieel van hem dat 80 van de 820 (?) Russen zijn begraven vanaf de brem (bij Californië [Bremakker?]) tot het eind van de Dennen. Vandaag 2 bij Barhorst en 2 bij Terstege, voor zover bekend. Mijn mening is dat er nog ± 120 over zijn, dus 700 gedood. Totaal zijn er minstens 1000 personen gestorven op Texel.
Hitler moet om half 4 zijn gestorven, 2 dagen na Mussolini, die werd doodgeschoten met zijn Claretta, en geëxposeerd op een plein, waarvan een foto in de Nachrichtenpamflet. Daarin wordt de vrede ‘stündlich erwartet’. Denemarken is helemaal afgesloten.

3-5-1945. D. Hitler’s dood wordt ook wel beschouwd als een dekmantel voor zijn vlucht.
’s Middags naar Den Burg, via t. Marie, waar Piet zat. Snoek is weer vrij, dus aan soepelheid gelukkig geen gebrek. Dahlia’s geplant. Nan daasde door over Job met zijn geheimzinnigheid over Russische relaties, waar ik nog niets van wist. Er waren nog wel 120 in leven, maar ze hadden onderling contact, en ook contact met hem. Maar denk erom, mondje dicht! Alles strikt geheim. Nee, meer kan ik niet zeggen.
Hamburg geeft zich over. Gistermiddag is Berlijn overgegeven. Lübeck gevallen. Denemarken afgesneden. Bevoegdheid tot gedeeltelijke ontwapening. Dönitz moet op eigen houtje de leiding hebben genomen. Alles staat achter Himmler, want er wordt gehongerd naar vrede. Goebbels schiet zichzelf dood. Lijk van hem of Hitler nog niet gevonden.
Sachenhausen, Buchenwald, Dachau, Papenburg zijn concentratiekampen, waar ieder jaar 10000-en mannen en vrouwen doodgeslagen, geschoten, opgehangen, verbrand of de langzame hongerdood zijn gestorven (Nachrichten für die Truppe).
Schip wordt in Rotterdam gelost door Engelsen, Amerikanen, Hollanders en Duitsers.

4-5-1945. V. Verjaardag van moeder. Ik had al soms verwacht dat vader thuis zou zijn, maar dat is nu niet zo. In het bevrijde gebied krijg je een fiets voor f 65.- een half pond suiker per week, vlees, boter, kaas, 1/2 ons thee, 1/2 pond koffie, 1 pakje shag en cigaretten. Als het waar is, is het weelde. De Koningin en de Princes moeten in Breda zijn aangekomen. Weest Welkom, Lieve Landsvrouwe, de baan is weer vrij. Landing op Tarakan. Hamburg en Praag tot open stad verklaard.
Op de verjaardag kwamen Job, buurvr. Roeper en buurvr. Bakker, ’s avond t. Marie, Fien en Anne (onderduikers komen weer op het appel) die om half 10 pas weggingen. Ze waagden het erop. Fien en Anne zijn grof en ‘communistisch’, en zo fel dat ik me maar afzijdig hield.
’s Avonds zaten we met Bertus, toen in de verte een vliegtuig hoorbaar werd. “Daar komt de post”, zeiden we, maar we wachtten tevergeefs op vliegende blaadjes langs het raam.
Vorige Dinsdagnacht werd zo geschoten. Toen werd blijkbaar gevuurd naar Job’s huis, omdat tussen Job en de Duitsers Russen langs trokken. Het is er tenminste hachelijk geweest.
Er zijn weer lijken gevonden, die vandaag zijn begraven.
Bertus: Binnenvaart vrijgegeven, terwijl je geen risico’s meer loopt. Salzburg gevallen. Praag Rodekruisstad. Britten trekken Denemarken binnen. Dönitz treedt met D. officieren in onderhandeling in Denemarken en Noorwegen. De Duitsers bouwen hier vernielde bruggen op, terwijl ze wuiven naar de Britse en Canadese chauffeurs. Rusland voorziet Berlijn van eten. Conferentie van 3 te San Francisco nog gaande.

5-5-1945. [In de kantlijn een feestelijk randje langs deze dag getekend] Z. Vrede op aarde.
Ik zat nog te eten toen Theo Bakker het poortje dribbelend binnenzeilde, en bij de deur zuchtte: ’t Is vrede. Allemaal vol vlaggen in Den Burg’.
Ik rekende er op dat moment eigenlijk helemaal niet op, en het kwam dus min of meer onverwacht. Het dringt niet tot je door, omdat het zo ontzaglijk veel met zich brengt en inhoudt. Ik was eigenlijk totaal verbluft, dat alle oorlog nu werkelijk af was, en raakte eerst na een half uur in vredesstemming. Het omvat te veel om het te kunnen bevatten.
Wel een gevoel van rust, tevredenheid en ontspanning kwam over me. Ik vat het ernstig op inplaats van uitbundig. Er verandert hier immers nog niks. Alles is nog als gisteren. Bovendien was het slot van de Russenoorlog méér vrede voor ons, omdat toen echt een eind wel voelbaar was. Daarom is deze vrede voor ons eigenlijk geen grote verandering.
Vader zal ook wel gauw thuis komen.
Overal op de boerderijen komen al vlaggen te zien. Het ziet er plechtig uit, niet feestelijk. Dat komt omdat je in vredesstemming, en niet in feeststemming bent. Daarom kan ook bij de ellende op Texel gevlagd worden. Gisteravond om 9 uur is de vrede gesloten.
Boris is al 14 dagen bij Mich. Bakker ondergedoken. Af en toe ingegraven, zodat ze over hem liepen. Zou ik gisteravond het laatste vliegtuig hebben gehoord? Dat zal nog wel niet!
Denemarken en Noorwegen vallen er nog buiten. Jan zette een kleine vlag met oranje wimpel boven op de molen, zodat die boven alle vlaggen zowat uitsteekt.
Ik wiedde nog gauw, maar had er genoeg van en ging voor ’t eerst naar Cor, die met smart al op me lag te wachten. Het levensgevaar is sinds een paar dagen geweken. Boris was ook boven, en we rookten zijn fijne cigaretten. In hun schuur zaten ook nog 4 Russen, die op hun kop liepen van blijdschap.
De Duitsers houden nog de macht en schieten op relletjes en Russen. Het vlaggen is toegestaan. Precies om 8 uur binnen. De Russen moeten dus nog weg blijven. Vanmiddag de Tem, dan radio bij Nan. Dat is haast al te mooi. Naar huis, waar later Job kwam.
Bij Hans Witte [Fonteinsweg] gisteravond Duitsers in huis om Russen op te wachten. Een Rus gedood. Jaap Dijksen een paar uur vast. Bij Witte alles omgekeerd en zij vastgezet. De Russen moeten dus wel degelijk uitkijken. Job houdt contact met hen, maar wil het eerst niet weten, terwijl hij het toch niet onder zich kan houden.
Gisteren herrie tussen Duitsers onderling in Den Helder. Waarom we zware mitrailleurs hoorden (?). Duizenden pamfletten gisteren bij Job en over de Dennen. Het was toch ook de post. Bij Terstege lag een 2 m lange pamflettenbom. Dat ding barst in de lucht uit elkaar.
Na konijnenvoer zoeken ging ik naar Nan. De Hoornderstraat was uitgestorven en zag zwaar van de vlaggen. Verder groepen mensen die maar staan te praten. Nan en ik gingen samen fijn Den Burg in, we haalden Nan’s eigenteelt. Nan was niet zoals ik het wilde, want hij praatte alléén over intochten als gevierd held in Berlijn enz. en over die Moffen, die godverdorie nu na de vrede nog maar alle hebben te zeggen. Over de vrede zelf werd niet gepraat.
Terug was Job er, en werd het “niet rouwig zijn” thema in extenso behandeld, tot het niet mooi meer was. “Dat zijn dan je vrienden” zei Nan telkens. Maar als hij dan wil dat we achting en respect voor hem hebben, en dus event. wel rouwig zijn, dan moet hij zich ook zo gedragen, dat hij achting en respect waard is. Later bracht Job hem een eind weg, en hebben ze zich maar eens verklaard, na veel gepraat en een rood hoofd van opwinding. Met Job naar huis, en meel gemalen, hopeloos. Om 9 uur moeten wij binnen zijn.
Job was net weg, toen vader thuiskwam, over de Mok op de fiets. Hij was met het mokbootje
gekomen als allereerste, want verder werd er niet gevaren. Zo wordt dus alles weer gewoon.
Nel vroeg aan Hans wie dat was. “Weet ik het” zei Hans.
Job had nog een bespreking met Guus, en daar kon ik niet bij zijn. Zwaarwichtig hoor.
De eerste vredesavond was windstil, en het ademde inderdaad vrede. Maar de natuur hebben we het hele jaar al op onze hand.
Bij de capitulatie van Italië werd en millioen gevangenen gemaakt. In April hebben zich 150 generaals overgegeven. De vrede betreft nog maar Nederland, Denemarken en NW Duitsland. Sinds gisteren ligt een Zweeds Rodekruisschip in Den Helder te lossen. De Duitse bevelhebber (Balakovz) is aansprakelijk als ontploffingen plaats vinden. Duitsers moeten dijken enz. zuiveren van springstofladingen. Verder zei Bertus, dat de koningin traande, toen ze sprak voor de radio, waar ik tegen in ging, omdat ze volgens Nan vroeger kon vloeken als een ketter voor de troep. Slot van de eerste dag na de vrede, die op moeder’s verjaardag gesloten werd.

6-5-1945. Z ’s Morgens naar Wim, om te polsen over de harmonica die ik mag kopen. De vlaggen bloeien weer op na de regen. ’s Middags in de verte de ‘Pimapoemazangers’ met bloemen in overvloed, oranje en andere kleuren, en muziek en zang. Niet een ontbrak, en er heerste een zonnige stemming al voor ze binnen waren. Lilly op de mandoline en Juul op de banjo, die ik nog had. Er werd de hele middag veel gezongen en gepraat. Lil zong zonder waarschuwing tussen de andere liedjes door het Ave Maria, en zo mooi, dat op het eind niemand meer praatte. Dat was ook haar bedoeling. Zij en Juul samen spelend klonk erg mooi.
Bij de Koog zitten nog wel een 20-tal Russen bij elkaar. Een 30 Duitsers van de Koog willen zich niet overgeven, willen zij zelf beweren. Die staan achter Dönitz. Russen hebben kleren afgeperst bij v/d Werf.
’s Avonds met Job gewandeld en het avontuur van 5 Dec. verteld. Ik ben er nog steeds erg me in mijn schik. Vlag boven de Dennen op de Fontein. Morgen om 12 uur eerst de ondertekening. Canadezen morgenmiddag al verwacht. Nog geen verkeer tussen Oost en West. In Z. Holland en Utrecht komen Engelsen, maar bij ons komen Canadezen. Texel is erg internationaal. Max Blokzijl kon zich de vreugde ten hoogste bedenken. Maar nog hoger wordt zijn strop (E. zender). Mussert wil in Utrecht de heldendood sterven.
Boris: Joden levend begraven. Jodenkindjes in de lucht werpen en er dan op schieten. Hij met zijn Russen, dorst of moeheid, schiet neer. Elke dag 70 km met warm weer lopen.
Dönitz: Noorwegen is ook in de capitulatie begrepen. Boven Den Helder lichtballen in 3 kleuren. Geen Kuneman vanavond. Ik draag de driekleur of niets, maar geen oranje. Wat hebben die met de maken? Commissie van Tiesse en Eelman weg om gevangen jongens te zoeken. Overal vrijgeleide. Teleph. bericht uit Amstelveen, dat daar 10 jongens zitten. Er breekt geregeld nog grote spanning.

7-5-1945. M. Het is niet stil nog, want schieten wordt nog gehoord, ook van kanonnen, alles niet op Texel. Vliegtuig ’s morgens voorbij, maar het brengt geen post.
Algemeen Reisverbod. O. Teub [Hermes] als twede en P. Sluisman als derde [staatsgevaarlijke] gisteren terug op Texel. Canadezen zijn er nog niet, maar worden aldoor al verwacht. Het is prachtig weer met Oostenwind, wat willen ze meer?
’s Middags naar Nan, die op de Bank was. Bulletin: Seyss Inquart over zee gevlucht. Morgen Canadezen tot Den Helder. Toen Nan thuis kwam, bracht hij het bericht van de algehele vrede mee. Vader had P. Koorn [vader van Dia, de verloofde van Nan] geweigerd te groeten vanmorgen, en Nan viel mij er over aan. Alle NSB ers over 1 kam, zeg ik. Piet Koorn niet, om Dia niet te krenken. Dat wist Nan niet. Zijn grootscheepse aanval richtte weinig uit, al werd ik nijdig. Nan kletst, want er is wel verschil tussen Duitser en NSB. De een moet, wat de ander uit vrije wil doet, terwijl ik bovendien nooit op de NSB schimp. Daarom alleen zeg ik niets van Piet Koorn. Nan had gehoopt dat ik mijn principe liet varen uit eigen belang. Als het eigen belang is, als ik Dia niet wil krenken, zou hij gelijk hebben. Maar dat is te gek natuurlijk.
Na eten de vlaggen op Sonnevanck bekeken. Thuis, brand van een stapel stropakken, wat bij avond een fraai gezicht was. Duitsers rijden al weg. Veel bollen boven Den Helder, als maar nieuwe omhoogstijgend en langzaam dalend. Tegelijk feestelijk, en alarmerend door de stilte rondom.

8-5-1945. D. In de tuin gewerkt, toen tegen wil en dank meelmalen, opknappen en naar Den Burg. Om 11 uur zouden immers de Canadezen komen. Maar ze kwamen weer niet. We waren samen Den Burg in, waar veel mensen waren. We spraken Anni Kalis, die op Dick [Huizinga] wacht. Henk Kuiter is Zaterdag nog gestorven, op de eerste vredesdag. De mensen komen met wagonladingen naar Den Burg. Het is vreemd, want het gaat maar op goed geluk. Maar ze zeggen dat om 3 uur nu de Canadezen komen.
NSB wordt zonder consideratie gerechtelijk vervolgd. Alles komt ten behoeve van de gemeenschap wat personen hebben verdiend door gunsten aan de Wehrmacht. Om 12 uur 2 cirkelende vliegtuigen, wat ik bar attent vond. Ze vergeten Texel niet helemaal.
Bij Nan gegeten. Zelf afgewassen en gerust tot Dia verkleed terug kwam, en we met Nan’s moeder naar het Schildereinde gingen waar een erepoort stond. Staatsgevaarlijken, onderduikers, enz kwamen van de boot, maar meer ook niet. Het dwarrelde van de mensen en oranje, tot je er scheel van was. Je moet nog wennen aan zoveel mensen bij elkaar.
Over 2 dagen komen ze nu. Tegenstand in Breukelen, Vinkeveen en Amsterdam. Gr. Polizei in Kol. Instituut in verdediging. A cordial welcome to our deliverers, stond bij de poort. Berichten over Pen enz. weer tegengesproken. Naar huis, en de boot gezien die ze ging ophalen. Vreemd, dat Wieringen hoog zichtbaar was. Ook de Helderse vlaggen alles boven alles uit. Om 9 uur de boot terug en ik terug, waar iedereen weer actief werd toen ik van de boot zei. Maar er kwam toch niks. Gauw naar huis om 9.45 en te bed. Broeiig weer.
Bij Broere zijn Russen volgens Guus.

9-5-1945. Gelukkig aardig opgeknapt. Dat beinvloedt de vredesstemming. Aardappelen geschild en konijnenvoer gezocht, toen een Liberator 50 m hoog achter huis langs vloog. Zeldzaam gezicht. Verder vlogen de hele morgen door losse toestellen van hetzelfde grote soort in de richting van Hannover. Daar ze niet hoog vlogen meest, was het min of meer plechtig en indrukwekkend.
Eerst naar Cor [Bakker], en toen naar Den Burg, waar alles al in afwachting was, want ze waren al onderweg. Ik at meteen mijn brood op, Dia enz lieten alle eten maar staan, en keurig opgedoft trokken we Den Burg in, terwijl overal nog deuren opengingen. We liepen naar de Bank en voelden toen al dat het weer niets werd. Zo haalden we dus Nan af en gingen weer.
Bericht over de jongens in Amstelveen is vals. Wat een teleurstelling. Enfin, het kan nog goedkomen. Seyss Inquart in N. Duitsland gevangen.
De ondergrondse, die 6 April al even keek, maar meteen weer in zijn hol verdween, is nu blijkbaar bezig voorgoed boven de grond te komen, met wapens en veel voorbarigheid, want de Duitsers hebben met de handhaving v/d orde niet het minste spul. Wat ze van plan zijn mag Joost weten. Ze willen vast alleen tonen, dat ze er ook nog zijn.
Burg. en Kees v. Herman van het Raadhuis verbannen. Kelder, Commandant der ondergrondse is waarn. burgemeester. Ongeregeldheden in Den Helder zodat Canadezen eerst morgen of overmorgen worden verwacht. Thommy hat Zeit. Het is dringend voor Russen, die in ’t ziekenhuis moeten worden opgenomen.
Het fanfare speelde in het gebouw, zodat we gratis muziek hadden. Na 9 uur gescheiden met gewapende vrede. Nan vindt het dan wel jammer, maar dat wil hij niet erkennen.
Met Broere gepraat. Rus bij Visser, ergens een met verbrijzelde arm. Guus [Roskam] behandelde een Rus op 200 m van een razzia. Geen van beiden werd gesnapt.
Rondom stilte. Met open raam en 2 dekens te bed. Lastgevingen om Canadezen aan te vullen.

10-5-1945. D. Prachtige dag, terwijl net als gisteren vliegtuigen Oostwaarts vlogen. Ver gedreun, dat gevechten in Breezand heten te zijn. Hemelvaartsdag. Vijf jaar bezet gebied, zelfs nu na de vrede nog. Nel had Maandag de banjo niet meegenomen, zodat ik op de bank speelde. Het gaat steeds beter. Jan kwam met een guitaar thuis.
Nan wist van lastgevingen niets af. Valt dus mee. Over de Hogeberg, waar Jaap vertelde van 100 opstandige Russen. Op klein terrein wist hij er al 30 Russen. Samen zijn er dan misschien meer dan 200. Bij Klaver gepraat.
Terug naar Nan, terwijl het volk weer naar de boot trok. Ik ging naar huis helemaal te eten, en toen met Nan en Dia de drukte van Den Burg in. Bij het Raadhuis was het zelfs stemmig vol. We gingen in de grote beschadigde kerk zingen bij het orgel. Het was zeer plechtig, vooral met het gehavende dak en de brokken en glas over de grond. Er werden vaderlandse liederen gezongen. Morgen komt er 1 Canadees. Ze krijgen 1500 cigaretten (Gold Flake) per maand. Juffr. de Groot te Cocksdorp als eerste kaalgeknipt. Corrie Vl. en W. Boon ontsnapten op het kantje toen ik weer naar huis ging. Wat een volk erbij! Canadezen verbieden kaalknippen.
Dia Eelman moet trouwen. Harm is nog onder water. Tot 10 uur buiten nu.
De massa: Aankomst v/d boot, Wilhelmus, alleen dominee v/d Leer stapt van boord, terwijl heel Oosterend van vaderland getrouwe kweelt. Ook aankomst, gejuich en gejubel: 2 moffen en 2 onderduikers stappen aan wal.

11-5-1945. V. Buiten de stoelen geboend, die bestemd werden voor de inzameling voor den Burg. In de tuin gewied, dagboek bewerkt. Een zilveren vliegtuig met ster vloog vlak over huis. Na eten was het heet, toen ik konijnenvoer zocht, en bij Cor zat. Daar hoorde ik de boot 6 keer fluiten. Gauw verkleden en naar Den Burg. Met Dia nog een hele boom opgezet over Dia Eelman, waarom je plezier en medelijden hebt. Net te laat. Als eerste van het Canadese leger stapte hier Siem de Waal aan wal na 9-jarig verblijf in Transvaal. Het is bar leuk, dat een eigen Texelaar toevallig als eerste bevrijder op Texel aankomt. Hij is lid van het Irenekorps, dus niet het echte Canadese leger. Met hem kwam luit. de Vries aan, als verbindingsofficier. Naar Schakel die met Siem reisde. Wageningen is plat. Schakel zat met koffie en cigaretten en Canadezen in het Instituut.
In Den Helder: 600 a 700 opgepakt, nl. iedere verdachte die op de lijst stond. Burgemeester schilt aardappelen. Duitsers ontwapend. Alles al afgewerkt. Canadezen in tenten. Eén stroom krijgsgevangenen van Berlijn tot Moskou. Meiden kaal, dan met menie hakenkruis op hoofd, te water met roffel van fanfare, onder poort door van Oranje, terwijl ze het Wilhelmus moeten zingen. Nu allen nog gevangen. Tribunalen zullen veroordelen, en hard.
Ik kreeg een halve doodsteek, omdat in de proclamaties al over Indië wordt gewaagd. Weg is de vredesstemming, en ervoor in de plaats onzekerheid en vrees. Ook in ‘Trouw’ stond en stuk. Maar nog niet hoe en waarom. Het is een grote schaduw voor mij, en wel voor veel anderen ook. Dan ben je eindelijk gezond en wel de oorlog door, en dan doemt het noodlot Indië al weer op in een week vrede.
Terugkomend, weer stormloop voor het Raadhuis. Twee D. officieren erheen. Ik weer weg, want staan is mijn hobby niet. Bij Nan hoorden we muziek van de toren. Dat was aardig.
Nieuwe aanplakking die de Duitse praktijken in ere herstellen willen. Duitsers staat een zwaar lot te wachten. Polen, Nederlanders enz. mogen alles uit Duitsland halen wat nodig is. De 13 jongens zijn dood volgens Rodekruisbericht aan Comm. Vollmar te Den Helder, en liggen op de Mok. Anders was er nu ook bericht geweest. Er zijn meerdere totaal onschuldigen bij.

12-5-1945. Z. Prachtige dag. De hele morgen was gescharreld en me gewassen. Na de middag naar Nan waar Job ook kwam. Met Nan gepraat over het over 1 kam scheren der NSB. Hij denkt natuurlijk aan Piet Koorn. Dat ze allen worden opgepakt vind ik goed, maar ieder moet straf krijgen, naarmate hem toekomt. Wie enkel NSB gedacht heeft, kan slecht gestraft worden, want denken is vrij hier. Nan is een en al politiek. Een beetje politiek overspannen. Er rijst een hoop gezwets, terwijl er nog niets is gebeurd. Het kan wel eens een rommel worden. Kaalknippen wordt streng gestraft. Orde is nodig. De ondergrondse op wacht bij Kees v. Herman. Ze willen van zich doen spreken.
Met Job de erepoorten bekeken, die als paddestoelen nog verschijnen, net als verdere versieringen. Het ziet er feestelijk uit. Als ze lang wegblijven, staan alle dennen in Den Burg. Vrijheid- blijheid. Let’s shake hands, boys. Feel at home friends. V= victory. Bij het raadhuis troffen we Ben, ondergronds ordonnans zonder motor, en we gingen op de stoep zitten voor debatten. Toen ik over Russen in Oosterend begon, stoof een Drijver op me af, om verantwoording. Ik zei precies wat ik zou zeggen, en hij droop later maar af. Net Gestapo. Weg is de vrijheid. Denk om je woorden. Alles is fanatiek en geladen, en het lijkt meer het begin van een burgeroorlog dan het eind van een wereldoorlog. Weg vrede.
Beschut door Nan’s jas, waarin ik me niet zo somber voelde. Een mens zou kinds worden. Job zat bij ons, en ging morgen ook maar heen, al zei hij eerst te willen weigeren. Hij moet naar de Koog. Morgenochtend officieel de Canadezen. Op de buurt ben zowat alleen ik niet gevorderd. Ze wisten zeker dat ik ziek was.

14-5-1945. M. Er komen 200 man. Om half 11 in pak naar Den Burg, en met Dia en Nan’s moeder naar de Groeneplaats waar Nan ook liep. Job was er ook, vrij door de Russendienst. We gingen op het terras, en al gauw kwam de ruiter om de hoek aan. Toen een erewacht gevormd, en daar kwam een auto met kinderen, gevolgd door een kleine auto. We wachtte op de tanks enz, tot we blauw zagen. Toen begrepen we wel dat de ‘bevrijding’ al achter de rug was. Er was een toespraak, die we niet hoorden. Wilhelmus dat we kwaad meezongen, en hoera, waaraan we niet meededen. We (Nan’s moeder en ik) kropen uit de massa en vonden een pracht plaats. We hadden ondertussen een echte Canadees gezien met zijn baret en geelgroene pak. Van onze mooie plaats zagen we toen goed dat er niks meer was te zien, en dropen tenslotte maar naar huis. Nan is wachtcommandant in de kleuterschool [aan de Burgwal, nu atelier RAT], en het staat hem niets aan. Er moeten meiden enz. in, die van hem een redelijke behandeling moeten krijgen. Maar daarmee is lang niet ieder het eens. Vreemde meiden zitten al vast. Huiszoekingen vinden plaats. Kelder zei tegen NSB er Keyzer (Piet) op 6 April: Neem een geweer. Hij kwam met geweer terug. Toen Snoek: Geef mij het geweer en jij bij de opgesloten NSB. De elites op het Raadhuis. Snoek er tussen. Elite met gefronste wenkbrauwen weer weg. Ik vind de Snoeken standvastige kerels, die wel wat mogen zeggen. Kelder 1^e luit. Snoek al vrijwilliger voor het Holl. leger.
Ali Kuiter gisteren overleden. Dat drama is nu pas geeindigd sinds 6 April. Als haar moeder tenminste in leven blijft. Na de middag niets meer te zien. Met regen naar huis, en mijn dagboek. ’s Avonds Job, die over zijn contactcommissie verhaalde. Bar leuk, hoe hij zijn kennissen achterhaalde, en vrienden enz. weer met elkaar in contact bracht. Hij was de hele dag op het Raadhuis. Lanterfanters en werkers zitten daar. Er marcheerde zingend een piekfijne troep Duitsers voorbij, het hoofd hoog. De Canadezen schrokken, en waren binnen een uur weg met de boot. De Duitse soldaten zijn nog niet verslagen. Er zolang de geest zo blijft, voelen ze zich nog overwinnaar. Die veerkracht is voor een Hollander niet te begrijpen. Het is het militaire, het sociale, wat hen drijft, en dat kent Holland niet. Hollanders zijn net als los zand.

15-5-1945. D. Al vroeg met een koe naar het land, zodat ik beroerd werd. Gisteren alle dagboeken opgedoken, en nu weer verder bijgewerkt. Konijnenvoer gezocht. Eli Vlessing is op Texel, Hanny’s vader is pas geleden gestorven. Aan een stuk ondergedoken in een kamertje. Tenslotte ziek door gebrek aan frisse lucht.
Louis van Heerwaarden bij de Canadezen. Ze zullen wel meer hebben gedaan.
Rots bewerkt. De wind nam af en de zon scheen helder. NBS ging naar Barhorst. Bij Koevert alls weggehaald wat niet van Koetsier was gestolen.
’s Avonds naar Visser, en gepraat met Hein Irakli. Volgens hem zijn er 195 talen in Rusland. Buurvr. Broere kookt voor 20 a 30 Russen soms. Riek Maas bakt elke dag 4 broden.

16-5-1945. W. ’s Middags na 3 en lopend naar Nan, want ik verwachtte hem thuis. Nan ging erg te keer over de warboel, met het nodige sarcasme erbij. Ik dacht eens op te ademen, maar bij Nan drukte alles door die rot- NBS. Niet- militairen staan met een geweer en een air op wacht, terwijl oud militairen met een wandelstok (of paraplui?) op wacht staan. Het is echt dat ze groot willen doen.
Thuis werd Nel gevorderd voor aardappelschillen als moffenmeid. Dat is de klap op de vuurpijl. Ik liep witheet aan. Onze naam even door de modder halen, omdat je 2 jaar lang bij de Wehrmacht moest werken. We zullen wel eens flink praten, en dan nog eens zien. Naar het werk gaat Nel toch niet.

17-5-1945. D. Met Nel tijden gewacht in het revier in de Hogerstraat. Ik niet mee naar binnen, omdat Jaap Keyzer er zat inplaats van Kelder. Nel raasde aan een stuk door. Ze ging toch met een Mof, want ze zeiden het! Bewijzen had hij niet. Ze zou wel gehaald worden, waarop Nel dan wel zou wachten.
Canadezen waren aangekomen, ze bleven zelfs. Veel belangstelling, voor cigaretten althans. Ben wilde me er bij slepen, maar ik was te veel in vuur en vlam. GJ Duinker is nu ook gestorven. ’s Middags weer heen, maar niet te spreken.
Thuis met Broere’s Russen gepraat. Mijn student moet leven. Ik had al meer over hem gedacht. Lulodse is de broer van ‘Lalotsch’ die dood is bij het vliegveld. Chariko Tillise, een brievenvriend van Job, en Michel, een en al standvastigheid. Het lijken alle wel studenten.
Nel werd niet gehaald, maar een arrogant stuk marechaussee der NBS kwam zeggen dat ze om 8 uur had te verschijnen, en anders werd opgesloten. En dan, vroeg ik. Hij keek perplex, dat ik dat opsluiten maar als gewoon accepteerde. We zouden dan wel verder zien. Maar ze komt op het werk toch niet, zeiden we.

18-5-1945. V. Job kwam aan om me mee te nemen naar Mischa, die mijn student was, In ’t ziekenhuis door het praten hem herkend. Ik vond het prachtig, en trof hem bij mensen aan de Kogerweg. Hij was geopereerd aan zijn arm en liet de scherf zien. Hij was blij me te zien en vroeg een overhemd te leen, Er waren wel 4 a 5 Russen bij elkaar.
Nel was om 8 uur al naar Job ondergedoken, want als ze gepakt werd, was het minder mooi. Job en ik naar Nan, die nog te bed lag, zodat ik naast zijn bed tot rust kwam even. Job en ik naar Keyzer waar ik als een wekker afliep. 1^e een Moffenmeid, wat al zeer dubieus is, 2^e gekletst over die niet naar Assen en die niet. Ik werd woedend, vooral omdat hij de naam van de zegsman niet wilde noemen. 3^e Stoepker zei dat ze zich meermalen vrijwillig voor de Wehrmacht had gemeld. Ik wist niets meer te zeggen dan dat ik hm niet geloofde, en we gingen weg. Er kwamen Canadezen aan, maar ik was wild en ging naar Nan boven. Job praatte nog even met Kelder. Onderzoek komt wel.
Nan wist alleen maar over de NBS te praten, wat een stelletje stakkerds is. Op 6 April werd zonder hoger bevel door Kelder de oproep ondertekend. Als indirect gevolg zijn nu het tiental jongens het slachtoffer geworden, op zijn minst. Verder nam de leiding de benen, terwijl Nan enz. in Oudeschild maar moesten zien hoe ze hun lijf redden, terwijl ze van de toestand geen flauwe notie hadden. En nu alles mooi en goed is, gaan ze mooi weer en de baas spelen. En die het langste wegbleef, had wel het meeste gedaan (of was het bangste!). Het is een kliek!
Dingemans, Snoek en Jan Kackzor kwamen met een luxe wagen Nel halen en doorzochten het huis. Moeder gaf hen zo de laag, dat ze niets meer hadden in te brengen.
Briefje van Mischa aan Lulodse afgeleverd, en weer naar Den Burg, naar Nan en Dia. We hadden al gauw weer herrie, want dat schijnt in de lucht te hangen. Ik vluchtte Den Burg in, en was tegen mijn zin getuige van de opbrengst van fam. Keyser (niet de ouwelui), Jaap Rijk en schoenmaker Bakker, op een vrachtwagen. De mensen rekten en gaapten, en ik liep gauw weer weg. Mijn dagboek bijgeschreven op Nan’s kamer.
Keiharde klappen terwijl brokken naast Texla boven de bomen vliegen. Een bunkertje, denk.
Later auto met munitie in brand, even voorbij t. Marie. Dat is erger. Het geknal gaat ongeregeld door. Om 6 uur naar huis. Veel volk niet verder dan de Schoonoordweg. Huis van Graaf begint te branden, later ook aan de andere kant (van de auto) veel rook. Rondgereden, terwijl de projectielen gierden af en toen. Bij Buitenlust veel volk, ik er heen, en er vrij dicht bij. Vlaming begint ongelofelijk fel te branden, ook op Honck brandt, en tenslotte het huis van W. Boon, waar nog veel uit is gered. Het luwt wat, de andere kant brandt ook meer. Soldaten vliegen heen, en schelden op de luie burgers. Ik ga heen om huize Geertje leeg te halen, en zet mijn fiets bij wed. Geus. Maar ik kom niet meer uit de portiek vandaan, want in de brandende huizen ligt een massa munitie, die nu ontploft, met een geweld, veel erger dan straks. Het gevaar is groot, en de straat is verlaten. Om de hoek van de portiek heb ik vrij zicht. Een geweldige klap doet het huis kraken. Na een half uur neemt het af, en steek ik over naar huis. Dan zijn er 8 huizen verbrand, terwijl 3 soldaten zijn gedood. Burgers lichtgewond.
De Kogerstraat is er nu het ergste aan toe. Op 6 April was ze gespaard. Zelfs op straat brandde het fel, en af en toe proestte de rook in mijn richting. Fonteinen uit de brandende erkers.

19-5-1945. Eerst naar Nel om de fiets en papieren en toen op haar fiets naar Den Burg. Het ophalen gaat door. Tot 1 uur vergeefs gewacht.
’s Middags naar Mischa, met een oud hemd, waarmee hij erg blij was. Lang getreuzeld voor ik naar Kelder ging. Wettelijk bevel niet opgevolgd, nu een politiezaak. Keyzer dacht de woorden van Stoepker te verdraaien. ’s Avonds naar Nel, en toen naar de Vissers waar de NBS huiszoeking had gedaan, en o.a. Jan’s eigendommen had meegenomen. Daar zijn aldoor Russensamenkomsten. De NSB wordt bij de opbrenging bespot en uitgekafferd. Wie vernedert zich? Ererondjes achter de handkar, wacht voor en achter. Om het publiek tevreden te stellen zeker. Een rommeltje.

20-5-1945. Z.’s Morgens naar Nel, en met Job de mooiste lupines gehaald. Gisteravond dansen in Den Hoorn. Het is zomerweer. Daniels landde gisteren bij Oudeschild. Dat was een van de meest welkome verrassingen, vooral de manier waarop [Huib de Rijmelaar schreef hierover: Toen weer een luid gerucht haast iedereen naar buiten riep- maar ditmaal uit de lucht. Daar viel na 5 jaar afscheid plots- ja, hoe kan het bestaan- ons aller vlieger Daniëls, zo uit de lucht vandaan. En elk die holde wat hij kon, het hinderde niet hoe, op sokken waarlijk, naar het land van Arie Pieter toe. Daar was een vreugde ongekend, een weerzien zo spontaan, dat zelfs de grootste kerel nog bedwingen moest een traan. Heel Texel is met recht zeer trots, op deze vliegenier, die naar zijn eiland t’rugkeerde, als 1^e officier. Geluk gewenst, Heer Daniëls, door ied’re Texelaar. Ons land bevrijd; gij weer terug, een dubbel feest voorwaar].
’s Middags naar Nan en Dia. Nan had ruzie met [zijn zus] Janie [getrouwd met Adriaan Stiggelbout] en wil er niet meer komen. Die gunden fam. Moerbeek hun lot, en vonden dat Piet Koorn moet worden opgepakt, terwijl zij er steeds melk enz. haalden. Zo zijn er nog veel meer.
Met Wim Den Burg in. Wim en ik naderen elkaar plotseling op politiek terrein. Bij Nan oneindige beschouwingen over 6 April met de ondergrondse leiding in de Raadhuiskelder. Boot van Harlingen aangekomen, o.a. met Henk Broekman. Vandaag op Texla Jullens, Melle Zegel en zijn vrouw, en een Auke Boon (?) opgegraven. Möller, die Jullens verraadde, in de ziekenauto aan boord nog net gepakt.
Russen zijn uit het mijnenveld gekomen. Ze zaten daar bepaald veilig. Dit was de 1^e Pinksterdag. ’s Avonds bij Visser, waar geregeld Russen zijn.
Onweer, met klappen van het afweer zoals we nog nooit hoorden. Over elven naar huis. Ik raakte niet bij Wim te bed. Droog thuis.

21-5-1945. M. Dreuningen in de verte, als van bunkers, die worden opgeblazen.
Naar Cor, waar ik de morgen doorbracht. De Russen gingen schietend naar Califonië, waar allen werden verzameld vandaag. Moeder naar Nel, die bang is.
’s Middags tussen de regen door naar Den Burg, waar ik niet meer uit huis kwam. Vader van Jan Bruin dood. Aangeplakte berichten over stakingsverbod, terwijl al in heel Europa wordt gestaakt. Communisme steekt de kop op. Himmler en Ribbentrop zijn nog zoek. Rosenberg gevonden. Lang gewacht, met Nan naar huis.
Hij even naar Henk Br[oekman?], volgens wien in Assen Landwacht en WA werd doodgeschoten. Nan later naar Dia, die ziek is. Hij wil weigeren als Piet Koorn wordt opgepakt, en is erg verbeten. Als hij niets gedaan heeft, verdient hij geen straf. Maar verder laat het me koud wat er gebeurt. Twee van Rijk vast voor radio en f 3000.- en Dina Zijm, D. en K. Kager vast voor radio. Totaal 31 vrouwen en ± 70 NSB ers.
Korporaal Dingemans werd in de auto thuisgebracht.

22-5-1945. D. Wat gezaaid, dagboek bijgeschreven, en zelfs in een studieboek gekeken.
’s Middags kwamen Klaas en Juul, die weer naar het kerkhof was. Mischa is er nog steeds niet geweest. ’s Avonds naar Visser. Broere’s Russen bij Schilpzand ingebroken, maar gesnapt, zodat ze alles terug brachten. Tevoren was er ook al ingebroken. Nu zit de NBS erin.
Op de Mok zijn de 10 jongens gevonden, daar met Russen op laag water begraven. De voorhang van het drama is weggenomen. De jongens zijn: Gerrit Broekman, Herman en Andries Pen, gebr. Keyzer, Joh. Duinker, Piet Ruimers, Kees Witte, dove Jan [Witte], Oremus. Zonder vorm van verhoor doodgeschoten, met ingeslagen hersenpan. Heb dank, dappere ondergrondse! Schuif het maar op de Duitsers! Een slecht geweten is een lastig gezel. Verschillende jongens zijn onderweg nog van de wagen gesprongen, die de dood tegemoet reed.

23-5-1945. W. De Russen graven hun kameraden op.
’s Middags thuis, terwijl Aagje, Ko en Emie en Anton er waren. ’s Avonds naar Den Burg. De jongens zijn op het kerkhof gekist. De vlaggen moesten vooral weg. Anders waren die zeker eeuwig blijven waaien.
Russen half bedekt op wagens naar het Oudeschilder kerkhof, waar de NSB vanavond nog groef. Nan’s dagboek over Janie, P. Koorn enz. gelezen. Eindelijk wat innerlijke gedachten, al was het door de politiek.
Bertus had het over Radio Oranje en Indië, wat de maat deed overlopen. Indië is voor mij en angstbeeld, al hoef ik er zelf nooit naar toe. Als ze Nan maar met rust laten. Eenmaal moet het weer vrede worden, zoals vorige jaren, toen we een gelukkige tijd samen hadden, Nel thuis.

24-5-1945. D. Naar Cor. Theus zei dat nog dode Russen en Duitsers in de duinen lagen, ook buiten de mijnenvelden. Verder krielt het er natuurlijk van de munitie. ’s Middags naar Californië, maar ik kon Mischa niet vinden. Ik weet zijn achternaam niet eens. Met Tamarix terug naar huis. Nel naar Dia Eelman, die trouwde.
Begrafenis van de vermoorde jongens. Op Vlijt zijn een Moffenmeid van Zuidema, en Jacob Roeper van de Vrijheid, door Russen vermoord, gevonden. Aan hen wordt geen aandacht geschonken. Vliegtuigen af en toe heel mooi te zien in de lucht. Geen oorlogsidee meer.
Den Helder afgezet, want ondergedoken SS heeft op Canadezen geschoten.

25-5-1945. V. We krijgen gratis per persoon een pond goede biscuit en een chocoladereep, terwijl Hans 9 ons krijgt. Overdaad schaadt. Himmler heeft zich vergiftigd. Koevert vast, en huiszoeking bij Betsy Dob ’s middags toen ik bij den kapper zat, zodat ik al aan thuis dacht, want ze lijken alle Weermachtsmeisjes wel over een kam te scheren. Alleen het goed van de Pf hebben we, maar Nel is thuis, en dat is erger. Bij Dia gepraat. Dagboek weer bijgeschreven en toen naar huis, waar alles trilde van verontwaardiging. Om 3 uur stopte een overvalwagen bij Broere, die heendraafde, wat zei en over een geit ging praten, toen de wagen weer doorreed. Wel 7 of 8 man, hangende aan de wagen, met geweren en gummistok, overvielen het huis en grepen Nel voor ze nog in de stal was, Dingemans voorop. Toen vlogen ze vader nog zowat aan van de zenuwen, omdat die naar een mes greep, zoals ze dachten. Het kon niet erger. Moeder smeet toen alle gebreken van de BS en haar leden naar het hoofd, tot ze niets meer wisten te zeggen.
Iemand heeft eens gezegd: Geniet alle nu nog maar goed van de oorlog, want God bewaar me voor de vrede. Die man heeft goed gezien. De knoet is weg, en de reactie is een groot mengsel van losgebroken elementen. ’s Avonds naar Visser en Job, om het te vertellen, want ik was zo hels dat ik [het] niet onder me kon houden. En dat wil wat zeggen.

26-5-1945. Z. Met vader tijden op Kelder gewacht, die wel al gauw overtuigden van de valse praktijken van Stoepker en Keyzer. Hij zou het zo vlug mogelijk afwikkelen. Met Job naar de school, waar ik door de wacht werd afgesnauwd, en Nel niet kreeg te zien. Nog beroerder schorem, de visclub (volgens Nan) en de roeivereniging (zegt moeder), waarvoor de wacht in het geweer sprong tegen mij.
Terug, was Broere bij ons geweest. Volgens hem zei Keetjebuur dat ik de vruchtbomen vernielde, terwijl ze telkens naar Broere ging om te gnuiven over Nel. Akebuurt zei dat vader uit zijn tuin groente stal, dat Nel Rein Eelman had verraden en dat ze zich op Texla naakt had uitgekleed. Verder nog kleinigheden. We wisten niet wat we er aan hadden. Nel had verder een slechte naam, omdat ze bang waren dat ze onderduikers zou verraden. Op moeder’s verjaardag waren en Keetjebuur en Hanna, met seringen. Wat een slangen!
’s Middags in de regen naar Californië en de Pelikaan. Ten langen leste Mischa gesproken na de rouwdienst. Het overhemd hem geschonken. Morgen zullen ze weggaan.
’s Avonds met eten naar Nel, met Nan om 8 uur erheen. Nan wilde het meenemen. Dacht hij dat ik me er liever niet liet zien? Eer dat ik me zou generen voor de Tex. bevolking, die steeds meer in mijn (en anderen) achting daalt. Hanny Kikkert en Heyn Dijt ook vast, evenals Nel Mosk, van wie de Marechaussee het zwarte vlees betrok. Bekaf.

27-5-1945. Z. Down, maar toch naar Visser om Gelderse roos. ’s Middags met Wim naar Den Burg. Job is maar steeds in Russendienst. Naar ‘Licht en Kracht’ waar net werd gelucht, om eten voor Nel te brengen. Ze kwam even naar buiten. Ik vroeg Nan niet of ik even met haar mocht praten. Dat mag niet volgens de regelen.
’s Avonds thuis. Juul en Anton gaan naar de overkant. Voor Juul ook maar goed, want ze heeft geen beste naam hier door haar ‘relaties’ met Moffen.

28-5-1945. M. Full speed naar Nan, die te bed lag en wien ik de laster vertelde. Bij Kelder hoorden we dat Nel officieel vanmorgen al vrij was, maar in waarheid blijkbaar niet.
’s Middags naar Cor, die het bed niet meer houdt. Met Job tegen zevenen naar Nan, waar we de dekens brachten. ’s Avonds Job bij ons, die met Nel van t. Marie kwam. De toestand in ‘Licht en Kracht’ is treurig. Vier sneetjes brood met 1/2 liter eten zonder vet. Alles in het stro, afgesnauwd en begluurd.

29-5-1945. D. Nel vertelde hoe de meiden gekoejoneerd en gesard werden. Als het zo doorgaat komt er vrouwenopstand. Ik bleef de hele dag thuis en was verre van geestelijk wel. De laatste tijden hebben me te pakken, maar nu kalmeert het wel. Diphterie bij Blom en Vlaming, wat me angst aanjoeg. En ik ben nb ingeënt. Maar die angst viel slecht weg te praten. Dat die overspanning nu net altijd je verstand en vooral je zelfbeheersing aanpakt. Anders zou je eens zien. Capaciteiten genoeg, terwijl ik nu wel heb geleerd hoe je moet leven. Dat doe ik al krek andersom als vroeger. Maar andere onbekende oorzaken houden me overspannen. Nan en ik gaan samen in ieder geval naar een zenuwspecialist.
Vrouw Verseput had de bunkers van Prinsekoog gezien, waar 830 Russen 9 Duitsers afmaakten. Totaal verminkt, een arm eraf gesneden, enz. enz. Gewoon in hun slaap overvallen, want ze lagen nog in hun kribben. Onzedelijkheid in ‘Licht en Kracht’ Begluren van verkledende vrouwen, openlijk. Nan was goed, maar voorzichtig. Maar die heeft ook een kop met gezond verstand.

30-5-1945. W. Dank zij Nan met zijn voorraadjes van allerhand, die onuitputtelijk zijn, heb ik weer een nieuwe pen. Daarin zal ik hem wel nooit kunnen evenaren. Zonnig weer, en Cor Bakker opgezocht. Broere krabbelt nu gedeeltelijk terug, nu we er een rechtzaak van willen maken. Er blijft van de mensheid niets goeds meer over. Alles is troebel, en je vertrouwt niemand meer. De onderste steen komt nu boven. Ik ben nu niet meer witheet van woede, maar blauwheet. Als blauw tenminste beter is dan wit. Het zal wel andersom zijn.
Jaap Keyzer was niet te spreken. Op de Groeneplaats met Job, Guus, Mischa en Sjurrab gepraat. Guus vertelde van een Rus die hier Duits bloed had gedronken. Zo ver ging de haat. Een andere Rus had het hem gezegd.
Even Nan nog gesproken, en toen naar huis. Nan is goddank bij de rotzooi vandaan.

31-5-1945. D. We krijgen nu 9 ons biscuit en een reep prima chocola. ’s Middags naar Californië, waar Mischa meteen met me mee naar huis ging. Het is jammer dat hij geen Hollander is, want ik zou best vriendschap met hem sluiten. Het is een der leukste types van alle Georgiërs. ’s Avonds Job die van de Zuidbatterij verhaalde, waar hij met Engelsen de nacht daverend doorhaalde. Piet Eelman kwam even aan, op weg naar Port Nathal. De auto kon zijn goed enz. wel meenemen, maar hijzelf kwam wel op eigen gelegenheid. Zo had een ieder het kunnen inpikken. Maar Piet is een ander altijd nog een slag voor geweest, hoe dan ook.

1-6-1945. V. ’s Middags kwamen Job en Maarten, op een grote motor, zodat ik wel trots op hem was. Later kwam hij met Joke. Volgens hem waren alle bruggen radikaal aan stukjes, als ze kapot waren. Verder neemt Amerika geen risico’s en verliest weinig. Eerst RAF, dan tanks die de laatste restjes in brand schieten. Weinig tabak en fietsen. 2000 kg springstof gelegd voor de NO-polder. Later met Job naar Den Burg. NSB optochten, waarvan je behoort te genieten.
’s Avonds tegen zonsondergang met moeder gewandeld, terwijl Nel en vader van het jutten terug kwamen. Over de Heldenstrijd op Texel schreef o.a. de Waarheid: 350 vrijwilligers, D. officieren aan de boom, later de NSB ernaast. In 3 dagen besluit. Toen assistentie van de vaste wal, afgeslagen. Veel doden en vast veel gewonden, want uit Amsterdam worden jonge chirurgen naar ’t Noorden gevlogen ter assistentie. Je lacht je dood om het gezwam, en wind je er nog over op ook. Enfin, het vertrouwen in de kranten is weg gelukkig.

2-6-1945. Z. Het was een rotnacht met veel vliegtuigen alsof het oorlog was. Chrysanten gekocht en gepoot. Vrijwilligers voor Indië kunnen zich melden. Zo gauw mogelijk ontslagen, schrijven de meesten op hun formulier. Later met Bertus in debat, maar die gaf ons steeds gelijk, overeenkomstig zijn natuur.

3-6-1945. Z. Met Wim naar Den Burg, waar het een grote dooie boel was. Zelfs biljart en bier is er niet meer. Erger dan in de oorlogstijd.
Nan’s dagboek gelezen, over Gerrit, wat hem erg schijnt te hebben geraakt, en over Vonk, die vast zit, en waarom hij zich bekommert. Naar huis en na eten bij Wim met Irakli gepraat. Toen op Fonteinsnol genoten van het uitzicht. Gepraat over gedachtenleven, maar Wim had niets te vertellen. Terug was Cor Maas bij ons, eergisteren aangekomen, dik en bruin.

4-6-1945. M. Brand bij Kikkert in de Westen. Alles verbrand bijna. ’s Morgens en ’s middags denappels gezocht in de Botgras. Een Rus kwam ons ook helpen. Aardige jongen. Cor Maas hielp ook nog, weet Nel overal te vinden. Bij Job gegeten en gebleven. Suffers van Oosterend gooiden bij Schilpzand een handgranaat 20 m van me af. Verder schoten ze. Job kwam laat terug van een schietoefening bij Guus.

5-6-1945. D. Naar huis en aan het dagboek gewerkt. Later ’s middags via de Dennen naar Californië waar ik 2 Mischa’s bezocht, en ze onthaalde op tabak, die ik van Job kreeg, terwijl ik van hen doorslagpapier kreeg voor vloei. Pure verontwaardiging, toen ik vertelde wat de krant over de heldenstrijd schreef. Later met Nel in het mijnenveld appels gezocht.
’s Avonds Job, die boterruzie had gehad en naar ons uitweek. Dat is maar het allerbeste.

6-6-1945. W. Schrijven, lezen, prijskranten, bloemen, wat wieden, zo vulde ik de morgen.
‘s Middags hoopvol naar Nan, meteen om tabakskaarten. Ben even gesproken. Van een kamerpraatje met Nan kan vanavond ook weer niets komen, Vonk is vandaag opgesloten na dagen van kantoor- en huisarrest, zodat Nan de spil is, waarop het bankwezen draait. Voor ik wegging, zei Nan nog met een onderzoekende blik dat ze Juul hadden kaalgeschoren. Dat kon er nog wel bij, bij alle ellende, vooral toen ik thuis het verslag kreeg van de laffe overval laat in de Dennen door 4 knuppels, terwijl ze de volgend morgen naar huis zou. Ik ziedde gewoon van woede, en mijn handen tintelden om de knullen mores te leren. Zo kwaad ben ik nog nooit vroeger geweest, geloof ik.

7-6-1945. D. Job kwam en liet me mondharmonicales geven. Ik kon ander niets verdragen. Jaap Koorn en Kees Bakker zijn dood. De buurjongens kwamen thuis, allemaal. Nu Dirk v/d Vliet nog. Renout kwam en vond het maar weer alledaags. Dezelfde medicijnen en afwisseling. Ik riep hem nog achterna dat ik naar een zenuwspecialist wil, en een middagslaapje doe, wat hij prachtig vond. Praten kwam ik niet aan toe.
’s Avonds Jochie en Lil, die het verhaal over Juul deden. Vannacht hadden we allemaal slecht geslapen van de verontwaardiging.

8-6-1945. V. Niet naar Den Burg, zodat ze daar de oren wel zullen spitsen. Goering met v. Rundstedt in Engeland. Hess loopt daar zwakzinnig rond.
In de NSB is het een barre bende. Laval wil Spanje nog niet uitleveren. Er is plan om een luchtmacht over heel Europa in te stellen, met Holland, België en Duitsland als bases. Er gingen 65 NSB ers enz. naar Den Helder. Dick v/d Vliet is op de thuisreis.
In de Koog een ontploffing voor de middag. Hannes Halsema dood, Ben en anderen gewond. Oorzaak onbekend. Meyert vertelde van Brabant, waar de Duitsers landmijnen aan de deurklink bonden. Ook in bloementuinen gelegd. Elst was helemaal plat.
Burg. Maandag op Texel. Bij Cor B. gepraat. Dalend vliegtuig, dat achteraf bij het opstijgen tegen een tuinwal, een auto en een pereboom botste en zijn hoogvliegerij moest staken.
’s Avonds was er niemand. Zwaargewonden in Koger barak. Het lijkt wel een tijdbom. Bertus zei dat het gat 1 M breed was. Dat is kras, Theus zat er een meter vanaf en mankeerde niets. Dat is kras. Waar blijft het menselijk verstand.

9-6-1945. Z. Een Rus om boter. Later kwam Mischa even aan, wat ik leuk vond. Hij brengt gezelligheid en beweging. Ik kan me niet voorstellen dat zoo’n open en kinderlijk karakter mee zou doen aan die flirt- en hoerpartijen op Californië. Volgens Job zijn hij en Sjurab er nooit bij. Cor Maas en Nel schooiden in de aardbeien, Cor gelukkig, Nel Leiden in last.
Het ongeluk in de Koog blijft onopgehelderd. Dirk van der Vliet kwam thuis en ik kon er niet aan denken zonder mijn beheersing te verliezen. In de krant kwamen nogal subjectieve uitdrukking voor aan het Duitse adres.
Een beddezakoverhemd, truien geverfd, waarmee ik erg ingenomen ben. We worden nog een fam. Beddezak.

10-6-1945. Z. ’s Middags na een ijselijk lange maaltijd met Wim naar Dia en Nan. Jongens kwamen uit Duitsland terug. ’s Avonds boven gelachen om allerhand explosies van Henk Bakker, en beneden Job bewonderd om zijn zwaarwichtigheid. Het is zijn eigen schuld. Dan moet hij maar niet zo grondeloos ernstig en geheimzinnig doen.

11-6-1945. M. Het was zoet weer toen Job met Nel naar de lammerenmarkt ging. Nel fris en fleurig in de beddezak. In Broere’s bosje riepen een tijdlang 2 koekoeken tegelijk, wat een uniek geluid gaf. De een haalde steeds de ander in.
’s Middags met Job naar Californië op ziekenbezoek. Nico Ramoswuvily of weet ik veel, met een kapotte pols opgezocht. Job snort en loert overal, is een bekende figuur en ieder snelt hem te hulp. Mischa II was niet te vinden, hoewel we alle kamertjes afneusden. Op het hoofdkantoor met radio een poos gepraat. Job leert Georgisch. Ik zie er het nut niet van in, al weet ik van ni panjoema enz. Met orchideeën naar huis.

12-6-1945. D. Gerus en Job met horsmakreel. ’s Middags bij de barakken Mischa Tsedoradse (door rotzooi onthoud ik niet naam) gesproken, nadat hij Herman Keyzer aan het werk brandde. Zo gaat het in ’t leven. Eerst vrij veel contact, nu elk in een eind. Hij slaaf, ik vriendje van de drijver. Mischa geeft de hoop wat op want Thommy hat Zeit.
Den Burg in. Met Anton, die flink ophaalt, om over achten Nan van het kantoor gehaald. Die was in kantoor- en dus (?) stugge stemming. Na eten moesten we tenminste 20 min. naar boven, maar niet voor mij. Hij zat zelf in de knoei, want een kapt. de Winter had gevraagd of hij een zwarte lijst wilde opmaken, en Nan had meteen maar ja gezegd. En nu de handen in het haar en of ik ook raad wist. Tenslotte heeft hij maar een flauw lijstje samengesteld buiten de bankgeheimen om. En toen moesten we maar weer gauw naar beneden gaan, dacht hij.
hulpzoekend, van iemand die niet weet hoe hij anders moet, en het wel wil.

13-6-1945. W. De harmonica weggebracht en doorgegaan naar Californië. Mischa II zag ik niet en ik ging toen maar naar Nico, waar meer Russen waren. Ik moest tegen wil en dank een dikke snee brood opeten bij een glas koude koffie. Veel praten kon ik niet met hen. Mijn Turk, die ook niet dood is, zie ik elke keer glunderen, maar ik kan niet met hem praten.
Terug om jasmijn, wat mede de doodsteek gaf. Het was warm, en thuis heb ik niets meer gedaan dan gelezen en uitgeblazen. Truus van Twisk en Marrie Barhorst opgepakt. Moeder heeft nog erg angst voor Nel tengevolge van die roofoverval.

14-6-1945. D. Naar Cor. NSB ers morgen weg. Begrafenis met militaire eer van Jaap Koorn en Kees Bakker. Het aantal gestorvenen door de oorlog is al aardig groot op Texel. 16 000000000 (16 milliard) gulden schade in Nederland, met inbegrip van wat is weggevoerd. Tegen 10 uur ging de zon achter de Dennen onder aan een wolkeloze hemel. Het is veel mooier dan je kan bevatten. Je kan er niet bij, omdat een mens zo bar onvolmaakt is.

15-6-1945. V. ’s Middags naar t. Marie en naar Dia. Ik ging om gist en later met Nel om een pakje prima Roy. Mischa in Den Burg ontmoet. Die liep op zijn hoofd, want morgen vindt hun vertrek plaats. Hij rookte niet meer, maar door een Roy liet hij zich verleiden. Samen met Nel doorgelopen naar Huysman. Dia ging weg, en Nan moet als procuratiehouder (?) overwerken, telkens weer. Het ging gieten, en ik hoopte bar te kunnen blijven. Maar het werd weer kurkdroog, en ik liep naar huis. Vrouwen worden nu weer opgepakt, o.a. Yska, Wuys en de Porto’s. ’s Avonds laat hoorde ik de exotische Russenzang bij Californië klinken. Ze begeleiden met zelfgemaakte balaika’s. Het zullen de laatste vreemde geluiden over Texel zijn.

16-6-1945. Z. Zonnig weer. In de krant een goedpraterij van Kelder over Jaap Keyzer en Berkenbos. Het resultaat is, tegen de verwachting in, dat de mensen nog meer lachen. Veel overlijdensadvertenties staan in de krant van getroffenen.
’s Middags naar de Pelikaan. Ze laten mijnen springen, zodat veel ruiten in stukken liggen in de Koog. Later voor het laatst naar Californië, en Nico opgezocht. Wat genoten ze van mijn Roy Een halve cigaret werd weer bewaard voor later. Ze verlangen naar huis. Weggaande vond ik een tasje met f 225.-, 3 horloges, pakjes Rotpunkt (kapotjes) enz, met foto’s van Sergo van Helsloot. In de Dennen kwam ik een blije Mischa II tegen, een en al bescheidenheid en netheid. Ik heb het getroffen met mijn Russenkennissen. Auf wiedersehen was het laatste woord. Net of we elkaar nog ooit zouden weerzien. Ik voor mij vind het jammer dat ze gaan, want zulke vreemde jongens (toch weer zo hetzelfde) trekken me aan. Mischa T. kwam niet voor afscheid. ’s Avonds thuis zonder bezoek. Ben verloofd.

17-6-1945. Z. Prachtige dag, die al vroeg begon, doordat de Russen vertrokken met veel salvo’s. Job is sinds Vrijdagmorgen naar de overkant. Zijn vader wist niet waar, toen ik er was en er naar vroeg.
Naar Huysman. De Marechaussee gaar weg. Ze schijnen te hebben geweigerd alle verdachte vrouwen op te pakken. Kapt. de Vries moet een soort Boer wezen. Vliegtuigen waren vandaag veel in de lucht. Roel Stoepker zit vast. Het Communisme vaart rond in het brein van de mensen. De een verafschuw, de ander heet het welkom, omdat het nog zo kwaad niet is. De Russen hadden uitstekende propagandisten.
’s Avonds Janie op bezoek. Piet maakt het best. In schemerlicht gezeten. Dat kunnen maar weinigen doen, want er is geen stroom.

18-6-1945. M.’s Middags studie in Erfrecht bij Visser op de bank. Cassa en Lil 2 uur lang geworsteld met 2 Russen (met geweer en mes) Zaterdagavond. Een uurtje maar, langer hoefde niet im Wald. Met gescheurde kleren over de zenuwen losgekomen.
Nieuwe marechaussee’s op Texel. Dronklap Looyen ruimde op, werd gezegd. Had dus ook te veel babbels, want hij scheen zo fel anti enz. ’s Avonds nog eens naar Visser.
Nan heeft geen tijd voor een uitvoeriger dagboek. Hij heeft overdag geen tijd tot diepere gedachten. Hoofdzakelijk politiek en feitelijke dingen. Dat was toch al een zwak punt. Hij moet een kwartier bv zich dwingen tot zijn dagboek, zonder politiek enz. Allicht schrijft hij wat op, en overdenkt dus die dingen, en zal dus zijn achteloosheid wat op zij schuiven.

19-6-1945. D. Om wittebrood van het Rodekruis, kosteloos verstrekt. Boeken gekocht (P. Paaltjens, Bouw aan de jeugd) en later op Nan gewacht, die na eten weer naar kantoor ging, en toen om over tienen pas thuis kwam.
België moet gedeeltelijk Leopold niet terug. Die wil wel komen. Gerbrandy krijgt uitbranders, omdat hij degeen was die de lakens uitdeelde, en dus de hand in de bende van nu had.
Melding van onderofficieren voor registratie. Hopelijk loopt het los, want Nan is er ook bij.

20-6-1945. W. ’s Avonds Pelikaanbal, waar ik dus niet kon heengaan. Je moet je niet laten bewust worden, wat voor dingen je alzo moet missen, want dan houd je het niet. Maar wat dit betreft houd ik het best. Job kwam terug van de reis, en kon meteen naar de verjaardag van Lil. De wankelheid raakte ’s avonds wat weg, en het geestelijk evenwicht herstelde zich weer vrijwel

21-6-1945. D. Om 2 uur waren de gasten van het Pelikaanbal thuisgekomen.
’s Middags Nini en Job, die ik over zijn reis plaagde, tot hij er de smoor in had, waar nu weer zoo’n reden niet voor was. Hevig onweer met enorme stortbui, gelukkig zonder wind.
’s Avonds niemand. ’s Middags Aad Bakker, die vertelde van de hopeloze BS in heel Nederland. Een commandant had een twijfelgeval opgepakt. ’s Middags hing het halve dorp aan de bel, omdat het zoo’n beste man enz. was. Na rijp overleg de man weer vrijgelaten. De volgende morgen hing het andere halve dorp aan de bel, omdat het zoo’n gemene kerel was.

22-6-1945. V. ’s Morgens bonnen van zelfverzorgers inleveren, maar ik had boekje en stamkaarten niet bij me. ’s Middags lopend naar Den Burg. Bij den kapper. Geschreven. Moeder en Nel met bonnen, nu stamkaarten vergeten. Gehaald, toen beurt weer voorbij, dus weggelopen. Juul gesproken met haar dikke kop, doordat het haar weg is. Ze vroeg me voor het volgende balavondje, maar ik zegde niet toe. Eerst vreemd om met een kaalgeknipt meisje te praten. Tot mijn genoegen ging juist Huug Snoek voorbij.

23-6-1945. Z. ’s Morgens met veel moeite de heg geknipt. ’s Middags Jopie en Trien Helsloot om de portefeuille van Sergo, die f 10.- uitgeloofd had. Dat was dus een extraatje. Ze moeten in Wilhelmhafen zitten. In Rusland worden ze doodgeschoten. Wat is het wreed.
Dr. Renout kwam voor Hans en drukte me voorzichtigheid op het hart. Ik had een verhaaltje bij mijn medicijnen geschreven. Toen naar Den Burg. Later toen ik wegging, om half 8 kwam Nan pas thuis.

24-6-1945. Z. Staking in België van Comm. Soc. en Liberaal. ’s Avonds Nini, Rita, Job en Wim. Er gaat veel eten naar Duitsland, zogenaamd om revolutie te voorkomen. Waarom alle textiel erheen gaat, zie ik dan niet in. Iedereen is nijdig, maar de Canadezen doen het.

26-6-1945. D. Ik ging dus naar Den Burg, waar ik evenwel niets ophaalde. Ik keek nog naar dr. Renout, maar hij was er niet. Ik wil andere medicijnen.

27-6-1945. W. Zo veel mogelijk buiten gezeten in zon en wind, wat thuis altijd tegenvalt. Twee vliegtuigen cirkelden om de Waal. Dat moet Siem du Porto zijn geweest. Wat naar Visser, en thuis gelezen.

28-6-1945. D. ’s Morgens om boodschappen, en zonder wat (1 Rodekruisbrood) terug. Nan is zich te melden in zijn oude jas, want ik had Dinsdagavond zijn jas aan. Lopend naar huis, de fits aan Den Burg gelaten. Onderweg kwasi aan de kant van het fietspad bloemen bekeken.
Vanaf Dinsdag zijn de overwinningsfeesten in Amsterdam gaande. Leve de Koningin, hoor.

30-6-1945. Z. Na een lichte wasbeurt naar Visser en met Wim de tuin geïnspecteerd. Er zijn 498 NSB ers (van WA en SS o.a.) op Texel gekomen. Deze week is een jongen, Moskee, doodgeschoten bij de BS. De NSB er Langeveld stierf nog aan verwondingen uit de tijd van de Russenopstand.

1-7-1945. Z. ’s Middags naar Nan en Dia, die het best met elkaar hadden. Nan zat brieven te tikken. We hadden 1 1/2 cigaret, waarvan we toch een hele tijd rookten. De Hollanders worden in klassen verdeeld. Ik val wel in de eerste klasse, maar er hoeft maar weinig aan te mankeren, of je zit in klasse II. Diphteriespook waart over Texel. Hoe lang geldt inenting?

2-7-1945. Briefkaart van Job en Nel, zonder adres, en toch terecht. Tini Keyzer aan diphterie overleden. De angst vaart door mij, en over Texel. ’s Avonds Janie en Trui, die ook al hu keel voelden, als er over werd gepraat. Allen ingeënt. Bij Visser niemand. Hoe lang geldt inenting? Er komt nooit een toestand van rust op zoo’n manier, want iedereen is nog onrustig, nu door de diphterie.

3-7-1945. D. ’s Morgens thuis en vrij fit. “s Middags in de warmte naar Dia, terwijl een 15-tal NSB ers op het land werkten. Een wacht op 10 NSB ers.
Nan heeft eindelijk hulp, zodat alles weer minder gejaagd en soepeler wordt. Ik spreek hem niet meer dan een kwartier meest, en nooit alleen.

4-7-1945. W. ’s Middags moest ik weer met diezelfde rotbonnen naar het Distr. kantoor (vader was Maandag ook weer geweest).
Nan moest dragen voor de begrafenis van Tini Keyzer, die haar plaats krijgt bij Jan Rab, Hans Mulder, Gerrit Broekman. Nan was laat, en ongenaakbaar, zo dat ik net zo lief een plaatsje opzocht bij Jan en Gerrit.

5-7-1945. D. Briefje van Job uit Den Haag. Ze blijven nog. Vliegerijen in de lucht. Schurft waart rond, het Rodekruis erachter aan. Later klonk van Bloemwijk een harmonica over ’t land. Dat was mooi.

6-7-1945. V. Naar Den Burg, waar ik van Dia hoorde dat Jan Schrama aan diphterie is gestorven. Het gevaar schuift dichterbij. Dia is vorig jaar ingeënt, maar de rest gelijk met mij. Stijf bij elkaar 4 jongelui dood: Piet Zijm, Jan Schrama, Tini Keyzer en Gerrit Broekman.
Dia kwam met Hanny Vlessing, die me wilde zien. Drie jaar lang ondergedoken in Groningen. Van de 100000 zouden nog 5000 in leven zijn. Een jood was in een kamp, waar de gasbuizen al klaar waren. Toen werden ze bevrijd. Staking in Rotterdam. Nan moest weer naar kantoor.

7-7-1945. Z. ’s Middags naar Visser en dr. Renout opgevangen over de diphterie. De inenting geldt gelukkig voor je leven, al zijn de meningen verschillend. Dat gevaar is dus weer van de baan. Terug, thuis kwam Maarten, die me per boot naar Vollenhove wilde hebben. Ik had bezwaren genoeg, en het lokte me evengoed niet, maar daarvoor was toch geen reden te noemen. Morgen op de motor naar Oudeschild. Bertus naar Brabant, zodat ik gelukkig geregeld weer alleen kan slapen.

8-7-1945. Z. Wim kwam nog even. ’s Middags bij Maarten achterop naar Oudeschild, wat ik reusachtig vond gaan. Daar nam Joke me meteen onder verhoor over mijn ziekte, en later Maarten, toen we samen achterom gingen naar de West. Daar zaten we een tijdlang aan de dijk voor de stille zee, waarover de Voorwaarts voorbijvoer.
Maarten vertelde van hun isolement op Vollenhove, waardoor Texel af en toe erg trekt. Doorlopend evacué’s, die zich ondankbaar gedroegen. Ik voelde wel, dat ze graag contact hadden in Vollenhove, en dus behoefte een logé’s. Al met al veranderde ik erg van plannen, en nam me voor, als het kan, vast later naar hen toe te gaan, omdat ze me zeker een prachttijd bezorgen, en ik hun er ook veel plezier mee doe. Maarten vroeg, of ik buiten Texel kan? Ik weet het niet.
Terug op de piano, waarop Joke het begin van de blauw Donau toverde. Geweldig klonk het. Na eten met veel beloften en uitnodigingen weg met Maarten tot in Den Burg. Afscheid.
Met Wim naar de eerste Amerikaanse film ‘Goden boy’ die met de rest, niet aan de verwachtingen beantwoordde.

9-7-1945. M. ’s Middags Renout opgevangen. Hans lichte keelontsteking sinds eergisteren.
Er zijn al meer dan 60 diphteriegevallen, dus is het erg, al sterven er nu nog weer niet. Nog steeds geen Nel en Job. Net Canadezen. ’s Avonds thuis gebleven.

10-7-1945. D. Trui kwam, om ons huis in Den Burg te huren. Als Kalkman nu wegging?
’s Middags op Hans gepast, terwijl moeder een wagen hooi hielp lossen. Renout kwam, en vond zijn ziekte met een sisser afgelopen. Laat naar Den Burg, terwijl het heet was. Nan moest vanzelf weer naar kantoor, en ik vertrok maar gauw.

12-7-1945. D. Nel en Job kwamen thuis. Er is in Engeland herrie tussen Britse en Canadese soldaten. Ondergedoken SS schiet in Den Haag de BS wachten neer en rijdt in canadees uniform ’s nachts in jeeps door de stad.

13-7-1945. V. Den Burg in en gauw weer terug. Ik wachtte als gewoon op Nan, die weer laat thuis was. Leve het werk, en basta met de rest. Job was er en er was dus afleiding. In Duinkerken vloog een munitiedepot in de lucht. Halve stad plat.

14-7-1945. Z. Later kwam Job, die, na te zijn uitgemaakt voor deserteur, ontslag kreeg van de BS. Dat brengt veel voordelen mee, want vooral thuis is de verhouding toch altijd nog gewapende vrede. Bericht had hij uit Den Haag niet gestuurd. ’s Avonds kwam Wim.

15-7-1945. Z. O. Klaas had Siem de Porto gesproken, die, evenals van Dommelen, flink is gehuldigd. Hij was 45 keer naar Duitsland geweest, had een brandende motor bij de Mok, die net voor de noodlanding weer uitdoofde, en was met nog 5 man over van 42 man in opleiding.
Nan gaf me een licht Engels cigaretje na eten, want zijn salaris was weer verhoogd tot f 35.- in de week. Bij Wim achterop naar huis, terwijl wolken de lucht afrolden, en de wind opstak. Berlijn gebombardeerd? In Griekenland gespannen toestand over Joego-Slavië.
Overdag werd er weer gevlogen.

18-7-1945. W. Er moet in Den Helder een dichtgemetselde bunker met Russen zijn gevonden.

19-7-1945. D. Naar bed gaande kwam de verwenste Bertus uit Brabant en moest Jan bij mij slapen. Volgens W. v. E. moest Bertus niet naar Vlijmen, omdat hij dan werd opgepakt voor pro-duitse houding. Hij had een wieg gekocht, en hoopte dit jaar nog te trouwen.

21-7-1945. Vandaag gingen vrijwilligers [voor Indië] weg, maar ’s avonds kwamen ze weer terug, want het was enkel maar voor een keuring.

23-7-1945. M. ’s Middags naar de kwekerij, en via Henk Visser naar Prinsekoog, waar Wim alleen de camouflage afbrak. Mijn wachtbunker opgezocht en de namen naast de plaats van de krib op de muur geschreven. Verder een flink aantal bunkers doorgekeken. In enkelen hing nog een sfeer van moord. Bloedplekken hoog tegen de muur, verder brieven overal in een bunker, onderbroeken, lakens stijf van het bloed, dodenlucht, boekjes en prentkaarten. Je voelde dat daar drama’s zich hadden afgespeeld. Er lagen verschillende brieven van een vriend. De geadresseerde is hier wellicht geslacht, want met veel minder namen de Russen niet genoegen. In mijn bunker stond alleen nog de kachel, De canapé, tafel, rieten leunstoelen, kribben, kast en stroozakken, alles was weg. Zelfs de kachelpijp. Totaal 59 bunkers.
Jonker, Donker en Schelfhout gevonden.

25-7-1945. W. ’s Middags naar Prinsekoog, maar Wim was er niet. Verder bunkers bekeken en de weg van 5 Dec. nog eens afgelopen. Dat was bar aardig. Anders wel een prettig idee dat we toen de humor van het geval ook inzagen. Ik had de moed lang niet in de schoenen toen, en broeide op een plannetje tot mislukking.

26-7-1945. D. De Jong, Donker en Schelfhout moeten (volgens de stiefkinders van Donker) met Russen in een dichtgemetselde bunker zijn gevonden, terwijl de Russen nog levenstekenen vertoonden. Cor Bakker even gesproken.

28-7-1945. Z. De Jong, Donker en Schelfhout zijn op Erfprins gefusilleerd. De krant sneed verdere geruchten over dichtgemetselde bunkers enz. de kop af.

3-8-1945. V. Ik las dat Hitler’s lijk nooit is gevonden, zodat hij best kan leven. Verder is hij 2 dagen voor de val van Berlijn met een filmactrice Eva Braun getrouwd.

4-8-1945. Z. ’s Avonds Wim bij mij, toen ik buiten achter in de tuin naast een kleine sitka zat met de zon over de borst. Vliegtuigen klonken, verwekten een onbevredigd gevoel, een soort oorlogsverlangen. Nu gebeurt er niets meer immers, als je vliegtuigen hoort. Sensatielust, of gebrek aan afwisseling. Er zijn nu al 117 doden door de Russenopstand.

10-8-1945. V. Woensdag verklaarde Rusland de oorlog aan Japan. Nu wapenstilstand om 2 uur vanmiddag. Rusland zat al in Mansjoekwo.
Amerika heeft een atoombom (kostte 2 milliard) op Hirosjima laten vallen, zodat de hele stad (318000 inwoners) weggevaagd zijn. Dit is dus de kroon op de oorlog. De rook steeg 7 km hoog in de lucht. Nu ook zoo’n bom op Nagasaki, waarvan de resultaten nog niet bekend zijn. De vredesvoorwaarden o.a.: Terugtrekking uit alle veroverd gebied. Behoud van grote en kleinere eilanden, dus gen Mansjoekwo meer. Jap. soldaten naar huis. Tijdelijke bezetting.
Tegenvoorwaarde: Jap. keizer behoudt zijn rechten.
Er werd meteen hevig gevlagd in Den Burg. Wat moeten nu al die vrijwilligers?
Ben benieuwd naar de werking van de atoombom.

11-8-1945. Z. Wieringermeerdijk is al enige dagen dicht. De vrede zelf is nog steeds niet getekend, al wordt er niet gevochten. Geregeld hoor en zie je ontploffingen bij de Mok, Den Helder enz.

12-8-1945. Z. Met Wim Den Burg in, en later na atoombompraatjes na mooie muziek geluisterd. Morgen officiële capatulatie blijkbaar. In Birma en tegen Rusland wordt nog wel gevochten. Die atoomsplitsing is wel een begin van een grote ommekeer in de krachtproductie. Verloving van Annie Kalis en Dick Huizinga, en van Jan Huijsman met zijn meisje. ’s Avonds thuis, terwijl Griet en Wim Jimmink op bezoek waren. De Wieringermeer wordt al drooggemalen. Nagasaki is volgens Amerika voor 1/3 verwoest.

13-8-1945. M. ’s Avonds 2 kampeerders. Guus kwam om karnemelk, zodat we om 11.15 pas opbraken en te bed gingen. Het is een rijkdom, als je niets met verduisteren hebt te maken. En toch- als je een auto hoort, wil je nog denken: alles is toch wel in orde?
Je ziet weer vliegers in de lucht.

14-8-1945. D. Geen Hollanders hoeven naar Indonesië. Oproep voor Nan om nadere gegevens voor de militaire registratie te verschaffen. Even later vertelde Nan, dat hij graag in dezelfde baan naar Indië wilde (Dia: dan ga ik mee). Hier had hij een pestbaan (maar f 35.- per week). Ik verbrak zijn toekomstdromen, door te zeggen dat hij er toch niet heenging. Dat weet ik zeker. Als hij zoo’n ene avond niet naar Binsbergen met me kan (en dat wilde hij wel, want hij vond zoiets wel de moeite waard), dan kan hij ook geen 3 jaar of meer naar Indië.

15-8-1945. W. Vanmorgen hoorden we dat Japan onvoorwaardelijk heeft gecapituleerd. Dat betekent dus, dat er vrede is over de hele wereld. Ik speurde nog wat in mijzelf, maar het bleek me niet veel aan te gaan. Zo is het mensdom nu eenmaal, als ik niet erger of minder dan een ander ben. Hoe verder van huis, hoe minder van belang.
Simon Bremer (vorige maand eerste berichten) in Oosterend gehuldigd. Siem de Waal lid van de Irenebrigade, Siem de Porto lid van de RAF en Simon Bremer lid van de Zeemacht.
Morgen een officiele Zondag over de hele wereld. Het feit van een wereldvrede mag ook wel even in ogenschouw genomen worden.

16-8-1945. D. Het is meer een feestdag dan Zondag. ’s Middags naar Den Burg. Ik ging na de taptoe Den Burg in en trof Job in de boekhandel. ‘Liefde’ en ‘De ziel schept’ gekocht. Later bij de radio geluisterd, helemaal alleen tot Job ook kwam. Tegen half 7 Den Burg weer in, waar de kinderspelen waren afgelopen, Kaart op de kop getikt en vanaf het balkon ‘Desert Victory’ gezien, met Maarschalk (of generaal?) Montgomery, die Rommel uit Afrika dreef. Het was een stuk oorlog met geweldig trommelvuur enz. Hoeveel mensen zijn er gevallen voor ons? Niet dat ze wilden, maar omdat ze moesten? Doordat zij hun leven lieten, kunnen wij nu in vrede verder leven. Inplaats van te denken aan de vele offers ter wille van ons (en hun nabestaanden) wordt er openbaar feestgevierd, en een punt achter het gebeurde gezet.
Hierdoor tonen de mensen nog eens goed, hoe ze willoze werktuigen zijn van de oorlog (en dus van hunzelf) en feest vieren als het ‘lot’ hun spaarde. Millioenen levens vielen, moesten vallen, opdat wij in vrede konden doorleven. Het dringt niet tot hun door.
Een van de noodlottigste gebeurtenissen in het leven van de mensheid wordt besloten met festvreugde. Het enige wat de mensen kunnen is blij zijn, als het gevaar zo vriendelijk is om hen de rug toe te keren. Het gevaar verdrijven is hen onmogelijk. Zolang de zelfbeperking niet geperfectioneerd wordt…
Na afloop moest ik nog een poos staan, omdat het Wilhelmus werd gespeeld. Dat rare lied zing ik niet mee. Geneer ik me ervoor? Ik vergat het dansen op de Groeneplaats. De 10- uur berichten waren dat Japan in Mansjoekwo de wapens had gestrekt, en Rusland had verzocht ook zo te doen. De ondertekening van de vrede kan nog wat duren, want Japan kon zo gauw niet.

19-8-1945. Z. Ik had het boek van Binsbergen mee, wat het vele stof deed opwaaien, samen met de staatsgevaarlijkheid. Ik werd wel fel, maar zei weinig, zodat ze er niets aan hadden. Zonder dat het opvalt, dat is de manier. Dat noemt B afreageren, meen ik.

21-8-1945. D. De POD pakt geregeld mensen op, wat niet te betreuren is, want de meeste wandaders lopen m.i. nog rond. In de krant lees je dagelijks overlijdensberichten van politieke gesneuvelden in concentratiekampen.

22-8-1945. W. Af en toe geniet je van de vrede door het ontbreken van risico’s. Wat later mis je weer de sensaties, als je vliegtuigen vredig hoort brommen, en geen afweer meer voor een vrolijk applaus zorgt.

23-8-1945. D. Bij Dirk Witte werd ’s middags de vlag uitgestoken. De oudste zoon zal wel thuis op komst zijn. Die was, meen ik, naar Rusland verzeild.

25-8-1945. Z. ’s Middags naar de Dennen en met Binsbergen opgelopen. Die gaat Woensdag te opereren. Ik vertelde hem dat ik met opzet was gevallen, maar hij ging er helemaal niet op in, zodat het succes uitbleef.

26-8-1945. Z. Veel artisten zijn voor 10, 2 jaar of korter geschorst. Zarah Leander was Russisch spionne, volgens de krant. Ze zong op verschillende manieren, met betekenis.

27-8-1945. M. Vanmorgen landde een vliegtuig bij Freek Kossen. Ik zag hem de staart in de lucht gooien toen er een tuinwal kwam.

29-8-1945. W. Op de Groeneplaats klonken al grampohoonplaten, en er werd hard bij gewerkt. Toen ik naar huis ging, fietste iedereen naar Den Burg, om de opening van de feesten bij te wonen. Ik zal niet van de partij zijn, en de eerste dag heb ik dus al woord gehouden.

30-8-1945. D. Grote feestdag op vader’s verjaardag. Ik heb niet meegedaan en bleef alleen thuis. ’s Morgens was er een zeer mooie herdenking van de gestorvenen. ’s Middags regen met allegorische optocht, bestaande uit 34 nummers. Zang, en daarna bal a f 2.50.

31-8-1945. V. Koninginnedag.
Helder, zonnig weer over de hele dag. Na eten naar Den Burg, waar ik Greet en Tinus trof, en Dia, terwijl later Job en Nan met veel misbaar van de kaartverkoop thuiskwamen. De gummiknuppel kwam er aan te pas. De anderen gingn naar de volksspelen, behalve Nan, die later een poosje bij mij zat. Later samen Den Burg in, waar we de anderen niet vonden en ik hem al gauw kwijtraakte.
Bij Den Hoorn brandden lichten en lichtfakkels werden vooral uit Den Helder afgeschoten, steeds meer tot het om over tienen een voortdurend opstijgen en dalen in diverse kleuren was, met reflexen tegen de wolken. Twee vuurtorens waren te zien.

1-9-1945. Z. Om zowat 4 uur en later vannacht kwamen de meesten van het feest thuis.
’s Avonds iedereen weg (Thomasvaer en Pieternel) terwijl ik de ondergaande zon kiekte.
Veel vuurbollen bij Den Hoorn en Den Helder. 11 uur te bed. Einde der festiviteiten.

2-9-1945. Z. ’s Middags naar Den Burg, waar het een feeststemming was. Wim kwam niet. Ik ging Den Burg in, en keek in Casino, waar Job danste. Het was niet te vol en ideaal om fijn te dansen.

3-9-1945. M.’s Middag na drieën naar Den Burg om Renout een briefje mee te geven. Ik kan nl. Vrijdag mee naar Alkmaar. Job ontmoet, die wel idee had om mee te gaan.

4-9-1945. D. O. Teub [Hermes] komt wel in het huis van Schilpzand, terwijl de burg. Maandag in Mauve’s huis wil komen, als hij hier blijft.

6-9-1945. D. Gisteren de papieren van Renout gehaald, nu beroerd, opgebeld, auto vandaag weg. Naar Job, die mee gaat. Op 30 Aug. is Daniëls verongelukt. Dat is erg.

7-9-1945. V. Voor vijven kraaide een haan, en kreeg antwoord van een vol orkest. Gelukkig zwegen ze later ook weer. Om 6.45 kwam Job al. Ik at niet, en was vlug klaar. We stapten nog net in de bus, en hoefden dus niet te wachten. Aan boord wat gegeten. In Den Helder zag ik naast ‘Den Burg’ een reuze bomtrechter. Het beeld van het monument had geen kop meer, en de top van de naald was er af. Met de bus te gaan was onzeker, zodat we de (enige?) trein namen van 1 uur. Bij Buys een poos gezeten. De mensen in Den Helder stonden me geweldig tegen, met hun stroeve verlepte gezichten, en slordige kleren. De stad zelf is ook een chaos. Job liet zijn haar wassen en knippen. Houtvestersmanieren.
Om 12 uur al in de trein, d.w.z. een heel lange rij vee- en goederenwagens, nu zelfs met smalle banken stijf langs de kant, en 2 middenin. Twee schuiven, die halverwege de reis zowat werden dichtgeschoven. Door het hout en de weinige veren zaten allen zeer harmonisch te schokken en te knikken en te trillen. Enfin, de ‘wagon’ was niet vol, dus het was niet benauwd. Ik had grote moeite om de baas te blijven van mijn shag, want Job rookt, zoals de natuur het oplevert, d.w.z. als hij trek heeft, en niet als het lijden kan.
Tegen drieën gingen we Alkmaar in, dat ik prachtig vond, tot we den specialist vonden in een statige buurt. Maar hij was met vacantie. Bons!! Volgende week dus nog eens.
We gingen verder, en Alkmaar was niet mooi meer… We probeerden een auto te liften, maar het was al 4 uur, zodat we het niet geestdriftig deden. Zo glipte me een auto door de vingers, die absoluut naar de boot ging. Amen.
We vonden tegenover het station slaapgelegenheid. Dat trof dus. Job liet ik voorgaan. Die is zeer ter zake kundig. Maar toen de kellner de kamersleutel niet vond, zocht Job mee met half opgeheven handen, en zelfs in een wasbakje in de hoek. Toen was zijn zelfbewuste houding voor mij schijn, en voelde ik mezelf zelfbewuster rustig op een stoel zitten wachten.
We aten, nadat ik de ergste vermoeidheid enz. op bed had laten afzakken. Job (had het almaar over cadetten van 7 uur af) was beneden al intiem met den kellner (met zoo’n klopje op je schouder) en we kregen 1 1/2 uur nachtpermissie tot 12 uur. Zo gingen we half 7 opgefrist de stad in, naar de Harmonie, waar beide voorstellingen kort na elkaar waren uitverkocht. Toen zag ik toevallig Victoria en we konden er zo in, voor f 0.50 voor op het balcon. ‘De bezetting van New Britannia’ werd gedraaid van uitsluitend historische opnamen. Een bar eerlijke film, waarbij eigen verdiensten minstens zo vaak werden vertoond, dan die der Jappen. Zoo’n kust wordt door de RAF en het zeegeschut gaar gemaakt, zodat de landing zelf gen slachtoffers kost. Ze voeren vrolijk voor de kust in kringn, tot ze er op mochten. Tekenfilm na.
8.15 er weer uit, en toen stonden 40 m lang de mensen op het trottoir tegen elkaar drie-dik te wachten. We hadden dus geluk.
Ik was dood-af en wilde naar mijn bed, maar Job vond zoo’n rij mensen prachtig, evenals allerlei rarigheden in etalages, die ik op dat moment allen naar de maan wenste. In het café was een buurtvergadering over een eetpartij o.i.d. en we mochten er een glaasje bier nog bij drinken, Ik wou naar boven, maar Job zat geinteresseerd te luisteren, naar wat divers Spoorstraatbewoners te vertellen hadden over bier, muziek, ouwe dames en al dan niet verloofde stelletjes, zodat ik haast verwachtte, dat ie ook nog even het woord wilde vragen. Maar we kwamen boven, al vroeg, en aten nog wat. Toen we klaar waren, had Job een heel wittebrood op met tomaten. Als je uit bent, moet je beginnen met veel te eten, en liefst lekker, meende Job. Voor tienen zeilden we al onder dek, nadat we de balkondeuren hadden gesloten met een welterusten aan de begonia’s en de stadsgeluiden.

8-9-1945. Z. We zouden om 8 uur worden gewekt, maar niets van dien aard gebeurde. Job wou beslist ’s avonds naar een openluchtbal, en ik kon er rustig bij zitten. Maar ik wilde met mijn zieke body beslist naar huis, en kreeg na veel spul mijn zin. Ik ga nooit meer met een gezonde naar een arts, als die er een uitstapje van wil maken. Tenslotte kwamen we 9.45 beneden, want we hadden geen horloges. Voor het station stond een file. Ik had om half 8 al volgnummers willen halen, De bus van 10 uur vertrok, voor ± 11 uur werden volgnummers uitgereikt. Om half 11 werden voor 12.30 uitgereikt, maar we kregen niets. Bus van 15 personen. Toen moesten we tot half 1 wachten, en konden dan om 2 uur weg. Morgen was er helemaal geen vervoer. Al gauw kwamen Tinus en Greet achter elkaar aandraven, en kwamen achter me te staan. Job ging er vandoor, en loste me na half 12 pas af. We hadden om 11 uur nog met den beurtschipper meegekund, maar die was staande vol.
Tegen twaalven ging ik weg, naar Aad Bakker, toen weer gauw terug naar het station, waar om 12.45 volgnummers werden uitgereikt. We kregen er nog net 2. Toen hadden we de tijd om te eten. Voor tweeën alweer in de bus, die 20 plaatsen telde. We zaten ideaal, want hij was gewoon vol. Een mooie tocht volgde langs vrij onbekend terrein, over Schagen. Om 3 uur waren we in Den Helder, en bleven tot tegen vieren in Formosa met Tinus en Greet. Toen sjouwend naar de boot, maar door Tinus zaten we al gauw op een platte wagen, zowat met de benen in de lucht, tussen de koffers. Halverwege raakte de wagen overstroomd, en zo krom en scheef hobbelden we naar de boot, waar we boven in de frisse wind konden zitten.
Nicht Fien reisde mee. We aten de traditionele biscuits. Voor de haven begon de boot circusneigingen te krijgen. Ik ging rustig achteraan zitten, terwijl Job enz. op dek stonden om in de eerste bus te kunnen. Tegen zessen kwamen we de haven in, toen het water steeg. Ik volgde lastige BS ers op de voet, en stapte nog voor Job in de bus. Toen vertoonde Cor Dros een staaltje van inpakkunst, want er kon vrijwel een dubbel aantal passagiers in, en op de bus.
Maar ik zat. In Den Burg charterde Tinus een BS wagen, en was zo in de Koog.
Job raakte zowat meteen naar het Nieuwjaarsfeest van de Palestijnse Joden. Hij had een kennis, en de lucht ervan. Nel raakte er ’s avonds ook heen.
Thuis uitgeblazen. Dit is dan het uitvoerige verslag van een reis heen en weer Alkmaar, die vergeefs was, en Donderdagavond al begon. En dat in Sept. 1945. Ik had hem niet willen missen, al was ik er hopeloos beroerd van soms. Maar, nu thuis, is het achteraf erg meegevallen.

10-9-1945. M. In het Parool las ik dat 26 millioen mensen zijn afgemaakt in de concentratiekampen. In Dachau werden er 12-14000 per dag gedood. Op 20 Juli ’44 was er een drinkgelag, omdat ze het record van 24000 per dag hadden bereikt. Laat het overdreven zijn. Het blijft massamoord.

11-9-1945. D. Veel harde knallen van de mijnenontploffingen. Wim zei ’s avonds dat volgende week alles is opgeruimd, en ze naar België vertrekken. Dan wordt hier alles dus weer helemaal het oude, zonder variatie.

12-9-1945. W. Minister Lieftinck sprak over de sanering van het geld. Alles wordt nieuw, en een week lang zijn er practisch geen betaalmiddelen (f 10 p.p.).
Naar huis gaande, zag ik overal verlichte ramen. Dat is vrede. De oorlogsspanning is voorgoed voorbij, en soms, als ik er aan denk, geeft me dat zoo’n vrij en gerust gevoel. Ik moet het maar altijd zo beschouwen, dat met de oorlog, ook de zorgen zijn verdwenen. Want de zorgen van nu zijn toch de praat niet waard naast die tijdens de oorlog. Maar je moet nuchter blijven, en dit steeds bedenken, want zorgen hebben altijd groeineigingen. Smoor ze in de kiem, en je bent een vrij mens.

13-9-1945. D. Quisling en Max Blokzijl zijn ter dood veroordeeld.

14-9-1945. V. Ik was al wakker, voor de wekker afliep, en was al zo vroeg klaar, dat ik meteen maar at ook, zittend op de aanrecht. In plaats van met de bus raakten we staande op een bestelwagen naar de boot, de Wagenmaker gelukkig weer. Dick Barends kwam zonder auto, en had toch geen bericht gestuurd. Om nu niet te gaan, zette ik gauw uit mijn hoofd, en al gauw zat ik in een overdekte vrachtauto aan boord. Aan wal liep de auto vol, maar ik zat goed, en was om 10.20 in Alkmaar, en om 10.45 bij [dokter] Hoeneveld. Even tevoren ontmoette ik den Keng, die een verheugd gezicht zette. Hij is al een paar jaar mankerend.
Twaalf mensen waren voor me, maar even over 12 was ik alweer buiten. Hij vroeg of ik geen vreemde gedachten had, of ik mijn gedachten wel eens hoorde uitspreken, of ik zwaarmoedig was. Ik ontkende steeds. Hij onderzocht me helemaal onder de gordel, wat me zeer verbaasde. Toen werd ik aan een ‘electrisien’ gezet, dat zeer verschillend liep. Tenslotte kon ik over 3 weken terug komen. Veel spierbeweging, aan het werk, ’s morgens en ’s avonds een lauw-koud bad, ’s middags en ’s avonds een poeier en een uur ’s middags rusten. Basta, weg was-ie. Ik heb hem niet eens kunnen groeten. Na de poeiers te hebben gehaald, taxibedrijven afgelopen, want voor de bus stonden al te veel mensen, en liften bewaarde ik tot het laatst. Twee dames liften voor Den Helder. En dit kostte f 27 + f 1.- fooi. Van de dames vroeg hij elk f 1.- De heenreis kostte me f 2.-, de terugreis f 28.- Enfin, ik was er, maar doe het nooit meer. Later met Jan Koorn in ‘Formosa’ gezeten.
Ongelofelijke prijzen worden nu voor zwarte waar betaald, want al het zwarte geld willen de handelaars kwijt. Vijf lui fuifden in een week f 45000.- er door.
Net voor de hevige regen thuis. Jan feestte in Den Helder, Nel aan de Koog.

16-9-1945. Z. In totaal zijn 40000 mijnen op Texel opgeruimd. En het kostte één dode.
’s Avonds thuis, terwijl het uur vannacht verzet werd, en het dus om half 8 donker was.

20-9-1945. D. In Duitsland heerst al hongersnood, want millioenen mensen zwerven nog rond zonder huisvesting. Vandaag vertrokken de mijnopruimers, nadat ze 40000 mijnen hadden opgeruimd.

21-9-1945. V. Nan kwam gisteravond 12 uur van kantoor. Als eerst die geldsanering maar voorbij is. We kregen 40 Engelse cigaretten als extra-rantsoen.

22-9-1945. Z. Nan werkte gisteravond maar weer tot middernacht. Verschillende personen, o.a. Leo Vonk, zijn vandaag losgelaten. Het benieuwt me of hij weer op de bank komt. Ik voor mij, geloof van wel.

24-9-1945. M. Joodse vrouw beschuldigt wandaders. Gaskamers, waarin ze moesten met zeep en handdoek. Net echt. De Holl. Schouwburg in Amsterdam wordt niet meer gebruikt. Die deed dienst als gevangenis. Op een nacht van ellende werd het Nonnenkoor, en ‘Ik hou van Holland’ gezongen.

25-9-1945. D. ’s Avonds bracht vader het bericht dat Binsbergen 37 jaar oud, in Zaandam is gestorven. Het raakte me. En dat, terwijl hij niet eens behoefde te worden geopereerd. Hij heeft het toch vast niet geweten.

28-9-1945. V. Ik reisde [naar Den Helder] met Wil en Simon Witte. Het was een heidens lawaai in de kajuit. Tot tegen elven was ik bij Annie Buys, maar ze zaten zo te worstelen met bonnen, dat ik weer blij was buiten te zijn. Bij Bram Lensen, waar ik een poos praatte met Hopman, die zijn glazen oog kreeg. De nasleep van de ontploffing in de Koog.
Na de regen naar Schakel. De drie-urige les viel me mee. Tussen regenbuien door over de kale Kanaalweg en Hoofdgracht naar de boot, die al verlicht was. Later op dek onder discussie over zuivering der Ned. taal.
Ieder heeft f 10.- nieuw geld. Al het andere is, of moet nog worden ingeleverd. Volgende week wordt f 100.- verstrekt.

29-9-1945. Z. ’s Middags bij Hin verschillende bollen gekocht, o.a. Frittilaria’s en Ixia’s.

30-9-1945. Z. Om half 3 naar Huijsman. Later met Wim en Job Den Burg in. Job naar de bios. Wim en ik gebiljart (50-33). Met Job bij Huysman gegeten, en met Nan samen naar de balzaal, die de hele avond vrij ruim bleef.

1-10-1945. M. Opening van de hazenjacht. In Indië is het mis met de Jappen. Slechts 27 bataljons vrijwilligers worden gehouden, zodat velen worden teleurgesteld. Ik ben anders blij dat niemand naar Indië moest te vechten.
’s Middags over Prinsekoog gelopen, en even bij mijn bunker gestaan. Met St. Nicolaas zaten er allerhand mannen in. Binsbergen is nu dood. Hoe is het met die Kaukasiërs gegaan? En waar zullen ze zitten? Wat is het toch een vreemde wereld met een merkwaardig leven. Sommige mensen ontmoet je maar 1 keer, anderen telkens weer.

3-10-1945. W. Jan Strijbos schreef over Binsbergen in de krant.

4-10-1945. D. Aangezien er nog geen geld is verstrekt, kan ik niet reizen, zodat ik ’s middags Alkmaar opbelde en afbericht deed. Ik begin nu iets aan het telefoneren te wennen, en dat wordt tijd ook.

5-10-1945. V. Na eten zomaar fit naar Den Burg, waar voor ’t eerst straatverlichting was.

6-10-1945. Z. In Den Helder tijden gelopen, en tenslotte op een bank gezeten in de Noordenwind. Lang bij Lenssen gezeten, toen nog weer veel gelopen, om tenslotte voor half 1 bij Schakel aan te komen. De les was aangenamer dan de vorige keer. De terugtocht was weer plezierig. Wat krijg je meteen een bekenden, als je maar af en toe meereist. Bij Jan Koorn op de wagen naar Buitenheim gereden, en met regenvlagen in de luwte naar huis.
In Indië zijn ze in Batavia aan wal gekomen, maar verderop deugt het wel lang niet. Verder houdt de Soekarno-beweging de gemoederen bezig. Amerika en Engeland vergeten nu Nederland, werd er voor de radio gezegd. Maar indertijd verloren wij onze vloot in het belang van dezelfde landen. Maar ja, de kleine man telt niet meer dan nodig is.

9-10-1945. D. Naar huis gaande zag ik een groet stroklamp in de Westen in lichte laaie. Om 5 uur was het begonnen, terwijl de koper ervan nog in huis zat.

12-10-1945. V. Vroeg op, vrij fit, en lopend met prachtweer naar de bus [om naar Alkmaar te gaan]. Aan boord had ik pech met de auto’s. Aad Bakker met de motor, en warempel, ik kon mee. Bij de Werf een tijd gewacht, terwijl Tinus, Greet en Sjors voorbijreden op een grote vrachtwagen naar Amsterdam. Toen volgde mijn motorrit. Even voor Alkmaar reed ik Tinus weer voorbij. Om 11 uur in Alkmaar, wachten, voorgaan, een shok, en weer een recept voor Hoeneveld’s poeiers, en toen weg. Maar het was al 12.20 en de trein ging toen al, zodat ik het opgaf, en mijn poeiers liet klaarmaken. Liften werd me aangeraden. Van 1 tot zowat half 3 gelopen, gegeten, gezeten, en steeds de hand in de hoogte. Lege luxewagens reden spottend door. Een buschauffeur zou me oppikken na drieën, als er plaats was. Want je mag niet naar Den Helder met de bus. Met dien bus zou ik er 4.15 zijn.
Maar als een reddende engel stopte een jonge vent van een melktankauto, en ik reed vorstelijk tot de Kooi. Ik gaf hem 3 gulden. Toen nog 6 km, terwijl ik nog ruim een uur had. Dat ging niet. Maar een moordwagentje met marechaussé’s nam me mee tot in de Keizerstraat. Toen had ik tijd over. Naar de boot, en rustig naar Texel gevaren onder hels gezang.

14-10-1945. Z. Met Wim naar het Liberty variety. Cherubini bracht me mijn terra boekje keurig terug, wat ik in een enveloppe had gedaan, terwijl hij de zaal uit was. De Honolulu Queens, de Willo n de Waco’s waren uitstekend. Het bal was zonder vrouwen bijna, maar de muziek was prima. Met Annie Kalis een machtige Engelse wals gedanst. Ik had graag met zoo’n Javaans meisje gedanst. Maar ja….

15-10-1945. M. In Indië deugt het lang niet. Met verhaaste spoed gaan de vrijwilligers erheen.

16-10-1945. D. Ik had geen kaart voor de Tesofilm van Texel. Ik kwam er toch in, en genoot.

23-10-1945. D. ’s Middags bij Nan dr. Renout gesproken. De poeiers waren in uitwerking dezelfde. Verder zijn het gelukkig geen verslavingspoeiers. Hij vond het blijkbaar gewoon, als ik 8 in plaats van 6 uur studeerde. Dat studeren was in hoofdzaak wel afleiding van gedachten, meende hij.

26-10-1945. V.’s Middags naar Den Burg om rokerij en echte koffie, zo tussen de buien door.

30-10-1945. D. Moeten trouwen schijnt een manie.

1-11-1945. D. Allerheiligen. Nel reed de hele dag bieten, dwars door de onthutste kerkgangers heen.

2-11-1945. V. Geen succes aan boord met auto’s. Tenslotte op een vistreiler naar Alkmaar, droog aangekomen, op een benzineblik. Aan het electriseer-apparaat, terwijl ik mijn duimen brandde dat de witte rook eraf kwam. De trein reed net weg, maar stopte een moment, zodat ik gauw in een der laatste paardenwagens wipte. Dat was geluk. Hoeneveld zei niets van terugkomen.

3-11-1945. Z. Wachten op de bus. Staan in de bus. Wachten voor de boot. Die was vol.
Bootkaartje uitgespaard. Terug niet met de bus, maar op een snelle vrachtauto naar Den Burg.
Wim kwam. In Indië schijnt het ten goede te keren. Van de week werd er nog een Britse generaal vermoord. Hitler schoot zich officieel dood op 30 April volgens de krant en de radio. Eva Braun nam vergif in. De lijken werden in de bunkertuin met olie verbrand. Ik twijfel.

5-11-1945. M. In Prinsekoog verdwaald geraakt, waar ik nog een paar bunkers doorkeek. In een ervan lagen veel vernielde boeken. Ook vond ik een foto van 2 Russen, die ik nooit had gezien. Wat Dick v/d Vliet in Duitsland meemaakte: Na de bevrijding stopte grote Rus zijn Duitse baas in een giertank, zonder eten, af en toe half vol water om te drinken. Tenslotte erin gestorven. Zijn dochter was zijn gevangene, waarmee hij deed wat hij wilde. Als Dick wat wilde, dan de volgende morgen, dan was ze er weer klaar voor.
Vierhonderd Hollandse fabrieksarbeiders door Russen neergeschoten, omdat ze onder de Germanen werden gerekend, en bevoorrecht waren. Hij zag dat een meisje op straat de kleren van het lichaam werden gesneden, waarna een 20-tal Russen in de rij stonden voor geslachtsomgang. Alles op straat. Het meisje stierf later. Hij bevrijdde zelf een geboeid meisje in de macht van Polen. Toen hij haar later opzocht, wou ze hem als echtgenoot en wilde hem in bed nemen. Hij stond altijd vast in zijn schoenen, wat ik zeker geloof, maar voelde zich verwilderen. Het is een raadsel hoe de gedegenereerde mensheid weer zich zal herstellen.

6-11-1945. D. Al de twede week met petroleumlicht. De storm in Indië is geluwd. Ik betrap me er nog al eens op, dat er veel langs me heen gaat, en ik weinig ervan opschrijf. Ik lees bijna geen krant, maar koop steeds geill. weekbladen enz.

7-11-1945. W. Om half 6 al donker, terwijl Jan de lamp moest hebben. Zodoende ging ik ’s avonds, wankel, naar de bios.

8-11-1945. D. Indië krijgt een eigen vlag enz. Ik lees enkel de koppen in de krant.

9-11-1945. V. Vorig jaar begon de klopjacht voor Assen.

10-11-1945. Z. Om 6 uur wakker. Naar radiomuziek geluisterd. Staande in de bus naar de boot, en met Joop Roeper gereisd. De boot stampte aan de wal. De les duurde lang.
Soerabaja onder Brits vuur sinds vanmorgen. De inlanders zetten de kop tegen de vernedering in. Uit de kampen werden wel de geallieerden bevrijd, maar de anderen bleven er in en worden door de Jappen nu bewaakt tegende inlanders. Vreemde verhoudingen.
Nan en Dia zag ik niet, die gingen met de bus, maar wij waren vlugger en gratis met de vrachtwagen van Vlessing. Met droog weer over slechte wegen naar huis.

11-11-1945. Z. Sint Maarten, dat gisteravond al druk en fleurig werd gevierd.

15-11-1945. D. Nog steeds geen licht. Wel koude. In Indië is Mansveld ontvoerd. Hij is niet de enige.

16-11-1945. V. ’s Avonds al vroeg naar Den Burg, met Oostenwind en een winterse maanavond. ‘Christus in de Tempel’ van Han van Meegeren gelezen en bewonderd. De twede Vermeer. Hij wordt meer en meer erkend.

17-11-1945. Z. Op 11 Nov. werden overal ter wereld plechtigheden gehouden. Wapenstilstandsdag. Bij Alkmaar gaf een boer in de hongerwinter aan 5600 mensen onderdak voor een nacht, een bord pap en een boterham ’s morgens. Dat zijn ook stille helden. Dankbaarheid was niet overvloedig. Zijn naam werd er niet bij vermeld in de krant.
Met Kingma in Den Helder. Felle les. Met Nan en later Erkelens naar de boot. Zij reisden eerste klas, ik vertikte het. Abonnement van 100 kaarten voor f 40.- zodat ik f 0.50 uitspaarde.
Zij in de bus, als eerste, ik het laatst zowat van de boot, met luxewagen als eerste in Den Burg, lang voor Nan bij hem thuis. Zodoende ook nog f 0.25 en lang wachten uitgespaard.
Met Nan kort debat, omdat hij Engelse cigaretten van f 0.40 in ‘t zwart koopt, en ik niet.

18-11-1945. Z. Sinds gisteren het fornuis in de kamer. ’s Middags vrij fit naar Nan en Dia, mijn laatste gedicht over Texel 1945 mee. Indië blijft nog een probleem. Duitsland wordt meer geholpen dan Nederland. We zijn maar een staatje.

19-11-1945. M. Aldoor lees je nog berichten in de kranten van mensen die in condentratiekampen zijn gestorven. Nu breekt er een stroom aan uit Indië. Josef Kramer, Irma Greese e.a. zullen worden opgehangen. De dame met de pijpekrullen.

21-11-1945. W. Later Cor Bakker even gesproken, die van de drijfjacht terug kwam. Evenals vorige week was er nu weer een Russenlijk gevonden. Dit lag even onder zand met een handgranaat in elke hand, terwijl er rattesporen naar toe liepen.
De laatste maanden zijn vol geweest van stakingen, ook in Amerika. Hier op Texel bereikten de bouwvakarbeiders een verhoging van f 0.02 per uur, als ik het goed begreep. O. Teub [Hermes] vorige week tot wethouder gemaakt, waarbij hij de Teso berispte van tarievenverhoging. Vandaag een uitgebreid relaas van de Teso over haar weldadigheid, gericht tegen de ziende-blinde o. Teub. Maar de grote winsten elk jaar spreken toch ook een woordje mee.

22-11-1945. D. Gewerkt, en de Dennen in, waar werd gejaagd. Verloren wild kwam ik niet tegen

26-11-1945. M. Het proces te Neurenberg, waar 17 (?) staten beschuldigen, sjokt voort.
Zaterdag werd afgekondigd dat lichting 1945 na een halfjaarlijkse opleiding een jaar naar Indië moet. Dat wordt zowat October 1946.

27-11-1945. D. Boek over Russenoorlog gekocht. Mischa stond er prachtig in. Daar was ik blij mee. Als ik me niet vergis staat de andere Mischa voluit. Het deed me pijn dat ik ook Nan’s naam las, en van Dia werd verteld. Dia vond het wel leuk, echt weer wat voor Piet, om zoiets beroerd te vinden. Gevechten tegen de Russenopstand in gedachten.
[Boek van J. van der Vlis ‘Tragedie op Texel’, bld. 62: Vrijdagmorgens in de vroegte was een negental Texelaars, gewapend met geweren, met de Georgiërs opgetrokken naar Oudeschild. Toen de Duitsers de haven met omgeving onder grannaatvuur legden, zijn 5 dezer mannen naar hun woonplaatsen teruggekeerd. De overige 4 hebben tot laat in de avond de georgiërs hulp en bijstand verleend. Bareld de Jong, Piet Vlaming, Nan Huijsman en Jan Schrama hebben ’s nachts op de boerderij van de familie Koorn op Zuid-Haffel gelogeerd. Een dochter van Koorn ging de volgende morgen eens naar Den Burg om poolshoogte te nemen en rapporteerde bij haar terugkomst, dat de mannen zonder gevaar, mits onbewapend, naar Den Burg konden gaan. Drie hunner zijn zaterdagmorgen inderdaad enz.]

30-11-1945. V. ’s Middags naar Den Burg al, en ’s avonds met Nel naar een mooie uitvoering van het Fanfare. Een maal gedanst en toen te bed.

1-12-1945. Z. Pas om 7 uur op, maar de bus nam me nog mee, zodat ik niet behoefde te wachten. Het gaat al weer. St. Nicolaasinkopen mislukten weer. In Nan’s kosthuis koffie gedronken. Bij Kingma de les achter een dikke cigaar. Nan afgewacht, laat weg, sjouwend op het nippertje aan boord. Samen boven gezeten en een soort klaagzang aangeheven. Nan was gisteren al niet goed van het overwerken. Het is nooit bijna voor middernacht van kantoor.
Achter op de vrachtauto van Cor Dros naar Den Burg.

5-12-1945. W. Herinneringen aan vorig jaar. ’s Morgens dichten. ’s Middags de pakjes bij Huysman gelegd en in de regen naar huis. Na eten weer naar Den Burg. Ik ging op tijd weg, want even later kwamen Nan en Dia al. Met Job en Cor Maas in Den Burg. Weinig goede gemaskerden. Naar hotel Texel. Eenmaal met een piekfijne rode cowboy gedanst. Nan en Dia kwamen en bedankten me. Jan speelde voor zeeofficier in wit en goud. Entree f 2.- Borrels werden geschonken. Om 11 uur met Cor naar huis gelopen. Dat was gezellig.

7-12-1945. V. ’s Middags en ’s avonds naar Den Burg. Zes jaar geëist tegen Lap, die een Rus aanbracht. Ik was wild, en had plan om in de krant te protesteren, niet direct tegen de straf, maar tegen het feit, dat er zoveel verraderij was.

8-12-1945. Z. Naar Den Helder, terwijl het sneeuwde. Slopende les. Met Nan, die ziek was, naar de boot, die om 4 uur moest vertrekken, maar over half 5 pas ging. Op Nan’s kosten deftig in het pluche gezeten en druk gepraat met een der gezagstroepen. De onderst steen kwam boven. Alle verplichte lichtingen moesten maar meteen in Indië worden opgeleid. Oorlogsvrijwilligers worden ook maar even verplicht. De grondwet is eeven bijgewerkt door een min. schrijven. Anders mocht niemand in Indië dienen. Verder wordt een kader gevormd, waarbij iedereen, vrijwel zonder uitzondering, wordt opgeëist, zo uit je werkkring enz, omdat de maatschappelijke belangen op de twede rang zitten.
Vrijwilligers (zelfs van de eerste dagen) verdienen als de dienstplichtigen. Voor Koningin en Vaderland. Maar ja, de hoge heren, die werden gepakt, voelen zich nu nog hoger, en schuiven de verzetsbeweging opzij, om zelf weer een beste legerbaan te krijgen. Dat is de adel, die baas was, en weer is, en iedereen met een kluitje in het riet weet te sturen. Alles was geblokkeerd, dividenduitkeringen mochten plaats vinden, als dat in de oorlog niet kon. De Bataafse deed dit, en een millioen was zo weer uitgekeerd. Toevallig in de zak van de wetsontwerpers. Toen werd de tyrade ingetrokken, omdat het toch te gek was. Het was evenwel ook te gek om de uitkeringen ongedaan te maken.
De (gefouilleerde) SS in de Harskamp bracht f 250000.- bij elkaar met de opdracht aan de kampcommandant, er een fonds van te vormen voor de nabestaanden. De Tielse politie onderhandeld met hem, omdat het geld uit Tiel is geplunderd en geroofd. In Schoorl bracht de wacht massa’s wapens onder de gevangenen. Op tijd werd de zaak ontdekt. En zo ga je maar door.

9-12-1945. Z. Maar deze week moet Nan naar Amsterdam voor selectie van sergeants. Er is altijd wat. Als hij maar geen last heeft. Terwijl Nan overal bij betrokken is, dobber ik juist overal omheen.

11-12-1945. D. ’s Middags te lang in de Dennen gelopen. Zie maar af van spelen morgen.

12-12-1945. W. ’s Avonds met Wim in Den Burg, en lang in de Lindeboom gezeten. Er was veel werk van gemaakt.

14-12-1945. V.’s Avonds met Wim (vader en moeder waren ook heen) naar UDJ ‘Trouwen is niet gemakkelijk’ een prachtig lachstuk, dat prima werd gespeeld. We zaten in het hoekje op het balkon. Vader en moeder kwam kwart voor 3 thuis, en Jan om 3 uur van Jannie Vlaming’s bruiloft. Een uitgaande familie.

15-12-1945. Karel Stoepker opgepakt. Onbetrouwbaar. Al tweemaal geschrijf over Lap in de krant. Als ik goed was had ik al een stuk geschreven over diverse, niet vervolgde verraderijen hier.

16-12-1945. Z. Nan had aan iemand een foto van zijn moeder en 2 van mij getoond. Die persoon bracht zijn geest over in het lichaam van de afgebeelde. Bij de photo van Nan’s moeder kreeg hij zware hoofdpijn. Mijn ene foto leek niets volgens hem, wat klopte. Toen de andere. Ik studeerde, wel hard ook, maar op momenten kon ik niet verder, of er een rem was. Zo ook een wil om gelijk op te gaan met andere jongens, maar het niet kunnen (hardlopen). Tenslotte dan een oorzaak daarvan in de longen, waarop het hart reageerde. En of ik niet een bepaalde hoofdbeweging maakte, of mijn boord knelde. Wat Dia meteen kon bevestigen. Hoewel ik critisch (en erg) tegenover knoeierij van kwakzalvers sta, wist ik meteen dat dit heel iets anders was.

18-12-1945. D. Elke dag lees je bijna van mensen, die in Indië stierven. Ook nog steds oproepen van vermisten in Duitsland. Er schijnt geen eind aan te komen.

20-12-1945. D. Naar de Dennen om een kerstboom en hazelaar.

21-12-1945. V. Ze lopen rond met een lijst voor Stoepker. De meningen zijn verdeeld. De Lappen kregen 2 en 3 jaar. De beulen van Bergen-Belsen (Josef Kramer, Irme Grese e.a.) zijn opgehangen. De Koningin sprak een Kerstrede uit. Later sprak Min. Lieftinck, die antiek wilde kopen tegen elke prijs (of ruilen) in Brielle.

24-12-1945. M. De lijst voor Stoepker werd in de Dennen geen succes.

28-12-1945. The Big Three conferentie in Moskou beëindigd. Geen publicatie der atoomwetenschap. Bestuur (internationaal) over Japan. Bevin gaf Rusland bijna in alles zijn zin. Toch veel democratisch, o.a. bestuur in Korea. In Indië verwildering. Aanslag op Sharir. Wapens, die vernietiging op grote schaal veroorzaken, worden tegengewerkt.
Nel Boekel met man en kinderen terug uit Indië. De Jappen erger dan de Moffen. Elke dag een beetje water, dat ze voor de bloemen moesten gebruiken. Geen kleren enz. De gewelddaden zijn vrijwel ten einde, maar de mensen zijn er nog, en slechter dan voorheen.

31-12-1945. M. Na twaalven kregen we een laatste impressie van de Russenopstand door de vele schoten en klappen van handgranaten enz. Veel lichtbollen werden afgeschoten, terwijl Bengaals vuur hier en daar brandde.