Brief Burgemeester Keijser 25-1-1858 School Koog
Hoe onbeduidend die school dan ook zij, en ofschoon de Koog wel niet meer onder de dorpen geteld moge worden, dient evenwel de gelegenheid voor onderwijs daar behouden te blijven, omdat langs de duinen en op de mientgronden bij die school kinderen zijn, waarvoor de afstand der scholen aan den Burg of den Waal te groot is.
Voor de bouw van de nieuwe school werd een aan de oude grenzend terrein gekocht van Hendrik Luytze, voor 50 gulden. Het slopen van de oude school en de bouw van de nieuwe school met onderwijzerswoning werd aangenomen door Klaas Plavier voor f 7237,-,-
Gemeenteraadsnotulen 15-8-1873:
Inwijding der nieuwe school in de Koog zal plaats hebben op maandag den 20 dezer met uitnodiging.
Er was nog geen leerplicht en er waren redenen genoeg om de kinderen iets anders te laten doen. Werken op het land, helpen met de kinderen thuis. Dat moest ook gebeuren.
Tabel schoolverzuim over 1875. Het kan niet gaan om dagen, eerder om dagdelen.
Cornelis Huisman, Klaas Luitzen, Leendert Daalder, Jan Daalder, Klaas Kuiper, Hendrik Sandifort, Jan Hopman, Dirk Daalder, Jakob Az Eelman, Leendert Kuiper, Ares Eelman, Nanning Duinker, Jakob Pz Bakker, Pieter Bakker, Pieter Lieuwen, Teunis Bakker, Willem Huizenga, Pieter Duinker, Willem List, Luit Bakker, Jannetje Schaatsenberg, Wilhelmina Sandifort, Pietertje Boon, Naatje Börgman, Anna Borgman, Antje Kuiper, Anna Kuiper Jbd, Aafje Eelman, Antje Schaatsenberg, Aagje de Ridder, Aagje Hopman, Immetje Maas, Martje Kuip, Geertje Kuiper, Catharina Daalder, Trijntje Luitzen, Anna Kuiper Pd, Grietje Börgman, Elisabeth Bakker, Trijntje Boon, Frouwtje Schaatsenberg, Maria Lieuwen, Huibertje de Ridder, Maria Kuiper, Trijntje Eelman, Aagje Huisman, Cornelisje List, Cornelia Kuip, Cornelisje Schaatsenberg, Marretje Gort, Jan Witte, Jakob Jbz Eelman, Pieter Luitzen, Cornelis Maas, Jakob Hopman, Jan Dalmeijer, Cornelis Witte, Sakom Bakker, Gerritjan Eelman, Cornelia Gilles, Geertje Gilles, Sandrina Huizenga, Neeltje Spigt, Jannetje Spigt, Tetje Lieuwen, Petronella Borgman, Trijntje Schaatsenberg, Trijntje Bakker, Jan Spigt, Cornelis Zutphen, Gerrit Bakker, Martinus Sandifort, Willem Bakker, Jakob Jbz Bakker
Deze kinderen zijn geboren tussen 1862 en 1870. Ze mochten na hun 5e verjaardag op school komen.
Schoolmeesters
Onderwijzer sinds 1870 was Cornelis Klok. Die begon zijn werk nog in de Oude School.
In januari 1877 trad Jacob Bakker aan.
GM 27-10-1876 Aanstelling enige sollicitant voor Hulponderwijzer te Koog, Jacob Bakker van Kolhorn op tractement f 650,- per 1-1-1877.
(Jacob Alewijnsz Bakker (1844-18xx) kwam uit Nieuwe Niedorp en was in 1871 getrouwd met Maartje Bieman uit Hoogwoud. Hun kinderen waren Alewijn en Neeltje, allebei geboren in Nieuwe Niedorp. Alewijn en Neeltje trouwden daar in 1899 met Westfriezen).
Ouders en kinderen, de reden van verzuim en iets over hun leven
Sommige mensen werden genoemd in het Gemeente-archief. Meestal was er iets met ze aan de hand, waren ze arm of ziek, of allebei. De kinderen van zulke ouders verzuimden vaker de lessen dan die waarvan de ouders zichzelf wel konden redden. Dat spreekt vanzelf.
Er woonden in en om De Koog veel mensen die verwant waren. Zo waren de kinderen van Reijer Daalder, Jacobus Kuiper en Pieter neven en nichten van elkaar. Zij waren allemaal kleinkinderen van Klaas Kuiper en Aleida Leuring.
De genealogische gegevens komen van de Databank van Rob Gomes.
Jacob Bakker en Hilgen Knol
Luit Bakker (1866-1957) getrouwd met Cornelisje List (1868-1935), 4 kinderen, Koogerveld.
Jakob Jakobsz Bakker (1869-1xxx) aangekomen 1 october.
Simon Bakker en Jannetje Dogger
Pieter Bakker (1865-1952) veldarbeid.
Getrouwd met Antje van der Bijl (1865-1957) uit de Zijpe, 6 kinderen.
Sakom Bakker (1868-1937), getrouwd met Cristina Dekker (1872-1936), 3 kinderen, Den Haag).
Trijntje Bakker (1870-19xx) aangekomen 1 october.
Getrouwd met Hendricus Tax (1870-1932).
Simon Bakker was een van de mensen die zonder pacht te betalen een huisje op de Staatsgronden had gebouwd. Deze keet stond in perceel 13, kadastraal nummer H 893.
Bij de handhaving van de regels voor het pachten van Domeingrond werd hij genoemd als een van de ‘meestgegoeden’. In 1869 werd er gehandhaafd. Men moest betalen of vertrekken.
Op de Bewonerslijst van wijk Koog, opgesteld rond 1858, stond de naam van Simon op nummer 33, ergens in het Mienterglop. Zijn buren waren de armste mensen van de Mient, voor zover daar de een minder arm te noemen was dan de ander:
30 Ridder Huybert de
31 Thiessen Ties
32 Ridder Pieter de de Ridder Pieter weduwe (Harks Jan Wilhelmus)
33 Bakker Simon Eelman Maarten
34 (Herberg Wiggert Pieter) Mulder Antje wed. v/d Herberg Putman Frans Achterhof Geert
35 Mulder Albert Boon Cornelisje wed C. Koorn Putman Frans
36 Duinker wed. Arie Schouten (Kuiper Pieter Cornelis) Kuiper Jacobus
(Zie de bewonerslijsten)
In 1875 werd Simon Bakker betrapt op bedelen. Hoewel de Burgemeester hem daarvoor permissie had gegeven werd hij toch vervolgd door de Veldwachter.
Brief van de Burgemeester 15-2-1875
Aan den Heer Ambtenaar van het Openbaar Ministerie te Helder
Proces verbaal Rijksveldwachter Deijs contra Simon Bakker arbeider te Koog
Brief 8-3-1875 Aan den Heer Officier van Justitie te Alkmaar
Dat ik aan Simon Bakker eene vergunning heb gegeven om met een bedelbrief rond te gaan. Ofschoon S. Bakker iemand is die tamelijk lui is en liever bedelt dan werkt, zoo acht ik nog thans, met het oog op zijn talrijk gezin en zijne armoedige toestand, eene vervolging vooral in dit jaargetijde minder wenschelijk, terwijl ik bovendien vertrouw, dat op aanzeggen van mij, het bedelen door Bakker zoo niet geheel, dan toch grootendeels zal worden nagelaten.
Brief 28-3-1876 Aan den Heer Officier van Justitie te Alkmaar
Heb ik de eer U te berigten dat S. Bakker welke zich den 30-3 ten Uwent moet vervoegen tot het ondergaan eener gevangenisstraf, mij heeft te kennen gegeven, dat hij niet in staat is wegens armoede om naar Alkmaar te reizen.
In 1878 kwam hij bij dominee Huizinga aan de deur:
Huizinga 4 Maart 1878. Intusschen komt een man aan de deur om eene gift te vragen, Simon Bakker van de Koog. Ik neem hem aan om in de tuin te arbeiden en breng de namiddag met hem in de tuin door.
Huizinga 5 Maart 1878. Des namiddags komt Simon Bakker in den tuin. Later aan het hout zagen in de schuur om de regen.
Huizinga wilde best iemand helpen, maar niet door geld te geven- wel als verdiend loon voor eerlijk werk.
De familie Bakker woonde later niet meer in Wijk Koog.
Pieter Bakker en Antje Hoogheid
Jakob Pietersz Bakker veldarbeid
Elisabeth Bakker (Betje 1863-1xxx) 1 juli van de school, Koogerveld
Teunis Bakker (1865-1xxx)
Gerrit Bakker (1869-1xxx) aangekomen 1 october
Willem Bakker (1870-1xxx) aangekomen 1 october
Meijert Boon en Dieuwertje Bakker
Pietertje Boon (1864-19xx) in November van school
Getrouwd met Cornelis Huisman (1862-1918), 3 kinderen, Pijpersdijk.
Trijntje Boon (1866-1xxx) ziekte
Klaas Borgman en Petronella de Wijn
Naatje Börgman (Naatje Burgman) (1862-1889) per 1 April van school
Getrouwd Cornelis Dijker (1860-1xxx), dochter Cornelia (1881-1891 overleden in Maastricht).
Grietje Börgman (Margaretha Burgman) (1866-1xxx), x Cornelis de Groot, Amsterdam.
Anna Borgman (Johanna Burgman) (1864-1929) moeder en vader helpen
Getrouwd met Pieter Lemstra (1853-1898) 4 kinderen, 2 x Jan Hendrik Lips (1852-1928) Anna Paulowna.
Petronella Borgman (1868-1946) ziekte aangekomen 1 october
Getrouwd met Maarten Dijker, 2 x Levie Polak.
Reijer Zoetelief Daalder en Catharina Kuiper
Leendert Daalder (1863-1936) 1 juli van school
Getrouwd met Neeltje Wuis (1864-1922) Zijpe, 6 kinderen, De Koog.
Jan Daalder (1864-1944), gestorven in Nijmegen, getrouwd met Louisa Charlotta Maria Besseling, 3 kinderen waarvan 2 geboren in Zuid-Afrika.
Catharina Daalder (1867-1951) x Cornelis Eelman (1864-1946), 7 kinderen, Pijpersdijk.
Dirk Daalder en Marretje Eelman
Dirk Daalder (1865-1937) Waalenburg ziekte
Getrouwd met Catharina Vos (1869-1949) Oosterend. Zijn broer Jacob was Meester Daalder van Oosterend (diens kleinzoon Hans voltooide in 2014 de biografie van Willem Drees).
Willem Dalmeijer en Marretje Daalder
Jan Dalmeijer (1869-1957) ziekte
Getrouwd met Dieuwertje Jongeboer (1867-1953) uit Eijerland, 1 dochter, Velsen.
Pieter Duinker en Aagje Plaatsman
Nanning Duinker (1863-1920) veldarbeid, ongetrouwd,
Pieter Duinker (1865-1889) onwil, voornamelijk
Ongetrouwd, overleden in Den Haag als Kannonier, in militaire dienst.
Jacob Eelman en Geertje Bakker
Aafje Eelman (1864-1942) 1 october van school
Waalenburg, getrouwd met Jacob Keijser, 2 dochters, Den Burg.
Ares Eelman (1865-1942) Waalenburg, x Trijntje Jacoba Eelman (1871-1904) de Westen, 2 x Neeltje Peper (1875-1928), 2 dochters Koogerveld.
Jakob Jakobsz Eelman?
Johannes Eelman en Meinoutje Visser
Trijntje Eelman (1864-1881) ziekte
Arie Eelman en Maria Gerritsen
Jakob Arisz Eelman (1866-1924) met voorkennis
Pijpersdijk, getrouwd met Cornelia van Gurp (1868-1937) uit Eijerland, 4 kinderen, Eijerland.
Gerritjan Eelman (1867-1xxx) ziekte
Pijpersdijk, naar Amerika.
Jan Gielis en Aagje van der Ploeg
Cornelia Gilles (1863-1905) verwaarloosd kind
Geboren in Den Burg. De vader is overleden in 1878 in De Koog.
Geertje Gilles (1864-1911), idem verwaarloosd
Geboren in Den Burg. Getrouwd met Pieter Gomes (1866-1946) uit Den Helder, 11 kinderen, Den Helder.
Moeder bleef achter met 6 kinderen, de oudste was 15, de jongste 3 jaar oud. Er was er een als baby gestorven, de andere kinderen werden volwassen. Dat de kinderen niet goed werden verzorgd was daarvoor niet kennelijk bezwaarlijk.
In 1879 kreeg ze een baby, die de volgende dag stierf. Daar was nog wat om te doen, want het kind was zonder dat iemand er bij was geboren. Wie moest het aangeven? Daarover schreef de burgemeester aan de Officier van Justitie.
De grootmoeder Aagje Fielstra, weduwe van Cornelis van der Ploeg, stierf in 1881, 84 jaar oud. Toen stond Aagje van der Ploeg er helemaal alleen voor.
In 1882 kwam een tweeling Jan Willem en Thomas, die enige weken na de geboorte overleed.
Marretje Gort moeder helpen
(1866/67-1903) dochter van Adriana Gort (1839-1879) van Ameland, overleden in de Everstekoog. De moeder trouwde in 1869 met Huibert de Ridder (1809-1875), weduwnaar met 7 volwassen of gestorven kinderen. De eerste echtgenote was overleden in 1867. Adriana kreeg in 1869 en 1872 een kind. Ze werd weduwe, bleef in armoede achter met die kleine kinderen. Daar moest Marretje mee helpen- hoewel ze in 1875 nog maar 8 of 9 jaar oud was.
Marretje was wees met 13 jaar. Te oud om opgenomen te worden in het Texelse Weeshuis, daar kon een kind in dat ouder was dan 4 jaar en jonger dan 12. Ze zal wel ergens in een dienstje gegaan zijn. Later is ze getrouwd met Jacob Breman uit Oosterend, 6 kinderen, de eerste 2 (tweeling) geboren aldaar, de rest in Den Hoorn. Haar kleine halfbroertjes werden niet oud- Dirk nog geen 13 en van Cornelis is niets bekend dan de geboortedatum.
13-11-1878 Aan den Heer Controleur der Directe Belastingen te Helder_
Patentdeclaratien ten behoeve van Catharina Blom weduwe P. Bakker, Tiesje Blom, Antje Gort weduwe H. De Ridder, Jannetje Verberne weduwe G. Logman, Jannetje de Vogel weduwe A. Eelman, Antje Dekker, Trijntje Eelman weduwe P. de Ridder en Cornelisje Bakker weduwe A. Duinker, …. te verzoeken voor de genoemde vrouwen een vrijpatent te mogen erlangen, even als ten vorigen jaren.
Deze vrouwen mochten in de Sinterklaastijd langs de deuren gaan om koek en presentjes te verkopen.
Johannes Hopman en Aagje Huisman
Jan Hopman (1865-1921) veldarbeid
Van de Mient, x Martha Witte (1865-1950) uit Oudeschild, 5 kinderen, Everstekoog, Waal.
Aagje Hopman (1866-1928) door den grooten afstand
Getrouwd met Anthon Barhorst (1862-1899) Eijerland, 2 kinderen, Eijerland.
Jakob Hopman (1868-1950) groote afstand
Getrouwd met Petronella Bakker, 8 kinderen, De Koog.
De oudste kinderen zijn geboren in het plaatsje de Westermient (afgebrand in 1875, toen was het eigendom van Maarten Koorn), de andere kinderen zijn geboren in de Everstekoog.
Jan Huisman en Grietje Eelman
Cornelis Huisman (1862-1918) 1 april van school
Pijpersdijk, de moeder is gestorven in 1870. Getrouwd met Pietertje Boon (1864-1xxx), 3 kinderen, Pijpersdijk.
Aagje Huisman (1868-1955) ziekte
Getrouwd met Jan Witte (1867-1942), 12 kinderen, geboren Zuidhaffel, Westergeest, Zijpe, ’t Zand, Oudeschild.
Gerbrand Huizinga en Hendrikje Jacobs
Willem Huizinga (1865-1xxx) ouders, getrouwd met Augusta Moll (1872-1xxx) Den Helder.
Sandrina Huizinga (1869-1xxx) aangekomen 12 april.
Cornelis Kuip en Marretje Witte
Antje Kuip (1865-1922) van school 1 April
Getrouwd in 1887 met Jan Witte (1865-1938) van Tubantia in de Everstekoog, 14 kinderen, Hoorn en Burg, failliet in 1888, naar Den Burg, daar hadden ze een winkel.
Martje Kuip (1866-1951) ziekte
Zij had later een winkel in manufacturen, bleef ongehuwd.
Cornelia Kuip (1868-1984) ziekte
Jakobus Simonis Gerlaken Kuiper en Betje Verbaarschot
Anna Jacobs Kuiper (1864-1xxx) huishouden bij Vader
De moeder was in 1873 gestorven, zodat de oudste dochter haar vader moest helpen met het gezin. Er waren 4 kinderen van Betje, waarvan Anna de oudste was. Uit een eerder huwelijk waren er ook 4, maar die waren geboren tussen 1845 en 1853 en oud genoeg om voor zichzelf te zorgen. De oudste zoon Klaas was al getrouwd, in dat gezin waren in1874 al 4 van de 10 kinderen geboren en daarvan de oudste alweer gestorven.
Geertje Kuiper (1866-1xxx)
Maria Kuiper (1869-1xxx))
Pieter Ernestus Jacobus Kuiper en Trijntje Pals
Klaas Kuiper (1863-1xxx)
Leendert Kuiper (1865-1944) veldarbeid
Getrouwd met Marina Kooiman (1869-1961) 4 kinderen. Hoogeberg, Waal.
Anna Pieters Kuiper (1867-1947) moeder helpen
In dit gezin was de vader overleden en had de moeder hulp in huis nodig. Zij had in 1874 nog een kind gekregen, zonder huwelijk. Anna trouwde met Klaas Kalis (1865-1931) uit Eijerland, dochter Antje.
Pieter was op het strand nat geworden en kreeg een longontsteking. Maar al een half jaar voor zijn dood kreeg hij bijstand, die door zijn geboorteplaats betaald moest worden.
Onderstand voor Pieter Ernestus Jacobus Kuiper gedomicilieerd te Assen
Aan geldelijke bedeeling gedurende het 3 en 4 Kwartaal 1868 26 weken à f 1- f 26-
Opgehouden 4 January 1869, voldaan 25 Maart 1869
Kind van Meester?
Familieverhaal: Trijntje Pals, weduwe Pieter Kuiper, had een jonge schoolmeester in de kost. Haar dochter Trijntje werd geboren op 20-3-1874. Dat kind moet in juni 1873 verwekt zijn.
Er was in de Koog maar één schoolmeester, zodat ik Klok voor de vader aanzie.
Trijntje was 3 maanden zwanger toen Klok ging trouwen, maar niet met haar.
Cornelis Lieuwen en Cornelia de Ridder
De vader was opgenomen geweest in Meerenberg, de moeder overleed in 1867. In 1870 ging ook de vader dood.
Pieter Lieuwen (1863-1947) veldarbeid
Getrouwd met Jannetje Kuiter (1864-1941) uit Oosterend.
Maria Lieuwen (1865-1936) verwaarloosd kind
Getrouwd met Jan Matthijs Dirks uit Hoorn.
Tetje Lieuwen (1866-1889) aangekomen 1 october
Zij vertrok met haar zuster naar Den Helder in 1887.
Oudere halfbroer Huibert de Ridder (1859-1951).
Cornelis Lieuwen had in 1862 een clandestien bouwsel in perceel 12, in de buurt van De Koog, en dat was vast geen stenen huis, maar een keet van plaggen.
Op 18 september 1865 werd Cornelis Lieuwen opgehaald uit Meerenberg. De rekening van f 106. 32.1/2 voor verblijf, geneeskundige hulp en transportkosten moesten worden betaald door de gemeente Terschelling, waar hij vandaan kwam. In 1866 kon hij zich kennelijk zelf redden, maar op 7-3-1867 schreef de Burgemeester van Texel naar die van Terschelling:
[Dat de omstandigheden van] Cornelis Lieuwen, welke in de maand februari zijne vrouw heeft verloren en bezwaard is met 3 jonge kinderen, waarvan een nog zuigeling is, een Gulden onderstand per week dringend vorderen.
Dat werd een half jaar later herhaald:
Cornelis Lieuwen gedomicilieerd te Terschelling
Aan geldelijke bedeeling van af 5 Dec 1868 tot en met 26 December 4 weeken a f 1- f 4-
Opgehouden 1 January 1869 voldaan 30 January 1869
Jan Cornelisz List en Jaantje Hol
Willem List (1866-1939) Everstekoog, x Trijntje Boon (1870-1949) van De Cocksdorp. Eijerland.
Cornelisje List (1866-1939) door den grooten afstand
Getrouwd met Luit Bakker (1866-1957), 4 kinderen.
Hun oudste zusje Tetje was in 1872 gestorven. Na deze 3 kinderen volgden er nog 7.
Hendrik Luitsen en Trijntje Boon
Klaas Luitzen of Luitse (1862-1xxx) 1 juli van school
Trijntje Luitzen of Luitsen (1866-1xxx) ziekte
Pieter Luitzen of Luitze (1867-1969)
Hun oudste broer was Sieme Luitse (1857-1938) een bekende Koger strandloper.
Pieter Maas en Willemina Borgman
Cornelis Maas (1868-19xx) ziekte en oppassen
Getrouwd met Jantje Cornelia Huisman (1870-19xx), 8 kinderen. In 1909 met het hele gezin van de Pijpersdijk vertrokken naar USA.
Wilhelmus Maas en Betje Hopman
Immetje Maas (1865-1947) door den grooten afstand
Immetje was de jongste van 7, nog geen 2 jaar oud toen haar moeder stierf. Getrouwd met Gerardus Cornelis Maria Barhorst (1857-1899) uit Eijerland, 7 kinderen, Eijerland.
Pieter de Ridder en Trijntje Nans Eelman
De vader was in 1875 gestorven in het Koogerveld
Aagje de Ridder (1862-1936). 1 November van school
Geboren in Waalenburg Ongehuwd.
Huibertje de Ridder (1865-1934) Koog, 1 November van school
Getrouwd in 1889 met Hendrik Johannes Cornelisse (1863-1958) uit Den Helder, 7 kinderen. Minstens 4 keer heen en weer verhuisd.
Trijntje was doopsgezind, waardoor dominee Huizinga wel eens bij haar langs ging.
Op 30 juni 1875 ging hij naar de begrafenis van Pieter de Ridder:
‘Des voormiddags half 11 geloopen naar de Mient. Begrafenis van Pieter de Ridder, man van Trijntje Nans Eelman. Zeer onverwachts gestorven. Weduwe blijft achter met 3 à 4 hulpbehoevende kinderen in een ellendige wooning. Eerst werd gelezen door Jan Trap, toen kwam Jan Saris om te lezen. Doch ik voorkwam hem het woord en sprak en sprak alweder (wijl er gewacht werd op de lijkwagen) bijkans een uur lang. Eerst tegen 1 uur verlieten wij de wooning. Begrafenis op het kerkhof aan de Koog. Alles zeer armelijk. De vrouwen met hun kinderen op de arm mee naar 't kerkhof. Daar staat nog een gedenkpaal meldende de begrafenis van Hendrik Dirksz. en vrouw, Castelein op 't Eijerland in 1681. Ik wandelde met Jan Saris, genoeglijk (dit is de laatst bekende persoon die begraven is op het kerkhof de 'Vogelmient', dat al lang niet meer in gebruik was)’.
Dit was ergens in het Mienterglop.
Later woonde Trijntje in Den Burg.
Huizinga 3 February 1876. ‘Gisteravond bij Trijntje Nans Eelman, weduwe met 4 kinderen, in eene zeer bekrompen woning. Slapen allen in eene bedstede. Turf op. Aardappels op. 3 gulden per week schraal inkomen. Daarna bij Cornelis Keyser daarover gesproken’.
In 1878 had Trijntje een nieuwe vriend, Aris Eelman, geen directe familie. Die verhouding was ‘niet onopsprakelijk’, schreef Huizinga.
Een half jaar later kreeg ze vergunning om met een ‘vrijpatent’ in de Sinterklaastijd seizoensartikelen te verkopen om wat te verdienen.
Nog weer later, in april 1879, vergaderde de Kerkeraad. ‘Men wilde Trijntje Nans Eelman om haar zedeloos leven wel alle ondersteuning ontzeggen, wat echter door mijne tusschenspraak niet gebeurde’. Trijntje was zwanger, het kind werd op 31 juli geboren. In de Notulen van de Kerkeraad werd nog menig woord gewijd aan de behandeling van deze vrouw-
Moest men haar uit de doopsgezinde gemeente stoten? 't Werd erkend: ‘men moest zich schamen over zoodanige gemeenteleden die openlijke en algemeene ergernis geven, maar tevens dat wij ons ook over onszelve zouden hebben te schamen als wij in strijd met den Christus-geest alle gemeenschap met zoodanige ongelukkigen onbarmhartig zouden opheffen. Het besluit van de redewisseling was dat wij vooralsnog zullen voortgaan met de wekelijksche subsidie aan Trijntje Nans Eelman, die haar te onmisbaar is omdat niemand haar thans werk en loon voor werk verschaffen wil (zwanger!) en de subsidie naauwelijks alleen voor voeding van 't gezin voldoet (f
2,-)’.
Arie Schaatsenberg en Trijntje Schoenmaker
Jannetje Schaatsenberg (1862-1876) moeder helpen
Zij is overleden om 01.00u; aangifte overlijden op 29 nov 1876 door Arijen Dekker, 68 jaar, veldwachter en Johannes Gerardus Moojen, 45 jaar, bode; beide wonende op Texel
Antje (1865-1898) Schaatsenberg. Antje kreeg een zoon Jacobus Wilhelmus (1891-1967) Gerritsland. Die trouwde 3 keer, 6 kinderen, Amsterdam. Zijn moeder trouwde in 1893 met weduwnaar Sijbrand Kuiper (1859-1938), die in 1901 hertrouwde met Geertruida van der Wal)
Cornelisje Schaatsenberg (1869-1940) groote afstand
Ongehuwd, ruim 40 jaar huishoudster bij Pieter Dirksz Maas in het Gerritsland, later in Den Burg. Knellissie en Piet Prikslee (die liep met 2 stokken).
Willem Schaatsenberg en Jannetje Jager allebei overleden in 1910.
Frouwtje Schaatsenberg (1866-1946)
Trijntje Schaatsenberg (1869-1954) aangekomen 1 october
Raad 22-1-1877. 13 Missive onderwijzer van de Koog ‘betreffende het kind van Schaatsenberg. De Voorzitter deelt mede [dat] hij aan de onderwijzer magtiging heeft verleend, genoemd kind voorloopig niet in de school toetelaten’.
Dit zou over Cornelisje of Trijntje kunnen gaan, de anderen waren toen al van school. Wat was er met haar? Last van ziekte of ongedierte?
Pieter Sandifort uit Ouddorp en Aaltje Huizinga uit Eenrum
Wilhelmina Sandifort (1861-1937), idem (moeder helpen)
getrouwd met Klaas Brouwer (1860-1933) van Oost, een dochter Tetje, (1883-1970))
Hendrik Sandifort (1864-1xxx)
Martinus Sandifort (1869-1xxx) aangekomen 12 april (ziekte)
Alle 10 kinderen werden geboren in Eijerland, het jongste stierf in het Koogerveld (op de dag na de geboorte, dus daar klopt iets niet).
De oudste zoon trouwde in 1878 met Hendrikje Kind, 5 kinderen geboren in het Koogerveld, naar USA.
Hendrik Spigt en Grietje Brasser
Jan Spigt (1865-1958) aangekomen 21 april
Getrouwd met Anna Halsema uit Eijerland, 11 kinderen, de jongste was Meijert Spigt, die geboren werd in een plaggenhut in het Koogerveld.
Neeltje Spigt (1867-1899) aangekomen 21 april
Jannetje Spigt (1869-1xxx) aangekomen 1 october
Getrouwd met Johannes van der Wal (1858-1943) uit De Cocksdorp.
Merkwaardig dat deze kinderen allen tegelijk op school kwamen. Gezien de geboorte van de kinderen woonden ze vanaf 1872 permanent in het Koogerveld. Jan was al 10 jaar oud en had er al jaren op school kunnen zijn. Misschien gingen ze niet eerder naar school omdat het niet verplicht was.
IJsbrand Witte en Dieuwertje Kuip
Jan Witte (1867-1942) Everstekoog, x Aagje Huisman, 12 kinderen
Cornelis Witte (1868-1931) ziekte
Everstekoog, ongehuwd.
Arie Zutphen en Neeltje Plaatsman (Aurora)
Cornelis Zutphen (1868-1939) aangekomen 13 Mei
Getrouwd met Antje Vlaming (1870-1934) Burger Nieuwland, 4 kinderen, Westen, Koogerveld, Everstekoog.
Leerlingen in 1877
Overeenkomstig artikel 17 van het Schoolreglement zendt de ondergeteekende het EdelAchtbare Gemeente Bestuur onderstaande lijst.-
1 Pieter Sandifort- Hendrik en Marthinus
2 Jan Schumaker- Hendrik
3 Gerbrand Huisinga- Willem en Sandrina
4 Jan List- Willem, Cornelis en Wilhelmina
5 Wed. Pieter Bakker- Anthoon, Gerrit en Willem
6 Thomas Smits- Jan Willem
7 Simon Bakker- Pieter, Sakom en Trijntje
8 Jacob Bakker- Luit en Jacob
9 Pieter Maas- Cornelis
10 Arie Zutphen- Cornelis
11 Klaas Burgman- Margaretha en Petronella
12 Jacobus Kuiper Geertje en Maria
13 Wed. Pieter Kuiper- Leendert en Anna
14 Willem Schaatsenberg- Frouwtje en Trijntje
15 Arie Schaatsenberg- Cornelisje
(29 kinderen)
Aldus opgemaakt den 1e April 1877
De hoofdonderwijzer J. Bakker
Verslag van meester Bakker over 1877
Van de School aan de Koog aan de Heeren Leden der Plaatselijke Schoolcommissie te Texel.-
De toestand van de School aan de Koog op Texel, was op den 1e Januari 1877, toen de ondergeteekende aldaar in dienst trad, bedroevend.
Buiten het boekje gaande bleek dat velen over het paard waren getild, het meerendeel van de rekenaars was de hoofdregels niet machtig, niemand kon deelen. Rekenen was dus het geheele jaar 1877 de voornaamste bezigheid, zoo dat velen goede vorderingen daarin hebben gemaakt; niettemin hebben de meesten nog niet die hoogte bereikt, welke ik wenschte dat zij zullen bereiken en blijf dus dagelijks rekenen.-
Het lezen was en is nog van weinig betekenis. Leestoon en begrip van het gelezene hadden de kinderen niet en daarom ben ik begonnen in de hoogste afdeeling met boekjes die eigenlijk in de laagste klasse eener school thuisbehooren.-
Liet rekenen en lezen nog veel te wenschen over, het schrijven was ook lang niet voldoende. Om hierin verbetering te brengen heb ik allen Kruisbosch N. 1 (schriftjes) gegeven om zich in de houding van het lichaam en het houden der pen te oefenen. Aangezien er echter leerlingen waren, die weldra de School zouden verlaten, liet ik ook klein schrijven op dat ze toch nog iets voor het daaglijksche leven zouden kennen. Zoo ga ik voort, de methode Kruisbosch, voor grootschrift volgende.-
Tot nog toe zijn alleen de hoofdvakken rekenen, lezen en schrijven, beoefend en op het oogenblik, terugziende op het verleden, ben ik met de verkregen resultaten tevreden.-
De leerlingen heb ik verdeeld in 5 afdelingen. Van klassen kan geen sprake zijn, vooreerst omdat ik geen leerlingen, die aan de toepassing der hoofdregelen zijn in de hoogste klasse wil hebben, en die er niet bij zou ze uit 4 leerlingen bestaan, en ten tweede zou eene verdeeling in 3 klassen weer aanleiding geven tot eene verdeeling in meer afdeelingen, welke in eene school van 50 leerlingen, met één onderwijzer, moeten vermeden worden; omdat zoo ’n versnippering tijdroovend is en de afdeelingen waar men niet mee bezig is, te lang zich bezig moeten houden met stille werkzaamheden.
Voor stille werkzaamheid wordt opgegeven geheelen en gebroken (tiendeelige breuken) getallen schrijven en uitspreken, de laatste zowel onbenoemd als benoemd aan het stelsel van maten en gewichten (ouden en nieuwe benaming).
Voor taakwerk dient de spelling; het maken van zinnen en de omkeeringen daar van eenmaal in de week dictee (dat dan niet tot de stille werkzaamheden behoort) en verbetering van foutieve zinnen wat de spelling betreft. De overige vakken zijn door mij nog niet behandeld, maar het is mijn plan weldra met de aardrijkskunde te beginnen, waarvan de kinderen tot heden, evenals van de geschiedenis, occasioneel iets hebben gehoord.
Tafel van werkzaamheden
Ingeschreven leerlingen per 1 januari 57, februari 54, maart 49, april 54, mei 53, juni 57, juli 54, augustus 53, september 53, october 48, november 50, december 53
Het schoolverzuim was schrikbarend. Deels veroorzaakt door helmpoten; deels door vader of moeder helpen; deels op broertje of zusje passen. Brandhalen van de Meent of Strand hield ook velen van de School, terwijl de ongunstige weersgesteldheid meede van invloed was. Gemiddeld was ruim 20 % absent; in Juli, Augustus en September dikwijls 40 %.
Het ligt in de aard der zaak, dat het onderwijs daarom voor velen van weinig betekenis was, en dat juist die zich het meest schuldig maakten aan het storen der orde. In de duinen leeren zij niet veel goeds. Over het algemeen heb ik echter volstrekt geen klagen.
Spreekt men den vader of moeder van eenig kind dan staat men verbaasd over den lagen trap van ontwikkeling, daar ze dikwijls met de vorderingen van hunne kinderen zeer zijn ingenoomen en mij vertellen wat ze al weten- geloof mij dit onbekend was.-
Daarom zag ik gaarne de schoolbibliotheek uitgebreid. Daar van toch wordt een gewenscht gebruik gemaakt en zal zeker medewerken om lust tot lezen aan te kweeken.
Elken Zaterdagmorgen stel ik in den schooltijd de gelegenheid open om boeken te verkrijgen of te verwisselen, en houd van de uitdeeling nauwkeurig aanteekening. Er zijn aanwezig 41 nummers waaronder 2 prentenboeken.
N 1. Tiental kinderpreken- C.E. Koetsveld
2. De Landverhuizers in Canada- Marryat
3. Blikken in het meisjesleven
4. De reis naar Java- Evangeline
5. James Watt- W.O. van Horn
6. De oude snorrebaard- Gouverneur
7. 1870 of de strijd tusschen twee groote volken
8. De ontdekking van Amerika- Meijer
9. en 32 Jacob Eerlijk II deelen- Andriessen
10. Martha’s gezang-Wetherell
11. De Fransche Muts- Wetherell
12. De Strandlooper (v Horn) Andriessen
13. De Bannelingen (v Horn) Andriessen
14. Tafereelen uit de Wereldgeschiedenis
15. Prettige verhalen- Westhreene, enz.
16. Oliedroppelen- Wetherell
17. De Wildeman E. Gerdes
18. Robinson Crusoe
19. De val van een Koningshuis- Andriessen
20. Zeldzame avonturen uit verre landen
21 en 22. Eene reis rond de wereld II deelen- A. van Otterloo
23. Kinderpoezij A v.d. Hoop
24. Het haasje in ’t kruid
25. Een prentenboek
26. De Linnenwevers
27. Jan Koster- R. Koopmans
28. Handels- en Ontdekkingsreizen- J.A. Vabus
29. en 30. George Stephaven II deelen- A. Winkler Prins
31. Bevende berg- Evangelista
33. en 34. Mathilda’s Moeder II deelen- Agatha
35. en 36. Tochten en Ontdekkingsreizen II deelen
37. De Redder in den nood- H. Reynier
38. Een prentenboek
39. De prettige koopman
40. De Voorzienigheid zichtbaar in de lotgevallen van een kind
41. De twee neven- Andriessen
De Schoolspaarbank die in Mei 1876 opgericht is, telde bij het eind van dat jaar 47 inbrengers. In 1877 zijn met inbrengen voortgegaan 23, terwijl van de overige 24- 13 hun geld hebben terug gevraagd en 11 noch hebben terug gevraagd noch ingebracht.
Bij die 23 hebben zich in den Herfst van het jaar 6 nieuwe gevoegd, terwijl 15 hun geld hebben terug genomen, zoodat er Ult. December 14 inbrengers waren; die met de 11, wier geld altijd nog in de Spaarbank staat, 25 deelhebbers vertegenwoordigen.
Primo Januari was er ingebracht f 38,06,5; waar werd bijgebracht f 56, 89,5 en van teruggenomen f 39,25,5 zoodat het Kapitaal van de deelhebbers bedraagt f 55, 70,5.-
De reden waarom het geld terug genomen werd, was voor het meerendeel aankoop van nieuwe kleedingstukken. Hoewel ik heb aangedrongen om op nieuw te sparen en de centen weder in de schoolspaarbank te brengen, heeft slechts één der terugneemers aan dat verzoek voldaan.
Leermiddelen
De school is lang 10.30 M, breed 7 M, hoog 4,3 tot 5,3 M
De vloer heeft alzoo eene oppervlakte van 72,10 vierkante M, terwijl de kubieke inhoud 360 M bedraagt.-
De ondergeteekende kan het verslag niet indienen voor dat hij de School en vooral de Schoolbibliotheek in de gunst der Heeren heeft aanbevoolen.
Aldus opgemaakt den 10e Januari 1878, door den hoofdonderwijzer
Jb. Bakker
