|
Bussum - Op zoek naar
de tekeningen van Bakels |
|
Contacten met de kleinkinderen van Reinier Bakels Dominee P.S. Bakels kon goed tekenen, daar had Huizinga het ook over. In het boek over Reinier stond ‘met schetsboeken en potloden gewapend togen vader en zoon Bakels omstreeks 1885 samen op pad en tekenden de dorpjes en landschappen van Texel’. Rond 2000 was ik bezig met het boek ‘Langs Pagga’s Paadje’. Misschien hadden ze de hut van Pagga wel getekend, bedacht ik. Maar hoe kom je in contact met de familie Bakels? Dezelfde week stond er in Vrij Nederland een brief van ene Reinier Bakels. Die heb ik gebeld en had daarmee een kleinzoon van de schilder Reinier Bakels aan de telefoon. Hij is een zoon van Hans Bakels, de oudste zoon van Reinier. Die stuurde mij een deel van hun Familiegeschiedenis en gaf enkele telefoonnummers. Toch kwam ik niet echt verder. Ik had toen ook niet genoeg tijd over om door te zetten. Later, in 2003 probeerde ik het nog eens. Ik sprak met Dr. Cornelia Bakels uit Leiden, een dochter van Herman Bakels, de oudste zoon van de Dominee. Zij had geen papieren of zoiets, maar ontving graag een floppy met Huizinga-aantekeningen over Bakels. Dat gold ook voor de andere Bakelsen. Het is dan ook heel bijzonder om zoveel over leven en werken van een overgrootvader en zijn gezin te lezen. Uiteindelijk sprak ik per telefoon met Mia Roessingh-Bakels uit Delden. Haar moeder was de weduwe van Floris Bakels, de andere zoon van Reinier. Voor er een afspraak gemaakt kon worden moest eerst de warme zomer van 2003 voorbij zijn, want haar moeder kon slecht tegen de hitte. In october was ik dan tenslotte toch in Bussum op bezoek. In Bussum In de woonkamer hingen verschillende schilderijen van Reinier Bakels. Boven de bank het zelfportret van de voorplaat van het boek van Margriet Knol. Na een kennismakingsgesprek bij een kopje koffie en de overhandiging van een Pagga-boek mocht ik mee naar de zolder. Daar stonden nog meer schilderijen, zoals een portret van P.S. Bakels, met kaal voorhoofd en lange baard. In een hoek onder het schuine dak lagen een paar koffers. Eén daarvan moest ik meenemen naar het bed op de zolderkamer en openmaken, wat nog niet eens zo gemakkelijk ging. De koffer was geheel gevuld met schetsboekjes. Ongeveer een kwart daarvan was op Texel volgetekend, de rest op andere plaatsen. Er lag ook een map met grotere tekeningen op een kast. Daar sta je dan, zonder kopieerapparaat. Ik had wel een oude spiegelreflexcamera meegenomen, waar ik oude foto’s mee fotografeer. Dat heb ik ter plaatse ook met een deel van de tekeningen gedaan, maar 3 filmpjes zijn zó vol. In deze boekjes stond het oude Texel getekend, het landschap dat door de Ruilverkaveling is verwoest. Het kale eiland, met hoge bomen in de dorpen, maar vrijwel boomloos daarbuiten. De ruimte, de duinen op de achtergrond, kortom een heel ander eiland dan dat wat wij kennen. Reinier was goed in ‘schapen en schepen’, zei zijn schoondochter. Veel schetsen waren van schapen in alle mogelijke houdingen. Hij had zelfs ook foto’s gemaakt van schapen, als documentatie voor zijn grote schapenschilderijen. Ik kreeg toestemming om vier schetsboeken mee te nemen om thuis te kopieren. Twee daarvan waren zonder twijfel van de hand van Dominee. Er stonden portretten in van zijn vrouw Fokel en de kinderen. Ook landschappen, zoals een ‘gezicht vanaf de Fonteinsnol’ uit 1880. |
 |
 |
|
Zoon Reinier, geboren in 1873, tekende dat uitzicht
later ook, maar op een kinderlijker manier. Bij zo’n
tekening weet men zeker wie de tekenaar is, later wordt
dat moeilijker te zeggen. De meeste kinderen tekenen
graag, maar houden er mee op als ze een jaar of 10, 12
zijn. Een begaafd kind gaat ermee door. Een geoefend
tekenaar van17 jaar doet het net zo goed als iemand van
30, is mijn ervaring, en Reinier was zeker zeer begaafd.
Het zat in de familie van zijn vaders moeder, Veen. Ik
heb een Veen-schetsboek gezien in Bussum met de mooiste
bloemen erin, uit 1800. Letta Bakels, een van de zusters
van de Dominee kon het ook heel goed. En wat ik al had gehoopt bleek waar te zijn- dominee Bakels had bij een huisbezoek in 1884 een schets gemaakt van het huisje van Pagga. Hij kwam van het noorden aanwandelen en tekende, ongezien door de bewoners, die kant van het huis. |
 |
|
Nu was het geval dat men in Ecomare juist bezig was met
de voorbereiding van de tentoonstelling ‘Mager als de
Mient’. De schetsen van Reinier geven een goed beeld van
het landschap van de Mient, waar vrijwel geen beelden
van zijn bewaard. Hij had verschillende ‘hutjes op de
hei’ getekend, ook het ‘Buiten van den Heer van der
Vliet’ bij de Ruigendijk. Deze beelden van de onder de
Staatsbossen verdwenen Mientgronden zouden goed passen
in de expositie. De familie Bakels vond dat goed, zodat
ik al snel weer in Bussum was, om de andere
Texel-schetsboekjes op te halen. Er werden scans van
gemaakt, die in Ecomare te zien zijn geweest. Bij het tweede bezoek kreeg ik een doos met 200 foto’s van tekeningen en schilderijen te zien, waarvan een deel, Texel betreffend, is gefotografeerd. Tenslotte bleken er schoolschriften van Reinier te zijn, met schoonschrijfoefeningen en opstellen. Ik heb sterk het gevoel dat er nog meer moet zijn, in Bussum of bij andere familieleden. Er zijn namelijk van sommige schilderijen schetsen in de tekenboekjes, maar van andere niet. Wie weet wat er ooit nog boven water komt! |