HENDRIK MAAS
Uit wat er over Hendrik Maas in de archieven van de Gemeente Texel te vinden is bleek dat hij waarschijnlijk geen arme boerenknecht was toen hij naar Texel kwam- het kan ook zijn dat hij zich heeft opgewerkt van arme knecht tot geslaagd zakenman. Hoe het precies met hem zat, is niet meer na te gaan wegens gebrek aan bronnen.
We wisten al dat hij netjes kon schrijven, wat in die tijd niet gebruikelijk was voor arme jongens. Die hoefden dat niet te kunnen.
Een van zijn brieven (1803) ging over wol die hij wilde verkopen aan de Heer Lieber in Aken. Google ‘wolhandel en Aken’, en dan komen verschillende stukken naar boven over de wolnijverheid in de buurt van Aken, die deels naar Zuid Limburg was verplaatst vanwege de belastingen.
Het bleek dat Hendrik zijn welvaart beslist niet alleen had te danken aan zijn huwelijk met een welgestelde Texelse boerin, zoals men altijd gedacht had. Hij heeft het grootste deel zelf verdiend. Daarbij- de boerin was niet erg rijk- haar man werd pro Deo (gratis) begraven. Veel land hebben is niet hetzelfde als rijk zijn.

FUNCTIES
Hendrik was een van de weinige goed opgeleide mannen van zijn polder, waardoor hij gevraagd werd voor verschillende functies:
Poldermeester van Koog en Everste Koog
Als zodanig betrokken bij de verpachting van de Verlaten Landen in die polders
Lid van de Commissie over de paarden die bij de Invasie van 1799 werden gevorderd
Huurder van het land genaamd de Steenhopen
Visitateur [toezichthouder] van de Hooiklampen
Lid van het Collegie van Scheepenen [plaatselijke rechtbank] van 1804 tot 1811
Woordvoerder van de Roomsen in de Koog
Voor de huisvesting der militairen leverde Hendrik Maas in 1808 een ketel
Belastingen en patenten [vergunningen]- Hendrik Maas nam patent voor meer dan 1 beroep
In 1806 was hij ‘Koopman, pakkedrager by begrooting en werkman’.
Ook ‘Winkelier in In- en Uitlandse Waaren met de zak uitventende’
Hendrik Maas had in 1814 voor een inkoop van f 7000- patenten, het meeste van alle kooplieden
Wolhandelaar
Tussenpersoon bij betalingen
Keurmeester Varkens
Onderstrandvonder van de Koog
Indiener van een verzoekschrift bij de uitbraak van het Ongans in 1817
In 1819 was Hendrik een van de zeven ‘hoogst belastten’
Voogd over de kinderen van Hendrik Nielen

Verder nog wat familiestukken, huwelijksakte van Hendrik en Jantje in 1813, burgerlijke stand, volkstellingen enz.

POLDERMEESTER
Poldermeester van de Koog & Everste Koog
Het gaat hier over het verhuren van ‘landen uit de huur’, waarschijnlijk waren dat de geabandonneerde [verlaten] landen, waarover later meer te doen was. Hoewel er geen huurders meer waren, moest de belasting erover wel worden betaald, omgeslagen over de andere bewoners van polder Koog en Everste Koog. Die hadden weinig zin om te betalen voor grond die ze niet gebruikten. Men wilde er graag van af.

Vergadering den 12 February 1796
Binnen gestaan Aris Dirksz Eelman en Hendrik Maas als nog fungeerende Poldermeesteren van de Koog & EversteKoog-
Naar met hun over de opgedragene Landen in die polders gesprooken te hebben en onderrigt dat dezelven uit de Huur waaren- is geresolveerd dezelven aanstaande Maandag ook by de Kerkelanden te doen verhuuren, voor den tyd van 1 Jaar en Poldermeesteren verzogt zyn hier by te assiteeren-
Voorts versoeken deselven Poldermeesteren deeze Vergadering, dat zy tog geliefde aantedringen by de Representanten van Holland of ter plaatse waar zulks behoord, dat zy van de opgedragene Landen ontheven werden-
Is hun aangezegt: dat men door middel van een request of langs eene andere weg, middelen zoude aanwenden, om te tragten de Ingelanden van de polder de Koog en Everste Koog van de opgedragene Landen ontslagen te krygen-

COMMISSIE
Lid van de Commissie over de in 1799 gerequireerde [gevorderde] paarden en wagens
Dit gaat over de Engelse Inval en bezetting van Texel in 1799. Op Texel werd niet gevochten, maar het Eiland heeft veel schade opgelopen door het in beslag nemen van voertuigen.
De bezetters beloofden betaling van een hoge huur, en als hun onderneming was gegaan zoals zij verwachtten, zou dat geld wellicht uitbetaald zijn, maar aangezien zij binnen enkele maanden verslagen werden en het land verlieten, was er van betaling geen sprake.
Met de opgemaakte lijsten van de voertuigen op het Eiland zal verder weinig gedaan zijn.
Hendrik Maas was lid van de Commissie namens de Koog.
Men schreef hier eerst Maarsz, maar verderop Maas.

Vergadering 31 Aug. 1799
Lysten geformeert van alle welke wagens paarden of Karren hebben, hebbende by het formeeren van dezelve Lysten, ‘er 1 of 2 persoonen van ieder dorp bij present geweest, waar na de generaale Ordre aan alle de Omstanders publicq voorgeleezen en bekend gemaakt is-
Hebbende vervolgens de Dorpen en onderhoorige districten en plaatsen, benoemd de navolgende Commissien, met dewelke de hier natenoemene Schikking, of ten overstaan van wien de Loting gedaan is-
Wegens de Waal- Cornelis Jansz Bakker, Arie Cornelis Dyksz, Gerrit Sluysman
Oosterend- Biem Vlaming, Arie Jacobsz Dyksz
Koog & Everste Koog- Klaas Keesje, Hendrik Maarsz, Aris D. Eelman
Hoorn & Westen- Pieter Alb. Kikkert, Cornelis W. Smit, Gerrit P. Eelman
Oudeschil- Fokke Boermeester, Albert Veeger, H.B. Blom
Burg- Jan Korsz List, Dirk M. Boon, Ryer Zym
Walenburg- Hertje Dogger, Jacob P. Eelman

Opneeming van wagens Paarden of karren over Texel
Burg heeft 30 wagens met 2 paarden en 39 karren of losse paarden
Hoorn & Westen 19 24
Waal 11 24
Oosterend 12 16
Oudeschil 2 6
Koog 12 5
Waalenburg 3 4
89 wagens met 2 paarden 118 karren of losse paarden
en is met overleg van dezelve Commissie gearresteerd: dat de Looting of schikking zoude plaats hebben, districts gewys-

Vergadering 19 October 1799
Texel was door de Engelse bezetting sinds eind augustus vrijwel totaal van de rest van het land afgesloten, terwijl er voor veel meer mensen voedsel nodig was dan gebruikelijk.
De bezetter vorderde wat hij nodig had zonder met de bevolking rekening te houden, zodat half Oktober de wintervoorraad al bijna op was.
Men maakte op verzoek van de bezetter een overzicht van wat er nog aan hooi was.

Op de ontfangene order van de commissaris Generaal H. Motsz gerequireerd wordende 840000 pond hooij, aan bundels van 13 ponden Amsterdamsch-
de 1000 bundels tegens f 322-
Mitsgaders een Staat te zenden van alle het hooij, Turf, Brandhout, Vee & Slagtvee, die in het Eiland- zijn tot dat einde opgeroepen-
Van Oosterend- S: Dijksz, B: Vlaming, B: Dekker
Walenburg- H: Dogger. Jacob S: Eelman, C.C. Boon
Hoorn- C: W: Smit, C. List
Waal- Pieter Aug: Dyksz
Koog- Hendrik Maarsz
Oudeschil- Fokke Boermeester, H:B: Blom
Burg- Jan Stam
en is gearresteerd dat ieder voor zijn plaats op Morgen zal opgeve, welk qualiteit Hooij er is, mitsgaders hoe veel Vee, zoo Koe als Slagtvee en die opgave morgen middag 3 uure te doen-
insgelijks zullen Commissarissen tot Militaire Zaken ieder naar zijn dorp opgave doen van de Turf, Brandhout &a

Van betaling of schadevergoeding was geen sprake. Wat bij de overhaaste en ongeordende vlucht van de vijand was achtergelaten was door de overwinnaars verkocht- ook de wagens en paarden. Dat is vreemd, want de eigenaars hadden die wel graag weer terug willen hebben (Jacob Schraag trof later zijn wagen aan in Schagen en probeerde die van de tegenwoordige eigenaar terug te krijgen, wat niet zomaar ging- want die wagen was eerlijk gekocht).
Nu moest het geld dat die ongevraagde verkoop had opgeleverd worden verdeeld. Maar hoe?

Extra vergadering 7 December 1802
S’ nademiddags 2 uuren
present alle den in Jaare 1799 met de gerequireerde wagens en paarden benoemde Commissarissen, absent Hendrik Maas en Jan C. List
overleden Aris Dirksz Eelman
De precident geeft aan dezelve kennis dat van het agtergelatene Meel, hard brood, zakken, wagens en Paarden der Engelschen en Russchen in den Jaare 1799- welke aan onderscheidene Gemeentens, waar onder ook dit Eiland begreepen was, door hun afgestaan waaren, geprovenieerd zynde eene Somma van f 5150.5.4- het aandeel voor dit Eiland kwam te beloopen f 1749.19.12 alles ingevolge aanschryvingen van de Commissie tot de huishoudelyke Finantien uit het voormalig departementaal bestuur van Texel dato 14 en 21 Junij deezes Jaars laastleden-
dat tot verkryging van dit aandeel voor Texel hetgeene by de eerste aanschryving op f 1880- dog by de tweede op f 1749.19.12 was gesteld, zeer veel moeite deezer zyds had moeten geimpendeerd worden zo bij onderscheidene Conferentien met de daar inne geinteresseerden Gemeente bestuuren, aan de Helder, en eyndelyk dat de ontfangst der penningen, zo bij dezelve huishoudelyke Commissie te Alkmaar, en bij de Gemeente bestuuren zo te Schagen als aan de Helder mitsgaders eene Somma van f 65.7.8 aan kosten hadde veroorzaakt- zo dat ‘er zuyver onder de individuus te verdeelen zoude overblyven f 1614.12.4 welke penningen alhier ter dispositie gereed lagen-
Maardaar de Vergadering by opgedagte aanschryvingen gelast is, van de naar behooren gedaane verdeeling rapport te doen- verlangde dezelve dat de opgemelde Commissarissen, als naar hun inzien hier alleen toe bevoegd, geliefde optegeven de wyse hoe zulks met de meeste regtvaardig en billykheid te doen- dezelve Commissarissen zulks aangenoomen hebbende-

VERLATEN LANDEN
Verpagting van de geabandonneerde Landen in de polders Koog en Everstekoog
(zie apart hoofdstuk daarover)
De verlaten lande aan de duinkant waren door het stuifzand en de slechte afwatering onbruikbaar geworden. De eerdere eigenaars hadden hun bezit verlaten- geabandonneerd.
Er waren al heel lang geen Dijkgelden en Eilandskosten over deze landen betaald, wat eigenlijk wel moest gebeuren- maar wie moest wat betalen? Het Gemeentebestuur probeerde die gelden toch te innen. Men had Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje opgeroepen ter vergadering, maar die kwamen niet.

Vergadering 11 Januarij 1803
Den Dijkgraav steld voor, daar de ingelanden van De Koog derselver request omme bevrijd te zijn van de dijkgelden voor de geabandonneerde landen in de polders De Koog en Everstekoog bij besluijt van het departementaal bestuur van Holland dato 8 october 1802 was geweezen van de hand, en het dijkscollegie de ingelanden voornoemd uitstel van betaling hadde verleend tot 15 januarij eerstkomende, dat hij dijkgraav, die voorheen lid van de municipaliteit deezes eilands had geweest, wel bewust was dat de geabandonneerde landen ook binnelandsche of Eilandskosten schuldig waaren, welke denkelijk sederd den jaare 1793 of 1794 af nog onbetaald zoude zijn, dat dezelve geabandonneerde landen onlangs publicq verpagt zijnde door Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje, zig noemende hiertoe door de ingelanden te zijn gequalificeerd, het Dykscollegie bij hunne laatste aanmaaning omme betaling, zig aan die gequalificeerdens had geaddresseerd-
Dan bedugt zijnde of hier wel aan voldaan zoude worden, stelde hij voor zo wanneer zulks plaatshad, omme dan communicatief met deeze Vergadering, welke ook belang had in de betaling der Binnelandsche kosten, te werk te gaan-
Waarover zijnde gedelibereerd, is geresolveerd: zo wanneer de ingelanden van De Koog en Everste Koog voor den 15 january aanstaande de dijkgelden voor de geabandonneerde Landen in die polders niet hadde opgebragt, men de gequalificeerdens Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje tegens de naaste vergadering zoude oproepen- wanneer ook daarbij zoude komen eene Commissie uit het Dykscollegie welke gezamentlijk met deeze vergadering zoude tragten die gequalificeerdens te verpligten omme te zorgen dat zowel de dijkgelden als Binnelandsche Kosten voor die landen naar behooren in de respective eilandscasse wierden opgebragt.
En heeft den dijkgraav aangenomen kennis te geeven hoedanig het met den opbrengst der Dijkgelden voor de voornoemde Geabandonneerde Landen voor den gestelde 15 januarij aanstaande zig had toegedragen.

In de Vergadering zynde gekomen den Dykgraav met de hoofdingeland Rijer Dijt als gecommitteerd vanwegens het Dijkscollegie deezes eilands, omme met en beneevens deeze Vergadering middelen te beramen waardoor de ingelanden van De Koog en Everstekoog onder de verpligting werden gebragt ter voldoeninge der Binnelandsche kosten en Dijkgelden der geabandonneerde landen in hunne polder gelegen. Zijnde tot dat eijnde opgeroepen de gequalificeerdens uit de ingelanden Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje, welke onlangs deselve geabandonneerde in publicque veiling hadde verhuurd-
Dan dezelvde gequalificeerdens niet zijnde opgekoomen, is wederzijds afspraak genoomen, daar toevallige zaaken hiervan de oorzake konde zijn, dat men tegens de naaste vergadering 's middags 2 uuren deselve gequalificeerdens andermaal zoude oproepen-

Vergadering 5 February 1803
Thans aan de ordre zijnde met den Dijkgraav en Hoofdingeland Rijer Dyt vanwegens het Dijkscollegie gesamentlijk te confereeren met de gequalificeerdens van de ingelanden in de polders De Koog en Ev. Koog Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje tot verpagting der geabandonneerde landen in dezelve polders teneinde gereguleerd worden op welk eene wijse de betalingen zo van binnelandsche kosten als dijkgelden dier landen zoude worden ingevorderd.
Naardat deselve gequalificeerdens waaren binnengekomen en de intentie zo van deeze vergadering als van het dijkscollegie hun zijnde gecommuniceert, verklaard Hertje Dogger in naam zijner meedegequalificeerdens, hierover niet gelast te zijn, alleen maar door de Ingelanden waaren geauthoriseerd omme dezelve geabandonneerde landen ten meeste voordeelen te moeten verpagten.
Naar langduurige debatten deswegens en hun betoogd hebbende, dat zij wel degelijk over alle zaken de geabandonneerde landen concerneerende waaren geauthoriseerd en gequalificeerd, is men eindelijk in zoverre het eens geworden dat het gemeentebestuur zal werden opgegeven eene lijst der Ingelanden, benevens het getal hunner roetalen in de polders De Koog en Everstekoog, wanneer zij met den ontfanger van De Koog zal reguleeren hoeveel ieder landeigenaar van diezelve polders per 100 roeden aan de agterstallige binnelandsche kosten en dijkgelden der geabandonneerde landen aldaar zal moeten contribueeren,
dat deeze schikking in ordre gebragt, den Ontfanger zal geauthoriseerd werden de binnelandsche kosten en dijkgelden bij de ingelanden van de geabandonneerde landen op te halen, aanteekening houdende van de weigeragtigen, met de reedenen die zij daarvoor hebben en daar zommige ingelanden bereids tegens de resolutie der dijkscollegie aan de penningmeester hadde betaald, zal de ontfanger de quitantie daarvan overneemen en reçu in plaatse geeven. Naar de afloop zal den ontfanger de dijkgelden aan het gemeentebestuur opbrengen die het de penningmeester zal doen behandigen.
Zullende verders over een en ander ter naaster vergadering resolutie worden genoomen.

Er moest toch betaald worden en de drie genoemde mannen moesten dat geld ophalen. Dat viel uiteraard niet mee. Sommige ingelanden weigerden iets te betalen- heel begrijpelijk.

Vergadering 1 November 1803
De Ontfanger van de Koog brengt ter Tafel f 74.15- zynde het beloop der Binnelandsche Kosten van de Geabandonneerde Landen in de polders de Koog & Everste Koog hem betaald tot den Jaare 1802 incluys, door de gequalificeerdens uit de Ingelanden Klaas Keesje, Hertje Dogger en Hendrik Maas- welke gelden gesteld zyn in Handen van den Ontfanger Star, tot nader Verantwoording-
Deselve Ontfanger als nu in mindering der Dykgelden van deselve Landen ingekreegen hebbende f 111.15- is genoemde Ontfanger met die Gelden gerenvoyeert na de penningmeester der Dykagie- dan versogt dezelve te mogen weeten wie hem het Salaris hier voor voldoen zal? En is zulks in advys gehouden omme daar nader met het Dyks Collegie over te spreeken-

Vergadering 15 Mey 1804
Op voorstel van den precident is de Boode Vlaming tegens de naaste Vergadering opteroepen, de gequalificeerdens van de Ingelanden in de polders de Koog en Everste Koog, Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje, ten einde met deselve te delibereeren, over de agterstalligheid in de Dijkgelden van de geabandonneerde Landen in deselve polders gelegen, welke weigeragtig zijn, hun aandeel te betalen;
als ook het salaris te reguleeren de Ontfanger competeerende, voor het ophalen der Dykgelden en het bezorgen aan de penningmeester, van dezelve geabandonneerde Landen-

Vergadering 30 October 1804
Binnen gestaan Hertje Dogger en Hendrik Maas gequalificeerdens van de Ingelanden van de Koog en Everste Koog tot verhuuring der geabandonneerde Landen in die polders en is deselve Conform de afspraak den 8 feb. 1803 opgegeven; welke restanten ‘er nog overgebleven zyn, welke de Binnelandsche Kosten en Dykgelden, dier geabandonneerde Landen zedert 1793 tot 1803 weigeragtig zyn te betalen- en verders onderhouden daar de Ontfanger van de Koog de Gelden voornoemd van de andere Ingelanden had opgehaald, en aan de penningmeester verantwoord, welke betaling deselve Ontfanger daar voor zal hebben, en wie hem zal betalen-
Na eenige discussien, waarby onder anderen genoemde gequalificeerdens voorgave van geene afspraak deswegens te weeten- is met hunlieder voorkennis en op hunlieder versoek al het zelve voor als nog in advys gehouden- als verlangende deselve gequalificeerdens hier over ook in byzyn van een Commissie uit het Dyks Collegie eene nadere conferentie te hebben-
Zynde voorts de Secretaris versogt het Dyks Collegie hier van te verwittigen, als meede: dat zy zullen gelieven eene Commissie te benoemen, om wanneer de handen wat ruymer zyn, met den andere hier over nader te confereeren

Ook toen benoemde men bij elke onenigheid een Commissie.

Vergadering 29 January 1806
Thans aan de ordre zynde, eene conferentie te houden, ten overstaan van den Dykgraav en Hoofdingeland van den Burg, met Hertje Dogger, Hendrik Maas en Klaas Keesje, als gequalificeerd zynde van de Ingelanden van de Koog en Everste Koog tot het verhuuren der Geabandonneerde Landen- zyn alle deselve in Vergadering opgekomen-
En is na ernstige en vrij langduurige Conferentien met opgenoemde gequalificeerdens eindelyk: van wegens deese Vergadering de navolgende voorslag gedaan:
Dat voortaan die Geabandonneerde Landen zullen worden verhuurd door het Gemeentebestuur met poldermeesteren van de Koog en Everste Koog
Dat het Gemeentebestuur en poldermeesteren zullen zorgen: dat die Huurpenningen worden ingevorderd-
Dat daar uit voor die Landen zullen betaald worden, de binnelandsche Kosten en Dykgelden over het verschuldigde Jaar, en dat het te kort komende: over de Ingelanden 100 voor 100 zal worden omgeslagen- en door het Gemeentebestuur als vooren by hunne Ontfanger aan de Koog geincasseerd-
En dat het Gemeentebestuur bij ordonnantie die Dykgelden van die Landen S’ jaarlyks doen betalen-
Dan de gequalificeerdens verklaarende tot deese voorslag zonder nadere qualificatie niet te kunnen concurreeren- hebben aangenomen hunne Committanten opteroepen, die daarover te hooren, en nader rapport te doen-

Zo werd het probleem overgenomen door de Gemeente. Daar zullen de vertegenwoordigers wel tevreden mee zijn geweest.

Vergadering 25 February 1806
Het Lid dezer Vergadering Jan Gerritsz Spigt verklaard in naam der Ingelanden van de Koog en Everste Koog onder de beheering van het Gemeentebestuur van Texel te stellen- alle de geabandonneerde Landen in opgemelde polders gelegen, aanvang hebbende genomen met deese Jaare 1806-
Verklaarende al verder: dat ‘er door de gequalificeerdens tot de voorheen gedaane verhuuring die Landen zullen worden gezorgd, dat de verschuldigde dykgelden van die Landen, zo verre de Huurpenningen toerykende zyn, aan de penningmeester der Dykagie, zullen worden voldaan en betaald-
En heeft de Vergadering zig deese afstand op die voorwaarden, laten welgevallen- zullende die landen als nu publicq worden verhuurd, voor 6 jaare te betalen in handen van de Ontvanger van de Koog, te verhuure op naam van het Gemeentebestuur- en dat de Huurders de 4 eerste Jaaren vryheid hebben die Landen te ploegen, dog de 2 laaste Jaaren stil te laten liggen-

STEENHOPEN
Huurder van het land genaamd Steenhopen
Pieter Boon verweet de vorige huurder van dit land, dat die de omheining [tuinwallen] van dat land had laten vervallen. Dat bleek niet zo eenvoudig te zijn als hij dacht.
Het land moest opnieuw worden beheind, waaraan de vorige huurders f 5- bijdroegen.
Vergadering 20 Maart 1804
Binnen gestaan Hendrik Maas en Jan Korsz List, voorige Huurders van het Kerkenland genaamd de Steenhopen in de polder de Koog, te kennen gevende: dat ten tyden toen zy het zelve Land in Huur aanvaarden het niet anders behynd was als op Heede- en dat de oudste Lieden niet geheugde het ooit anders gelegen heeft-
En is geresolveert hetzelve voor als nog in advys te houden- zullende dat Land door eene Commissie uit deze Vergadering, met behulp van deskundige werden geinspecteerd- wanneer het geschil over de behyning, daar deese Vergadering als verhuurders partydig worden beschouwd, aan de beslissing aan Neutrale Lieden zal worden overgelaten
Zynde tot de te doene Inspectie van wegens deeze Vergadering benoemd den Burgers Reinbach en Gorter, vrylatende aan deselven 2 of meer deskundigen by zig te assumeeren zo als zy te rade zullen vinden- voorts gehouden zynde van hunne bevinding Heede 14 dagen rapport te doen-

Vergadering 3 April 1804
De Commissie van wegens deeze Vergadering den 20 Maart ll benoemd, tot het doen der oculaire inspectie van het Kerkenland in de Polder Everste Koog, genaamd de Steenhopen, rapporteeren dat zy zulks met Assistentie van Klaas Keesje en Jan Gerritsz Spigt verrigt hebbende, hun ten duidelykste gebleeken was, dat de Heyningen van dat Land waarschynelyk in geen 20 Jaaren waaren opgemaakt geweest, als zynde meerendeel met het Land gelyk en begroeid bevonden- waarom het hunlieden voorkwam, dat de Laaste Huurders Hendrik Maas C.S. aan de in ordre brenging dier Heyning dan ook ongehouden waaren-
Dat zy zig geinformeerd hadde, of het opmaken dier Heyningen, ook meerder voordeel in de verhuuring van het zelve Land zoude te weeg brengen- zulks affirmatief was bevonden, waaromme zy voorstelde het zelve naar behooren te doen beheynen, welke kosten ruwo calculo zoude bedragen f 50- - als meede de tegenswoordige Huurder P.C. Boon voortestellen, of hy van zyn Huur afstand zoude willen doen, dan houden zo thans is, ofwel wat hy zou meerde willen geven ingeval het naar behoren was behynd-
Waar over zynde gedelibereerd is conform geresolveerd
Binnen gestaan Pieter Cornelisz Boon voorn. en is dezelve het voorstel gedaan, dan verklaarde ongenegen te zyn afstand te doen, maar wanneer het Land naar behooren behynd was, wel meerder Huur te willen geven-
En is naar eenige discussien met hem geaccordeerd: dat hy S’ jaars geduurende de Huurtyd f 5- meerder zal geven, mits dat dese Vergadering hetzelve Land behoorlyk behynd opleverd, wanneer hy aanneemt het te zullen onderhouden, en by het eijndigen der Huur opteleveren in eene goede Staat.
Zynde wyders geresolveert, de behyning voor Reekening van deeze Vergadering te laten verrigten onder opzigt van Jan G. Spigt en Klaas Keesje, dewelke daartoe verzogt zullen worden-

Binnen gestaan Hendrik Maas en Jan Korsz List voorige Huurders van het Kerkeland genaamd de Steenhopen in de polder de Koog en Everste Koog tot schadeloos stelling der Heyningen van het zelve Land, dat zij daartoe zullen contribueeren f 5- eens welke som met haar Huurpenningen van het Laaste Jaar Huur aan den Ontfanger van de Koog door hun zal betaald worden- en zal zulks den Ontfanger werden gecommuniceerd, die verpligt zal weezen hier van aanteekening te houden op zyn Huurceel-

Vergadering 3 July 1804
Binnen gestaan den Ontfanger van de Koog ter Tafel brengende f 97.-.14 uit de door hem ontfangen binnelandse Kosten en f 5- van Henrik Maas C.S. wegens schadeloos stelling voor de niet opmaking der Heiningen voor 31 Dec. 1803 van het Land genaamd de Steenhopen- ingevolge Consentie van 13 April ll te vinden onder de Notulen van dien dag- in handen van den Ontfanger Star tot nader Verantwoording-

HOOIBROEI
Visitateur van de Hooijklampen
In andere jaren werd er geen woord aan de gevaren van hooibroei gewijd, zodat er in 1804 waarschijnlijk ongelukken mee gebeurd zijn. Men was opeens bijzonder precies met het nemen van maatregelen. Er werden van elk district opzichters benoemd die de hooiklampen moesten controleren.
Extra Vergadering 28 Aug. 1804
De precident zegt de Vergadering belegt te hebben uit hoofde van de menigvuldige bij hem ingekomene klagten voor ’t gevaar van brand door ’t broeijende Hooij te veroorsaken, ten einde aan deselve voortestellen nu de onlangs gearresteerde Keure weegens de aanstelling van Visitateuren der Hooijklampen, inmiddels in het werk te stellen, en de daar toe geschikte Burgers dadelijk te benoemen tot dat oogmerk de concept Keure door hem en den Bailliuw eenige maatte gealtereerd; benevens een concept instructie voor Keurmeesteren ter goe- of afkeuring aan de Vergadering produceerende-
Dit een en ander in deliberatie gebragt zynde- en de Vergadering zig met deese Voordragt Conserneerde, werd deese Keure en Instructie also gearresteerd- ten einde deselve dadelijk te doen werken, en wierden tot Visitateuren over de Hooijklampen op Texel aangesteld- de Burgers
voor den Burg en Jurisdictie- Jan S. Ran, Cornelis Kikkert en Jan Jac. Boon
Waal- Pieter Jansz Boon, Jacob S. Smit en Gerrit R. Sluisman
Oosterend- Cornelis B. Kuiper, Pieter Keiser en P. Breemer
Oudeschil- Fokke Boermeester, Cornelis Kooger en Maarten Blom
Hoorn en Westen- Dirk Witte, Simon Daalder en Jacob Schraag
Koog- Cornelis K. Sluisman, Arien Eelman en Hendrik Maas
Zullende ieder [van de raadsleden] hier op zijn dorp benoemde Visitateuren van hunne aanstelling kennis geeven, terwijl dit bij absentie van C. Bakker aan het Oudeschil, door de Eilands Bodens zal geschieden, geleik meede gezorgt zal werden, dat de benodigde brandhijsens [brandijzers?] ten spoedigste gereed gemaakt en aan de Visitateuren ter hand gesteld worden-

Keur 22 1805 Omtrent het visiteeren der Hooijklampen en Hooijschuuren
Bailliuw en ’t Gemeente Bestuur van Texel, hebben gekeurd gelijk zij keure en decreteeren bij deese
Dat alle ende een iegelijk; die eenig Hooij in oft buiten Huis heeft staan zal moeten gedoogen dat het zelve door de daar toe gestelde Visitateuren na behooren word besigtigd en ondersogt, en zulks zo meenigmaalen als door Bailliuw en ’t Gemeente Bestuur voornoemd zulks zal worden goedgevonden, of dat door een of meer gebouwen van zodanig gevaar aan de Visitateuren kennis word gegeven, op welke Communicatie de voorschreeve Visitatie ook terstond zal moeten plaats hebben; en bij zo verre de voornoemde Visitateuren in het doen van het ondersoek bevinden of oordeelen noodsakelijk te zijn; dat zodanige Hooij moet werden ingespit, zal den Eigenaar van dien verpligt zijn, om ilico de inspitting te doen, tot genoegen van de Visitateuren, die ook bij weigering of vertoeving het zelve terstond zullen vermogen in het werk te doen stellen; ten koste van de voorsz: Eigenaar-
Alles op een Boete van 25 Guldens ten behoeve van de Voorn: Bailliuw te verbeuren bij een iegelijk die weigerig of nalatig is de voornoemde Visitatie te gedoogen of de geordonneerde Inspitting te doen, egter wanneer een der Visitateuren niet tegenswoordig of bij de hand mogtte zijn, zal de present zijnde Visitateur een ander Huisman of Burger daar toe bij zig moge neemen, door welke ook als de Visitatie zal mogen gedaan worden-
Aldus gekeurd en gedecreteerd als in den hoofde deses is gemeld den 2^e April 1805, en van ’t Huijs der Gemeente van Texel gepubliceerd den 30^e Meij daar aan volgende-
Ter Ordonnantie van Bailluw en ‘t gemeente Bestuur van Texel voornoemt
Ter kennisse van Mij Secretaris WRomans

79 Advertentie
‘t Gemeentebestuur van Texel brengt by deese ter kennisse aan alle ingezetenen deeses Eilands, dat door hun het Visiteeren der hooijklampen na aanleiding der Keure dien aangaande, op heeden gearresteerd, gepubliceerd en geaffigeerd, zijn aangesteld te Navolgende burgers-
aan den Burg Jan Simonsz Ran, Cornelis Kikkert, Jan Jacobsz Boon
Waal Pieter Jansz Boon, Jacob S: Smit. Gerrit A: Sluisman
Oosterend Cornelis B: Kuiper, Pieter Keiser, Pieter Breemer
Oudeschild Fokke Boermeester, Cornelis Kooger, Maarten Blom
Hoorn Dirk Witte, Simon Daalder, Jacob Schraag
Koog Cornelis K: Sluisman, Arien Eelman, Hendrik Maas
Aldus Gearresteerd den 28 Augustus 1804 [1805]
Ter ordonnantie het Gemeentebestuur het Gemeente Bestuur van Texel voornoemt

SCHEEPEN VAN DE KOOG
Lid van het Collegie van Scheepenen in 1804
In de nog geen 10 jaar dat de Bataafse Republiek bestond waren er zo ongeveer om de 2 jaar beleidsveranderingen geweest. De bedoeling was dat de bestuurders der gemeenten om reden van democratie regelmatig zouden wisselen, maar daar was in de praktijk weinig van terecht gekomen. Het zittende bestuur op Texel, het Committé van Algemeen Welzijn, wilde al lang ontslagen worden en dat gold ook voor de leden van het Committé van Justitie.
In 1804 mocht de Gemeenteraad een nominatie opmaken voor de nieuwe rechtbank. Voor elk dorp werd 1 lid benoemd, en voor den Burg 2, waarvan een de voorzitter zou worden.
De Schout was aanklager, de Schepenen bepaalden de schuld en velden samen met de Schout het vonnis, waarbij verbanning en geseling niet ongebruikelijk waren.
Soms zelfs eiste de Schout de doodstraf, zoals bij diefstal van een schaap- op Texel het ergste wat iemand kon doen. Maar de Scheepenen maakten daar meestal geselen van en verbanning van het Eiland. Soms werd iemand naar het Tuchthuis of het Rasphuis gestuurd. Dat kwam neer op een uitgestelde doodstraf- lang niet iedereen overleefde dat, zeker als het om meer dan enkele jaren ging.
Veel vaker werd het een straf van enige dagen of weken in de kerker gelegd te worden op water en brood. Liefst gaf men een geldboete.

Vergadering 15 Mey 1804
By deese gelegenheid brengt de precident in overweeging, daar het nog fungeerend Committé van Justitie, ook zo lange aangeweest heeft, of het niet nodig zoude weezen volgens art. 159 voor het departementaal bestuur par. 5 een Nominatie van een Nieuwe Regtbank te formeeren, en ter electie aan het departementaal bestuur te zenden, en is conform geresolveert, zynde de Nominatie met een dubbeltal als volgt
Burg- Jan S. Ran, Jan Luijtsz, Jan Stam, Jan Poulusz Kikkert
Hoorn- Dirk Jansz Witte, Gerrit W. Smit
Waal- Hertje Dogger, Jan D. Boon
Oosterend- P. Breemer, Klaas Jac. Bakker ofte Mossel
Oudeschil- Hendrik Boermeester, W. Dalmeier
Koog- Hendrik Maas, Arie Jac. Veenboer
Wyders daarby kennis te geven, ter voldoening van ’t laaste gedeelte der resolutie van het departementaal Bestuur van 27 Jan. 1804- dat de persoon van Schout en Bailliuw van Texel en ’t Eierland, mitsgaders die van Secretaris bekleed worden door de personen van Martinus Langeveld en Willem Romans

Extra Vergadering 7 September 1804
present alle de Leeden demto H. Kikkert, P. Dyksen en de Secretaris
Den president zegt de Vergadering belegt te hebben uijt hoofde eener bij hem ingekomen
Extract uit het Register der Besluiten van het departementaal Bestuur van Holland in dato 29 Aug. 1804 ten geleide van het gearresteerde regelement voor de Regtbank van Texel, te geleik met kennis geving, dat uit de deser zijds ingesondene Nominatie door gemelde bestuur tot Scheepenen zullende uitmaken de Crimineele en Civiele Regtbank van Texel waaren benoemd de Burgers Jan Simonsz Ran en Jan Luitse den Burg, Dirk Jansz Witte den Hoorn, Hertje Dogger Waal, Pieter Breemer Oosterend, Hendrik Boermeester Oudeschil en Hendrik Maas Koog-
Met aanschrijving het tegenswoordige Collegie van Justitie te ontbinden en denselver Leeden honorabel uit hunne posten te ontslaan- de Nieuwe Scheepens bank te installeeren en de voorsz. benoemde personen in gemelde qualiteiten te beëedigen en in functie te stellen-
Geevende voorts den precident te kennen:
de Nieuw benoemde Scheepenen teegens heede 11 uuren alhier te hebben doen convoceeren ten einde hunlieden van deese aanstelling kennis te geeven- de Vergadering hier meede genoegen genomen hebbende- steld den precident voor, om wanneer deese aanstelling door de Nieuw benoemde persoonen werd aangenomen op Morgen en het tot hier toe geexteerd hebbende Committé van Justitie en de Nieuw benoemde Scheepenen opteroepen, en ingevolge de voorengezegde aanschrijving, de Eerste te ontbinden en derselver Leeden Honarabel uit hunne posten te ontslaan, en de laastgenoemde te beëedigen en te installeeren; welk voorstel meede goedgekeurd zijnde, verschijnen daarop allen de nieuw benoemde Scheepenen ter Vergadering

Den precident hun de redenen der oproeping te kennen gegeven hebbende en hun het Extract
uit het Register der Besluiten van het departementaal Bestuur van Holland van en 29 Aug. 1804, benevens het gearresteerde Reglement voor de Regtbank van Texel voorgeleesen zynde- brengt den Burger Hertje Dogger hier tegen na zijne meening wettige beswaaren in- en in het volgende bestaande:
“of hy namentlyk als inwoonder en bovendien nog als Lidt der Civile Justitie in de polder Walenburg, wel zoude mogen deese post te aanvaarden”-
Dan in aanmerking genomen, dat hij de Civiele Justitie van Waal en Burg weinig voorbeelden van Justitiëele dicisien voorkomen heeft deesen Burger op instantelijk versoek van Bailliuw en Gemeente bestuurderen- behoudens zyn regt als Burger zig deese zijne aanstelling laaten welgevallen- versoekende egter dat hier van in de Notulen van ’t Gemeente bestuur mogt werden melding gemaakt-
De overige Lieden meede hunne posten aangenomen hebbende, wierd bepaald om op Morgen ogtend 10 uuren, het Committé van Justitie opteroepen; terwyl de nieuw benoemde leeden aannaame, als meede te compareeren, ten eijnde also de meergenoemde aanschrijving van ‘t departementaal Bestuur van Holland Effect te doen sorteeren-
Wijders wierd geresolveerd op Morgen dadelijk na het ontbinden van het tot hiertoe geexisteert hebbende Committé van Justitie, en de aanstelling en beediging der nieuwe Scheepensbank hier van met opgave derselver name, aan de Ingesetenen bij advertentie kennis te geven, voorts het gearresteerde Reglement voor de Regtbank van Texel te publiceeren te geleik met eene Notificatie dat een Copie van dat Reglement op de volgende teiden en plaatsen voor een ieder zal ter leesing leggen- als op den
10^e, 11^e en 12^e September 1804 aan den Burg bij Jan Jac. Boon
13, 14 en 14 aan de Waal by A. Schouten
17, 18 en 19 aan Oosterend by H. Brouwer
20, 21 en 22 Oudeschil by Jan Stolte
24, 25 en 26 Hoorn by Willem Ernst
27, 28 en 29 Koog bij Lena Spigt
en daar door de benoeming van den Burger Jan S. Ran tot Lid deeser Regtbank derselver post als Weesvoogd komt te vervallen, proponeerd den precident dadeleik een ander in zyne plaats te benoemen- de Vergadering hier meede genoegen genomen hebbende, wierd vervolgens met unaniem van stemming tot WeesVoogd aangesteld den Burger Jan Stam, werdende een der Bodens gelast, hier van aan de benoemde kennis te geven, en ingevalle deese zulks aannam; hier van berigt aan de aftredende Weesvoogd Jan Ran en aan de fungeerende Weesvoogden aan den Burg te doen- brengende de Bode eenige teid daar na berigt, dat Jan Stam zig met zyne aanstelling had laten welgevallen-

Register van Advertentien boek 28
Publicatie
Het Gemeentebestuur van Texel ingevolge aanschrijving van het Departementaal Bestuur van Holland dato 29 Augustus 1804 het Committé van Justitie van voorschreeve Eilande, bestaan hebbende in de persoonen van
A. Gorter, R. Dijt, P. Sluis, J. Schraag, Biem Dekker, P. Visman en K. Keesje
Op heeden honorabel ontslagen en de persoonen van
J.C. Ran, J. Luitsz, D.J. Witte, H. Dogger, P. Bremer, H. Boermeester en H. Maas
Als Schepenen van Texel in plaatse van dien in den Eed genoomen en geconstitueerd hebben gemeend aan alle de openbare ingezetenen deses Eilands daar van te moeten kennis geeven-
Actum ten raadhuijse Texel den 8 September 1804-
Ter ordonnantie van Deselve
(was Get) W: Romans Secretaris

Schavot
De Schepenrol en de Notulen van de rechtszittingen worden bewaard in het Archief in Haarlem. Op Texel is hierover niets te vinden. Wie er op het schavot werd gezet in 1807 en 1810 is nog onbekend.
In het Kasboek van de Gemeente Texel staat dat op 17 oktober 1807 werd betaald aan:

Willem Festersz voor ’t oprigte van het Schavot 2.10-
Aan Willem Vlaming idem 2.10-
Klaas Pluvier oprigte Schavot 2.10-

In 1810 was het weer nodig om iemand publiekelijk te geselen
Willem Vlaming opzetten en afbreken van t Schavot 5-, W Festers idem 5-, Hendrik Plavier idem 5- 15-

Een Hongaar
In het begin van 1807 werd de omgeving van De Koog opnieuw enkele malen melding gemaakt van schapendiefstallen. Op een zondagnacht in februari was een schaap van Jacob Wuijs, Everstekoog, verdwenen; het vel en de ingewanden werden de volgende morgen, nog warm zijnde, in het bos van de erven Nanning Kikkert gevonden.
De woensdag daarop begaf baljuw Langeveld zich met de schepenen Luitze, Dogger en Maas naar De Koog om een onderzoek in te stellen in enkele verdachte huizen en de kazerne. Nij de doorzoeking van de kazerne werd geen spoor van de vermiste schapen gevonden, maar wel troffen de schepenen, die werden begeleid door een sergeant, een bundel nabij Den Burg gestolen kleren aan bij de marinier, de 24-jarige Michie Kies, geboortig uit Orosgaas in Hongarije. Deze werd dan ook gearresteerd en kwam op 2 mei voor het gerecht. Kis Mihály- zo wordt zijn naam, die Klein betekent, in goed Hongaars geschreven- die waarschijnlijk uit het plaatsje Orosháza afkomstig was, beriep zich zoals bijna alle soldaten op dronkenschap. In nuchter toestand zou hij zoiets zeker nooit hebben gedaan. Bovendien kon hij de goederen (een mansonderbroek en een vrouwehemd) die hij had meegenomen van een bleekveld van een boerderij aan de Kogerweg, waar hij wat water wilde drinken, niet eens gebruiken.
De schepenen velden een betrekkelijk mild vonnis, de Hongaar werd levenslang van Texel verbannen.
(Zie voor meer verhalen over wetsovertreders het hoofdstuk Misdaad en straf van J. Dijt)

Vergadering 12 April 1808
S’ nademiddags 3 uuren gecombineerde Vergadering-
present alle de Leeden van het Gemeentebestuur demto A.J. Bakker
present alle de Scheepenen demto Jan Luytsen, Dirk Witte, Hendrik Maas en Hendrik Boermeester
De precident van het Gemeentebestuur zegt nu de reedenen deser byeenkomst te zyn te ondersoeken de ingekomende berigten opzettelyk de Sollicitanten op de vaceerende Dienaars post by de Justitie- agtervolgens de gemaakte afspraak laastleden Vergadering op den 9 Maart ten einde naar afloop van dit ondersoek daaruit een Nominatie van een dubbeltal te formeeren en die ter verkiesing aan de Bailliuw te presenteeren-

Kasboek van de Gemeente Texel 1808-1811
Tractementen
1808 aan de leden van t Gemeentebestuur 1 Jaar Tractement tot Ultimo Dec. 1807 50.4-
Jan Bakker dj, GCW Reinbach, Cornelis Bakker, Leendert Pruyt, Pieter Dykse, Jan G. Spigt, Arie Jansz Bakker

aan Scheepenen 25.4-
Hertje Dogger, Jan Luytsz, Jan Ran, Hendrik Maas, Hendrik Boermeester, Dirk J. Witte, Pieter Breemer

1809 Gemeentebestuur 50.4-
Jan Bakker dj, GCW Reinbach, Cornelis Bakker, Leendert Pruyt, Pieter Dykse, Jan G. Spigt

aan Scheepenen 25.-
Jan Ran, Hendrik Boermeester, Hendrik Maas, Jan Luytsz, Dirk J. Witte, Hertje Dogger, Pieter Breemer

1810 als boven 50.4- en 25.6-
bij de Schepenen werd uitbetaald aan de wed. H. Dogger tot 1 augustus 14.17-

1811