Wouter van het Woutershok


De naam van Wouter is op Texel niet vergeten- de camping Woutershok is naar hem genoemd. Hij woonde met zijn Aafje in een plaggenhut met een stukje tuin, ofwel een keet met een hok, op de Westermient in de buurt van de camping.

Wie was Wouter?
Wouter Verweij kwam uit Vianen, was hervormd gedoopt en leefde van 2 september 1808 tot 2 juli 1872. Hij trouwde op 14 oktober 1837 op Texel met Aafje Teekes van Grouw, geboren 24 april 1801 in den Burg, overleden 24 april 1874. Zij was de weduwe van Dirk Eelman.
Aafje was doopsgezind. Haar ouders waren Teeke Tjallingsz van Grouw en Antje Kors List. Ze was op 31 januari 1819 gedoopt in de Doopsgezinde Vermaning in Den Burg. De aangifte van haar overlijden, op 24 april om 11 uur 's avonds, werd gedaan door haar zoon Kors Dirksz Eelman, 45 jaar, veehouder, en Jan Roeper, 33, arbeider, beide wonende op Texel.

Aafje en Dirk
Ze was getrouwd geweest met Dirk Eelman van 1821 tot zijn dood in 1829 en had met hem 4 kinderen gekregen, Antje, Jan, Grietje en Kors.
Dirk Eelman (1790-1829) was eerder getrouwd met Antje Lucas Schreur (1788-1818), met wie hij 7 kinderen had. Toen ze trouwden was hun oudste kindje al twee weken oud.
Trijntje (1810-1889), Geertje (1812-1827), Aris (1813), Aris (1814-1855), Lucas (1815), Hendrikje (1816), Jan (1818-1819).
Wouter overleed in Den Burg, Aafje in de Everste Koog ten huize van haar dochter Grietje Eelman, getrouwd met Cornelis Nijsse. Die woonden aan de Mient in een keet aan de Oude Grensweg, nu Tempeliersweg.

Dirk en Aafje trouwden op 4 maart 1821, zij was 5 maanden zwanger. Van de kinderen van Antje Schreur waren er intussen nog maar drie in leven, 11, 9 en 7 jaar oud.
Trijntje trouwde in 1832 met Albert de Ruijter, 6 kinderen. Geertje stierf in 1825 toen ze 13 jaar oud was. Aris trouwde met Alida Kleijn uit Oosterend, 12 kinderen.

Kinderen van Dirk en Aafje:
Antje Eelman
11-7-1821, overleden 8-2-1881, getrouwd op 16 maart 1848 met Jacob Koorn, kinderen Marretje, Dirk, Maarten en Aafje

Jan Eelman geboren 6 oktober 1822, overleden 9 maart 1854, op 24 december 1845 getrouwd met Martje Groeneveld
Kinderen Dirk, Aafje, Jan, Jan

Grietje Eelman geboren op 17 maart 1825 op de Kamp, overleden 21-8-1896 in Den Burg
Op 21 augustus 1849 getrouwd met Cornelis Nijsse uit Sommelsdijk

Kors Eelman, geboren op 7 maart 1829 op de Kamp, overleden 11 mei 1914. Getrouwd met Dirkje Jans Dekker uit Oudeschild

Aafje en Wouter hadden samen geen kinderen. Zij was 36 jaar oud toen zij met hem trouwde. Haar kinderen waren bij hun huwelijk 16, 15, 12 en 8 jaar oud. Zo hadden ze genoeg jeugd in huis.

Wouter kwam naar Texel om te werken aan het indijken van de buitenvelden van het Eijerland

Wouter

De eerste vermelding van de naam van Wouter. Verstaan als Herbey in plaats van Verwey. Was hij verkouden toen hij zijn naam noemde?
Er werd over hem gecorrespondeerd vanwege een declaratie van kosten voor hem gemaakt wegens een ongeluk. Dat bedrag moest worden betaald door zijn geboorteplaats. Vianen gaf dat geld niet zomaar af.

Brief van Burgemeester Reinbach 1-6-1836
Aan de Burgemeester van Vianen, Wouter Herbey
Naar aanleiding eener bij deze gedane kennisgeving van H.H. Directeuren van het Gestigt van Weldadigheid alhier, heb ik de Eer UEdA te melden, dat op den 29e Mei ll in het voornoemde Gesticht is opgenomen geworden, ter herstelling en verpleging, zekere Wouter Herby, oud 27 Jaren, volgens opgave geboortig van en zijn domicilum en onderstand hebbende binnen UEdA Gemeente, behoorende tot de Hervormde Kerk aldaar.
Deze heeft het ongeluk gehad, terwijl hij als arbeider alhier op Eijerland werkte, den voet zoodanig te branden door heet water, dat hij geneeskundigen hulp behoefde.
De rekening van onderhoud in voornoemd Gesticht die (behalve de geneesmiddelen zelve) voor verpleging en geneeskundige dienst 50 Cents daags belopen, zal ik de Eer hebben UEdA nader optegeven.-

18-6-1836 Burgemeester van Vianen
Hierbij UEdAchtb te doen toekomen de twee staten van Alimentatie en geneeskundigen hulp aan Pieter van Zijl en Wouter Verby bewezen, terwijl ik de voldoening daarvan van UEdAchtb zal tegemoet zien. Een traite op Amsterdam of andere bekende stad zal mij als geld kunnen valideren.

25-6-1836 Burgemeester van Vianen
Naar aanleiding van UEdAchtb missive van den 20e dezer N 126, een nieuw onderzoek hebbende doen instellen naar het onderstands Domicilium der persoon over wien ik de Eer had UEdAchtb den 1e dezer N 150 te schrijven, is het mij gebleken dat dezelve zoude genaamd zijn Wouter Verhey, oud 28 Jaren, geboren te Vianen, alwaar hij ook nog eene moeder, zusters en broeders en Tante heeft wonen. UEdAchtb van deze nadere opgave informerende, zal het mij aangenaam zijn te mogen vernemen of deze persoon werkelijk in UEdAchtb Gemeente gedomicilieerd is, en in dat geval de reeds aangevraagde vergoeding tegemoet te zien, dien ik niet twijfel of UEdAchtb zal hebben ontvangen bij mijne missive van den 18e dezer N 167.-

Aafje Teekes en Wouter gaan trouwen
24-8-1837 N 204 De Heere Burgemeester der Stad Vianen bij Utrecht,
onderwerp Burgerlijke Stand
Op 27-8-1836 had ik de Eer UEdA te verzoeken om eenige stukken ten behoeve zekere Wouter Verwey. Dan het schijnt dat dien brief niet is teregt gekomen. Ik neem alzoo de vrijheid UEdA wederom te verzoeken om mij wel te willen laten geworden de navolgende stukken gelegaliseerd om te dienen tot voltrekking van het huwelijk:
Geboorte Acte Wouter Verwey geboren te Vianen 2-8-1808,
Vader Gijbert Verwey, overleden in 1835, Moeder Jannetje Niepoort wonende te Vianen,
om te trouwen met Aafje Tekes van Grouw, laatst weduwe Dirk Eelman, zonder beroep, alhier woonagtig.
Bewijs van voldoening aan de Nationale Militie van den Heer Gouverneur.
Eindelijk neem ik de vrijheid tot bestrijding van kleine verschotten UEdA bij deze aan te bieden een Coupon ad f 2,47,5, terwijl het vanzelf spreekt dat de stukken gratis en zonder zegel verzocht worden blijkens bijgevoegd certificaat van onvermogen.

Huizinga 23-3-1848. Wouter Verweij vandaag het laatste der tuin omgespit.

Wouter

Kaart van de Mient 1842-1848. Het huisje van Wouter en Aafje ligt eenzaam in het midden.


Wouter

De opname van 1873 was veel gedetailleerder.


Arm en ziek
Waar Wouter en Antje in het begin van hun huwelijk woonden blijkt nergens uit. In 1848 woonden ze al een tijdje op de Mient, waar dominee Huizinga ze opzocht.
Huizinga 19-9-1848. Ik des namiddags naar de Mient. Bij Cornelis Gerritsz List. Bij Aafje Teekes (ziek), aldaar Jan Smit en vrouw. Wouter lijdt zeer aan het water. Ik bragt hun een pakje (rookvleesch, rijst enz). Ik daarna bij Pieter Klaasz Pronk om onderstand voor hen te verzoeken.
Pronk was diaken van de Doopsgezinden. Hij regelde de steun aan de armen.

Onderstand
Wouter kreeg soms ondersteuning van de Texelse Armenkas. De Burgemeester moest in zoín geval het betaalde bedrag terug vorderen van zijn 'domicilie van onderstand', na 1854 was dat zijn geboorteplaats Vianen. Voor die tijd was het de plaats waar iemand 4 jaar achtereen gewoond had. In Wouters geval was dat van 1840 tot 1854 de gemeente Texel.
Er waren jaren dat Wouter zich niet tot de steun hoefde te wenden, maar ook winters waarin hij zichzelf niet kon redden. Als het 's winters te koud was om te werken bijvoorbeeld, had een dagloner geen inkomsten- en geen eten. Dan moest men om steun vragen.
Wie Lidmaat was van een kerk kon van de diaconale armenzorg ondersteuning krijgen, wie geen lid was kreeg niets, ook al ging hij wel naar de kerk. Dan was men aangewezen op bijstand uit de kas van de Gemeene Armen.
Wouter was blijkbaar geen Lidmaat. Zijn vrouw wel, die was Mennoniet, vandaar dat dominee Huizinga zich met deze mensen bemoeide.
In de brieven van de Burgemeester worden alleen vreemdelingen genoemd, de op Texel geboren bijstandtrekkers niet.

13-12-1855 Besluit Burgemeester van Texel
G. Rotgans f 1,- van Terschelling
Idem Willem Garmts, vanwege het vriezende weder waardoor alle verdiensten ophouden f 1,50
Idem Arie van Tol f 1,-
Idem Cornelis Verhoeve f 1,50
Idem Lutje Burgman f 1,50
Idem Wouter Verwey, dat door het vriezende weder, de landarbeider geen verdienste meer heeft, en hij daardoor in een armoedigen toestand verkeert f 1,-

12-1-1856 Declaratien
16 J. Vonk Wieringerwaard f 17,10
17 J. Hoogerheide Sint Annaland f 12,20
18 W. Verwey Vianen f 3,-
19 W. Huizinga Eenrum f 3,-
     L. Burgman Eenrum f 3,-
20 Arie van Tol Leerdam f 3,-
21 Jannetje den Bleijker Ouddorp f 4,50
     Esther de Vogel Ouddorp f 57,-
23 WP van der Herberg Akkerwoude f 29,90
24 Gerardus Cornelisse Vlissingen f 7,50
25 W. Florusse Middelburg f 31,20

Huizinga 20 September 1860. Des namiddags Dirk en Samuel en ik bij het zeer schoone weder eene wandeling gemaakt naar de Duinen aan de Westen. Bij Maarten Koorn aardappels besteld, bij Aafje Teekes van Grouw, bij Jakob Koorn.

Huizinga 18-10-1860. Bij Aafje Teekes van Grouw.

Ondertussen kende in Vianen niemand hem meer
16-11-1865 Besluit Burgemeester van Texel
Overwegende dat de toestand van genoemde Wouter Verweij, welke is ziekelijk en zonder verdienste, alzoo dringend vordert, dat aan hem onderstand worde verleend.
f 1.- per week voor rekening van zijn onderstands domicilie Vianen.

22-11-1865 Aan Burgemeester en Wethouders van Vianen
Na Uwer missive van den 18 dezer N 496, hebben wij de eer te berigten, dat Wouter Verweij is de zoon van Gijsbert Verweij en Jantje van Niepoort. Genoemde Verweij is sukkelende aan een gebrek aan zijne regter hand, waardoor hij niet in staat is om iets te kunnen verdienen, en opzending naar Uwe Gemeente voor het tegenwoordige niet mogelijk is, waarom wij UEdAchtb alsnog voorstellen hem te ondersteunen met eene wekelijksche bijdrage van Een gulden tot uiterlijk Ultimo Maart.
Het opzenden van hem en zijne vrouw naar Uwe gemeente zou toch meerdere uitgaven vereischen, dan de door ons voorgestelde bedeeling zou bedragen.

22-11-1865 Idem Inzending declaratie Wouter Verweij

1-12-1866 Aan de Heeren B&W van Vianen
De Burgemeester Van Texel
Gelet op het verzoek van Wouter Verweij tot het bekomen van onderstand
Overwegende dat de toestand van genoemde W. Verweij, welke een gebrek heeft aan den hand en zonder verdiensten is, alzoo dringend vorderen dat aan hem onderstand worde verleend
Besluit
Aan genoemde Wouter Verweij te verstrekken eene wekelijksche bedeeling van Een Gulden tot Ultimo Maart 1867, en zulks voor rekening van zijn Onderstands Domicilie Vianen, alwaar hij den 2-9-2807 is geboren.

 N 363 Inzending declaratien Armbestuur
Burgemeester Halsteren voor Anna Catharina van der Vorst ad f 22,50
Burgemeester Grijpskerk voor Cornelis van der Ploeg ad f 40,50
Burgemeester Hoorn voor de weduwe A. de Boer ad f 78,-
Burgemeester Terschelling voor C. Lieuwen ad f 9,-
Burgemeester Terschelling voor Jacob Schaap ad f 23,75
Burgemeester Vlissingen voor Gerardus Cornelissen ad f 20,-
Burgemeester Zijpe voor Willem Bestevaar ad f 68,95,05
Burgemeester Nieuwe Tonge voor Christoffel Wiegel ad f 22,-
Burgemeester Goedereede voor Aart Bakelaar ad f 16,-
Burgemeester Bedum voor Thijs Knol ad f 16,-
Burgemeester Ouddorp voor Krijn Koole ad f 11,-
Burgemeester Schagen voor Jannetje van Dijk ad f 78
Burgemeester Vianen voor Wouter Verwey ad f 13,50
 Texel den 6-7-1867

9-10-1867 Aan de Heeren Burgemeester en Wethouders te Vianen
De bekrompen financieele toestand bij ons Armbestuur nopen ons UEdA bij deze beleefdelijk te herinneren aan de voldoening der declaratien wegens voorschot voor Geertruida Veen weduwe de Jong en Wouter Verwey. Eene spoedige voldoening zoude ons hoogst aangenaam zijn.

9-11-1867. Aan Burgemeester en Wethouders van Vianen
Wij hebben de eer om UEdA bij deze behoorlijk voldaan geteekend terug te zenden het bevelschrift van betaling wegens gedane voorschotten aan W. Verwey, ons geworden bij Uwe missive dd 5-10 N 613.

16-11-1867 Burgemeester van Texel
Gelet op het verzoek van Wouter Verwey, tot het bekomen van onderstand,
Overwegende dat de toestand van genoemden Wouter Verwey, welke een gebrek aan de hand heeft en zonder verdiensten, dringend vordert dat aan hem onderstand worde verleend,
Overwegende dat hij geene ondersteuning van kerkelijke of bijzondere instellingen van Weldadigheid in deze gemeente kan ontvangen en de ondersteuning onvermijdelijk is,
Besluit
Aan Wouter Verwey te verstrekken een wekelijkschen bedeeling van Vijf en zeventig cents tot Ultimo Maart 1800 acht en zestig, en zulks voor rekening van zijn onderstands domicilie Vianen, alwaar hij den 2 September 1808 is geboren.
Texel, den zestiende november 1867, getekend de Burgemeester en Wethouders

Wouter had nooit pacht betaald voor zijn keet op de Mient
In 1848 kwam Huizinga al bij Wouter en Aafje op de Mient. Bij de voorbereidingen van de verpachting van 1870 bleek dat op de Domeingronden allerlei huisjes en schuurtjes stonden waarvoor geen pacht werd betaald. Dat gold ook voor Wouters hok.

Bezitters van gebouwtjes op de Mient van Texel, die geen regt van opstal hebben

Namen Verpacht duinperceel Aanmerkingen
Jacob Koorn Cornelisz N 8 is pachter (plaatsje Dennenlust)
J. Hopman N 9 is pachter (plaatsje Westermient)
W. Verwey N 9
C. Gorter N 9

Brief over handhaving
Haarlem, 28 Januarij 1870 Aan den Burgemeester van Texel 2de Afdeeling No 140/692
Door Heeren Gedeputeerde Staten werd u bij missive van 3 November jl, N 70, medegedeeld, dat eenige van de eigenaars van gebouwen in de door de provincie verpachte duin- en mientgronden, geen pachters zijnde, weigerachtig waren om mede te werken tot het sluiten van een contract van opstal, en werd in het belang dier personen, wier namen u later door den ontvanger der registratie zullen zijn opgegeven, te dier zake uwe tusschenkomst ingeroepen.
Het tijdstip is thans daar waarop de Staat het regt heeft om de opstallen van die der bovenbedoelde personen, die geen contracten van opstal hebben gesloten, te doen opruimen.
Het is daarom dat Gedeputeerde Staten thans gaarne eene opgave van de opstallen die in het hier bedoeld geval verkeeren, zouden ontvangen en dat ik te dezer zake andermaal uwe welwillende tusschenkomst inroep en U verzoek, na gehouden overleg met den Ontvanger der Registratie, mij te willen melden, welke van de hier bovenbedoelde personen, in gebreke zijn gebleven om of een contract van opstal te sluiten, of hunnen gebouwen op te ruimen.
De Voorzitter van Gedeputeerde Staten der provincie Noord Holland
(zie voor meer details over deze zaak het hoofdstuk Westermient, Clandestiene bouwsels)

Naar den Burg
Wouter was te oud om nog op de Mient te blijven, hij raakte naar de armenwoningen in de Molenstraat. Aafje en hij zijn binnen een paar jaar gestorven.
Ze hadden hun huisje laten staan zoals het was, net als de andere Mientbewoners die weg gingen. De Gemeente had er niet meer naar omgekeken. Daar was later nog wat over te doen.
2-9-1875 Aan Zijne Excellentie den Heer Commissaris des Konings in Noord Holland
Ik heb de eer UEdGrootAchtbare bij deze intezenden de staat van Gebouwde eigendommen voorkomende in Art. 1223 van de Perceelsgewijze legger. Naar aanleiding van UEdGrootAchtbare missive dd 14-12-1874 N 74, N 170/6277 heb ik de eer te berigten dat de perceelen Sectie H 1008, 1093, 1024 en 1297 zijn gesloopt, vroegere eigenaren P. Bakker, L. Vermeulen, F. Gaats en W. Verwij.

Het verbaasde me dat hij nog zo lang geleefd had. Een ander persoon die het ook 'aan het water' leed, had zo te lezen hartfalen, ernstig vocht vasthouden. Die stierf vrij snel. Aan zulke dingen was weinig aan te doen in die tijd. Met Wouter viel het blijkbaar wel mee.
Aafje Teekes overleefde Wouter maar 2 jaar. Dominee Huizinga schreef niets meer over Wouter dan wat hier geciteerd wordt. Aan Aafje besteedde hij meer aandacht, zij was dan ook lid van de Doopsgezinde gemeente, Wouter niet.
Huizinga 17 april 1873. Aafje Teekes van Grouw in de Molenstraat bezocht, herstellende.
Huizinga 23 April 1874. Des avonds te huis komende berigt van de ziekte van Aafje Teekes op de Mient.
Huizinga 24 April 1874. Aafje Teekes bij haar dochter Grietje bezogt. Zij is haar einde nabij.
Huizinga 28 April 1874. Des morgens 10 uur naar de Mient ter begrafenis van Aafje Teekes van Grouw aan den Burg.
Dat moet op het Doperse kerkhof achter de hervormde kerk in de Binnenburg zijn geweest.

Brieven van Burgemeester en Secretaris van Texel
Dagboeken van Jakob Huizinga



Home